زخم بستر از جمله زخمهای مزمن پوستی است که نیازمند دریافت مدیریت و درمانهای تخصصی است. زخم فشاری، بر اثر اعمال فشار مداوم بر سطح پوست ایجاد میشود که میتواند به نواحی زیرین بافتها نیز گسترش یابد. این زخمها مراحل متعددی دارند که براساس عمق و شدت زخم، از کم شدت تا شدیدترین حالت، در چهار مرحله دستهبندی میشود. در حال حاضر، داروها و روشهای درمانی گوناگونی برای درمان زخم بستر استفاده میشود که جهت تسریع فرآیند بهبود زخم، کاهش درد و عوارض بیمار و جلوگیری از عفونت زخم اعمال میشوند. از جمله درمانهای نوین مورد استفاده، استفاده از پانسمانهای تخصصی زخم است.
نقش پانسمانها در درمان زخمهای عفونی
پانسمانهای مدرن به طور موضعی یا مستقیم روی زخم قرار میگیرند و برخلاف محصولاتی که با شستشو یا تمیز کردن زخم از بین رفته و فقط مدت کوتاهی با زخم در تماساند، مدت زمان زیادی بر زخم باقی میمانند تا بستر مناسب جهت تسریع فرآیند بهبودی را فراهم کنند. طبقهبندی پانسمانها معمولاً به موارد کلیدی که در ساخت یا مواد آنها به کار میرود بستگی دارد. بسیاری از پانسمانها به طور خاص برای درمان زخم عفونی مورد استفاده قرار میگیرند.
از ویژگیهای این پانسمانها میتوان به جذب اگزودا و جلوگیری از نشت یا تراوش مایعات خارج شده اشاره کرد. بهینه سازی PH زخم، به حداقل رساندن عفونت زخم و جلوگیری از انتشار آن، اجازهی نفودپذیری به آب در کنار جلوگیری از نفوذ میکروارگانیسمها، همچنین عایق حرارتی بودن از دیگر ویژگیهای پانسمانهای متعدد برای درمان زخم فشاری است.
برخی پانسمانهای قابل استفاده برای درمان زخم های فشاری
پانسمانهای جاذب :
پانسمانهای جاذب مستقیماً روی زخم اعمال میشوند و ممکن است به عنوان لایههای جذب کنندهی ثانویه، در مدیریت زخمهایی که ترشح زیادی دارند نیز استفاده شوند. نمونههایی از پانسمانهای جاذب میتوان به زتوویت برند هارتمن، جاذب برند سوربکت و ... اشاره کرد که در درمان زخم بستر مؤثرند. هدف اصلی این پانسمانها به حداقل رساندن میزان ترشحات زخم، در عین حفظ رطوبت سالم برای مراحل بازسازی (رشد و تکثیر) و مرحلهی تقویت زخم است.
پانسمان آلژینات
پانسمانهای آلژینات پدهایی با قدرت جذب بالا هستند که به شکل آلژینات کلسیم یا آلژینات کلسیم سدیم و حتی با ترکیب کلاژن ساخته میشوند. ترکیبات این پانسمانها از جلبکهای دریایی استخراج میشود. آلژیناتها در تماس با سطح زخم یک ژل تشکیل میدهند و میتوانند تا 20 برابر وزن خود، ترشحات سنگین را جذب کنند.
پانسمان فیلم
فیلمها، لایهها و پوششهای غشایی نفوذپذیر در برابر بخار آب و اکسیژن هستند که در مقابل، در برابر ورود آب و میکروارگانیسمها مقاوم بوده و اجازهی ورود آنها به زخم را نمیدهند که این به دلیل خاصیت سمیپرمیبل (Semipermeable) سطح خارجی پانسمان است. این ویژگی از خیس خوردن و Maceration بافت سالم اطراف زخم نیز جلوگیری میکند.
پانسمانهای هیدروژل
پانسمان هیدروژل، ساخته شده از شبکههای سه بعدی متشکل از پلیمرهای آب دوست است. ژل سازندهی هیدروژل از مواد طبیعی یا مصنوعی، یا ترکیبی ساخته میشود. از جمله پلی ساکاریدها، پروتئوگلیکانهای مشتق شده از پلیمرهایی مانند کلاژن و ژلاتینهای طبیعی و مواد مصنوعی چون پلی متاکریلات، پلی وینیل پیرولیدین، پلی اورتان و پلی اتیلن گلیکو.
ژل آبدوست پانسمانهای هیدروژلی، در تماس با آب متورم شده و سبب پاکسازی بافت نکروزه و عفونی میشود. خاصیت کششی بالا و اشکال مختلف این پانسمان نیز سبب میشود برای درمان زخم بستر مفید باشد.
پانسمان فوم
پانسمانهای فوم حاوی پلی یورتان هیدروفیل هستند و برای جذب ترشحات، همچنین حفظ رطوبت سطح زخم طراحی شدهاند. انواع مختلفی از این پانسمانها وجود دارد که برخی شامل مواد جاذب اضافی مانند الیاف ویسکوز، آکریلات و ذرات پلی آکریلات سوپر جاذب پوشش داده شده با سیلیکون هستند. از جمله پانسمانهای فومی میتوان به پانسمان فوم سوربکت، پانسمان فوم یوروفارم، پارنسمان هیدروتک هارتمن و ... اشاره کرد.
پانسمانهای هیدروکلوئیدی
پانسمانهای هیدروکلوئیدی معمولاً از یک ماتریس هیدروکلوئیدی جاذب بر روی یک فیلم تراوا یا لایه ی فوم تشکیل شدهاند. این پانسمانها برای زخم بستر گرید 1 و 2 استفاده میشوند و برای درمان زخم عفونی که ترشحات و اگزودای زیادی دارند قابل استفاده نیستند.
پانسمان عسل
پانسمانهای آغشته به عسل حاوی عسل پزشکی است که ظاهراً دارای خواص ضد میکروبی و ضد التهابی بوده و میتواند برای زخمهای حاد یا مزمن استفاده شود.
پانسمانهای آغشته به یون نقره
برای درمان زخمهای عفونی استفاده میشود، زیرا تصور میشود یونهای نقره دارای خواص ضد میکروبی هستند. پانسمانهای آغشته به نقره اشکال مختلفی دارند، مانند پانسمان آلژینات نقره.
خلاصهای از آنچه گفته شد:
از روشهای درمانی مورد استفاده در معالجهی زخمهای فشاری، استفاده از پانسمانهای تخصصی زخم است. این پانسمانها با از بین بردن اگزودای زخم و جذب ترشحات، حفظ محیط مرطوب مناسب مراحل ترمیم، رشد و بازسازی و تقویت زخم، از بین بردن عفونتها و هم چنین جلوگیری از ورود میکروارگانیسمها به سطح زخم، میتوانند فرآیند بهبودی را تسریع کنند. از جمله این پانسمانها میتوان به پانسمانهای آلژینات، هیدروژل، پانسمان فوم، فیلمها و پانسمانهای جاذب دیگر اشاره کرد. پانسمان مورد استفاده، باید غیرچسبنده، استریل، دارای تحمل فشاری زیاد و از نظر هزینه نیز برای بیمار مقرون به صرفه باشد.
*مسئولیت صحت و سُقم محتوای این پست برعهدهی سفارشدهنده است.*