این مطالعه برای بررسی اهمیت اکولوژیکی خشکه دارها و تاثیر آنها بر زادآوری طبیعی جنگل در بخش چیلر جنگل خیرودکنار نوشهر که جنگلی کمتردست خورده است، صورت گرفت. در این مطالعه پس از انتخاب یک قطعه 50 هکتاری، نهال های اطراف خشکه دارها شمارش و ثبت شدند. بررسی ها نشان داد که در درجات مختلف پوسیدگی خشکه دارها حالات متفاوتی از استقرار زادآوری در اطراف آنها وجود دارد. بیشترین تعداد نهال در اطراف خشکه دار با درجه پوسیدگی 3 دیده شد و بعد از آن به ترتیب در درجات پوسیدگی 4، 2 و 1 از تعداد نهال ها کاسته می شود. باز شدن روشنه (حفره) در تاج پوشش در نتیجه خشک شدن درختان، آثار قابل توجهی را در استقرار زادآوری دارد. در این مطالعه مشاهده شد که با افزایش درجه پوسیدگی از سطح روشنه کاسته می شود. برای بررسی اثر روشنه ها، از نظر سطح به 5 دسته روشنه بسته، روشنه با سطح خیلی کم (صفر تا 12.5 متر مربع)، روشنه با سطح کم (12.5 تا 50 مترمربع)، روشنه با سطح متوسط (50 تا 113 مترمربع) و بیشتر از 113 مترمربع روشنه با سطح زیاد یا تاج پوشش باز تقسیم شدند. فراوانی نهال ها در روشنه های بسته در تاج پوشش بالای خشکه دارها حداکثر بود که بعد از آن به ترتیب در زیر روشنه با سطح متوسط، خیلی کم، کم و زیاد (تاج پوشش باز) از تعداد نهال ها کاسته شد. با آزمون ANOVA در سطح 5 درصد مشخص شد که میان میانگین تعداد نهال های موجود در کنار خشکه دارهای با درجات مختلف پوسیدگی از نظر استقرار نهال ها تفاوت آماری معنی داری وجود ندارد ولی میان اندازه های مختلف روشنه (بالای خشکه دارها) در رابطه با تعداد نهال های مستقر شده در زیر آنها تفاوت معنی داری وجود دارد. بنابراین اثر خشکه دارها با بازکردن روشنه در تاج پوشش در استقرار زادآوری، بیشتر از درجه پوسیدگی آن است.

به منظور بررسی اثرات نوع و درجه پوسیدگی خشکه دارهای افتاده و سرپا بر روی تراکم زادآوری گونه های چوبی، جنگل سردآبرود چالوس واقع در استان مازندران بررسی شد. برای این کار، در خشکه دارهای سرپا در دایره ای به شعاع 5 متر به مرکزیت خشکه دار و در خشکه دارهای افتاده، مستطیلی به عرض 4 متر (2 متر از هر طرف خشکه دار) و به طول خود آنها آماربرداری صورت گرفت. همچنین سطح روشنه ایجادشده به وسیله خشکه دارها اندازه گیری و درجه پوسیدگی خشکه دارها نیز تعیین شد. آنالیز واریانس صورت گرفته نشان داد که بیشترین تعداد نهال در اطراف خشکه دارهای سرپا و افتاده به گونه های ممرز و راش و کمترین آن ها به گونه پلت اختصاص دارد. سطوح مختلف روشنه ها (به ترتیب 0، 0-12.5، 12.5-50، 50-113 و بزرگ تر از 113 مترمربع)، بیشترین تا کمترین تراکم زادآوری را داشتند. تراکم زادآوری در درجات مختلف پوسیدگی خشکه دارهای افتاده به صورت معکوس بود، به طوری که بیشترین تراکم زادآوری به درجه پوسیدگی چهارم و کمترین تراکم به درجه پوسیدگی اول اختصاص داشت، اما در ارتباط با درجه پوسیدگی خشکه دارهای سرپا تفاوت آماری معنی داری مشاهده نشد.

