سابقه و هدف: برخی از مؤلفه های ساختاری جنگل مانند درختان زیستگاهی با ایفای نقش حیاتی خود به عنوان زیستگاه و تعدیل کننده محیط فیزیکی برای بسیاری از موجودات، سبب افزایش در غنای ساختاری و تاب آوری بوم سازگان می شوند. توجه به درختان زیستگاهی و حفاظت از تنوع زیستی در جنگل ها شامل مدیریت عناصر خاصی است که در چرخة تحول طبیعی جنگل یافت می شوند. بنابراین، هدف از این پژوهش، بررسی ساختاری درختان زیستگاهی در جنگل های آمیخته و میان بند در تعدادی از پارسل های مدیریت شده در جنگل خیرود در شهرستان نوشهر بود.مواد و روش ها: پارسل های 305، 306، 309، 310 و 311 در بخش گرازبن برای این پژوهش انتخاب شدند. بخش گرازبن به عنوان سومین بخش از جنگل های آمیخته پهن برگ ناحیه خزری شمال کشور در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود دانشگاه تهران در هفت کیلومتری شرق شهر نوشهر از نوار جنگل های هیرکانی ایران واقع شده است. برای انجام این تحقیق،  قطر همه درختان دارای مشخصات موردنظر و در حد زیادتر از شمارش با استفاده از آماربرداری صددرصد در همه پارسل های مذکور اندازه گیری شدند. شرایط مورد نظر شامل درختان سرشکسته، قارچ زده، توخالی از قسمت کنده، ریشه کن شده، تنه شکسته، چنگالی، دارای خمیدگی، دارای غده، دارای آشیانه، خشک دار سرپا، درختان کهن سال و دارای جاروی جادوگر بودند. برای شناسایی و تشخیص هر کدام از درختان واجد شرایط به عنوان درخت زیستگاهی از معیارها و روش های مختلفی استفاده شد تا مطلوبترین ارزیابی در مورد هر یک از آنها صورت گیرد. به عنوان نمونه، برای شناسایی درختان دارای آشیانه پرندگان علاوه بر تشاته های چشمی از دوربین های ویژه ای نیز استفاده گردید. تعداد در هکتار در طبقه های قطری برای همه درختان زیستگاهی در هر پارسل محاسبه شد. همچنین، میانگین تعداد و قطر انواع خردزیستگاه در هر هکتار در پنج پارسل مورد مطالعه به دست شد.نتایج: یافته ها نشان داد که بیشترین فراوانی درختان زیستگاهی در واحد سطح (95/10 اصله در هکتار) مربوط به پایه های توخالی از ناحیه کنده و امتداد ریشه ها بود، درحالی که کمترین آن (55/0 اصله در هکتار) به درختان دارای جاروی جادوگر تعلق داشت. بیشترین فراوانی درختان زیستگاهی در پارسل های 305، 306، 309 و 311 مربوط به درختان توخالی از ناحیه کنده و گورچه درخت به ترتیب با 287، 226، 445 و 197 اصله بودند. در پارسل 310 بیشترین فراوانی درختان زیستگاهی (586 اصله) به درختان دارای خمیدگی اختصاص یافت. وضعیت قطری درختان زیستگاهی نشان داد که قطر درختان کهن سال، دارای جاروی جادوگر، قارچ زده و لانه دار به طور میانگین 114، 111، 4/78 و 9/63 سانتی متر بودند، درحالی که کمترین قطر با میانگین 5/21 سانتی متر به درختان سرشکسته تعلق داشت. مقایسه میانگین فراوانی انواع درختان زیستگاهی در پارسل های مورد مطالعه نشان دهنده معنی دار بودن اختلاف بین آن ها برای انواع خردزیستگاه های بررسی شده به احتمال 95 درصد بود.نتیجه گیری کلی: هدف از تغییر سیاست ها در مدیریت جنگل های هیرکانی، تأکید بر مدیریت پایدار، بهبود روش های حفاظت از جنگل ها و حفظ ارزش های طبیعی آن است. به نحوی که بوم سازگان جنگل همچنان بتواند طیف گسترده ای از خدمات مانند تفرج، تأمین آب، غذا، چوب، هوای پاک و ترسیب کربن را به جامعه عرضه کند. نتایج این پژوهش نشان داد که در واحدهای مدیریتی مورد مطالعه، انواع مختلفی از درختان زیستگاهی حضور دارند. این درختان باتوجه به نوع پارسل و تیپ موجود در آن، مقدار و فراوانی متفاوتی دارند و در طبقه های مختلف قطری توزیع می شوند.

