آگاهی از کیفیت آب یکی از نیازهای مهم در برنامه ریزی، توسعه و حفاظت از منابع آب به شمار می رود. تعیین کیفیت آب برای مصارف مختلف از جمله آبیاری و شرب در مناطق مختلف ضروری است. استفاده از روش های مدرن داده کاوی، می توانند رویکرد مناسبی برای پیش بینی و طبقه بندی کیفیت آب ارائه دهند. در پژوهش حاضر کیفیت آب رودخانة قزل اوزن در ایستگاه قره گونئی روستایی از توابع بخش حلب شهرستان ایجرود در استان زنجان مورد ارزیابی قرار گرفت. در این راستا شاخص کیفی آب شرب (WQI) با استفاده از پارامترهای شیمیایی سختی کل، قلیائیت (pH)، هدایت الکتریکی، کل مواد جامد محلول، کلسیم، سدیم، منیزیم، پتاسیم، کلر، کربنات، بی کربنات و سولفات در دورة آماری 21ساله (1398-1378) محاسبه شد. با توجه به تعداد نسبتاً زیاد پارامترها از روش های تحلیل مؤلفه های اصلی و تحلیل مؤلفه های مستقل برای کاهش ابعاد استفاده شد. سپس از الگوریتم های مختلف یادگیری ماشین شامل درخت تصمیم، رگرسیون لجستیک و شبکة عصبی مصنوعی پرسپترون چندلایه برای مدل سازی شاخص کیفی آب استفاده شد. با استفاده از این روش ها تعداد پارامترهای مورد نیاز برای محاسبة شاخص کیفی از 12 به دو کاهش یافت. کاهش ابعاد داده ها باعث صرفه جویی در زمان نمونه برداری، پایش نمونه ها و تعیین کیفیت آب شده و هزینه های مورد نیاز برای مدل سازی را به مقدار قابل توجهی کاهش می دهد. نتایج نشان داد از بین روش های کاهش بعد روش تحلیل مؤلفه های اصلی نسبت به روش تحلیل مؤلفه های مستقل کارایی بهتری می تواند داشته باشد. هم چنین، نتایج نشان داد که از بین روش های مورد استفاده در مدل سازی، روش شبکة عصبی پرسپترون چندلایه با استفاده از تحلیل مؤلفه های اصلی با ضریب تبیین 99/0، جذر میانگین مربعات خطا برابر 79/44 و ضریب ویلموت اصلاح شده برابر 99/0 بهترین عملکرد را داشته است. با توجه به این که ابعاد زیاد داده در بررسی و مدل سازی کیفیت آب باعث پیچیدگی و زمان بر بودن فرآیند مدل سازی می شود، لذا توصیه می شود از روش های کاهش بعد مانند تحلیل مولفه های اصلی برای کاهش ابعاد داده استفاده شود. نتایج حاصل از بررسی ها برتری روش تحلیل مؤلفه های اصلی نسبت به روش تحلیل مؤلفه های مستقل را نشان می دهد.