به هم خوردگیهای طبیعی در جنگلهای معتدله نقش مهمی در تعیین آینده پوشش گیاهی بر عهده دارند. هدف از این تحقیق بررسی تنوع گونه های چوبی در روشنه های تاج پوشش قطعه شاهد سری لالیس واقع در نزدیکی چالوس می باشد. بدین منظور چهار ترانسکت خطی در منطقه پیاده و روشنه های مسیر، نمونه برداری و درصد پوشش گونه های چوبی آنها ثبت شد. روشنه ها در چهار کلاس روشنه کوچک (کمتر از 200 مترمربع)، متوسط (200 تا 400 مترمربع)، بزرگ (400 تا 600 مترمربع) و خیلی بزرگ (بیش از 600 مترمربع) قرار داده شدند. بررسی تنوع پوشش چوبی با استفاده از شاخص های تنوع گونه ای (سیمپسون و شانون- وینر)، غنای گونه ای (مارگالف و منهینیک) و یکنواختی گونه ای (پیت و کامارگو) انجام شد. در مجموع 59 روشنه تاج پوشش گسترش یافته در منطقه بررسی شد. نتایج نشان داد با افزایش اندازه روشنه، شاخص های تنوع و غنای گونه ای به طور معنی داری افزایش یافته اند. بر این اساس روشنه های خیلی بزرگ بیشترین مقدار تنوع و غنای گونه ای را به خود اختصاص دادند. همچنین یکنواختی گونه ای در کلاس های مختلف، اختلاف معنی داری داشتند که با توجه به آن روشنه های متوسط و بزرگ بیشترین یکنواختی را در بر داشتند. در روشنه های کوچک بیشترین سطوح با گونه راش و در روشنه های خیلی بزرگ با گونه های ازگیل و ولیک اشغال شده بودند.

مراحل تحولی در پارسل شاهد سری یک طرح جنگل داری لنگا در حوضه آبخیز شماره 36 (کاظم رود) شناسایی و در هر مرحله تحولی اولیه، اوج (اپتیمال) و پوسیدگی (تخریب) یک قطعه نمونه به وسعت یک هکتار (100×100 متر) انتخاب گردید. در هر قطعه یک هکتاری، قطر برابرسینه تمام گونه های درختی برداشت شد. به منظور بررسی تجدیدحیات در هر مرحله تحولی (قطعات یک هکتاری) یک ترانسکت به ابعاد 10×100 متر (1000 مترمربع) در جهت شیب انتخاب و 5 قطعه نمونه 4 مترمربعی (2×2 متر) در داخل هر ترانسکت به فواصل 22.5 متر از هم تعبیه شدند. مشخصات کمی نهالهای با قطر برابرسینه کمتر از 7.5 سانتی متر در قطعه نمونه های 4 مترمربعی برداشت شدند. به منظور بررسی وضعیت نور، یک عکس نیم کروی در مرکز قطعات یک هکتاری به وسیله دوربین مجهز به عدسی چشم ماهی برداشت شد. مشخصه های شدت نور به وسیله نرم افزار Gap Light Analyzer (GLA) V.2 پردازش شدند. نتایج نشان داد که افزایش میانگین فراوانی نهال و نونهال در میکروپلات و میانگین سالانه رویش ارتفاع نهال در مرحله پوسیدگی در اثر افزایش شدت نور نسبی در این مرحله بوده است. فراوانی درختان از مرحله اولیه به اوج و پوسیدگی کاهش نشان داد. بیشترین مقدار موجودی حجمی در مرحله اولیه و کمترین مقدار آن در مرحله پوسیدگی اندازه گیری شد. در هر سه مرحله تحولی، طبقه قطور بیشترین و طبقه کم قطر کمترین میزان موجودی حجمی را دارا بودند. با توجه به نتایج می توان در مرحله اوج با ایجاد روشنه، زادآوری را مستقر نمود و در مراحل اولیه و پوسیدگی با عملیات پرورشی کیفیت زادآوری را افزایش داد.