در سال 1342 با توجه به شباهت کلیماتولوژیکی منطقه جنگلی لاجیم - از جنگلهای شمال ایران - با مبدأ اصلی نهال ها (یوگسلاوی سابق) توده دست کاشت نوئل سبز (Picea abiles) با استفاده از نهالهای 5 ساله با مساحتی بالغ بر 45 هکتار ایجاد گردید. که تاکنون با گذشت نزدیک به چهار دهه بدون دخالت خاصی حفاظت شده است. به منظور مطالعه رویش و محصول 40 هکتار از توده بر جای مانده به صورت نمونه برداری سیستماتیک تصادفی با شدت 20 درصد مورد آماربرداری قرار گرفته و پارامترهای کمی و کیفی آن پردازش و مدهای رویشی و محصول توده نوئل سبز در سن 35 سالگی به این شرح استنتاج گردید. 1- میانگین رویش جاری توده 6.5 متر مکعب و میانگین رویش حجمی آن 4.5 مترمکعب می باشد2- حداکثر موجودی توده 150 و میانگین آن 114 سیلو در هکتار است. 3- ارتفاع متوسط توده 14.5 متر و متوسط رویش ارتفاعی نیز 42 سانتی متر می باشد. 4- میانگین قطر برابر سینه کل درختان 17.5 سانتی متر و میانگین رویش قطری نیز 0.5 سانتی متر می باشد. 5- تلفات درختان نوئل سبز 75% کل نهالهای کاشته شده است.

هدف از این بررسی در جنگل لوه، مقایسه دو روش نمونه برداری با قطعات نمونه دارای مساحت ثابت (10 آر) و قطعات نمونه دارای مساحت متغیر (رلاسکوپ) با توجه به مشخصه های دقت آماربرداری و زمان لازم برای آماربرداری بود. مقادیر به دست آمده برای مشخصه های زمان لازم برای اندازه گیری، تعداد در هکتار و سطح مقطع در هکتار با مقادیر حاصل از آماربرداری صددرصد مورد مقایسه قرار گرفت و نتایج زیر حاصل گردید: زمان لازم برای آماربرداری صددرصد در مساحت اندازه گیری شده (116 هکتار) برابر با 17842 دقیقه و در حالت نمونه برداری با قطعات نمونه متغیر 2433.9 دقیقه بود. میانگین واقعی تعداد در هکتار (حاصل از آماربرداری صددرصد) برابر است با 323.8 و در دو حالت نمونه برداری با قطعات نمونه دارای مساحت ثابت و قطعات نمونه دارای مساحت متغیر به ترتیب برابر با 321.8 و 292.9 می باشد که در هر دو حالت حدود اعتماد محاسبه شده برای مشخصه تعداد در هکتار میانگین واقعی تعداد در هکتار را در بر می گیرد. میانگین واقعی سطح مقطع در هکتار برابر با 28.08 متر مربع و در دو حالت نمونه برداری فوق به ترتیب برابر با 28.61 و 21.82 متر مربع می باشد که در حالت نمونه برداری با قطعات نمونه 10 آری حدود اعتماد محاسبه شده برای مشخصه سطح مقطع در هکتار میانگین واقعی جامعه را در بر می گیرد اما در حالت نمونه برداری با قطعات نمونه دارای مساحت متغیر حدود اعتماد مورد نظر میانگین واقعی جامعه را در بر نمی گیرد. عدم دقت آماربرداری با دستگاه رلاسکوپ در جنگل مورد نظر را می توان در زیراشکوب قوی این جنگلها، از گونه های درختچه ای و بوته ای دانست که مانع دید رفتن به قطر برابر سینه درختان می شوند. به علاوه وضعیت پستی و بلندی زمین در قسمتهای محدودی مانع انجام آماربرداری دقیق با دستگاه رلاسکوپ بود. در مجموع از دو روش نمونه برداری فوق الذکر، روش نمونه برداری با قطعات نمونه دارای مساحت ثابت (10 آر) به واقعیت نزدیکتر بود و برای آماربرداری از جنگل مورد نظر مناسب تر است.

