سابقه و هدف: با توجه به اینکه مهمترین هدف سازمان انتقال خون تهیه خون و فرآورده های خونی سالم و کافی می باشد، انتخاب اهدا کنندگان از بین جمعیت های کم خطر حایز اهمیت است. از آنجایی که احتمال می رود جمعیت زنان از لحاظ داشتن رفتارهای پرخطر در زمینه عفونت های قابل انتقال از راه خون نسبت به جمعیت مردان کم خطرتر باشند و از طرفی اقدام به اهدا نیز در این گروه نسبت به مردان کمتر می باشد، در این پژوهش علل اقدام کمتر خانم ها برای اهدا خون نسبت به آقایان بررسی شده است.مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی (Cross-sectional) می باشد که بر روی 12121 زن در محدوده سنی 65-17 سال در 8 استان کشور انجام شده است. اطلاعات مورد نیاز به کمک پرسشنامه جمع آوری گردید. شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای بوده و در نهایت از نرم افزار کامپیوتری SPSS11 جهت تجزیه و تحلیل نهایی استفاده گردید.یافته ها: میانگین سنی زنان تحت مطالعه 12.1 ± 32.6 سال بود. اکثر زنان تحت مطالعه متاهل، دیپلم و خانه دار بودند. 24.1% از زنان تحت مطالعه سابقه اهدا خون داشته در حالی که 75.4% سابقه هیچ گونه اهدای خونی در طول زندگی نداشتند. میزان تحصیلات و درصد اشتغال زنان بدون سابقه اهدای خون به طور معنی داری کمتر از زنان با سابقه اهدای خون بود (P≤0.001). شایع ترین علت عدم تمایل به اهدا خون در زنان تحت مطالعه، ترس از ابتلا به بیماری های عفونی و خونی بوده است. در مجموع 75.2% از زنان تحت مطالعه نسبت به اهدای خون نگرش منفی و تنها 24.8% آنان دارای نگرش مثبت بودند.نتیجه گیری: از آنجایی که ترس از ابتلا به بیماری های عفونی و خونی ناشی از اهدای خون به نوعی ناشی از عدم آگاهی جامعه از طب انتقال خون می باشد، در نهایت مهم ترین علت عدم اهدای خون را می توان عدم شناخت زنان نسبت به طب انتقال خون دانست. (بر اساس این پژوهش پیشنهاد می گردد آموزش در خصوص اهمیت اهدا خون و شرایط اهدا خون زنان از طریق رادیو و تلویزیون در سطح وسیع صورت گیرد).

به رغم پیشرفت علم و فن آوری، تاکنون بشر از ساخت ماده یا محلولی که بتواند کمبود ماده حیاتی خون را در بدن انسان جبران کند، عاجز مانده است. کمبود خون، جز از طریق انتقال خون به بدن انسان قابل جبران نیست و این ماده حیات بخش، از بدن فرد اهداکننده آن تامین می گردد. ایمنی و سلامت آن بستگی به اطلاعاتی دارد که توسط فرد داوطلب اهدای خون بیان می شود و وظیفه اخلاقی حکم می کند که وی در ارائه این اطلاعات، نهایت صداقت را داشته باشد. از سوی دیگر، اهدا و دریافت خون، دارای مسائل اخلاقی و حقوقی ویژه ای است که باید مراعات گردد. بدین منظور در سال 1980، مجمع بین المللی انتقال خون در مونترال، آیین نامه اخلاقی اهدای خون را تصویب کرد. طبق مفاد این آیین نامه، بر دسترسی به خون عاری از خطر، رایگان بودن آن، عدم نیاز به جایگزینی خون اهدایی، رضایت آگاهانه دریافت کننده خون، حق عدم پذیرش خون توسط دریافت کننده و حق مطلع شدن از آسیب وارده به هنگام وقوع آن تاکید شده است. این نوشتار تلاش دارد تا با تکیه بر اصول اسلامی و قوانین کشور، به برخی نکات مهم مربوط به اصول اخلاق پزشکی اهدای خون بپردازد.