روشنه های جنگلی نقش مهمی در تحول و پویایی جنگل های نواحی معتدله بر عهده دارند. این مطالعه سعی بر آن دارد به بررسی تغییر عوامل خاکی در روشنه های با اندازه مختلف و ارتباط آن با تراکم زادآوری گونه راش در منطقه جنگلی لالیس چالوس بپردازد. به این منظور سه اندازه روشنه کوچک (200 مترمربع)، روشنه متوسط (400 مترمربع) و روشنه بزرگ (600 مترمربع) با سه تکرار در منطقه انتخاب شد. جهت نمونه برداری از خاک معدنی، در هر روشنه به صورت تصادفی چهار پروفیل خاک حفر گردید. همچنین برای بررسی تراکم زادآوری گونه راش در هر روشنه نه میکروپلات دایره ای با ابعاد 3.14 مترمربع بر روی دو قطر اصلی روشنه پیاده و زادآوری در آن ها ثبت شد. عوامل کربن، نیتروژن، نسبت کربن به نیتروژن، فسفر، pH درصد رطوبت اشباع و بافت خاک (رس، شن و سیلت) اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد با افزایش اندازه روشنه، کربن و نسبت کربن به نیتروژن کاهش معنی داری دارد. سایر عوامل خاک با افزایش اندازه روشنه افزایش معنی داری داشتند. مطابق نتایج تراکم زادآوری با کلیه عوامل مورد بررسی همبستگی معنی داری نشان داد. بر این اساس با افزایش عوامل نیتروژن، فسفر، pH خاک و درصد رطوبت اشباع میزان زادآوری افزایش نشان داد. کربن و نسبت کربن به نیتروژن نیز تاثیر منفی بر تراکم زادآوری بر جا گذاشتند، ولی هیچ کدام از ذرات بافت خاک بین روشنه های مختلف تغییر معنی داری نشان ندادند.

متن کامل این مقاله به زبان انگلیسی می باشد، لطفا برای مشاهده متن کامل مقاله به بخش انگلیسی مراجعه فرمایید.لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.

برای رسیدن به جنگلی پویا و حفظ گونه های اصلی در جنگل و کمک به تجدید حیات طبیعی روش بهره برداری نزدیک به طبیعت می تواند اصلی ترین راه کار نگهداری از جنگل های شمال کشور باشد. در این مطالعه تنوع گونه های درختی و علفی در روشنه های ایجاد شده ناشی از برش تک گزینی در سری 7 جنگل های شن رود سیاهکل پارسل 704 مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا با جنگل گردشی تعداد 35 روشنه در سه دسته با مساحت های 200-100 و 300-200 و 400-300 مترمربعی تعیین گردید و از هر دسته بصورت تصادفی 5 روشنه و در کل 15 روشنه، جهت آمار برداری انتخاب گردید. برای بررسی پوشش علفی در طول دو قطر روشنه، قطعات فرعی 2×2 متری با فاصله یک متر از هم به صورت سیستماتیک پیاده گردید. این مطالعه نشان داد که با افزایش سطح روشنه ها تعداد (غنا) و فراوانی (یکنواختی) گونه های درختی افزایش داشته اما دارای نظم خاصی نمی باشد. همچنین در روشنه های 2-1 آری 20 گونه گیاهی و در روشنه های 3-2 آری 21 گونه گیاهی و در روشنه های 4-3 آری 23 گونه گیاهی مشاهده گردید. اندازه گیری شاخص های مختلف تنوع نشان داد که در روشنه های 400-300 مترمربعی شاخص تنوع شانون-وینر با مقدار 2.799 دارای بیشترین مقدار بوده و بر اساس محاسبه ارزش و اهمیت هر گونه (SIV) در هر یک از روشنه ها نیز بیشترین اهمیت را به گونه راش و کمترین آن را به گونه های لیلکی، گلابی وحشی و سیب وحشی اختصاص می دهد.

این بررسی در جنگل های خیرود نوشهر، بخش چلیر، جهت مطالعه اثر روشنه های به وجود آمده از خشکه دارها در زادآوری طبیعی جنگل و مدیریت نهال های استقرار یافته در زیر آنها بر اساس تیپ غالب جنگل صورت گرفته است از زمان خشک شدن درختان در جنگل، روشنه هایی در تاج پوشش جنگل به وجود می آید که خود اثرات متعددی در ترکیب و آمیختگی نهال ها دارد. با توجه به اثرات روشنه ها در استقرار زادآوری و اهمیت مدیریت آنها، در این بررسی نهال های زیر روشنه ها به همراه اندازه گیری سطح روشنه ها و تقسیم آنها به چهار سطوح خیلی کم، کم، متوسط و زیاد، شمارش و به تفکیک طبقات ارتفاعی و گونه ای ثبت شدند. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که بیشترین تعداد نهال در زیر روشنه با سطح متوسط و بعد از آن به ترتیب سطوح خیلی کم، کم و زیاد مستقر شدند و به لحاظ گونه ای نهال راش دارای بیشترین فراوانی بود و بعد از آن به ترتیب افرا، ممرز و توسکا دارای بیشترین تعداد بودند با بررسی تفکیک ارتفاعی نهال ها مشخص شد که بیشترین تعداد نهال ها در گروه ارتفاعی زیر 30 سانتیمتر قرار داشتند که نشان دهنده زادآوری گروهی درختان مادری اطراف روشنه ها است و ما با یک جنگل پیر روبرو هستیم. برنامه های حمایتی از نهال های استقرار یافته در زیر روشنه ها و عملیات های مختلف جنگل شناسی در جهت کمک به آنها باید در مدیریت روشنه ها مدنظر قرار گیرد.

