طی قرنها، علی رغم کمکهای درمانی رسمی به زنان، فقط در چند ماهه اخیر، مساله ابتلای زنان به سوء مصرف مواد، مورد توجه قرار گرفته است. ماهیت و دلایل زیر بنایی سوء مصرف مواد در زنان و مردان از یک شیوه مشابه پیروی نمی کند. و بالاخره تشخیص داده شد که نتایج تحقیقات مربوط به مردان را نمی توان به عنوان راه حلهای موثر، در مورد زنان نیز به کار گرفت.در اینجا مسایلی مورد بحث قرار می گیرند که در کار با زنان معلول و مبتلا به سوء مصرف مواد می تواند ظهور کند، زیرا، تجارب آنان از نظر بدنی، فرهنگی و اجتماعی، با مردان و سایر زنان متفاوت است. موضوع کلیدی بحث حاضر این است که زنان معلول و مبتلا به سوء مصرف مواد، در درجه اول و قبل از همه یک زن هستند که مسایل ویژه خود را دارند و در این زمینه، لازم است مشکلات آنان درک شود و در کار مشاوران، مددکاران اجتماعی و سایرین مورد توجه قرار گیرد. بر این اساس، مبحث حاضر مروری است بر کار مونیکاکوهن و مشاوران کلینیک سرپایی CASPAR در کمبریج ماساچوست راجع به زنان مبتلا به سوء مصرف مواد که بر 25 سال تجربه جمعی و دانسته های دست اول و آخرین پژوهشهای مربوط به این موضوع متکی است (سال 2000). کلینیک فوق، برای افراد و خانواده هایی که درگیر یک یا چند نوع اعتیاد هستند، درمان جامع سوء مصرف مواد را تدارک می بیند.

زنان معلول از جمله گروه های خاص اجتماعی هستند که به دلیل نقص جسمانی ممکن است به طور مضاعف از فرصت ها و امکانات اجتماعی بی بهره باشند. نحوه تعامل این قشر خاص از زنان جامعه با افراد سالم یکی از موارد مهمی است که بایستی به آن پرداخت. درک این تعاملات و فهم مشکلات زندگی اجتماعی آنها در عرصه میان فردی و نهادی می تواند به فهم جایگاهشان در جامعه، نحوه سازگاری آنان با اجتماع و تشریح مشکلات زندگی روزمره آنان یاری رساند. این مطالعه به لحاظ روش شناسی با رویکرد کیفی و با روش گروه مرکز در میان زنان معلول جسمی حرکتی شهر بوکان، شهری کردنشین در استان آذربایجان غربی، انجام شده است. نتایج حاکی است که زنان معلول در زندگی اجتماعی خود با مسائلی همچون دوگانگی تعاملی و محرومی تهای مضاعف روبه رو هستند و در این عرصه از یک سو توانسته اند به نوعی تعریف جدید از خود دست یابند و از سوی دیگر به نوعی خودتقویتی جمعی و مقاومت فعال اقدام کنند.

نمونـه ای از 163 معلول (53 ورزشکار پارالمپیکی، 50 ورزشکار ملی و 60 غیرورزشکار) پرسشنامه هوش هیجانی بار ـ ان (1997) را تکمیـل کـردند. نتایج تحلیل واریانس یک راهه نشان دادند که هر دو گـروه ورزشکـار نسبت به گروه غیرورزشکار دارای هوش هیجانی بالاتـری بودنـد. نتایج تحلیل واریانـس چند متغیری حـاکی از نمره های بـالاتر ورزشکـاران پارالمپیـکی در دو زیر مقیاس خودتحقق دهی و استقـلال نسبت به ورزشکاران ملی بود. ورزشکاران در زیرمقیاسهای خودآگاهی، مسوولیت پذیری اجتماعی، روابـط بین فردی، حل مساله، تحمل تنیدگـی و شادکامی نسبت به غیرورزشکاران نمره های بالاتری کسب کردند.