سابقه و هدف: اهدای خون در بیشتر موارد بدون هیچ گونه عارضه ای انجام می پذیرد. اما در تعداد محدودی از اهدا کنندگان منجر به بروز عوارضی می گردد. تحقیقات نشان داده اند که عوارض جانبی اهدای خون بر بازگشت اهداکننده برای اهدای خون مجدد و جذب اهدا کنندگان اثر منفی داشته است. هدف از این مطالعه بررسی واکنش های وازووگال و آسیب های ناحیه بازوی اهدا کنندگان در هنگام اهدای خون و تا مدتی پس از آن بود.مواد وروش ها: این مطالعه مقطعی در پایگاه انتقال خون یزد از شهریور 1384 تا دی ماه 1385 انجام گرفت. 1000 اهدا کننده به روش تصادفی ساده انتخاب شدند و از نظر بروز واکنش های وازووگال در هنگام اهدای خون، تا یک ساعت پس از اتمام خون گیری توسط پزشک بررسی شدند. اهدا کنندگان سه هفته پس از اهدای خون از نظر بروز آسیب ناحیه بازوی خونگیری مورد مصاحبه قرار گرفتند. داده ها در پرسشنامه ثبت و با استفاده از آزمایش های مجذور کا(Chi-square)، دقیق فیشر (fisher exact test) ، Anova و T-test تجزیه و تحلیل گردید.یافته ها: فراوانی واکنش های وازووگال 2% با فاصله اطمینان 95% (1.1 تا 2.9 درصد) بود. شایع ترین یافته های ناحیه بازو درد در محل خونگیری(8.2%) و کبودی (7%) بودند. فراوانی هماتوم 1.4% بود و شکایات حسی (0.7%) کمترین فراوانی را داشتند که در مدت یک هفته بهبود می یافتند. شیوع واکنش های وازووگال در اهدا کنندگان جوان، بار اول و کم وزن بیشتر بود. بروز عوارض محل خونگیری با جنس و وضعیت اهدا ارتباط معنی داری نداشت.نتیجه گیری: عوارض جانبی اهدای خون در این مطالعه کمتر از سایر مطالعات بود که می تواند به دلیل انتخاب صحیح اهدا کنندگان توسط پزشک و وجود کارکنان آموزش دیده و ماهر جهت انجام خونگیری و مراقبت از اهدا کنندگان حین اهدای خون باشد.

اهداف یکی از مهم ترین مسائل در زنجیره تامین خون، پاسخگویی به تقاضای خون مورد نیاز بیمارستان ها است که در شرایط بحران حساس تر می شود. با توجه به اینکه دسترسی به عرضه خون اغلب در شرایط بحرانی به دلیل افزایش ناگهانی در تقاضا، محدود می شود؛ زنجیره تامین خون در طول و پس از بحران دچار مشکلات شدید می گردد. مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر اهدای خون توسط اهداکنندگان در زنجیره تامین خون تحت شرایط بحرانی انجام شد. مواد و روش ها: این پژوهش توصیفی-پیمایشی در کلیه اهداکنندگان مستمر و باسابقه خون که در چهارماه اول سال 1397 در استان مازندران اقدام به اهدای خون کردند، انجام شد. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای، 384 به عنوان نمونه انتخاب شدند. گردآوری داده ها با استفاده از پرسش نامه پایا و روای محقق ساخته انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری در قالب نرم افزار SPSS 20 و LISREL 8. 50 انجام شد. یافته ها: در این پژوهش از 384 نفر نمونه، 92. 97% (357 نفر) را مردان تشکیل داده بودند و گروه سنی 31 الی 40 سال با فراوانی 36. 20% (139 نفر) بیشترین رنج سنی شرکت کننده بود. ارزیابی مدل تحقیق نشان داد که تمامی شاخص های برازندگی در محدوده قابل قبولی قرار داشتند. مقدار بارعاملی برای اثر متغیر تبلیغات و اطلاع رسانی، انگیزش، آگاهی و هنجارهای ذهنی اهداکنندگان بر اهدای خون در شرایط بحران به ترتیب برابر 98/0 (31/10=t)، 80/0 (45/9=t)، 66/0 (60/8=t) و 57/0 (75/4=t) برآورد شد. بنابراین تبلیغات و اطلاع رسانی بیشترین تاثیر را بر اهدای خون توسط اهداکنندگان در شرایط بحرانی داشت. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که تبلیغات، انگیزش، هنجارهای ذهنی و آگاهی اهداکنندگان بر اهدای خون در زنجیره تامین خون در شرایط بحران تاثیر مثبت و مستقیمی دارند و تبلیغات و اطلاع رسانی دارای بیشترین تاثیر است.