اثرات چهار سم موثر در کنترل شیمیایی بیماری آتشک درختان دانه دار در باغی واقع در حومه کرج به صورت مقدماتی مورد ارزیابی قرار گرفت. این آزمایش صحرایی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار برای هر تیمار انجام گرفت. رقم درختان گلابی از نوع دوشس با حدود 12 سال سن و دارای سابقه طولانی آلودگی طبیعی بودند. شرایط آب و هوایی در زمان اجرای طرح در بهار 1377 برای توسعه آلودگی مساعد بود. سموم و غلظت های مورد مصرف شامل محلول بوردو 1%، اکسی کلرورمس 3 در هزار، آلیت 3 در هزار و استارنر (300 ppm) بودند. سمپاشی ها یک هفته پس از زمان هرس شاخه های آلوده و پاکسازی ظاهری درختان انجام گرفت. چهار نوبت سمپاشی ها به فواصل یک هفته از هم به ترتیب در مراحل متورم شدن جوانه ها، 5%، 50% و 100% باز شدن شکوفه ها انجام گرفت. آماربرداری ها 2 هفته پس از آخرین مرحله سمپاشی صورت گرفت. میزان کاهش آلودگی نسبت به شاهد در هر تیمار با شمارش خوشه های آلوده و سالم در هر درخت و مقایسه آن با شاهد همان تکرار انجام شد. نتایج حاصله سپس مورد بررسی آماری قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد اگرچه بین چهار سم مورد استفاده در شرایط باغ تفاوت آماری وجود نداشت و تمام سموم در کنترل نسبی بیماری موثر بودند ولی سم استارنر با کاهش آلودگی به میزان 26.32% بیش از بقیه در کنترل بیماری موثر بوده است.

در جریان اجرای طرح کنترل تلفیقی کرم گلوگاه انار، فعالیت چشمگیر زنبور پارازیتوئید تخم خوار تریکوگراما بطور طبیعی در ورامین مورد توجه قرار گرفت. به منظور افزایش درجه پارازیتیسم، در پاییز 74 تخم های پارازیته شده گلوگاه جمع آوری و به سازمان پژوهش های علمی تحویل داده شد. این پژوهشکده زنبور سوش منطقه را بر روی بید آرد Ephestia kuhniella پرورش داده و تکثیر نموده و بصورت تریکوکارت در آورد. در باغ مورد آزمایش به مساحت 5000m2 دارای 200 درخت رهاسازی انجام گردید و نتایج آن با مقایسه با قطعه شاهد مورد بررسی قرار گرفت. از اول خرداد ماه هر ده روز یکصد تریکوکارت هر کدام حامل 2000 تخم پارازیته شده Ephestia به درختان بطور یک در میان نصب شد. جمعا ده بار رهاسازی انجام گردید. بررسی روند پیشرفت پارازیتیسم با نمونه برداری های هفتگی و شمارش و آماربرداری در دو قطعه رهاسازی شده و شاهد از اول خرداد لغایت آخر آبان سال 74 طی سه آزمون به مرحله اجرا درآمد. بررسی تغییرات جمعیت پروانه گلوگاه، بررسی تغییرات تخم های پارازیته، بررسی تعداد میوه های آلوده و کرمو. در یک طرح آزمون T تفاوت مقدار محصول دو قطعه رهاسازی و شاهد در آخر آبان ماه سال 74 مقایسه و محاسبه گردید. که تفاوت معنی دار بوده و در اثر رهاسازی آلودگی میوه ها 48 درصد کاهش یافت.

