امروزه پیوند عضو برای بیماران نیازمندی که سایر معالجات پزشکی در مورد آنان کارساز نیست، یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. با وجود این یافتن اعضاء پیوندی به منظور بازگرداندن بیماران نیازمند به جامعه و خانواده خود به یکی از چالش های مهم جوامع تبدیل شده است. آمارها حاکی از آن است در سال 1396، با وجود صدور 4 میلیون کارت اهدای عضو در کشور، تنها 3 درصد از متقاضیان موفق به دریافت عضو شده اند. یکی از موانع مهم در این مسیر عدم وجاهت قانونی کارتهای اهدای عضو است و همین امر باعث می شود تا کارت های صادره از اثر بخشی مناسبی برخوردار نباشد. مطالعه حاضر از طریق بررسی منابع دینی دست اول و قوانین و مقررات مربوط به اهدا با روش اسنادی، درصدد تحلیل جایگاه اراده فرد مبتلا به مرگ مغزی و رضایت اولیا وی در قانون اهدای عضو و نقش کارت اهدا در جهت توسعه اهدای عضو است. گرچه در ماده واحده قانون پیوند اعضا، یکی از دو مورد وصیت خود فرد یا رضایت اولیاء وی، مجوز اهدای عضو شناخته شده است، اما آیین نامه اجرایی این قانون در تناقض با مصوبه مجلس شورای اسلامی رضایت اولیاء را به ضمیمه وصیت الزامی دانسته است. پر کردن کارت اهدا عضو یک عمل حقوقی قابل انطباق با نهاد وصیت است. دلایل ارایه شده در این تحقیق نشانگر آن است که تکمیل کارت اهدای عضو می تواند هم ردیف با وصیت رسمی فرد تلقی شود و نیازی به کسب رضایت از بازماندگان نیست. علاوه بر این که قانون پیوند عضو ظهور کافی دارد، بر اساس آموزه های دینی نیز وصیت متوفی، محترم بوده و قابل تغییر نیست.

فقیهان معاصر با توجه به آیات و روایات و بررسی متون فقهی، برداشت های متفاوتی درباره جواز و عدم جواز اهدای عضو ارائه داده اند. بر اساس یافته های این پژوهش، عضو هر قسمتی از بدن مثل سلول، بافت و استخوان همراه با گوشت را شامل می شود؛ همچنین حکم اولیه اهدای عضو، اصل اباحه است؛ زیرا دلیلی بر حرمت آن وجود ندارد و عنوان ضرر بر هر نوع اهدای عضوی، صادق نیست. در این پژوهش با استناد به آیات، روایات، حکم عقل و مذاق شریعت که بر ظهور لفظی مجموع ادله مبتنی است و حجیت آن، امری عرفی و مستند به سیره عقلاست، وجوب کفائی اهدای عضو ثابت شده است. با نگاه به مجموع روایت هایی مانند روایت های یاری رساندن به مؤمنان، حرمت ظلم کردن و خوار کردن مؤمن، دفع ضرر از مؤمن، تقیه، روایت های قَسَم دروغ برای حفظ جان، مال خود و مؤمن، روایت های شکافتن شکم میت برای خارج کردن جنین، روایت های نهی از اجابت نکردن مؤمن و همچنین با نگاهی به مسئله از منظر فقه حکومتی و حکم حکومتی، این اطمینان پیدا می شود که وجوب کفائی اهدای عضو برای نجات جان مسلمان و برای اجابت مضطری که در زندگی دشواری به سر می برد، جزو ارادۀ تشریعی شارع است.