سابقه و هدف: اگرچه اهدای خون کامل در اغلب موارد بدون عارضه است، لیکن در برخی افراد ممکن است عوارض ناخواسته ای رخ دهد. این مطالعه با هدف تعیین عوامل موثر بر بروز واکنش وازوواگال در اهداکنندگان خون اصفهان انجام شد.مواد و روش ها: این مطالعه توصیفی به روش نمونه گیری غیر تصادفی آسان، بر روی اهداکنندگان خون شهر اصفهان در سال 1385 انجام شد. اهداکنندگان مجاز به اهدا وارد مطالعه شدند و توسط پزشک اهداکنندگان تا زمان حضور در سازمان انتقال خون از نظر واکنش های اهدای خون تحت نظر قرار گرفتند. اهداکنندگان در دو دسته دارای واکنش وازوواگال و بدون واکنش قرار گرفتند و اطلاعات توسط نرم افزار 11.5 SPSSو آزمون t مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: به طور کلی 5285 نفر در مطالعه وارد شدند که از این تعداد، 105 نفر (2%) نشانه های واکنش وازوواگال را داشتند و اهدای خون در 5180 نفر (98%) بدون عارضه بود. زنان در 8.6% و مردان در 1.8% دچار واکنش شدند (p<0.05). واکنش وازوواگال در بین اهداکنندگان بار اول (5.6%) بیشتر از سایرین (1.2%) مشاهده شد.نتیجه گیری: وزن کم، سن کم، جنس مونث و اهدای خون بار اول می تواند بر احتمال بروز واکنش وازوواگال حین اهدای خون بیافزاید. شاخص توده بدنی و خواب تاثیر محسوسی بر بروز واکنش وازوواگال نداشت. تشنج و کاهش سطح هوشیاری، به صورت نادر رخ می دهد و عوارض خفیف نظیر رنگ پریدگی و تعریق شایع تر هستند. لذا لازم است موارد مذکور در انتخاب اهداکنندگان مد نظر قرار گیرد.

چکیده سابقه و هدف رسالت اصلی سازمان انتقال خون، تهیه خون و فرآورده های سالم و کافی برای بیماران است. با پیشرفت علم و فناوری، هنوز هیچ جایگزین مناسبی برای خون انسانی ساخته نشده است. از طرف دیگر مشارکت افراد در فعالیت های اجتماعی از جمله اهدای خون داوطلبانه، تحت تاثیر کارکرد نهادهای مختلفی مثل روابط عمومی است. هدف این پژوهش، بررسی نقش روابط عمومی سازمان انتقال خون در ایجاد مشارکت شهروندان شهر اردبیل در اهدای خون بود. مواد و روش ها این مطالعه توصیفی مقطعی با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای بر روی 384 نفر از شهروندان بالای 18 سال شهر اردبیل و با استفاده از پرسشنامه صورت گرفت. یافته ها توسط آزمون رگرسیون و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها اهداکنندگان در رده سنی 18 تا 60 سال قرار داشتند. یافته های تحقیق حاکی از آن بود که میانگین نقش روابط عمومی 66/3 (انحراف معیار 84/0)، نقش اقناعی 72/3 (انحراف معیار 41/0)، نقش اطلاعی60/3 (انحراف معیار 46/1)، نقش حل مسأله 11/3 (انحراف معیار 51/0)، نقش مشاوره ای 45/3 (انحراف معیار 48/0)، نقش مدیریت روابط 80/2 (انحراف معیار 57/0) و میانگین نقش آموزش عمومی 57/2 (انحراف معیار 63/0) می باشد. طبق یافته ها میانگین مشارکت شهروندان 21/3 (انحراف معیار 33/0)، مشارکت رفتارگرایانه یا مشروط 35/3 (انحراف معیار 51/0)، مشارکت انسجام گرا 36/3 (انحراف معیار 73/0) و مشارکت توسعه گرا 22/3 (انحراف معیار 78/0) بود. نتیجه گیری ابعاد روابط عمومی(نقش اقناعی، اطلاعی، حل مسأله، مشاوره ای، مدیریت روابط و آموزش عمومی) سازمان انتقال خون در ایجاد مشارکت در اهدای خون در میان شهروندان اردبیل تأثیر مثبت معناداری دارد.

