پروژه ساخت دستگاه زهرگیر زنبورعسل در سال های 1373- 1374 در موسسه تحقیقات علوم دامی کشور انجام پذیرفت. این دستگاه از یک اسکلت چوبی قفس مانند (به ابعاد 42´50´58 سانتی متر) با دیوارهای احاطه شده توسط مفتول های مسی و صفحات شیشه ای و چند قسمت الکتریکی تهیه شده است. این سیم ها یک در میان دارای بار + و – هستند. زنبوران در اثر تماس با دو سیم متوالی شوک الکتریکی (3 ثانیه شوک 21 ولت با 7 ثانیه استراحت به مدت 5 دقیقه) دیده و در نتیجه به صفحات شیشه ای پوشیده با ورق سلفونی منصوب بر دیواره های دستگاه نیش می زنند. در آزمایشگاه با رعایت نکات حفاظتی، زهر خشک شده باقی مانده برروی شیشه توسط یک تیغ تیز تراشیده می شود. در این بررسی از 16 کلنی زنبورعسل (8 کلنی تیمار و 8 کلنی شاهد) زهرگیری شد. بدین ترتیب در طی یک فصل زنبورداری با احتساب هر 15 روز یکبار بطور متوسط می توان 838 میلی گرم زهر خشک به دست آورد. با انجام آزمون t (در سطح1%) مشاهده گردید که این روش هیچ گونه اثر سوئی بر روی تولید عسل ندارد.

زنبود عسل، افزون بر تولید محصولات گوناگون و اشتغالزایی در صنایع مختلف، مهمترین نقش خود را در طبیعت با دخالت در عمل گرده افشانی و افزایش تولید محصولات کشاورزی و احیای محیط زیست ایفا می کند. به طوری که بررسیهای انجام شده در کشورهای دیگر نشان می دهد، نقش زنبور عسل در افزایش تولیدات کشاورزی 69 تا 143 برابر تولیدات مستقیم آن است.بررسیهای انجام گرفته در ایران نیز مشخص کرده است که ارزش زنبور عسل در افزایش تولیدات کشاورزی ایران در سال 1376، در مجموع به 11000 میلیارد ریال می رسد؛ در حالی که ارزش عسل تولیدی در صنعت زنبورداری برابر با 123 میلیارد ریال است. نسبت این دو رقم نشان می دهد که ارزش زنبور عسل در افزایش محصولات کشاورزی ایران 90 برابر ارزش تولیدات مستقیم کلنیها و برابر 4 درصد تولید ناخالص ملی کشور است. بنابراین با توجه به آنچه گفته شد و نیز یادآوری اهمیت زنبور عسل در حفظ و احیای محیط زیست، لزوم حمایت از این صنعت و آگاه کردن کشاورزان از مزایای آن در راستای بهبود میزان پذیرش و نگهداری کلنیهای زنبورعسل در مزارع و باغها، مشخص می شود.

این تحقیق به منظور شناسایی منابع گیاهی گرده زا و شهدزای مورد استفاده زنبورعسل در استان مرکزی و همچنین تعیین دوره گل دهی این گیاهان به اجرا در آمد. در فصل رویش گیاهان، کندوها در مناطق مورد نظر مستقر شدند. با شروع گل دهی گیاهان، مناطق انتخابی تا شعاع بیش از 3 کیلومتر از محل استقرار کندوها به طور متوالی مورد بازدید قرار گرفتند. سپس گیاهان مورد استفاده زنبورعسل با روش مشاهده مستقیم، و مطالعات گرده شناختی (روش استولیزارتمن) مورد شناسایی قرار گرفتند. با اجرای این تحقیق تعداد 138 گونه گیاهی شهدزا و گرده زای مورد استفاده زنبورعسل از 32 تیره مختلف شناسایی شد. در ضمن دوره گل دهی این گیاهان نیز مشخص گردید. بررسی نتایج نشان داد که از نظر تعداد گونه های شناسایی شده در این تحقیق، تیره های کاسنی، بقولات و نعناییان در ردیف اول تا سوم قرار داشته و سایر تیره ها از این نظر در مرتبه های بعدی قرار گرفته اند. در این مقاله گیاهان سه تیره فوق معرفی می گردند.

