خیار عیب خودرو ، برای فسخ معامله ماشین مورد توجه قرار می‌گیرد. یعنی اگر پس از خرید و فروش، عیبی در خودروی مورد معامله رخ دهد، شما می‌توانید قراردادتان را خاتمه دهید. به همین ترتیب این خیار، برای خریدار پیش بینی شده است.

برای فسخ قرارداد از این طریق، باید شرایطی وجود داشته باشد. در غیر این صورت امکان فسخ برای خریدار ایجاد نخواهد شد. زیرا مطابق با یک اصل کلی، امکان فسخ معامله خودرو از سوی خریدار یا فروشنده وجود ندارد. اما در شرایطی که یکی از طرفین از انجام معامله متضرر شود، قانونگذار برای او حق فسخ را در نظر می‌گیرد.

حال در چه شرایطی خریدار می‌تواند به دلیل معیوب بودن ماشین، از حق فسخ خود استفاده کند؟ در این نوشتار خیار عیب ماشین را شرح می‌دهیم و پیش نیازهای استناد به آن را ارزیابی می‌کنیم.

اصطلاح خیار در خیار عیب در معامله خودرو به چه معناست؟

منظور از اصطلاح خیار در دنیای حقوق، اختیار و مجوزی است که قانونگذار برای فسخ قراردادها به اشخاص می‌دهد. یعنی پس از این که یکسری شرایط میان طرفین قرارداد رخ دهد، صاحب حق مخیر است که قرارداد را یک طرفه خاتمه دهد یا آن را به همان شکل بپذیرد.

منظور از خیار در خیار عیب در معامله خودرو نیز همین است. فرض کنید شما خودرویی را معامله کرده‌اید. پس از امضای قرارداد به این پی می‌برید که ماشین مورد معامله از لحاظ فنی مشکل دارد. در این حالت قانون برای شما خیار عیب را پیش بینی کرده است. شما به موجب این خیار، اختیار فسخ معامله را خواهید داشت.

در چه شرایطی استناد به خیار عیب خودرو ممکن است؟

در شرایطی امکان استناد به خیار عیب و فسخ معامله وجود دارد که پیش نیازهای قانونی وجود داشته باشد. یعنی شما نمی‌توانید در هر زمانی که خواستید قراردادتان را فسخ کنید. زیرا اصل بر لزوم معامله خودرو است. یعنی پس از عقد معامله، شما باید به آثار آن متعهد باشید و تعهدات خود را اجرا کنید. در غیر این صورت طرف مقابل شما می‌تواند اقداماتی را علیه شما بر اساس قرارداد و قانون انجام دهد.

اگرچه اصل بر لازم الاجرا بودن قراردادها است، اما شما می‌توانید مطابق با یکسری شرایط، معامله‌تان را فسخ کنید. این شرایط مبنای قانونی دارد و در قانون شمرده شده‌اند. ماده 396 قانون مدنی، 10 خیار را نام برده است که به موجب آن می‌توانید انواع معاملات را خاتمه دهید. یکی از این خیارات، خیار عیب و خیار دیگر، خیار غبن است. در این میان استناد به خیار عیب در خودرو و خاتمه معامله، اصولی دارد. در ادامه، نکات حائز اهمیت برای استناد به این خیار را مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد.

 وجود نقص در خودرو در زمان معامله آن!

یکی از اصلی‌ترین شرایط خیار عیب ماشین ، معیوب بودن خودرو در زمان خریدن آن است. در این زمینه قانون مدنی در ماده 422، به این شرط اشاره می‌کند. مطابق با این ماده، اگر پس از امضای مبایعه نامه خودرو مشخص شود که ماشین مشکل داشته است، خریدار اختیار دارد که قرارداد را فسخ کند. بنابراین در صورتی که عیب پس از امضای قرارداد در مورد معامله حادث شود، امکان استناد به خیار عیب وجود نخواهد داشت.

البته باید اشاره کرد عیبی که پس از امضای مبایعه نامه و قبل از تحویل خودرو به وقوع پیوسته باشد، در حکم عیب سابق است. یعنی در این حالت نیز حق فسخ برای خریدار ایجاد خواهد شد.

آشکار نبودن نقص خودرو!