عملکرد کارآفرینان معلول تنها محدود به پیامدهای مالی نبوده و می تواند ارزش های کیفی برای سطوح مختلفی خلق نماید. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل ابعاد کیفی عملکرد کارآفرینان معلول انجام شده است. این پژوهش از منظر هدف کاربردی و با رویکردی کیفی از نوع مطالعه موردی است. داده های پژوهش نیز از طریق انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته با 15 کارآفرین معلول در بازه زمانی مرداد و شهریورماه سال 1399 و در استان های هرمزگان، بوشهر و کرمان گرداوری شد. از طریق نمونه گیری هدفمند گردآوری شد. تجزیه وتحلیل داده ها نیز طی سه مرحله کدگذاری باز، انتخابی و محوری و رویکرد جهت دار انجام شد. در مرحله کدگذاری باز، 32 کد نهایی شدند. در مرحله کدگذاری محوری نیز نه مقوله فرعی شناسایی گردید. مرحله سوم نیز چهار مقوله اصلی که نشان دهنده ابعاد کیفی عملکرد کارآفرینان معلول بود را نشان داد. در مقوله فردی ابعاد فرعی عاملیت، و رشد و توسعه فردی شناسایی شد. در مقوله کسب وکار نیز ابعاد دسترسی به منابع، و دسترسی به شبکه ها استخراج شد. همچنین در مقوله خانواده، ابعاد بهبود بهزیستی و رفاه خانواده از طریق کسب درآمد، و تغییر جایگاه معلولین در خانواده شناسایی شد. در نهایت و در مقوله جامعه نیز، ابعاد فرعی پشتیبانی جامعه، خروجی برای جامعه، و خروجی برای معلولین شناسایی شدند.

اهداف: عملکرد نظام خانواده بر وضعیت بهداشت روانی اعضای آن موثر است و وجود فرزند معلول، اغلب ضایعات و اثرات جبران ناپذیری بر وضعیت خانواده وارد می کند. بر این اساس هدف از این تحقیق، بررسی مشکلات خانواده های دارای فرزند معلول و تاثیر غیرمستقیم آن بر عملکرد شغلی آنها بود.روش ها: این پژوهش توصیفی-تحلیلی در سال 1388 انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل خانواده ای کارکنان سپاه دارای فرزند معلول ساکن شهر تهران بود. تعداد 200 نفر در دو گروه خانواده های کارکنان دارای فرزند معلول و خانواده های فاقد فرزند معلول به عنوان گروه شاهد مورد مطالعه قرار گرفتند. این افراد به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه عملکرد خانواده، مقیاس سازگاری بل و پرسش نامه محقق ساخته بود. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از شاخص های آمار توصیفی و آزمون T مستقل و نرم افزار SPSS 15  استفاده شد.یافته ها: از نظر عملکرد درون خانواده، تفاوت میان گروه خانواده های دارای فرزند معلول با گروه شاهد معنی دار(p<0.01)  و به بیان دیگر عملکرد خانواده در گروه شاهد بهتر از گروه دارای فرزندان معلول بود. از نظر وضعیت سازگاری، بین دو گروه در نمره کل و مقیاس های فرعی تفاوت معنی داری وجود داشت.نتیجه گیری: خانواده های دارای فرزند معلول از نظر عملکردی و سازگاری نسبت به خانواده های فاقد فرزند معلول دچار ضعف و نارسایی هستند، بنابراین این خانواده ها به خدمات آموزشی، مشاوره ای و حمایت های روانی و مالی نیاز دارند.

