حقوق کیفری مواد مخدر مبتنی بر فهرستی از «مواد» ممنوع و مجموعه ای از «اعمال» جرم انگاری شده است. پرسش تقریباً مغفول این است که وصف نامشروعیت به «شیء» برمی گردد یا «عمل». در نتیجه باید از «قاچاق مواد نامشروع» سخن به میان آورد یا «قاچاق نامشروع مواد». پرسش بعدی این است که در هر دو فرض، «تجارت» و «مصرف» مواد مخدر با مبنای مشترکی متصف به نامشروعیت می شوند، اما چرا این دو «عمل»، مسیرهای سرکوبی چنین متفاوتی را می پیمایند؟ در این خصوص به نظر می رسد دو پیش فرض خلق تقاضا با عرضه و بزه دیدگی مصرف کنندگان بی تأثیر نبوده اند. این بحث ضمن نقد سیاست جنایی کنونی حاکم بر قاچاق مواد مخدر می تواند روشنگری هایی را برای تعدیل سیاست جنایی مزبور در پی داشته باشد.

رابطه مواد مخدر و بزهکاری یک رابطه علی و معلولی است. اعتیاد بلای خانمانسوزی است که در تمام کشورهای دنیا و از جمله ایران هر روز قربانیان بیشتری را به دام خود می کشد. بالارفتن آمار وحشتناک جرائم، طلاق، قتل، خودکشی و سایر بزهکاریها خبر از بالا رفتن تعداد معتادین و رخنه آنها در گروههای جوان و نوجوان جامعه می دهد. این مقاله یک تصویر کلی از رابطه اعتیاد و عملکرد آن را در شکل گیری بزهکاری ارائه می دهد و از لحاظ روانپزشکی قانونی آن را به بحث می گذارد.

زمینه و هدف: سوء مصرف مواد مخدر، یک مشکل فراگیر جهانی است که منبع نگرانی بسیاری از جوامع بشری شده است. شیوع این پدیده با سرعت در جهان و کشورمان در حال افزایش است و دگرگونی های سریع و وسیع در نوع و الگوی های سوء مصرف مواد مخدر، بررسی های همه جانبه برای شناخت دقیق این پدیده را ضروری می سازد. مطالعه حاضر با هدف بررسی سوء مصرف مواد و ارتباط روش مصرف مواد مخدر با عوامل سنی معتادان به مواد مخدر طراحی و اجرا گردیده است.روش بررسی: در این مطالعه مقطعی (1387)، تعداد 120 نفر از مراجعه کنندگان به کلینیک ترک اعتیاد مرکز آموزشی- درمانی پنجم آذر وابسته به دانشگاه علوم پزشکی گلستان به روش تصادفی منظم انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه توام با مصاحبه بود. آنالیز داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آنالیز واریانس و تعقیبی LSD صورت پذیرفت. سطح معنی داری برای آزمون ها در این مطالعه 0.05 در نظر گرفته شد.یافته ها: میانگین و انحراف معیار سن نمونه ها 34.2±10.96 و دامنه سنی شرکت کنندگان 16 تا 66 سال بود. 107 نفر (89.2 درصد) از شرکت کنندگان مرد و 78 نفر (65 درصد) متاهل بودند. شروع سوء مصرف 87 نفر (72.5 درصد) از افراد با تریاک و معمول ترین ماده مصرفی قبل از اقدام به ترک، تریاک (64.2 درصد) بود. کسب لذت (38.3 درصد)، رفع مشکلات روانی (23.3 درصد) و کنجکاوی (14.2 درصد) از علل عمده اولین مصرف و 60 نفر (50 درصد) مصرف اولین ماده را در منزل گزارش نمودند. بین سن معتادان و روش سوء استفاده مواد ارتباط معنی داری (P£0.025) مشاهده شد.نتیجه گیری: با توجه به تغییر الگوی های سوءمصرف و ویژگی های معتادان به مواد مخدر، بایستی بررسی های دوره ای برای شناخت این عوامل انجام شود تا برنامه های پیشگیری مبتنی بر شواهد دقیق باشد.