مطابق با ماده 423 قانون مدنی، خیار عیب خودرو خریدار زمانی ثابت می‌شود که عیب خودرو در حین معامله موجود و مخفی بوده باشد. حال منظور از مخفی بودن عیب چیست؟

در این زمینه ماده 423 قانون مدنی بیان می‌کند که عیب زمانی پنهان تلقی می‌شود که خریدار در زمان معامله نسبت به آن آگاهی نداشته باشد. این عدم آگاهی می‌تواند به دو صورت باشد. در یک حالت ممکن است عیب خودرو به صورتی بوده باشد که خریدار در زمان خریدن آن اصلا نتواند آن را تشخیص دهد. در حالت دیگر ممکن است که عیب ماشین نسبتا آشکار تلقی شود اما خریدار متوجه آن نشده باشد. در هر دو حالت فوق، امکان استناد به خیار عیب و فسخ مبایعه نامه خودرو یافت می‌شود. بنابراین در صورتی که خریدار خودروی معیوب و مشکل دار را با علم و آگاهی خریداری کرده باشد، نمی‌تواند برای فسخ، کاری کند.

سلب نکردن حق فسخ به موجب خیار عیب خودرو!

خیار عیب در خودرو ، یک حق قابل اسقاط است. یعنی شما می‌توانید در زمان تنظیم مبایعه نامه، امکان استناد به خیار عیب را از خودتان سلب و ساقط کنید. این به آن معناست که شما نمی‌توانید تحت هیچ شرایطی پس از عقد قرارداد، معامله خود را به دلیل وقوع عیب فسخ کنید. زیرا در زمان امضای قرارداد، فروشنده ذمه خود را از هرگونه نقص احتمالی در خودروی مورد معامله بری کرده است و شما آن را پذیرفته‌اید. معمولا از عبارت اسقاط کافه خیارات استفاده می‌شود.

آیا می‌توان معامله ملک را بر اساس خیار عیب در ملک فسخ کرد؟

بله. شما می‌توانید مبایعه نامه ملک را بر اساس خیار عیب در ملک فسخ کنید. البته برای استناد به این خیار، کلیه شرایط مطرح شده فوق در خصوص معامله خودرو باید محقق شود. بنابراین در صورتی که عیب در زمان امضای قرارداد بیع مخفی بوده باشد و شما به عنوان خریدار نسبت به آن بی اطلاع بوده باشید، در صورت عدم اسقاط حق فسخ، می‌توانید معامله را خاتمه دهید. البته تشخیص این که ملک شما واقعا عیب دارد یا خیر، بر اساس عرف است. به خاطر داشته باشید که عرف معیوب بودن ملک، در زمان و مکان‌های مختلف فرق دارد.

عیب حادث در خودرو و دریافت اَرش!

اَرش، ما به التفاوت ماشین سالم و ماشین معیوب است. به عبارت دیگر ارش مبلغی است که فروشنده به خریدار می‌پردازد تا عیب موجود در خودرو جبران شود. مبلغ ارش بر مبنای خودروی سالم محاسبه می‌شود. شما نمی‌توانید هم قرارداد را فسخ و هم ارش دریافت کنید. بنابراین در صورتی که مبلغ ارش را گرفتید، فسخ قرارداد بر اساس خیار عیب خودرو مقدور نخواهد بود. دقت داشته باشید در صورتی که در زمان انعقاد قرارداد، استناد به خیار عیب را از خود سلب و ساقط کرده باشید، امکان دریافت ارش را نیز نخواهید داشت.

اَرش ناشی از خیار عیب خودرو و نحوه محاسبه مبلغ آن!

ارش بر اساس ماده 427 قانون مدنی محاسبه می‌شود. به این صورت که قیمت حقیقی خودروی مورد معامله در حالتی که هیچ عیبی ندارد و در حالتی که معیوب است توسط کارشناسان مربوطه مشخص و سپس تفاوت قیمتی آن تعیین می‌شود.

خیار عیب خودرو یک خیار فوری است!

استناد به خیار عیب ماشین ، باید فورا انجام شود. به این معنا که به محض این که شما به معیوب بودن خودروی مورد معامله پی بردید، باید اقدامات لازم برای فسخ مبایعه نامه را انجام دهید. در واقع اگر شما در این زمینه سهل انگاری کنید، حق فسخ شما سلب خواهد شد.