مرگ های زود هنگام در اثر بیماری های پیشرفته باعث از بین رفتن انسانهای زیادی می شود. تنها نقطه امید افرادی که از بیماریهای پیشرفته جسمی رنج می برند دریافت عضو جدید و بازگرداندن احتمال زندگی است. از این رو پژوهش حاضر با هدف مطالعه روانشناختی عمیق پدیده اهدای عضو توسط داوطلبان در سال 1396 انجام شد. روش تحقیق بر اساس ماهیت داده ها کیفی از نوع پدیدار شناسی توصیفی، بر اساس هدف از نوع کاربردی و بر اساس نحوه گرد آوری اطلاعات توصیفی از نوع مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته بود. شرکت کنندگان را کلیه داوطلبان اهدای عضو ثبت نام کننده در کانون اهدای عضو ایرانیان تشکیل می داد که از بین آنها 14 نفر به صورت هدفمند و بر اساس قاعده اشباع انتخاب شدند. تحلیل مصاحبه ها با روش هفت مرحله ای کلایزی انجام شد. نتایج حاصل از بررسی یافته ها نشان داد که پدیدارهای آگاهی داوطلبان اهدای عضو را می توان در سه طبقه مضامین اصلی 1-آگاهی شامل اطلاعات درباره اهدای عضو و بینش نسبت به پدیده مرگ، 2-باورهای بنیادین شامل باورهای عقلانی، باورهای انسان دوستانه، باورهای مذهبی، باورهای اخلاقی، باورهای هستی شناسانه، باور به توانمندی خود و برقراری عدالت در امکان زیستن، 3-عوامل اثر گذار بر باورهای بنیادین شامل باورهای خانواده، تعاملات خانواده، سختی ها و اثرات جامعه دسته بندی کرد.

تعریف مرگ و چگونگی تشخیص آن از دیدگاه فرهنگ ها و مذاهب مختلف متفاوت بوده و تشخیص زمان مرگ به عنوان یک چالش اخلاقی مهم مطرح است. در زمان های گذشته عدم وجود فعالیت قلبی و ریوی را برای تشخیص مرگ کافی می دانستند. استفاده از شاخص های نورولوژیک برای تشخیص مرگ مغزی در حقیقت مرحله گذر از روش تشخیص سنتی به روش مدرن بود و این موضوع به دلیل تنوع فرهنگی و مذهبی موجود باعث ایجاد مسایل و مشکلات اخلاقی گردید و با مطرح شدن مسأله اهدای عضو در بیماران دچار مرگ مغزی این موضوع اهمیت خاصی یافت.ریشه چالش های اخلاقی موجود در زمینه اهدای عضو در بیماران مرگ مغزی در این است که مذاهب و فرهنگ های مختلف نمی توانند به راحتی بپذیرند که فردی که دارای علایم حیاتی است، می تواند مرده باشد و قبول این موضوع به خصوص به وسیله نزدیکان فرد بسیار مشکل است. دودلی و ترس موجود، ناشی از شک در تشخیص دقیق زمان مرگ مغزی نیست، بلکه ناشی از تشخیص زودرس مرگ فرد و اهدای زود هنگام اعضای او می باشد.قابل توجه ترین نکات موجود در زمینه اهدای عضو مسأله تشخیص زمان مرگ و نحوه تصمیم گیری در خصوص اهدای عضو می باشد.

