طی سال های اخیر گردشگری به عنوان صنعت سفید یا غیر آلاینده یکی از منابع اقتصادی، مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است. اگرچه این مساله با مدیریت و برنامه ریزی می تواند اثرات مهمی در توسعه فرهنگی اجتماعی و سیاسی را به همراه داشته باشد با توجه به این که در محافل علمی دنیا بحث توسعه پایدار همچنان تداوم دارد، بنابر نظر بسیاری از صاحبنظران، گردشگری می تواند به عنوان یکی از ارکان اصلی و مهم در امر توسعه پایدار مطرح گردد. با توجه به تقسیمات صنعت توریسم که گردشگری روستایی نیز جزئی منفک نشدنی از این صنعت است می توان با تکیه بر اطلاعات و اصول اساسی و ارائه برنامه ریزی های مناسب و اصولی نسبت به شناخت پتانسیل ها و محددیت های موجود در بخش توریسم روستایی و تقویت ویژگی های مثبت و از میان برداشتن نکات منفی در رابطه با توسعه پایدار و همچنین ایجاد توازن و تعادل اقتصادی و جمعیتی قدم های موثر و مثبتی برداشت. به همین منظور در مقاله حاضر سعی بر آن بوده تا به صورت اجمالی نسبت به ارائه تعاریف و ویژگی های گردشگری و گردشگری روستایی، معرفی محدوده مورد مطالعه، نسبت به شناخت نقاط قوت و ضعف منطقه مورد نظر پرداخت و نهایتا نسبت به ارائه راهکارو استراتژی مناسب در این خصوص اقدام گردد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در این مقاله عوامل موثر بر توسعه نیافتگی صنعت گردشگری استان لرستان مورد بررسی قرار گرفته و چهار عامل تعدد مراکز تصمیم گیری، ضعف بازاریابی، ضعف امکانات زیربنایی و خدمات گردشگری و فقدان فرهنگ پذیرش گردشگر، که به نظر می رسید با توسعه نیافتگی صنعت گردشگری لرستان مرتبط باشند، به عنوان ابعاد موضوع مطرح گردید. پس از آن به جمع آوری اطلاعات و شناسایی جنبه های مختلف موضوع از طریق مصاحبه با کارشناسان مختلف و مطالعات کتابخانه ای پرداخته و برای پاسخگویی به چگونگی ارتباط این عوامل با توسعه نیافتگی صنعت گردشگری لرستان چهار فرضیه، تدوین و برای آزمون این فرضیات از آزمونهای آماری نظیر آزمون همبستگی اسپیرمن، آزمون رتبه بندی فریدمن و آزمون t-test استفاده گردیده است. به منظور جمع آوری اطلاعات از دو سری پرسشنامه استفاده شده و نتایج مطالعه مبین این است که بین تعدد مراکز تصمیم گیری و توسعه نیافتگی صنعت گردشگری استان لرستان و همچنین بین ضعف امکانات زیربنایی و خدمات گردشگری و نیز ضعف بازاریابی و در انتها فقدان فرهنگ پذیرش گردشگر با توسعه نیافتگی صنعت گردشگری استان لرستان یک رابطه مستقیم وجود دارد.

آنچه در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته، ارزیابی آثار مثبت و منفی ناشی از اجرای پروژه شهر جهانگردی بین المللی خلیج فارس بر محیط زیست منطقه است. محدوده پیشنهادی 650 هکتاری برای اجرای این پروژه در فاصله 15 کیلومتری شهر بندرعباس در ساحل شرقی این شهر و در محدوده تالاب بین المللی رود شور، شیرین و میناب واقع شده است. اگرچه پروژه مذکور دارای آثار مثبت قابل چشمگیری از جمله توسعه فعالیت های گردشگری، تجاری، اشتغال زایی و درآمدزایی در منطقه است، ولی آثار منفی ناشی از اجرای پروژه بسیار بیشتر از آثار مثبت هستند. مهمترین آثار منفی پروژه شامل برهم زدن تعادل بوم سازگان منطقه حفاظت شده و تالاب بین المللی رود شور، شیرین و میناب و سایر بوم سازگان های حساس ساحلی-دریایی در منطقه، تهدید گونه های حیات وحش مهم و برجسته و تهدید سفره های آب زیرزمینی است. در این مطالعه از روش روی هم گذاری و روش ماتریس ایرانی برای بررسی و ارزیابی آثار محیط زیستی پروژه استفاده شد. جدول ماتریس طراحی شده شامل 47 ریزفعالیت پروژه و 50 عامل محیط زیستی است که در مرحله ساختمانی، در ستون ها 54.5 درصد میانگین ها و در ردیف ها 57.1 درصد میانگین ها و در مرحله بهره برداری در ستون ها، 52 درصد میانگین ها و در ردیف ها نیز 52 درصد از میانگین ها کمتر از 3.1- هستند. بنابراین بر اساس بررسی های به عمل آمده و نتایج حاصل از ارزیابی، اجرای پروژه حاضر در منطقه مطالعاتی تایید نمی شود، اما بواسطه اهمیت پروژه بر اوضاع منطقه، بویژه از نظر اقتصادی پیشنهاد می شود برای تعیین موقعیت مناسب، محل اجرای پروژه از مطالعات مکان یابی محیط زیستی استفاده شود.

اگر بخواهیم از صنعت جهانگردی تعریف مشخصی داشته باشیم که متناسب با نگاه جمهوری اسلامی ایران به این مقوله باشد، باید بگوییم: جهانگردی یک فعالیت فرهنگی منبعث از فطرت جستجوگر انسانی است. در جریان تکامل رویکردهای برنامه ریزی برای توسعه جهانگردی، رویکردی که بیشتر از سایر رویکردها مقبولیت یافت، توجه به گردشگری پایدار بود، بدین معنی که گردشگری را به عنوان مکمل همه شیوه های امرار معاش انسان ها در مناطق گردشگر پذیر ارزیابی می کرد. امروزه جهانگردی سبز یا فرهنگی یا پایدار، اشکال تکامل یافته جهانگردی هستند و در واقع جهانگردی در این مرحله تبدیل به یک رشته مستقل علمی شد که به آن از منظر علوم انسانی و به عنوان یک معرفت نوین نگاه می شود. این نوع از گردشگری بیشتر طرفدار محیط زیست بوده و پایداری آن را در نظر می گیرد. روش تحقیق در این مقاله از نوع مطالعات کتابخانه ای بوده و هدف بررسی گردشگری سبز بر محیط زیست و توسعه پایدار می باشد.