نوشته حاضر قصد دارد ابتدا تعاریف تصوف را از جهت دورنمایه آنها طبقه بندی کند. از این حیث , دورنمایه تعاریف عرضه شده از تصوف تا پایان قرن پنجم در نه موضوع فرعی : بعد عملی یا نظری تصوف ، زهد ، ریاضت ، اخلاق ، فنا ، التزام سنت و شریعت ، عشق ، ملامتگیری ، غیبت و شهود و بالاخره نقد تصوف و صوفی تحلیل و بررسی گردیده و سپس به تبیین جهت گیری های هر صوفی و علل آن پرداخته شده است. بررسی تعاریف تصوف از حیث این که گویندگان آنها به کدام مکتب یا نحله فکری منسوب اند و نشان دادن وجه اختلاف و اشتراک دیدگاه های منسوبان دو مکتب خراسان و بغداد از موارد دیگری است که به آن اشاره گردیده است. درج تمامی تعاریف به دست آمده از لابه لای متون صوفیانه به ترتیب الفبایی ، پایان بخش این گفتار است.