باتوجه به کمبود منابع آبی، بارش کم و تبخیر بیش از اندازه در کشور، داشتن برنامه دقیق آبیاری و شیوه مدیریتی مناسب، امری ضروری است. حال به منظور بررسی اثر مالچ و سوپرجاذب، پژوهشی در شهر خرم آباد و در سال 1401 به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور اول تیمار آب آبیاری در چهار سطح شامل آبیاری بر اساس وجود تأمین 100 درصد نیاز آبی (I100)، تأمین 80 درصد نیاز آبی (I80)، تأمین 60 درصد نیاز آبی (I60) و تأمین 40 نیاز آبی (I40) گیاه بود. فاکتور دوم نیز شامل مواد اصلاحی مالچ گیاهی (M)، سوپرجاذب (S) و تیمار شاهد (I) بودند. نتایج پژوهش نشان داد که بیشترین میزان عملکرد تر، عملکرد خشک و ارتفاع بوته مربوط به تیمار I100-M بود که به ترتیب برابر52/89 تن در هکتار، 29/42 تن در هکتار و 2/27 متر به دست آمد. بیشترین مقدار بهره وری تر و بهره وری بیولوژیک از آن I40-S بود که به ترتیب برابر 14/24 کیلوگرم علوفه تر به ازای یک مترمکعب آب و 4/75 کیلوگرم ماده خشک به ازای یک مترمکعب آب محاسبه شد. کمترین میزان عملکرد تر و خشک مربوط به I40-M بود و کمترین بهره وری تر نیز مربوط به تیمار I100-S بود. به طورکلی ماده اصلاحی مالچ در تیمار های با تنش آبی کمتر، عملکرد بهتری داشت، ولی با افزایش میزان تنش آبی، عملکرد تیمار های حاوی مالچ کاهش یافت. ماده اصلاحی سوپرجاذب نیز در تیمارهای آبیاری کامل یا با تنش کمتر، عملکرد کمتری را نشان داد، ولی با افزایش میزان تنش نتیجه بهتری را رقم زد.

سابقه و هدف: باتوجه به اهداف باغ های گیاه شناسی، گیاهان مختلفی از اقلیم های متفاوت در آن ها جمع آوری می شود. اقلیم ازجمله عوامل مهم بوم شناختی است که بیشترین تأثیر را بر کمیت و کیفیت پوشش گیاهی دارد. تغییر مکان گیاه از اقلیم خشک به مرطوب ممکن است سبب ایجاد تنش و تغییر رفتار رویشی شود، بنابراین انتخاب گیاهان برای هر منطقه باید براساس شناخت اقلیمی انجام شود. اهداف پژوهش پیش رو شامل بررسی اثر اقلیم و تیمارهای تغذیه ای بر رشد بادام کوهی (Prunus scoparia Schneider) بود.مواد و روش ها: در این پژوهش از دو روش آزمایشی مرتبط به همدیگر استفاده شد. روش اول شامل بررسی اثر اقلیم بر رشد بادام کوهی در باغ گیاه شناسی نوشهر و روش دوم، اعمال تیمارهای تغذیه ای بر روی نهال های بذری بادام کوهی در این باغ بود. عوامل مورد بررسی در آزمایش اثر اقلیم شامل گونه بادام کوهی، شاخص های محیطی و خاک بودند. آزمایش تیمار تغذیه ای به صورت طرح فاکتوریل کامل تصادفی در سه تکرار در قطعه خزانه ای انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل سه سطح نیترات کلسیم به صورت محلول پاشی به غلظت صفر (شاهد)، پنج و 5/7 میلی مولار و دو سطح سولفات پتاسیم به صورت محلول پاشی به غلظت صفر (شاهد) و شش میلی مولار تشکیل داد. زمان انجام این پژوهش از پاییز 1396 تا آخر زمستان 1400 بود. بذر گونه بادام کوهی از ارتفاعات دره قطور از دهستان رهال تا بخش قطور واقع در شهرستان خوی با دامنه ارتفاعی 1492 تا 1873 متر از سطح دریا جمع آوری شد. برخی پارامترهای مربوط به خاک، گیاه و اقلیم هم زمان با شروع آزمایش در نوشهر و در رویشگاه مادری گونه (خوی) ارزیابی شدند. پس از جوانه زدن بذر و بیرون آمدن گیاه چه از خاک، تیمارهای تغذیه ای به صورت محلول پاشی سولفات پتاسیم و نیترات کلسیم انجام گرفتند.