هدف: معلولان همانند سایر افراد، برای پیشرفت و ایفای نقش مثبت در جامعه به اطلاعات و مهارت های کسب اطلاعات نیاز دارند. کتابخانه عمومی با تامین انواع منابع و خدمات می تواند نقش مهمی در خدمت رسانی به اقشار جامعه از جمله معلولان داشته باشد و زمینه حضور معلولان در جامعه را فراهم کند. هدف این پژوهش، شناسایی الزامات و شاخص های یک کتابخانه عمومی دوستدار معلول است. روش پژوهش: مطالعه از نوع کاربردی توصیفی بود که به روش تحلیل محتوا و با استفاده از جستجوی نظام مند، با هدف شناسایی استانداردها، شاخص ها و الزامات کتابخانه های عمومی برای ارایه خدمات به معلولان، بر روی 40 مدرک که در پایگاه های وب او ساینس، اسکوپوس، گوگل اسکالر و پاب مد نمایه شده بودند، انجام گرفت. یافته ها: شاخص ها و الزامات به کار رفته در کتابخانه های عمومی در ارایه خدمات به معلولان در هفت مقوله تقسیم بندی گردید. در مقوله سیاستگذاری و بودجه، وجود سیاست و خط مشی مناسب در کتابخانه به منظور ارایه خدمات به معلولان؛ در مقوله تبلیغ و توسعه خدمات، استفاده از روش های مختلف اطلاع رسانی خدمات کتابخانه؛ در مقوله دسترس پذیری و وضعیت فیزیکی کتابخانه، وجود علایم و تابلوهای مناسب جهت راهنمایی بخش های مختلف کتابخانه؛ در مقوله خدمات و برنامه ها، قرار گرفتن میز امانت در محل مناسب و در دسترس بودن آن برای همه گروه ها؛ در مقوله منابع انسانی و آموزش، وجود کارکنان آموزش دیده در زمینه ارایه خدمت به معلولان؛ در مقوله مجموعه، وجود کتاب در قالب های مختلف و در مقوله تجهیزات و فناوری اطلاعات، وجود فناوری های کمکی (تلویزیون مدار بسته، چاپگر بریل، بزرگنمایی صفحه و. . . ) دارای بیشترین فراوانی بوده اند. نتیجه گیری: شناسایی خدمات مورد نیاز معلولان و شاخص های یک کتابخانه دوستدار معلول می تواند در جهت تصمیم گیری آگاهانه برای ارایه خدمات مناسب در کتابخانه ها به ویژه کتابخانه های عمومی کمک نماید.

اهداف: تعداد زیادی از افراد معلول در سراسر جهان وجود دارند و این موجب شده تدابیر گوناگونی در سطح ملی و بین المللی در ‍,زمینه حقوق افراد معلول صورت گیرد. حمایت از حقوق افراد معلول در چارچوب اسناد بین المللی بحث مهمی است که سال هاست بررسی شده است. هدف از این پژوهش تبیین ابعاد حقوق افراد معلول در ایران است. روش بررسی: در این پژوهش از روش فراترکیب استفاده شده است و جامعه آماری پژوهش مقالات استخراج شده از پایگاه های مختلف پژوهشی از جمله مگیران، نورمگز، مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، پایگاه اطلاعاتی علم نت، نمامتن، سیویلیکا، پورتال علوم انسانی بودند. در پژوهش حاضر براساس معیارهایی مانند بررسی عنوان، چکیده، محتوا و سنجش کیفیت مطالعات، نهایتا 14 مقاله برای تحلیل نهایی انتخاب شدند. علاوه بر این، چارچوب زمانی این پژوهش از سال 1388 تا 1399 است. همچنین در این پژوهش از روش 7 مرحله ای بارسو و ساندوسکی (2007) به منظور تجزیه و تحلیل داده های پژوهش استفاده شده است. یافته ها: از مهم ترین حقوق معلولین اشتغال، ارزش و کرامت انسانی، آموزش، تعلق مکانی، طراحی مناسب مبلمان شهری، حق دسترسی به خدمات بهداشتی، رفع تبعیض اجتماعی، تفریح و فراغت، تامین اجتماعی، آزادی و حمل و نقل است که با بررسی و ادغام یافته های اولیه در این پژوهش، پس از رفت و برگشت میان زمینه های فرعی، 7 زمینه اصلی حقوق افراد معلول به دست آمد که شامل حقوق فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، معماری و شهرسازی، اجتماعی، پزشکی و حقوقی است. در این پژوهش نسبت روایی محتوایی و شاخص روایی محتوایی بررسی شدند. جهت محاسبه این نسبت از نظرات 8 نفر از متخصصین در این زمینه استفاده شده است و در رابطه با نسبت روایی محتوایی باید گفت برای همه ابعاد قابل قبول است. به منظور سنجش پایایی مدل طراحی شده از شاخص کاپا استفاده شده است. مقدار ضریب کاپا 87 درصد محاسبه شده است که با توجه به وضعیت شاخص کاپا، توافق در سطح عالی قرار گرفته است. نتیجه گیری: از حیث حقوقی، افراد معلول دارای حقوق فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، معماری و شهرسازی، اجتماعی، پزشکی و حقوقی هستند. دیدگاه های متفاوت و منفی از سوی مدیران و افراد جامعه باعث شده حقوق معلولین تا حدودی نادیده انگاشته شود. عدم شناخت صحیح نسبت به افراد معلول و به دنبال آن به حاشیه رانده شدن، پیامدهای منفی را به بار خواهد آورد. شناخت صحیح از این پدیده و آگاهی از توانمندی افراد معلول گام موثری در جهت توسعه یک کشور است. بیشتر افراد معلول برای دست یابی به حقوق اساسی اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی خود دور نگه داشته شده اند و این بی عدالتی به وسیله کلیشه ها، نگرش ها و تبعیض های ناروا تقویت و فراگیر شده است. شایسته است که با تغییر دید جامعه بین الملل، دولت و شهروندان، افراد توان خواه در کنار سایر افراد بتوانند زندگی عادلانه ای داشته باشند. دولت ایران می تواند در زمینه انواع حقوق افراد معلول، با تصویب و اجرای قوانین به افراد معلول کمک کنند.