اهدای عضو، دادن یک عضو به شخصی دیگر است که نیاز به پیوند دارد. هدف از پژوهش حاضر، مقایسه ی ویژگی های شخصیتی، هوش معنوی و اضطراب مرگ در افراد دارای کارت اهدای عضو و افراد بدون کارت اهدای عضو بود. طرح پژوهش علّی مقایسه ای بود. با بهره گیری از روش نمونه گیری گلوله برفی، تعداد 148 نفر از افراد دارای کارت اهدای عضو، به عنوان گروه ملاک، با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس و تعداد 150 نفر به عنوان گروه همتا با توجه ملاک های پژوهش انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های پنج عاملی شخصیت نئو، هوش معنوی کینگ و اضطراب مرگ تمپلر استفاده شد. داده های پژوهش با آزمون های آماری تی مستقل و تحلیل واریانس چندمتغیره و رگرسیون لجستیک واکاوی شد. نتایج نشان داد بین دو گروه در ویژگی های شخصیتی، هوش معنوی و اضطراب مرگ تفاوت معناداری وجود دارد. از بین مؤلفه های ویژگی شخصیتی، افراد دارای کارت اهدای عضو در مؤلفه ی توافق پذیری نمره ی بالاتری به دست آوردند؛ همچنین، در مقیاس هوش معنوی نیز افراد دارای کارت اهدای عضو نمرات بیشتری را کسب کردند. افراد فاقد کارت اهدای عضو، نمرات بالاتری را در اضطراب مرگ کسب نمودند. با توجه به یافته های پژوهش و با آگاهی از عوامل روان شناختی، نه تنها می توان گام های مؤثری در خصوص افزایش و تداوم تمایل افراد برای ثبت نام و دریافت کارت اهدای عضو برداشت، بلکه می توان از تقاضاهای انصراف و عودت این کارت ها نیز کاست.

زمینه و هدف: پیوند اعضا به عنوان یک شیوه جدید درمانی برای جایگزین کردن اعضای بیماران با از کارافتادگی پیشرفته اعضا به کار گرفته می شود. از مهم ترین دغدغه ها در پیوند، کمبود عضو اهداکننده است. بسته به نوع بیماری حدود %25-10 از بیماران نیازمند پیوند، بدون دریافت عضو در فهرست انتظار فوت می کنند. مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان آگاهی و نگرش ساکنین شهرستان بندرعباس به اهدای عضو انجام گرفت.مواد و روش ها:در این مطالعه توصیفی تحلیلی 900 نفر ( 487 مرد و 413 زن) از افراد بالای 20 سال شهر بندرعباس موردبررسی قرار گرفتند. روش نمونه گیری چندمرحله ایی بود. جمع آوری داده ها توسط پرسش نامه ای محقق ساخته که دارای روایی و پایایی معتبر بود صورت گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده ار SPSS16 و آزمون های توصیفی، و آزمون های استنباطی تی و آنوا و پیرسون انجام شد. از نظر آماری p>0.05 معنادار در نظر گرفته شد.یافته ها: میانگین نمره آگاهی %42.26 و نمره نگرش %70.73 بود. 260 نفر (%28.9) مخالف اهدای عضو بودند؛ که دلیل مخالفت %52.3 بازگشت به حیات بود. بین نگرش با (p=0.016). تحصیلات (p=0.022)، وضعیت اقتصادی (p=0.005) رابطه معنادار بود. همچنین بین آگاهی باتحصیلات (p<0.001) وضعیت اقتصادی (p<0.001). رابطه معنادار مشاهده گردید. تلویزیون مهم ترین منبع اطلاعاتی در خصوص اهدای عضو بود.نتیجه گیری: آموزش به مردم در جهت افزایش آگاهی نسبت به اهدای عضو و نگرش مثبت ضروری به نظر می رسد. همچنین تبلیغات و فرهنگ سازی به خصوص به وسیله صدا و سیما می تواند در افزایش سطح آگاهی های مردم نسبت به اهدای عضو نتایج مثبتی را به دنبال داشته باشد.