هدف از اجرای طرحهای سازگاری گونه های خارجی به ویژه سوزنی برگان، تعیین و بدست آوردن نتیجه ارزشمند و کاستن از هزینه های زیاد و استفاده از زمان کمتر در برنامه های وسیع جنگلکاری می باشد. در این بررسی که در جنگل پایین بند منطقه خیرودکنار نوشهر انجام شد، 9 گونه سوزنی برگ (شش گونه و واریته کاج، یک گونه سدروس، یک گونه کریپتومریا و یک گونه سکویا) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار از سال 1369 مورد مطالعه قرار گرفت. ارتفاع درخت، قطر یقه، قطر برابرسینه، شادابی و زنده مانی درختان در سال 1374 مورد اندازه گیری و آماربرداری قرارگرفت. همچنین پروفیل خاک در عرصه طرح حفر و تشریح شد و نمونه های خاک از نظربافت فیزیکی و شیمیایی آزمایش و مورد ارزیابی قرار گرفت. ویژگیهای زمین شناسی محل اجرای طرح نیز مورد شناسایی قرار گرفت. آمار آب و هوایی 6 ساله از سالهای 74ـ1369 نیز با در دست داشتن میانگین حداقل و حداکثر حرارت، حداکثر و حداقل دمای مطلق، حداکثر و حداقل رطوبت، میزان ساعات آفتابی در ماهای مختلف، میزان بارندگی ماهیانه، تعداد روزهای یخبندان در ماه، مشخص و برای هر سال منحنی آمبروترمیک آن رسم شد. تاثیرات خشکی تابستانه و سرمای زمستانه پس از هر فصل رویشی نیز یادداشت برداری و ارزیابی گردید. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار Mini Tab انجام و حدود آزمون میانگین به روش دانکن برای هر یک از پارامترها تفسیر و نتیجه گیری شد. از 5 صفت مورد بررسی، از نظر زنده مانی گونه Pinus nigra var. calabrica با مبدا جنوب فرانسه، کاج Pinus teada با مبدا آمریکا، Cryptomeria japonica با مبدا کلاردشت، Sequoia sempervirens با مبدا نوشهر، Pinus ponderosa با مبدا آمریکا و Pinus nigra var. austrica با مبدا اطریش نسبت به سایر گونه ها از زنده مانی بیشتری برخوردار بودند. از نظر ارتفاع درخت، سه گونه سکویا و کاج الیوتی در مقایسه با سایر گونه ها رشد ارتفاعی بیشتری داشتند و در سطح 5% اختلاف معنی داری با سایر گونه ها نشان دادند. گونه کریپتومریا ژاپونیکا در گروه دوم مقایسه میانگینهای آزمون دانکن قرار گرفت. از نظر قطر یقه، سه گونه سکویا به خاطر مخروطی بودن تنه و ایجاد گورجه در محل یقه و کاجهای تدا و الیوتی در مقایسه با سایر گونه ها رشد بیشتری داشته و اختلاف معنی داری را در سطح 5% با سایر گونه ها نشان دادند. گونه کاج سیاه کالابریکا در گروه دوم قرار گرفتند. از نظر قطر برابر سینه، گونه های سکویا و کاج تدا و کاج الیوتی در مقایسه با سایرگونه ها در گروه اول آزمون دانکن جای گرفتند. گونه های کاج سیاه گلابریکا و کریپتومریا ژاپونیکا پس از گونه سکویا شادابترین گونه ها بودند. از 5 صفت مورد بررسی، در جمع گونه سکویا بهترین رشد طولی و قطری را داشته و پس از آن کاج تدا و کریپتومریا ژاپونیکا و کاج سیاه کلابریکا تا این مرحله نتیجه ای قابل قبول را ارایه کرده اند. کاج الیوتی رشد قطری و ارتفاعی خوبی داشته، اما در مقابل باد و برف صدمه دیده است. در ضمن گونه های سکویا و کریپتومریا ژاپونیکا قدرت جست زایی بالایی داشته اند و پس از صدمات جدی، از قابلیت ترمیم مناسبی برخوردارند. 