نتایج: براساس نتایج به دست آمده، اقلیم نوشهر ازنظر دما، رطوبت، تبخیر، ساعت های آفتابی و روزهای یخبندان، اثر معنی داری بر شاخص های رشد بادام کوهی داشت. بیشینه فتوسنتز و تعرق گیاه به ترتیب با 45/2 میلی گرم بر وزن تر و 35/1 میلی مول بر متر مربع در ثانیه در اقلیم خوی مشاهده شد. کمترین طول ریشه (32/63 سانتی متر) و بیشترین سهم سرشاخه های بدون برگ (98/60 درصد) به باغ گیاه شناسی نوشهر تعلق داشت. طول ریشه در خاک و شدت ریزش برگ (سرشاخه های بدون برگ)، همبستگی مثبت معنی داری با مقدار تعرق گیاهی نشان دادند (01/0p<). استفاده از سولفات پتاسیم نسبت به نهال های شاهد سبب افزایش معنی دار رشد گیاه و درنتیجه، باعث گسترش عرض تاج پوشش شد. ارتباط نحوه جذب و انتقال کلسیم در گیاه نشان داد که کاهش کلسیم در بافت های برگ در نهال های شاهد سبب کاهش مقاومت گیاه به حفظ و نگهداری برگ می شود. محلول پاشی کلسیم به افزایش مقدار کلسیم بافت برگ در بادام کوهی منجر شد. از آثار این پدیده می توان به افزایش ماندگاری نهال های بادام کوهی به حدود 30 درصد اشاره کرد.نتیجه گیری کلی: هرچند که تیمارهای محلول پاشی عناصر غذایی پتاسیم و کلسیم تاحدودی سبب افزایش ماندگاری نهال های بذری بادام کوهی در مدت اجرای آزمایش شد، اما اختلالات رشد ناشی از اثر عوامل اقلیمی بر تیمار تغذیه ای چیره شد، بنابراین نهال ها حتی با کمک گرفتن از رفتار تغذیه ای نتوانستند سازش موفقی به محیط جدید داشته باشد.

مقدمه و هدففهم درست مؤلفه ها و تغییرات بیلان آب در مطالعه های آب شناختی و منابع آب اهمیت قابل توجهی دارد. تغییرات اقلیمی و فعالیت های انسانی بر تغییرات رواناب، مدیریت منابع آب و توسعه ی پایدار جامعه تأثیر گذار است. در این راستا، این پژوهش با هدف تعیین و مقایسه ی تغییرات بیلان آب با استفاده از منحنی بودیکو در استان اردبیل در آبخیز نیر، انجام شد.مواد و روش هامنحنی بودیکو برای آبخیز نیر در مقیاس های زمانی ماهانه (فصلی و سالانه) محاسبه شد. در این پژوهش، از داده های یک دوره ی آماری 33 ساله ی ایستگاه باران سنجی و تبخیرسنجی آبخیز نیر برای محاسبه ی میانگین بارش و تبخیر-تعرق بالقوه استفاده شد. منحنی بودیکو، یک رابطه ی غیرخطی است که با محدودیت های فیزیکی تقاضای آب جوی (PET> ET) و عرضه (P> ET) محدود می شود و شاخص خشکی در منحنی بودیکو تعادل بلندمدت آب را نشان می دهد.نتایج و بحثنتایج نشان داد که روند تغییرات جریان رود در مقیاس سالانه به شکل مستقیم با تغییرات مؤلفه های آب و هوایی ارتباط داشت. این در حالی بود که بر اساس داده های واقعی، فقط در تعدادی از فصل ها روند تغییر جریان از تغییر مؤلفه های اقلیمی تبعیت می کرد. هم چنین در سال های مطالعه شده، توزیع داده ها در منحنی بودیکو بیانگر آن بود که اندازه ی مصرف آب در آبخیز نیر از محدوده ی پیش بینی شده بر اساس منحنی بودیکو، به انرژی و تعادل آب، دچار انحراف شده است. بیشترین و میانگین و حداقل ET برای سال های بررسی شده به ترتیب 876/55، 431/85 و 277/88 به دست آمد. هم چنین بیشترین و میانگین و حداقل نسبت PET/ P به ترتیب 0/07، 0/05 و 0/02 بود. بیش تر سال های مطالعه شده داده های مشاهداتی روی منحنی بودیکو در محدوده ی محدودیت آب قرار داشتند، که در آن، اندازه ی مصرف آب مشاهده شده (AET/P) برابر با پیش بینی مصرف آب (PET/P) بود. بر اساس نتایج، تغییرات در AET/P در سال های (1360، 1362، 1368، 1373، 1386 و 1389) کم تر بود. بر اساس تغییرات در اندازه های PET/P و AET/P نسبت به منحنی بودیکو می توان در خصوص توانایی آبخیز در تنظیم AET قضاوت کرد.نتیجه گیری و پیشنهادهانتایج این پژوهش نشان داد که با افزایش دما و کاهش بارش، اندازه ی تبخیر-تعرق واقعی سالانه آبخیز افزایش یافت و منجر کاهش رواناب در آبخیز شد. این نتایج می تواند برای پیشنهاد راهکارهای مدیریتی و سازگار با اقلیم در راستای استفاده ی بهینه از منابع آب به کارگرفته شود. سرانجام می توان گفت که اندازه ی تبخیر-تعرق بالقوه در آبخیز مطالعه شده از اندازه ی بارش بیش تر بود. نتایج این پژوهش می تواند برای مدیریت منابع آب با در نظر گرفتن محدودیت های تغییر اقلیم و فعالیت های انسانی به کارگرفته شود.

