مطالعه و بررسی در زمینه غلظت های مختلف زیر حد کشندگی دیازینون (1، 2 و 4 میلی گرم در لیتر) بر روی ماهی کپور علفخوار با وزن 155 ±850) گرم انجام شد. در ابتدا ماهیان 12 ساعت در دمای 18 تا 22 درجه سانتیگراد در معرض سم قرار داده شدند و پس از 45، 30، 15، 7 و 1 روز، مشخصه های خون شناسی و بیوشیمیایی در گروههای آزمایش و کنترل مقایسه گردیدند. یک روز بعد از تماس ماهی با سم، میزان نوتروفیل در ماهی هایی که با میزان 4 و 2 میلی گرم در لیتر سم تماس داشتند بطور مشخص بیشتر از ماهی های گروه کنترل بود در حالیکه میزان لنفوسیت و مونوسیت در ماهیان در تماس با 1 و 2 میلی گرم در لیتر سم کمتر از گروه کنترل بود (P<0.05). هیچ تفاوت معنی داری در میزان ALT (آلانین آمینوترانسفراز)، AST (آسپارات آمینوترانسفراز)، ALP (آلکالین فسفاتاز) و LDH (لاکتات و هیدروزناز) نسبت به ماهیان گروه کنترل وجود نداشت (P>0.05). هفت روز پس از در تماس بودن ماهیان با سم میزان WBC در همه ماهیان گروه آزمایش بیشتر از ماهیان گروه کنترل بود در حالیکه نوتروفیل در ماهیانی که با 1 میلی گرم در لیتر سم تماس داده شده بودند نسبت به ماهیانی که با 2 و 4 میلیگرم در لیتر سم در تماس بودند بیشتر بود ولی نسبت به گروه کنترل کمتر بود. میزان ALT در گروه آزمایش کمتر، AST بیشتر و ALP کمتر از گروه کنترل بود (P<0.05). 15 روز پس از تماس ماهی با میزان MCH، ALT و AST در همه ماهیان گروه آزمایش کمتر از گروه کنترل بود در حالیکه WBC بطور مشخص بیشتر و RBC کمتر از گروه کنترل بود (P<0.05). سی روز پس از تماس ماهیان با سم، نوتروفیل، WBC و RBC در ماهیانی که با میزان 2 میلی گرم در لیتر سم تماس داده شده بودند کمتر از گروه کنترل بود (P<0.05). میزان هتروسیت در گروه آزمایش بیشتر و میزان لنفوسیت کمتر از گروه کنترل بود. میزان AST، ALP و LDH در بیشتر ماهیان گروه آزمایش کمتر از گروه کنترل بود (P<0.05). در صورتیکه هیچ تفاوتی در میزان AST در ماهیان گروه آزمایش و کنترل مشاهده نشد (P<0.05). 45 روز پس از تماس با سم WBC میزان و هتروسیت در همه ماهیان گروه آزمایش بیشتر از گروه کنترل بود در صورتیکه میزان لنفوسیت، ALT و ALP کمتر از گروه کنترل بود (P<0.05). همچنین میزان AST در ماهیان در تماس با 4 میلی گرم در لیتر و میزان LDH در ماهیان در تماس با 1 و 4 میلی گرم در لیتر کمتر از گروه کنترل بود (P<0.05).

از سال های قبل در کشورهای پیشرفته، تحقیقات زیادی در زمینه باقی مانده حشره کش ها بر روی مواد غذایی انجام شده است ولی متاسفانه در کشور ما با وجود مصرف بی رویه حشره کش ها، مطالعه زیادی در این مورد صورت نگرفته است. در بیشتر شالیزارهای استان مازندران برای مبارزه با مگس خزانه و آبدزدک، از حشره کش کلره لیندن و همچنین برای مبارزه با آفات کرم ساقه خوار برنج، از حشره کش فسفره دیازینون استفاده می شود. این بررسی در برنجزارهای شمال کشور انجام شد تا از میزان باقی مانده این حشره کش ها در زمان مصرف برنج آگاهی لازم به دست آید. این مطالعه در یک مرکز از شهرستان تنکابن به سال 1378 با استفاده از کروماتوگرافی لایه نازک جهت بررسی لیندن بر روی 97 نمونه انجام گرفت. برای مطالعه دیازینون 80 نمونه آزمایش گردید.نتایج به دست آمده مشخص نمود که لیندن در کلیه ایستگاه ها تا ماه سوم و در 2 ایستگاه های تمشکل 1 و 2 و 4 ماه پس از سمپاشی به میزان 0.1 ppm مشاهده می گردد. همچنین دیازینون تا ماه سوم در کلیه ایستگاه ها و ماه چهارم فقط در ایستگاه تمشکل 2 به میزان 0.1 ppm رویت گردید که در این رابطه، شرایط اقلیمی منطقه، خواص فیزیکی و شیمیایی حشره کش های فوق از جمله خاصیت تدخینی لیندن موثر است و در طی دوره رشد گیاه به سبب همین خواص جذب گیاه شده و به تدریج اثرات خود را از دست می دهند. محصول برنج پس از برداشت مدتی نیز در انبار باقی می ماند تا کاملا خشک شود و بعد از گرفتن پوسته هم اثری از حشره کش در برنج مشاهده نمی شود.