طی پاییز 1379 گزارش هایی مبنی بر میزان زیاد مرگ و میر فک های دریای خزر ارایه گردیدند. فک خزری فقط در دریای خزر زندگی می کند و در لیست اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت «IUCN» به عنوان حیوان تهدید به خطر انقراض به شمار می آید. به نظر می رسد فک های مرده توسط امواج دریا به ساحل افتاده اند. مرگ و میر زیاد در اواخر اردیبهشت 1379 از نزدیکی دهانه سفیدرود گزارش گردید و همچنین بعد از آن در مناطق دیگر سواحل گیلان و مازندران به طور 1000 کیلومتر از سواحل جنوبی دریای خزر (ایران) نیز مشاهده گردید. از این رو آماربرداری از فک های مرده مورد توجه و انجام قرار گرفت. آماربرداری در سواحل غربی استان گیلان انجام گردید و در مجموع 58 لاشه فک در طول 28 کیلومتر خط مستقیم در سه ایستگاه، هر ایستگاه به طول 5 کیلومتر یافت گردید.اندازه بدن و وضعیت فک های مرده به منظور دستیابی به علل مرگ و میر، سن و جنسیت مورد بررسی قرار گرفت. وضعیت حیوان توسط اندازه گیری ذخیره چربی که تعیین کننده انرژی و وضعیت غذایی حیوان می باشد، تعیین گردید و آزمایش های بعد از مرگ و کالبد شکافی از حیوانات مرده به منظور نمونه برداری، بر روی 20 فک مرده انجام پذیرفت و نمونه هایی از شش، جگر، طحال، مثانه، معده، غدد لنفاوی، ماهیچه، چربی، مغز و کلیه و روده ها برداشت و نمونه ها در فرمالین 10 درصد تثبیت گردید تا آزمایش های ویروس شناسی، سم شناسی، سرم شناسی، آسیب شناسی سلولی، باکتری شناسی و شناخت سموم جلبکی در مورد آنها صورت پذیرد. ضمنا در سه مورد از سه فک زنده نیز نمونه خون تهیه گردید.مطالعات بیشتری لازم است تا مشخص نماید که آیا ویروس «اختلال دماغی و تنی سک سانان» که از نظر ژنتیکی شبیه ویروسی که در گونه های دیگر فک ها موجب بیماری می گردد، نیز در فک های خزری باعث بیماری و مرگ و میر گردیده است؟ همه گیری این بیماری و تاثیر آن بر روی جمعیت فک های خزری و اندازه گیری آلاینده های شیمیایی در بافت های فک های خزری که می تواند موجب ضعف سیستم ایمنی ناشی از سموم گردد، همچنین می باید مورد تحقیق قرار گیرد.کاهش جمعیت فک های خزری در ارتباط با ماهیگیری و امنیت فک ها و کشته شدن آنها توسط ماهیگیران به تازگی مورد توجه قرار گرفته که این نیز در حال بررسی و تحقیق می باشد تا بتوان به این سوال جواب داد که آیا ماهیگیری نیز می تواند بر نرخ مرگ و میر فک های خزری در سواحل جنوبی دریای خزر تاثیر گذارد؟ این عملیات توسط پروژه سموم شناسی در اکوسیستم «Ecotox» تحت برنامه محیط زیست خزر «CEP» انجام گردیده و هزینه های مربوطه توسط بانک جهانی از طریق کمک مالی صندوق مشاورتی ژاپن تامین گردیده است.