زمینه و هدف امروزه پیوند اعضا به عنوان پدیده نوین در علم حقوق و پزشکی در نظام حقوقی ایران با موانع و چالش های متعددی مواجه می باشد. از جمله مهمترین این موانع قوانین و مقرراتی می باشد که به جهت گذشت زمان پاسخگوی نیازهای روزافزون متقاضیان دریافت عضو و حمایت موثر از اهداکنندگان اعضا نبوده و روزانه شاهد فوت تعدادی از این افراد (حداقل هفت نفر) در لیست انتطار پیوند می باشیم. در این راستا نقش مقنن ایرانی در اصلاح مبانی و تکمیل نظام حقوقی پیوند اعضا از یک طرف و تقنین قضایی از طریق ایجاد رویه قضایی یقینا بسیار اساسی خواهد بود. هدف از نگارش این مقاله بررسی اهمیت و ضرورت بازنگری و اصلاح قوانین و مقررات موجود و نیز تبیین چالش ها و ضرورت های نظام حقوقی پیوند اعضا در ایران بوده و تا حد امکان تلاش گردیده از طریق اصلاح مبانی نظام حقوقی پیوند اعضا و تدوین قانون جامع اهدای عضو راهکارهای مناسبی به منظور افزایش منابع تامین اعضای پیوندی، ارایه گردد. مواد و روش ها نوشتار حاضر، با استفاده از روش کتابخانه ای و بهره گیری از کتب و مقالات علمی معتبر جهت ارایه طریق و حرکت به سوی نظام مطلوب اهدای عضو به رشته تحریر درآمده است. یافته ها نتایج بررسی پژوهش حاضر حکایت از آن دارد قوانین و مقررات موجود برای رفع موانع و چالش های مقوله اهدا عضو کافی نبوده و بازنگری و اصلاح قوانین و مقررات و تدوین راهکارهای مناسب در این زمینه می تواند در ارتقای نظام حقوقی پیوند اعضا بسیار راهگشا باشد. ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. نتیجه گیری نتایج بررسی حکایت از آن دارد قوانین و مقررات موجود برای رفع موانع و چالش های مقوله اهدا عضو کافی نبوده و بازنگری و اصلاح قوانین و مقررات و تدوین راهکارهای مناسب در این زمینه می تواند در ارتقای نظام حقوقی پیوند اعضا بسیار راهگشا باشد.

مقدمه: اهدای عضو تنها درمان بیماران مبتلا به نارسایی های اندام ها می باشد که می تواند امید به زندگی و کیفیت زندگیان ها را بالا ببرد. تمایل به اهدای عضو با توجه به آداب و رسوم، عقاید فرهنگی و مذهبی و دانش و نگرش مردم هر منطقه با هم متفاوت است. هدف این مطالعه بررسی دانش و نگرش مردم سنندج در رابطه با اهدای عضو می باشد.روش کار: این مطالعه مقطعی در سال 1395 روی 400 نفر از جمعیت عمومی شهر سنندج انجام شد که به صورت نمونه گیری در دسترس وارد مطالعه شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه دانش و نگرش Dasgupta استفاده شد. تحلیل داده ها به کمک نرم افزار PASW و با استفاده آزمون های آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. سطح معنی داری کمتر از 0.05 در نظر گرفته شد.یافته ها: میانگین نمره دانش و نگرش کسب شده به ترتیب 9.96±3.55 و 13.36±3.71 بود. یافته ها نشان دادند که سطح تحصیلات، شغل و منبع کسب اطلاعات با دانش اهدای عضو ارتباط داشت به طوری که بیشترین دانش و نگرش مطلوب در بین افراد با تحصیلات دبیرستان تا دانشگاه، کارمندها و افرادی که اطلاعاتشان را از رسانه ها کسب کرده بودند، مشاهده شد. به ترتیب میزان دانش و نگرش افراد با تحصیلات دبیرستان تا دیپلم (18.9 و 9)، تحصیلات دانشگاهی (12.7 و 5)، کارمندها (3 و 2) برابر سایرین بود. همچنین دانش و نگرش افرادی که اطلاعات لازم در مورد اهدای عضو را از تلویزیون و روزنامه کسب کرده بودند به ترتیب 6.5 و 2.4 برابر و 4.5 و 1.9 برابر سایرین بود.نتیجه گیری: مردم سنندج دانش و نگرش نسبتا خوبی در مورد اهدای عضو داشتند. با توجه ویژگی های فرهنگی، اعتقادی و اجتماعی مردم می توان با اجرای برنامه های مناسب در رسانه ها، آگاهی و نگرش مردم به اهدای عضو را ارتقاء داد.