سابقه و هدف: اهدای خون در کشورهای توسعه یافته، 18 برابر بیشتر از کشورهای در حال توسعه است. اگر تنها %5 از کل جمعیت به طور مستمر خون اهدا کنند، ذخیره کافی برای تامین نیازهای جامعه وجود خواهد داشت. این رقم در کشورهای در حال توسعه کمتر از %1 است. مطالعه آگاهی، نگرش و رفتار افراد در مورد اهدای خون می تواند به برنامه ریزان برای گسترش این رفتار کمک نماید.مواد و روش ها: مطالعه ای مقطعی (توصیفی ـ تحلیلی) در سال 1386 بر روی 319 نفر از مردم شهر زاهدان در محدوده سنی 18 تا 60 سال انجام شد. افراد مورد مطالعه از 5 نقطه جغرافیایی مختلف شهر به صورت تصادفی انتخاب و اطلاعات موردنیاز با استفاده از پرسشنامه جمع آوری گردید. آزمون همبستگی، T-test و آنالیز واریانس با استفاده از نرم افزار SPSS 11.5 انجام شد.یافته ها: %61.6 شرکت کنندگان مرد، %57.4 متاهل و میانگین سن آنان 29 سال بود. %40.1 افراد سابقه اهدای خون داشتند که %50 آنان بیش از سه بار خون اهدا کرده بودند و %10.7 سابقه اهدای خون مستمر داشتند. %60 مراجعین سال گذشته خون اهدا کرده بودند. میانگین نمره آگاهی %3.4±1.3 از 8 نمره و میانگین نمره نگرش %19.8±2.4 از 24 نمره بود. کمترین اطلاع از سن مناسب اهدای خون بود. مردان به طور معنی داری سابقه اهدای خون بالاتری داشتند. مهم ترین منبع کسب اطلاع، رادیو و تلویزیون بود.نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که توجه بیشتر به زنان و نیز باورهای غلط در جامعه و بهره گیری از انگیزه معنوی مردم، احتمال اهدای خون در جامعه را ارتقا می بخشد.

علیرغم تلاش های زیاد برای بالا بردن ضریب سلامتی خون هنوز عوارض متعددی از قبیل انتقال ویروس ها، عوارض آلرژیک، آلوایمونیزاسیون، عوارض همولیتیک و سرکوب سیستم ایمنی وجود دارد. امروزه دستیابی به خون سالم یکی از اهداف مهم مراکز انتقال خون در جهان است. یکی از راه های دستیابی به خون سالم استفاده از خون خود بیمار یا خون اتولوگ می باشد که علیرغم ترویج و گسترش مصرف در کشورهای پیشرفته دنیا هنوز در کشور ما مصرف چندانی پیدا نکرده است.در این تحقیق بیمارانی که کاندید عمل جراحی الکتیو بودند با درخواست کتبی از پزشک معالج به مرکز انتقال خون تهران مراجعه نمودند. از بیماران در صورت داشتن هماتوکریت بیش از 30، بر حسب میزان نیاز برای جراحی مورد نظر خون گیری به عمل آمد و حجم خون گیری بر حسب وزن بیمار 350-450cc (٪10 حجم خون تام بیمار) بود. خون گیری 72 ساعت قبل از عمل جراحی متوقف می شد. خون های جمع آوری شده بعد از انجام تست های ویرال و در صورت منفی بودن نتایج آنها به طور جداگانه در دمای 6-2 درجه سانتیگراد نگهداری می شد و قبل از عمل جراحی به بیمارستان ارسال می گردید.در این تحقیق 46 بیمار مورد مطالعه قرار گرفتند که 36 نفر آنها زن (78.3%) بودند. بیماران دارای محدوده سنی 72-13 سال و وزن 105-40 کیلوگرم بودند. 19 نفر (41.3 درصد) یک واحد، 24 نفر (52.2 درصد) 2 واحد، 2 نفر (4.3 درصد) 3 واحد و یک نفر (2.2 درصد) 4 واحد خون اهدا کردند. در این تحقیق جراحی پلاستیک شایع ترین عمل جراحی بود (41.3%) و پس از آن جراحی ENT، عمومی، زنان و فک و صورت بود. در تمام موارد خون اتولوگ 100% نیاز به خون را برآورده کرد و نیاز به خون آلوژن وجود نداشت. در حالی که در اعمال جراحی ارتوپدی، 56.3 درصد از نیاز به خون توسط خون اتولوگ رفع شد. در ضمن عوارض تزریق خون در هیچ موردی گزارش نشد.بر اساس یافته های این تحقیق، خون اتولوگ به عنوان سالم ترین خون نیاز به خون آلوژن را 70% کاهش داد، لذا در صورت برنامه ریزی صحیح و معرفی زودتر بیماران کاندید عمل جراحی الکتیو جهت خون گیری، این روش می تواند به موفقیت بیشتری بیانجامد.

