زبان به عنوان نظامی وابسته به فرهنگ جامعه، از دگرگونی های اجتماعی و فرهنگی تاثیر می پذیرد. جنگ به عنوان یکی از مهمترین دگرگونی های اجتماعی، توانایی تاثیر گذاری بر تغییرات زبانی دارد. پژوهش حاضر درصدد بررسی تاثیر جنگ و پیامدهای آن مانند مهاجرت بر تغییرات و تداخل زبانی با بهره گیری از تئوری های مهاجرت و زبان شناسی اجتماعی است. روش این پژوهش مطالعه میدانی (مشاهده مشارکتی، جمع آوری مستندات، مصاحبه روایتی) است که منطقه مورد تحقیق (شهرستان سرپل زهاب) را مورد بررسی قرار می دهد. یافته های تحقیق نشان می دهد که مهاجرت به عنوان یکی از پیامدهای جنگ تحمیلی نقشی اساسی در تغییرات فرهنگی داشته و تغییر جنبه ای از فرهنگ، دیریا زود به تغییراتی در جنبه های دیگر می انجامد. این نکته را می توان در مورد همه تغییرات فرهنگی به عنوان یک کل یکپارچه مانند زبان نیز در نظر گرفت. جنگ با دگرگونی های عظیم خود باعث تغییرات زبانی و فرهنگی و یا تداخل رسوم فرهنگی، اجتماعی در منطقه مورد مطالعه شده و در نتیجه ما با شکل نوینی از مفاهیم تغییریافته زبان شناختی، تداخل های زبانی، گاه مرگ زبانی و باز آفرینی تازه ای از ادبیات شفاهی در حوزه ارتباطات میان فرهنگی در این منطقه روبه رو هستیم.

جنگ می تواند شرایط ویژه ای را بوجود آورد که بر روی نحوه درمان مجروحین اثر گذاشته و شیوه درمانی را با وضعیت عادی درمان در بیمارستانها متفاوت سازد. با توجه به اینکه بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی اهواز بدلیل محل جغرافیایی خود که در مناطق جنگی جنوب کشور قرار داشتند به بیمارستانهایی جهت ارائه خدمات درمانی به مجروحین جنگ تبدیل شدند بر آن شدیم تجربیاتی در بیهوشی مجروحین جنگ را به رشته تحریر در آوریم. در مرحله قبل از عمل، اولویت بندی بیماران (تریاژ) در اورژانس، ساخته شدن اورژانس ها و بیمارستانهای صحرایی نقش بسزایی در کاهش مرگ و میر و عوارض عمل در مجروحین داشت. ضرورت بررسی مجدد مجروح در اتاق عمل، انتخاب روش بیهوشی عمومی در اکثر مجروحین، انتخاب روش بیهوشی بگونه ای که زمان ریکاوری بیمار را هر چه کوتاهتر و امکان تخلیه سریع ریکاوری را جهت پذیرش سریع بیماران فراهم آورد، از جمله تجربیات ما در اتاق عمل بود.

: مقیاس مواجهه با جنگ به عنوان یک آزمون مبتنی بر گزارش ذهنی فرد به منظور ارزیابی میزان تجربه استرس های ناشی از جنگ در مجروحان و نظامیان توسط کیین و همکاران (1989) ساخته شده است. سازندگان آزمون برآنند که این مقیاس نسبت به آزمون های مشابه واجد خصوصیات برجسته روان سنجی است. در پژوهش حاضر نیز این ویژگی ها در نمونه ای از جانبازان ایرانی مورد بررسی و تأیید مجدد قرار گرفته اند. همان طور که در پژوهش های دیگر و نیز در این تحقیق نشان داده شده است، میزان مواجهه با جنگ به طور معناداری با شدت علائم اختلال استرس پس از ضربه همبستگی دارد. مقیاس مواجهه با جنگ می تواند به عنوان نخستین گام برای به دست آوردن جزییات خاص استرس هایی که شخص آن ها را تجربه کرده است، به کار گرفته شود : محدودیت های اندازه گیری های مبتنی بر گزارش ذهنی (شخصی) نیز مورد بحث قرار گرفته اند .

بررسی تعامل بین ادبیات و جنگ تحمیلی، علاوه بر نشان دادن بستر های اجتماعی و سیر تحول این تعامل، منتقدین ادبی را در درک بهتر آثار این دوره و شناخت رسالت ادبیات دفاع مقدس کمک می کند. در این مقاله سعی شده است با بررسی گفتمان شعر جنگ تحمیلی از منظر جامعه شناسی، نحوه انعکاس تحولات اجتماعی در شعر جنگ-حد فاصل سال های 1359 تا 1367 هجری شمسی-نمایان گردد. این بررسی حاکی از این است که گفتمان شعر دفاع مقدس را می توان به طور کلی به دو شاخه ایدئولوژیک و انسانی-انتقادی تقسیم کرد. در گفتمان ایدئولوژیک که خود بر اساس لحن کلام شاعر به انواعی نظیر شعاری-شورانگیز، حماسی-ملی، حماسی-عرفانی، نوستالوژیک و ... تقسیم می شود؛ آنچه بیش از هر چیز نمایان است؛ جایگاه ایدئولوژی انقلاب و ارزش های بر آمده از آن در ذهن و زبان شاعر است. در حالی که در گفتمان انسانی-انتقادی بیشتر با نگاهی انسان شناسانه، فراملی و ساختارشکنانه نسبت به پدیده جنگ مواجه هستیم.

پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن 57 سرمنشا تحولات عظیمی درمنطقه وجهان گردیده و تاثیرات شگرف بین المللی به دنبال داشته است. از ابتدای انقلاب مفاهیمی چون صدور انقلاب به راهبرد جمهوری اسلامی تبدیل گردید. بی شک این سیاست بی تاثیر از جنگ هشت ساله ایران و عراق نبوده است. این پژوهش بر آن است با مبنا قرار دادن چارچوب نظری، نظریه پخش هاگراسترند و بررسی تاثیرات جنگ تحمیلی در داخل و سطح بین الملل میزان تاثیر این عوامل بر سیاست صدور انقلاب را بیان کند. نتایج این تحقیق نشان می دهد این تاثیرگذاری در سطح دولت ها به ویژه دولت هایی که در مواجهه با انقلاب اسلامی آن را عامل ساختارشکن برای نهاد حکومت خود می دانند بسیار به کندی پیش می رود یا متوقف شده است و جنگ تحمیلی به عاملی جهت جبهه گیری دولت ها در مقابل سیاست صدور انقلاب تبدیل شد. در مقابل در میان ملت هایی که گوش به ندای عدالت خواهی و ظلم ستیزی این انقلاب داشتند ارزش های انقلاب از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در راستای آن دفاع و مقاومت در جنگ تحمیلی به عنوان نماد مقاومت ملت های مظلوم در برابر استکبارجهانی به عنوان الگوی رفتاری مطلوب شناخته می شود. پرسش اصلی آن است که جنگ تحمیلی چه تاثیراتی بر وضعیت آینده ایران داشته و هر کدام از این تاثیرات در صدور انقلاب اسلامی نقش مثبت و تسریع کننده داشته یا منفی و بازدارنده؟ به نظر می رسد برخی از این تاثیرات تحت شرایط آن مقطع نقش بازدارنده درسیاست صدور انقلاب اسلامی داشته و باعث تغییر دیدگاه آرمان گرایانه به واقع گرایانه شد، ولی از طرفی با رساندن صدای ملت ایران به عنوان نماد حکومت مدافع ستم دیدگان، باعث صدور هرچه بیشتر ارزش های این انقلاب شده است.

انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی بدون تردید نقش بسزایی در شکل گیری هویت جدیدی بین مردم ایران داشتند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی روند تحول و شکل گیری هویت جدید بین مردم ایران در دهه اول انقلاب را مطالعه می کند و به این سوال پاسخ می دهد که جنگ تحمیلی چه تحولی در هویت جامعه ایران ایجاد کرد؟در پاسخ به این پرسش که هویت ها چگونه دستمایه های تغییر در منافع را فراهم می نمایند سازه انگاری پاسخ ارزشمدارانه ایی را پیشنهاد می نماید. طبق دیدگاه سازه انگاران ایده ها و ارزش های جدید در هر دوره و زمانی امکان تغییر نوع هویت را به وجود می آورند و به نوبه خود این تغییر هویت، منجر به تغییر در سیاست ها و منافع خواهد شد.طبق دیدگاه سازه انگاران ایده های جدید در هر دوره و زمانی امکان تغییر نوع هویت را به وجود می آورند و این تغییر هویت منجر به تغییر در سیاست ها و منافع خواهد شد. هویت در ایران در طول اعصار مختلف با توجه به شکل گیری سازه های جدید تغییر یافته است.به طور کلی می توان گفت که جنگ تحمیلی توانست با ایجاد سازه های ارزشی جدید همچون معنویت گرایی، فرهنگ شهادت طلبی، الگوپذیری، تسلیم ناپذیری در مقابل دشمن، مبارزه با نظام سلطه و خودباوری، فضای ذهنی مشترکی را بین مردم شکل دهد و منجر به شکل گیری هویت جدیدی بین آنها شود.

روایت شناسی یا بازشناسی امر واقعی در امر مجازی، هم به مثابه روش و ابزار، و هم به مثابه رهیافت شناختی در علوم اجتماعی برای توصیف، تشریح و تبیین پدیده های زمان مند، معنادار و زمینه مند کاربرد دارد. این چشم انداز شناختی به عنوان پارادایم و حوزه معرفتی از نظریه ها و رویکردهای مختلفی تشکیل می شود که هر یک از آنها بر بخشی از عناصر و متغیرهای نظری تاکید می کنند. از آنجا که رویکرد اخلاقی- انسانی از جنگ تحمیلی، وجوه و لایه های مختلفی از متغیرهای ذهن، معنا، ارزش، زمان، کنش جمعی، راوی، هویت، تجربه، خاطره، ساختار و کارگزار را در خود نهفته دارد، ضروری است برای رسیدن به الگووچارچوب نظری منسجم و جامع، تبارشناسی دقیقی از نظریه های موجود صورت گیرد. نظریه های رئالیسم روایتی، روایت گرایی تاریخی، نظریه برساخت گرایی روایتی، نظریه توصیف و تبیین تصویر و بازی زبانی، نظریه تجربه زیسته، نظریه محاکات زمان و رهیافت حکایت نزدیک به واقعه در زمره این بازخوانی نظری از بنیان های فکری و اندیشگی روایت شناسی هستند. در همین زمینه مقاله حاضر در پی بازشناخت عناصر، مفاهیم و متغیرهای حساس و اصلی این نظریه ها و پیوند آن با موضوع اصلی است.