باز شدن روشنه در تاج پوشش جنگل باعث می شود تا نور خورشید با شدت بیشتری به کف جنگل برخورد نماید و موجب تغییراتی در خصوصیات لایه های آلی و خاک جنگل می شود. در این تحقیق پارسل 18 طرح جنگلداری سری جمند انتخاب شده است که اقدام به پیمایش صد در صد و بررسی تمامی حفره های طبیعی تاج پوشش موجود در آن و مطالعه تاثیر اندازه سطح این حفره ها بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی لایه های آلی و خاک سطحی جنگل گردید. در مرکز هر حفره در مساحتی برابر با 0.25 مترمربع کلیه لایه های آلی شامل لاشبرگ(L) ، لاشبرگ در حال تجزیه (F) و هوموس (H) جمع آوری شد، سپس نمونه برداری خاک از عمق 15 - 0 سانتیمتر صورت گرفت. حفره های تاج پوشش به 4 کلاسه اندازه سطح اول (200 - 50)، دوم (400 - 200)، سوم (600 - 400) و چهارم (800 - 600) مترمربع تقسیم شده و تجزیه و تحلیل بر روی آنها صورت گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده میزان درصد رطوبت لایه های آلی (لایه های L وF ) از اندازه سطح حفره ها تاثیرپذیر بود و در سطح %5 اختلاف معنی دار نشان داد و با افزایش سطح حفره از میزان درصد رطوبت این دو لایه سطحی کاسته شد. کربن آلی و نسبت کربن به نیتروژن (C/N) لایه H در سطح %5 اختلاف معنی دار نشان داد، بطوری که بیشترین میزان آنها در کلاسه اول مشاهده شد و کمترین میزان C/N در لایه H مربوط به کلاسه دوم است. همچنین نیتروژن کل خاک اختلاف معنی داری را در سطح %5 نشان داد و بیشترین میزان آن در کلاسه چهارم مشاهده شد. بطور کلی در این تحقیق کلاسه دوم می تواند بهترین شرایط را جهت تجزیه و افزایش سرعت بازگشت عناصر ایجاد کند.

ذخیره سازی بذر راش شرقی (Fagus orientalis Lipsky) با توجه به طولانی بودن دوره بذردهی فراوان آن که گاهی تا به 8 سال نیز می رسد و لزوم احیای هر ساله روشنه های تجدید حیات نشده توده های جنگلی آن در شمال کشور، از اهمیت به سزایی برخوردار است. در این تحقیق زنده مانی بذرهای راش شرقی با رطوبت اولیه 30 درصد و 7 درصد که مدت 11 ماه در سردخانه (4oC) نگهداری شده بودند، بررسی گردید. با آزمایش تترازولیوم، زنده مانی هر دو دسته بذر تا سه ماه اول کاهش معنی داری نیافت، اما تا پایان دوره دچار افت محسوسی شد. در پایان 11 ماه، زنده مانی برای بذرهای با رطوبت 30 درصد به 51% و برای بذرهای با رطوبت 7 درصد به 76% رسید. از نتایج این تحقیق چنین استنتاج می شود که می توان بذرهای خشک شده راش را در سردخانه و نیز انبارهای مناطق جنگلی کوهستانی شمال ایران، نزدیک به یک سال نگهداری کرد و سپس مبادرت به کاشت بذر در نهالستان و بذرکاری یا بذرپاشی (همراه با خراش سطحی) در جنگل نمود. برای نگهداری بذرهای مرطوب (تازه) بهتر است بلافاصله پس از جمع آوری، به قارچ کش آغشته تا دچار کپک زدگی و پوسیدگی نشوند.