زمینه و هدف: مراقبت از بیماران با تشخیص مرگ مغزی یکی از سنگین ترین وظایف پرستاران در بخش های مراقبت ویژه است و به علت اهمیت اهدای عضو به عنوان یکی از بزرگ ترین چالش های پرستاری محسوب می شود. این پژوهش کیفی با هدف تبیین تجارب پرستاران در مراقبت از بیماران با تشخیص مرگ مغزی انجام شده است. روش بررسی: این تحقیق، مطالعه ای کیفی با رویکرد تحلیل محتواست. جمع آوری داده ها به صورت هدفمند از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته عمیق با 20 مشارکت کننده آغاز و تا مرحله اشباع داده ها ادامه یافت. تحلیل داده ها هم زمان با جمع آوری به روش تحلیل محتوای کیفی و با رویکرد قراردادی انجام شد. یافته ها: تحلیل کیفی محتوای داده ها منجر به استخراج مضامینی شد که بیانگر تجارب پرستاران در مراقبت از بیماران مرگ مغزی است و شامل «مواجهه با تنش ها و کشمکش های فزآینده» و «اهدا، عامل مراقبت متمایز» است. درنهایت، مضمون اصلی تشدید تنش مراقبتی به دنبال موقعیت متمایز اهدا» انتزاع شد. نتیجه گیری: با توجه به اهمیت سالم ماندن اعضای پیوندی، تجارب پرستاران نشان داد آن ها در مراقبت از بیماران مرگ مغزی با تنش های فراوانی مواجه هستند، اما مسیله اهدای عضو یکی از موضوعات مهمی است که مراقبت از بیماران مرگ مغزی را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین مدیران می توانند با شناسایی مشکلات پرستاران در این زمینه اقدامات موثری انجام دهند تا کیفیت مراقبت از این بیماران بهبود یابد.

هدف از این مطالعه کشف و بررسی درک و معنای مرگ مغزی در خانواده بیماران مرگ مغزی کاندید درخواست اهدای عضو هنگام مواجهه و اطلاع از تشخیص مرگ مغزی بیمارشان می باشد.این تحقیق مطالعه ای کیفی با رویکرد تحلیل محتوی است. فرایند جمع آوری داده ها مشتمل بر 38 مصاحبه بدون ساختار و عمیق با 26 خانواده بیماران مرگ مغزی کاندید درخواست اهدای عضو همراه با یادداشت های عرصه است. نمونه گیری به صورت هدفمند از تیرماه 1387 آغاز و تا مرحله اشباع - آذر 1389- ادامه یافت. تحلیل داده ها هم زمان با جمع آوری به روش آنالیز محتوای کیفی انجام گرفت.تحلیل داده ها منجر به استخراج 17طبقه و 4 درونمایه شد که بیانگر تجارب و درک خانواده از مفهوم مرگ مغزی هنگام اطلاع از تشخیص آن است و شامل: تضاد و کشمکش درونی، پرده درون بر واقعیت بیرون، حس فقدان و سوگ قریب الوقوع، تسلیم و پذیرش است.یافته ها نشان می دهد مواجه شدن با تشخیص مرگ مغزی برای خانواده به معنی وارد شدن در فضایی پر از چالش، تضاد و ابهام می باشد که با بروز عواطف غم افزای سوگ و بعضا واکنش های روان شناختی دفاعی نیز پیچیده تر می شود. توصیه می شود دست اندرکاران درخواست اهدای عضو ابتدا فضا و زمینه لازم برای درک و پذیرش واقعیت مرگ مغزی را برای خانواده فراهم ساخته و سپس با در نظر گرفتن تجربه و برداشت های خانواده از این موقعیت پیچیده و توجه به حل تعارضات و ابهامات درونی آن ها، به درخواست اهدای عضو بپردازند.