به منظور برآورد هم بستگی بین میزان تولید عسل و برخی از ویژگی های ظاهری زنبور عسل، سی ملکه مادر، به صورت تصادفی از زنبورستان مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان اصفهان انتخاب، و از هر ملکه مادر پنج ملکه دختر پرورش داده شد و بررسی گردید. محصول عسل تابستان از اختلاف وزن شان عسل قبل و بعد از استخراج عسل اندازه گیری شد، و محصول عسل پاییز بر اساس مساحت سطح قاب سرپوشیده محاسبه گردید. صفات ظاهری با استفاده از استریومیکروسکوپ مجهز به عدسی چشمی مدرج، بر اساس روش روتنر اندازه گیری شد. میانگین تولید عسل در سال 10.05 کیلوگرم تخمین زده شد. هم بستگی فنوتیپی بین تولید عسل سالیانه با تولید عسل تابستان و پاییز به ترتیب 0.49 و 0.88 برآورد گردید، در حالی که هم بستگی بین عسل تولیدی تابستان و پاییز در حد پایین بود. هم بستگی معنی داری بین عسل تولیدی تابستان و ایندکس کوبیتال B، طول ساق پا و عرض بال جلو (به ترتیب 0.28، 0.25 و 0.21) مشاهده شد. هم چنین، هم بستگی معنی داری بین عرض پنجه با عسل تولیدی کل و پاییز به دست آمد (به ترتیب 0.22 و 0.23). هم بستگی ژنتیکی بین طول پنجه و ایندکس کوبیتال با تولید عسل تابستان منفی برآورد شد (به ترتیب 0.75- و 0.45-). با توجه به هم بستگی زیاد بین عسل تولیدی تابستان و کل عسل تولیدی سالیانه، بهتر است برای صرفه جویی در زمان و هزینه ها به منظور بهبود کل عسل تولیدی، انتخاب بر اساس محصول تولیدی تابستانه کلنی باشد. هم چنین در طرح های به نژادی برای افزایش تولید عسل، می توان از صفات هم بسته طول ساق، عرض بال جلو و ایندکس کوبیتال استفاده کرد.

به منظور مطالعه پوشش گیاهی و بررسی دوره گل دهی گیاهان مورد استفاده زنبور عسل حوضه های آبخیز تاروبار دماوند ابتدا محدوده حوضه را که بالغ بر 14100 هکتار بود روی نقشه توپوگرافی 1:20000 معین گردید و با شروع فصل رویش بازدیدهای منظمی از منطقه مورد مطالعه به عمل آمد. برداشت های فلوریستیک در داخل قطعات نمونه (رولوه) انجام گرفت. برای تعیین سطح حداقل لازم برای قطعات نمونه از روش کین استفاده شد. در داخل هر یک از قطعات نمونه ضمن فهرست کردن گونه های گیاهی، درصد پوشش تاجی و درصد تراکم هر یک از گونه ها یادداشت گردید. در این تحقیق هشت تیپ گیاهی مورد استفاده زنبور عسل شناسایی شد و تیپ های گیاهی با توجه به گونه های غالب به نام گونه هایی که بیشترین درصد پوشش تاجی را دارا بودند نام گذاری گردید. در نام گذاری تیپ های گیاهی گونه هایی انتخاب شده اند که مورد استفاده زنبور عسل هستند. تیپ های گیاهی عبارتند از: تیپ گیاهی کوزل- کما، کما- فرفیون، آویشن- اسپرس بوته ای، کلاه میر حسن- آویشن- آویشن آناتولی، شکر تیغال البرزی- گون زرد گون Astragalus trachyacanthus، آویشن- آویشن آناتولی- گون زرد- گون Astragalus trachyacanthus، فرفیون- آویشن آناتولی- آویشن، کلاه میر حسن- آویشن آناتولی- فرفیون- آویشن؛ در ادامه، مساحت تیپ های گیاهی، درصد پوشش تاجی و تراکم گیاهی گونه های غالب و همراه هر تیپ گیاهی تعیین شد سپس نقشه پوشش گیاهی با مقیاس 1:20000 تهیه گردید. در این تحقیق 192 گونه گیاهی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت که 139 گونه از گیاهان مورد استفاده زنبور عسل شناخته شد و دوره گل دهی آن ها تعیین گردید.