دوره پایداری سمیت (PTT50) نه حشره کش مصرفی روی سن گندم و آفات غلات برپایه تلفات زنبور T.grandis و با استفاده از روش پیشنهادی سازمان بین المللی کنترل زیستی و تلفیقی جانوران و گیاهان زیان آور (IOBC) تعیین گردید. آزمایش به کمک برگ مو سمپاشی شده به عنوان محیط تماس زنبور و در قابهای ویژه ای که برای این منظور آماده شده بود صورت گرفت. نتایج نشان داده که معیار PTT50 برای تری کلروفن و پیریمیکارب کمتر از 10 روز است. این فاکتور برای دیازینون 11.90 روز و برای فنیتروتیون و فوزالون به ترتیب 13.05 و 15.58 روز بود. ترکیبات پایروتروییدی بیشترین پایداری را نشان دادند، به طوری که دلتامترین با 17.98 روز و لامباسای هالوترین با 19.85 روز از جمله پایدارترین ترکیبات در این بررسی بودند. آزمایشهای ارزیابی توانایی پارازیتیسم نشان داد که بیشتر زنبور هایی که 3روز بعد از سمپاشی برگ، با آن تماس داشتند تلف شدند و تنها در تیمار حشره کش های پایروتروییدی تعدادی زنده ماندند. در آزمایش پارازیتیسم با برگهایی که 10 روز از سمپاشی آنها می گذشت، همه پایروتروییدها به جز لامبداسای هلوترین در یک گروه قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که 10 روز اول بعد از سمپاشی اثر تعیین کننده ای روی فعالیت پارازیتیسم زنبور دارد.

جهت مطالعه چگونگی اثر سموم کشاورزی بر روی نرخ مرگ و میر و میزان فیلتر کردن و بلع غذا بر روی ماهیان، بچه ماهیان فیتوفاگ (Hypophthalmichthys molitrix) از کپور ماهیان چینی مورد استفاده قرار گرفت. این بچه ماهی در معرض سم ماچتی 0.3) تا 1 میلی گرم در لیتر(، ساترن )3 تا 5 میلی گرم در لیتر(، مالاتین 1.5) تا 13 میلی گرم در لیتر( و دیازینون )1 تا 10 میلی گرم در لیتر( قرار گرفت. چگونگی شناسایی نرخ مرگ و میر با استفاده از روش OECD و آزمایشات تغذیه از روش (Fernandez-casalderrey, 1994) و فرمول (Gauld, 1951) انجام پذیرفت و داده ها با استفاده از روش Probit analysis (Finney, 1971) تجزیه و تحلیل گردید. مقادیر LC10 برای ماچتی 0.179-0.237، ساترن 2.85-3.73، مالاتین 0.87-1.34 و دیازینون 0.87-1.34 میلی گرم در لیتر محاسبه گردید. آزمایشات نشان می دهد که علف کش ماچتی و حشره کش دیازینون در مقایسه با ساترن و مالاتین برای بچه ماهی فیتوفاگ بسیار سمی ترند و در غلظت های بالای مواد سمی در خلال 5 دقیقه اولیه ابتدا بچه ماهیها حرکات تند و سریعی از خود نشان داده ولی بعدا آرام و فعالیتشان کم شد ضمن اینکه حساسیت آنها نیز در مقابل شلوغی محیط کاهش یافت. در این آزمایش ترشحات بزاقی بچه ماهیها زیاد شده و همچنین پوست آنها متورم می شد. گاهی اوقات ماهیها روی یک پهلو به سطح آب آمده، تعادلشان را از دست داد و سپس می مردند. بطور کلی در غلظت های بالا حرکات غیر نرمال ماهیان افزایش می یافت. در این آزمایشات pH کاهش و سختی آب افزایش یافت که خود می تواند در افزایش یا کاهش سمیت موثر باشد. اما این مساله در گروه شاهد مشاهده نشد. LC10، LC50، LC90 از 24 ساعت تا 6 ساعت غالبا کاهش می یافت و این بدان معنی است که در این خصوص آزمایشات کمتر از یک روز کامل کافی به نظر نمی رسد. آزمایشات مربوط به تغذیه نشان داد که مقادیر کمتر از LC50 از این سموم کافیست که در مدت 8 ساعت نرخ فیلتر کردن و بلعیدن را به میزان 50 درصد کاهش دهد.