از مهم ترین امور اجتماعی در طول حیات انسانی، اقدام به ازدواج است که اثری مستقیم بر تحولات جمعیتی سرزمین دارد. تحلیل فضایی الگوی ازدواج، نیازمند ارزیابی ها و پایش این پدیده است؛ بنابراین با توجه به نیاز ذاتی برای ازدواج، جمعیت معلول کشور نیز از حق ازدواج برخوردار است، اما امر مذکور مدل و سازمان فضایی خاصی خود را دارد که ناشناخته است. این مدل را در پژوهش حاضر می توان معادل تحلیل فضایی الگوی ازدواج جمعیت معلول ایران دانست. بدین سان شناخت الگوی فضایی مسئله مطرح شده، اثری مستقیم در برنامه ریزی های کشور خواهد داشت؛ از این رو هدف پژوهش حاضر، بررسی الگوی فضایی ازدواج معلولان در سطح کشور است. منابع اطلاعاتی پژوهش از نتایج آمارنامه های مرکز آمار ایران به دست آمد. همچنین به منظور تحلیل فضایی معیارهای ازدواج معلولان در سطح کشور از نرم افزار Arc GIS با استفاده از ابزار آماری خودهم بستگی فضایی، خوشه بندی زیاد و کم، لکه های داغ و فاصله گذاری معکوس فاصله استفاده شد. براساس نتایج تحلیل الگوی فضایی ازدواج جمعیت معلول ایران، مقدار پراکندگی معلولان در سطح کشور متغیر است و در مقایسه با ازدواج کل جامعه، نرم برخی از شهرستان ها برای ازدواج معلولان بالاتر و در برخی شهرستان ها مقدار آن کمتر است. میزان شاخص بی همسر به دلیل فوت در سطح یکسانی قرار دارد. از سوی دیگر، شاخص بی همسر به دلیل طلاق نشان دهدة اختلاف است. این نظریه ها تمام ویژگی های الگوی ازدواج را توجیه نمی کنند، بلکه هر بخش ممکن است با شدت و ضعف هایی از عوامل اقتصادی یا اجتماعی تأثیر بپذیرد.