به منظور انجام مطالعات گرده شناختی در مناطق خوانسار و فریدن استان اصفهان ضمن جمع آوری گرده های بساک گلها بصورت مستقیم، از کلنی های زنبورعسل معمولی (Apis mellifera L) نیز در شش ایستگاه مختلف استفاده گردید. با نصب تله گرده برروی کندوها اقدام به جمع آوری گرده زنبوران عسل شد. سپس با روش ارتمن دانه های گرده رنگ آمیزی و از آنها اسلاید میکروسکوپی تهیه و ضمن مقایسه با گرده های بساک گیاهان، گیاهان مورد استفاده زنبوران عسل شناسایی خصوصیات هر یک طبق جدول فهرست خصوصیات دانه های گرده تعیین گردید. نتایج نشان داد گیاهان مناطق مختلف از لحاظ طیف گرده شناسی (نوع گرده، درصد، گونه های گیاهی و ...) کاملا از هم متمایز میباشند. به طوریکه طیف گرده های منطقه خوانسارعمدتا متعلق به تیره پروانه آسا و کاسنی هر کدام با ارزشی معادل 66/16% نعناع 33/13% چتریان 10%، میخک 66/6% و سایر تیره ها 69/36% است. در مناطق چادگان و سدبندزاینده رود طیف گرده ها عمدتا متعلق به تیره کاسنی با ارزشی معادل 12/21% پروانه آسا 5/15% چتریان 6/06%، و سایر تیره ها 82/41% است. در مناطق بوئین میاندشت و کرچمبو طیف گرده ها عمدتا متعلق به تیره پروانه آسا با ارزشی معادل 3/30%، نعنا 18/18%، کاسنی 09/9%، چتریان 06/6% و سایر تیره ها 37/36% است. در مناطق آغچه زرنه و شش جولان طیف گرده ها عمدتا مربوط به گیاهان تیره پروانه آسا و تیره کاسنی هر کدام با ارزشی معادل 95/21% ، نعناع 63/14%، چتریان 87/4% و سایر تیره ها 73/42% است. استفاده بیشتر زنبوران عسل از گونه های زراعی و مرتعی مربوط به تیره های فوق به دلیل وجود مواد جذاب و مغذی در شهد و گرده گلهای آنهاست. بدیهی است استفاده از این گونه ها (گونه های خوشخوراک) در طرحهای مختلف کشاورزی، احیا مراتع و جنگل داری علاوه بر احیا پوشش گیاهی مناطق، در پرورش زنبور عسل، گرده افشانی و انتشار بیشتر گونه موثر خواهد بود.

در این بررسی همبستگی بین دما و رطوبت نسبی محیط و اثر آنها برحالت کنه کشی اسیدفرمیک 65 درصد در کنترل جمعیت کنه واروآ انگل خارجی زنبورعسل در سالهای 79-1377 مورد مطالعه قرار گرفت.آزمایشها بر روی 16 کلنی زنبورعسل با ملکه های خواهری دارای 7-5 قاب جمعیت آلوده به کنه واروآ صورت پذیرفت.کلنی ها به4 تیمار و 4 تکرار تقسیم بندی شدند.در کلنی های تیمار اول 80، تیمار دوم120، تیمار سوم160و تیمار چهارم 200 سی سی اسیدفرمیک 65 درصد به مدت 16 روز متوالی با 4 تکرار،هر 4 روز یکبار مصرف گردید.میزان کنه کشی اسیدفرمیک به روش صفحات چسبناک برآورد شد.در زمان انجام آزمایش و مصرف اسیدفرمیک،دما و رطوبت نسبی محیط ثبت گردید.نتایج نشان داد که درصد تلفات کنه در سالهای اول و دوم با تغییرات دمای 13-2.3 و 18.1-5.7 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی بین 100-42 و100-49 درصد اختلاف معنی داری نداشتند.اما با مصرف اسیدفرمیک 65 درصد در سال سوم و با تغییرات دمای 23.5-9.5 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی بین100-38 درصدتلفات کنه در بین تیمارها اختلاف معنی دار شد نتایج محاسبه همبستگی بین دما و رطوبت نسبی با با درصد تلفات نشان داد که درصد تلفات کنه با دمای محیط همبستگی مثبت(r=0.0181) وبا رطوبت نسبی دارای همبستگی منفی(r=-0.05) بوده است .(P<0.05)بررسی میزان تلفات کنه در این مطالعه روشن نمود که درصد مرگ و میر کنه در هر سال نسبت به سال قبل افزایش داشته،و در هر سال نیز تلفات در پایان آزمایش نسبت به شروع آن بیشتر بوده است.علت اصلی این پدیده روند افزایش دما در زمان آزمایشها ودر مدت سه سال متوالی می باشد.لذا برای استفاده از اسیدفرمیک در کنترل کنه های انگل زنبورعسل می بایست به درجه حرارت محیطی توجه نمود تا به حداکثر راندمان کنه کشی آن دست یافته و از اثرات سوء آن بر جمعیت زنبوران عسل کاسته شود.