در این بررسی میزان حساسیت عقربهای H.lepturus، M.eupeus،B.sulcyi، A. crassicauda، O.doriae، S.maurus به حشره کش های لیندین، پروپوکسور، دیازینون، سایپرمترین، کلرپی ریفس، مورد مطالعه قرار گرفت. جهت تعیین میزان حساسیت عقربها به آفت کشهای مورد مطالعه از روش مشابه تعیین حساسیت سوسری ها به حشره کش استفاده گردید. نتایج بررسی نشان داد که سم لیندین (پودر وتابل 25%) به میزان 0.16-0.1 میلی گرم (40-25 میکروگرم سم تکنیک) بر سانتی مترمربع ، کلرپیریفس (امولسیون40%) به میزان 0.033 - 0.02 میکرولیتر(2. 13- 8 میکروگرم سم تکنیک) بر سانتی متر مربع ، دیازینون( امولسیون60%) با دوز0.026- 0.02 میکرولیتر (6. 15-12 میکروگرم سم تکنیک) ، سایپرمترین (امولسیون10 درصد) به میزان 0.113-0.087میکرولیتر(3. 11-7. 8 میکروگرم سم تکنیک) و حشره کشهای پروپوکسور (امولسیون20%) بجز در مورد گونه S.maurus و مالاتیون (امولسیون 57%) به ترتیب با مقادیر 0.075میکرولیتر (15 میکروگرم سم تکنیک) و0.173-0.13 میکرولیتر (61. 98-74 میکروگرم سم تکنیک) بر سانتی متر مربع در مدت 48-24 ساعت پس از تماس پنج دقیقه ای با محیط سمی در گونه های عقرب ذکر شده تلفات 100% ایجاد نمودند.

امروزه با گسترش مشکلات ناشی از اجرای روش های مبارزه شیمیایی، روش های مدیریت آفات به ویژه مبارزه بیولوژیک از جایگاه خاص و ویژه ای برخوردار شده اند. بر همین اساس در این تحقیق تلاش گردیده است نقش موثر یکی از عوامل کنترل بیولوژیک (زنبور ترکوگراما Trichogramma علیه کرم ساقه خوار برنج، (Chilo suppressalis در مقایسه با ضایعات ناشی از مصرف بی رویه سموم در استان های شمالی کشور در مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.منطقه مورد مطالعه شامل استان های گیلان، مازندران و گلستان می باشد که بیش از 60 درصد سموم شیمیایی کل کشور در این منطقه مصرف می شود. کرم ساقه خوار برنج، یکی از عمده ترین آفات در منطقه محسوب می شود. در زراعت برنج و برای مبارزه با این آفت حدود 20 نوع سم با گروه های مختلف استفاده می شود که دیازینون سم غالب مورد استفاده در کل منطقه می باشد.در کشور ما استفاده از زنبور تریکوگراما از سال های 56-54 همزمان با طغیان کرم ساقه خوار برنج در مازندران آغاز شد. بررسی های انجام شده نشان می دهد که این نوع مبارزه در برنامه پنج ساله دوم در شمال کشور رشد چشمگیری داشته است. در استان مازندران، بیشترین میزان رهاسازی زنبور تریکوگراما را در مزارع برنج داشته ایم. با این وجود، حدود 80 درصد کشاورزان از روش های شیمیایی جهت کنترل آفت استفاده می کنند و تنها 37 درصد آنان از روش مبارزه بیولوژیک اطلاعاتی دارند. طرح کاهش سموم شیمیایی و به کارگیری روش های مبارزه بیولوژیک به ویژه زنبور تریکوگراما در استان های شمالی کشور، نسبتا موفقیت آمیز بوده است و حدود 60 درصد کاهش مصرف سموم شیمیایی را در برداشته است، ولی جهت دستیابی به نتایج بهتر در برنامه پنج ساله سوم باید محققین از نظر مالی حمایت شوند و از تخصص آنها استفاده بهینه گردد و تحقیقات انجام شده باید در دسترس کشاورزان قرار گیرد.