تخمین پهنه سیل از نظر مدیریت و تعیین پهنه و خسارات سیل بسیار مهم است. سنجش از دور و استفاده از تصاویر با دقت بالا می تواند در استخراج شاخص های تخمینگر پهنه سیل مؤثر باشد. در این تحقیق از تصاویر سنتینل 2 در سال وقوع سیل با توان تفکیک مکانی 10 متر و از تصاویر لندست 8 در زمان های مشابه سال های قبل و بعد از وقوع سیل در محیط گوگل ارث انجین استفاده شد. در این مطالعه با استفاده از 3 شاخص NDWI، MNDWI و DVDI به تخمین پهنه اثر سیل پرداخته شد. نتایج نشان داد که شاخص MNDWI با وجود فاصله زمانی زیاد (20 روزه) بعد از وقوع سیل و تبخیر بخش عمده منابع آب پخش شده بر روی اراضی، نسبت به شاخص NDWI میزان سطح آبگرفتگی ناشی از سیل 1398 را بهتر و در حدود 59/330 هکتار برآورد نمود. همچنین شاخص DVDI با ارائه مقادیر منفی که مبین تخریب پوشش گیاهی در اثر سیل می باشد، مساحت تخریب اراضی زراعی و باغی ناشی از این سیل را 21/3522 هکتار برآورد نمود که در قیاس با آمار ارائه شده استانداری لرستان (4750 هکتار) تفاوت اندکی نشان می دهد. در کل استفاده از شاخص های فوق به عنوان روش های مهم، کاربردی و کم هزینه برای مدیریت، تخمین پهنه و تعیین خسارات سیل پیشنهاد می شود.

تبخیر یکی از مؤلفه های اساسی در چرخة هیدرولوژی است. با توجه به اهمیت خروج آب از دسترس بشر، برآورد صحیح تبخیر بیشتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. در این تحقیق، به منظور مدل سازی تبخیر، از هیبرید الگوریتم بهینه ساز کوت، با شبکه عصبی مصنوعی استفاده شد. به منظور اجرای مدل، از داده های هواشناسی سه ایستگاه سینوپتیک گرگان، شیراز و کیش با توجه به اقلیم های مختلف استفاده گردید. داده های هواشناسی شامل میانگین دمای هوای کمینه، میانگین دمای هوای بیشینه، سرعت باد، میانگین رطوبت نسبی و ساعات آفتابی در طول دوره آماری 2000 تا 2022 در مقیاس ماهانه، بوده است. برای انتخاب ترکیب داده های ورودی به هر مدل، از چهار سناریو استفاده شد. برای ارزیابی عملکرد نتایج حاصل از دو مدل، شاخص های آماری ضریب همبستگی (R)، جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و ضریب نش - ساتکلیف (N-S) مورد استفاده قرار گرفت. به منظور تأیید نتایج از نمودارهای گرافیکی تیلور، پراکنش، هیستوگرام، خطای نسبی و ویولنی نیز استفاده گردید. نتایج مرحله صحت سنجی مربوط به سناریوی چهارم از مدل هیبریدی در گرگان با مقادیر (R=0.99)، (RMSE=8.19) و (NS=0.99)، در شیراز با (R=0.99)، (RMSE=18.43) و (NS=0.98) و در کیش با (R=0.97)، (RMSE=19.36) و (NS=0.93) عملکرد بهتری نسبت به سایر مدل ها از خود نشان داد. نتایج تحقیق نشان داد که هیبرید الگوریتم بهینه ساز کوت توانست دقت شبکه عصبی مصنوعی را در تمام سناریوها با هر ترکیبی از داده ها افزایش دهد. همچنین نتایج نشان داد که عملکرد سناریوی چهارم الگوریتم هیبریدی (COOT-ANN4) که شامل هر پنج داده هواشناسی بوده است در هر سه ایستگاه دقیق ترین نتایج را نشان داده است.