مقاله حاضر مروری است بر تاریخچه بازار تریاک و هرویین در ایران، همراه با ارایه آمارهای جدید مربوط به قاچاق مواد، و عوامل موثر بر عرضه و تقاضا، و نیز تحلیلی است کمی بازار مواد. در این تحلیل، به عوامل اقتصادی، انگیزه های عرضه و تقاضای مواد، توقیف محموله ها و ویژگی های اقتصادی - اجتماعی مصرف کنندگان و خرده فروشان پرداخته و نشان داده شده است که این عوامل در شکل گیری ارزش مالی، عملکرد بازار و انگیزه های شخصی افراد، به ویژه جوانانی که از گروه های مختلف اجتماعی-اقتصادی هستند، موثرند.رابطه عاطفی متقابل میان والدین و فرزندان در فرهنگ ایرانی همچنان قوی و مستحکم است و به همین دلیل، با رواج اعتیاد در میان جوانان، بر فشار خانواده ها به دولت برای کنترل مواد و مبارزه با قاچاق آن افزوده می شود؛ و از آنجایی که بر طبق ایدئولوژی رسمی شیعه (با توجه به تفسیر اغلب روحانیون)، شیوع مواد ناشی از توطئه دشمنان به منظور تضعیف امت اسلامی است، دولت اقدام به ایجاد نظارت بر مواد کرد. تلفات انسانی و خسارات اقتصادی سنگین ناشی از مصرف و قاچاق مواد در سال باعث شد که توجه دولت در مرحله اول به سمت مهار عرضه مواد مصرف گردد. به اعتقاد مولف، دولت به واسطه دیدگاه های کشورهای غربی، به ویژه در زمینه لزوم رعایت حقوق بشر، مجبور به همراهی و قبول مسوولیت در زمینه کنترل مواد شده است.

0

مساله مواد مخدر و اعتیاد سال هاست که به یک مساله اجتماعی عمده تبدیل شده و برنامه مبارزه با آن دستور کار دولت ها و مجامع بین المللی قرار گرفته است. مواجهه با این مساله مزمن و پیچیده، مستلزم شناخت دقیق ابعاد مساله است. در عرصه خطیر مبارزه با مصرف مواد مخدر و اعتیاد، برنامه هایی موفق خواهند بود که بر اساس ارزیابی واقعگرایانه از گستردگی و کیفیت مساله طراحی و اجرا شوند.تحقق شرایط فوق به معنای آن است که پژوهش درباره مساله مواد مخدر بخش غیرقابل تفکیک یک راهبرد کارآمد مبارزه با آن است. چنانچه طرح ها و برنامه های مواد مخدر بر اساس یافته های پژوهشی طراحی نشوند و با پژوهش های روشمند ارزیابی و جرح و تعدیل نگردند، نمی توان به کارآمدی آنان امیدوار بود.با آن که ایران یکی از کشورهایی است که در آن مساله سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد سال هاست که به یکی از مسایل حاد اجتماعی تبدیل شده است، پژوهش های روشمند و مستمر برای شناخت دقیق تر موضوع هنوز در جایگاه شایسته ای قرار نگرفته است. با توجه به ضرورت پژوهش درباره مساله مواد مخدر، در این مقاله تلاش می شود تا منابع اطلاعاتی و روش های پژوهش در آن حوزه مورد بررسی انتقادی قرار گیرند. و در پایان، هدف ها و محورهای اصلی یک راهبرد بلند مدت مبارزه با مواد مخدر مطرح شوند.