سابقه و هدف: تهیه خون سالم و کافی هدف اصلی سازمان انتقال خون ایران است. جهت تحقق این هدف، یکی از مهم ترین راه کار ها، تبدیل اهداکنندگان غیر مستمر به اهداکنندگان مستمر و حفظ و نگهداری آن ها در سیستم اهدای خون است. این مطالعه با هدف بررسی اثرات روانشناختی اهدای خون در اهداکنندگان مستمر و غیر مستمر مراجعه کننده به پایگاه های انتقال خون تهران انجام گرفت.مواد و روش ها: مطالعه انجام شده از نوع تحلیلی ـ مقطعی بود. نمونه گیری به روش آسان و سرشماری انجام شد. در این مطالعه از پرسشنامه استاندارد سنجش سلامت روانی GHQ استفاده شد. کلیه اهداکنندگان مراجعه کننده به پایگاه انتقال خون تهران، بین سال های 83 تا 84، نمونه های این مطالعه را تشکیل دادند. یافته ها توسط آزمون آماری کای دو،t  و من ویتنی تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: در این مطالعه 935 نفر اهداکننده مستمر و 749 نفر اهداکننده غیر مستمر شرکت کردند. اضطراب و افسردگی در اهداکنندگان مستمر نسبت به اهداکنندگان غیر مستمر کمتر گزارش شد.نتیجه گیری: اهداکنندگانی که برای بار اول به منظور اهدا مراجعه می کنند اضطراب بیشتری نسبت به اهداکنندگان مستمر دارند، بنابراین احتمال مراجعه مجدد جهت اهدای خون در افرادی که سطح اضطرابی بالاتری دارند نسبت به سایرین کمتر است. از طرفی یک انگیزه مهم افراد جهت استمرار اهدای خون، عقاید مذهبی است. این عامل حس مفید بودن برای جامعه ناشی از اهدای مستمر خون را در اهداکنندگان القا می کند که جزو عوامل محافظت کننده در برابر افسردگی است.

با افزایش شمار مبتلایان به عفونت های قابل سرایت از راه انتقال خون، به خصوص ایدز، اهدای خون داوطلبانه و انتخاب اهدای کنندگانی که در معرض خطر کمتری هستند، بخش اصلی راه کارهای جهانی در زمینه اطمینان یافتن از خون سالم را تشکیل میدهد. سرمایه گذاری بر منابع انسانی و مالی جهت آموزش عمومی و ایجاد انگیزه در اهدای کنندگان خون، منافع دراز مدت فراوانی از جمله منابع کافی و سالم خون را در پی خواهد داشت. در این تحقیق میزان شیوع علل معافیت از اهدای خون در مراجعه کنندگان به سازمان انتقال خون تهران بررسی شده است. مطالعه به روش توصیفی - مشاهده ای می باشد. کلیه اطلاعات ثبت شده اهدای کنندگان خون به سازمان انتقال خون تهران، در 6 ماهه دوم سال 1378 از جلمه سن، جنس، شغل، وضعیت تاهل و علت معافیت جمع آوری گردید و در نهایت اطلاعات به دست آمده با نرم افزار SPSS آنالیز شد. کل مراجعین 163418 نفر بودند که از این تعداد 32226 نفر از اهدای خون معاف شده و تحت مطالعه قرار گرفتند. افراد معاف شده 80.7 درصد مرد و 19.3 درصد زن بودند. از نظر وضعیت تاهل 45.7 درصد مجرد و 54.3 درصد متاهل بودند. 4.7 درصد از مردودین، پس از مراجعه و پر کردن فرم به دلیل مطالعه اعلامیه انتقال خون یا دلایل دیگر از اهدای خون منصرف شده بودند 98.65 .(Self deferral) درصد با علت پاتولوژیک از اهدای خون معاف شده بودند. 91.2درصد به طور موقت و 8.81 درصد به طور دایم معاف شده بودند. شایعترین علت معافیت از اهدای خون تماس جنسی مشکوک 15.5 درصد و سایر علل شایع به ترتیب: مصرف آنتی بیوتیک 12.4 درصد، فشار خون پایین 11.5 درصد و حجامت 7.8 درصد می باشد. شایعترین گروه سنی معاف شده، گروه سنی زیر 25 سال (40.7 درصد) و شایعترین گروه شغلی معاف شده، گروه شغل آزاد (33.1 درصد) می باشد. درمجموع به نظر می رسد آمار معافیت از اهدای خون در شهر تهران خیلی بالا بوده و برای کاهش این موارد باید به علل اصلی آن که عمدتا علل موقت می باشند توجه نموده و روش های مقابله با هر یک از علل را متناسب با آن علت در پیش گرفت.