زمینه و هدف: کشور جمهوری اسلامی ایران در همسایگی جنوب شرقی خود با بزرگ ترین تولید کننده مواد مخدر جهان هم مرز می باشد، از این رو بیشترین آسیب های امنیتی و انتظامی را متحمل شده است. یکی از عوامل مهم در این زمینه شرایط جغرافیایی به ویژه ژئومورفولوژیکی مرزهای جنوب شرقی کشور است. گسترش واحدهایی مانند: بیابان های گرم و وسیع، کویرها و نمک زارهای متعدد، مناطق کوهستانی و دیگر زمین شکل ها، حاصل فرایندهای ژئومورفولوژیکی مسلط در این مناطق است، که شرایط مساعدی را برای قاچاقچیان مواد مخدر فراهم نموده و آنها با بهره گیری از این شرایط اقدام به اعمال غیرانسانی خود می نمایند. هدف از این تحقیق مطالعه تاثیر عوارض سطح زمین، قابلیت ها و محدودیت های ناشی از این اشکال بر قاچاق مواد مخدر می باشد.روش: روش تحقیق در قالب جمع آوری اطلاعات بر پایه مطالعات میدانی (بازدید میدانی از مسیر نوار مرزی استان سیستان و بلوچستان از زهک تا جالق) و کتابخانه ای، با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی مبتنی بر نگرش سیستمی است. ابزار فیزیکی تحقیق شامل: نقشه های زمین شناسی در مقیاس 1:100000، توپوگرافی در مقیاس 1:50000، تصویر ماهواره ای منطقه و همچنین برخی از اسناد و مدارک مربوط به این محدوده بوده است.یافته ها: نتایج نشان داد که قاچاقچیان مواد مخدر با شناخت کامل از وضعیت عوارض زمین و بهره گیری از آنها در بسیاری از موارد مبادرت به این عمل می کنند و پیشنهاد می گردد که نیروهای نظامی و انتظامی بیش از پیش از طریق بارگیری علوم زمین به ویژه ژئومورفولوژی، برای انجام مأموریت های محوله اقدام کنند.

اعتیاد یکی از مهم ترین مشکلات عصر حاضر و یکی از چهار بحران و مساله جهانی روز است که میلیون ها زندگی را ویران و سرمایه های کلان ملی، صرف مبارزه با آن یا صدمات ناشی از آن می شود. توجه به علل گرایش به اعتیاد از ضروریاتی است که در جهت کنترل وابستگی به این مواد اهمیت فراوان دارد. یکی از علل گرایش و انگیزه های موجود در جامعه ما بویژه در جمعیت میانسال اجتماع و خصوصا در افرادی که سابقه فامیلی بیماری های دیابت، قلب و عروق داشته یا مبتلا به این بیماری ها می باشند، اعتقاد به اثر تریاک بر قند خون و چربی های خون و کاهش بیماری های قلبی عروقی و دیابت است. به منظور رسیدن به پاسخ این سوال که آیا مصرف تریاک (مورفین) بر میزان قند و چربی های خون اثر دارد یا خیر، پژوهش حاضر انجام گردید. در این پژوهش، 100 نفر از افراد وابسته به مواد مخدر (گروه مورد) و 100 نفر از افراد غیر وابسته (گروه شاهد) مورد بررسی قرار گرفتند. قند و چربی های خون (تری گلیسرید، و کلسترول تام) به صورت ناشتا در دو گروه اندازه گیری شد. هر دو گروه از نظر سن، قد، و وزن یکسان انتخاب شده و نمونه هایی که دارای سابقه بیماری قلبی، دیابت، و هیپرلیپیدمی، و بیماری های مزمن دیگر بودند، از پژوهش حذف شدند. برای تعیین وابستگی یا عدم وابستگی به تریاک از آزمایش سریع مورفین استفاده شد. در پایان با استفاده از آزمون های آماری، اطلاعات بدست آمده از دو گروه مورد و شاهد با هم مقایسه گردید. میانگین میزان قند خون در گروه وابسته 94.76 و در گروه غیر وابسته 106.31 بود که اختلاف از نظر آماری معنی دار بود. میانگین میزان کلسترول خون در گروه وابسته (مورد) 162.4 و در افراد غیروابسته (شاهد) 185.1 که این اختلاف نیز از نظر آماری معنی دار بود. میانگین میزان تری گلیسرید خون در گروه وابسته (مورد) 143.3 و در افراد غیروابسته (شاهد) 152.96 بود که این اختلاف از نظر آماری معنی دار نبود. بدلیل تناقض نتایج مطالعات گوناگون و عدم اثبات علمی اثر بخشی تریاک و مورفین بر چربی های خون و قند خون در انسان که قابل تعمیم به کل حامعه باشد، لازم است تا مطالعات گسترده تر در جوامع بزرگتر انسانی انجام پذیرد.