از نظر پیکرشناسی زمین، دغ و کویر دو ریختار (تیپ) از واحد پلایا در یک چشم انداز بیابان هستند. چون هنوز تعریف مشخص و کاملی در مورد بیابان ارایه نشده، تعاریف دغ و کویر نیز از یکدیگر متمایز نگردیده اند. ولی آنچه مسلم است، تفاوت این دو به معیارهای خاکشناسی بر می گردد. دغ و کویر به طور معمول به اراضی ایی که در پایاب حوضه های آبریز داخلی و یا مسیرهای کم شیب مسیلها قرار دارند، گفته می شود که پوشیده از رسوبهای ریز دانه حاصل از ته نشینی در محل حوضه های انتهایی و یا در حاشیه رودخانه ها است. اگرچه هدف اصلی نوشتار پیش رو، تعیین کمی مرز این دو عارضه نیست و بیشتر به بررسی خصوصیات خاک و چگونگی اصلاح و بهره برداری از دغ می پردازد، ولی گامی در جهت شفافیت تعاریف دغ و کویر محسوب می شود. در این پژوهش مشخصات نیمرخ خاکهای موجود در چهاردغ رفسنجان، کبوتر خان، با غین و نارپ بردسیر در جنوب استان کرمان که در حال حاضر باغات پسته در آن گسترش دارند مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. سنجه های مورد بررسی شامل درصد رس، سیلت، شن (بافت خاک)، pH، هدایت الکتریکی (شوری و قلیائیت) بودند که به عنوان تفکیک کننده خصوصیات دغ و کویر مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که نسبت مقدار املاح (شوری و قلیائیت) وجه تمایز بین این دو عارضه است. به طوری که مهمترین محدودیت در چهار محل مورد مطالعه، بافت سنگین تا خیلی در دغ و شوری و قلیائیت زیاد در کویر است. اظهار نظر قطعی در این مورد، بررسیهای بیشتری را برای کل دغ ها در سطح کشور می طلبد. این اراضی در سطح کشور در بیابانهای سرد به کشت پسته و محصولات کشاورزی یکساله و در بیابانهای معتدل به کشت خرما اختصاص یافته اند که در گذشته تاغکاری (مصنوعی یا طبیعی) در آنها رواج داشته است. اصلاح سنگینی بافت خاک در دغ و کاهش املاح در کویر برای کشت با تعویض خاک به عنوان دانش فنی پایدار از گذشته نه چندان دور توسط باغداران بومی منطقه استفاده می شود. تپه های ماسه ای روان که اغلب در نزدیکی این اراضی واقع هستند بعنوان منابع قرضه رایگان در این مورد استفاده می شوند. تجزیه فیزیکی - شیمیایی مواد مادری ماسه های روان که در نزدیکی دغ های مذکور قرار دارند، نشان داد که این موارد مادری فاقد هر گونه محدودیت برای کاشت نهالهای پسته و جنگلکاری هستند که در سالهای اولیه رشد در برابر شوری زیاد حساسند. این دانش فنی نه تنها کمک می کند تا بافت سنگین خاک که مانع رویش گیاه در اراضی دغ است تعدیل شود، بلکه باعث کاهش شوری در اراضی کویری برای توسعه کشت نهالها در سالهای اولیه نیز می شود. همچنین در زهکشی سطحی پردیسها نیز موثر است و توسعه در خور را در آینده پایدارتر می کند.

بیابانزایی پدیده ای است که از عوامل متعددی اعم از طبیعی، اجتماعی ، اقتصای تاثیر می گیرد و متقابلا بر این موارد تاثیر می گذارد . اولین قدمها در اجرای فعالیت بیابانزدایی د ممانعت از گسترش بیابان باید متکی بر شناخت پدیده هایی باشد که هم بطور مجرا و هم در کنش با یکدیگر در یک ناحیه تغییراتی را به وجود می آورند و منجر به بیابانزایی می گردند. در این تحقیق ابتدا بر اساس تلفیق اطلاعات مربوط به نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، عکس های هوایی و بازدیدهای صحرایی، منطقه مورد مطالعه به 15 رخساره یا زیر رخساره، ژئومرفولوژی تفکیک گردید که هر رخساره یا زیر رخساره ژئومرفولوژی به عنوان واحد اصلی ارزیابی بیابانزایی مد نظر گرفته شد. در مرحله بعد جهت بررسی عوامل بیابانزایی و ارزیابی شدت بیابانزایی، به کمک مطالعات پایه و با بررسی های صحرایی، امتیازدهی هفت عامل موثر بر بیابانزایی شامل اقلیم، ژئومرفولوژی، سنگ شناسی، هیدرولوژی، خاکشناسی، مدیریت و کاربری اراضی و وضعیت فعلی بیابانزایی بر اساس معیارهای منطقه ای ارایه شده، در هر واحد ژئومرفولوژی انجام شد و کلاس بیابانزایی برای هر یک از آنها مشخص گردید. سپس با  جمع کل امتیازات کسب شده از عوامل بیابانزایی، شدت بیابانزایی اراضی که در پنج کلاس ناچیز، کم، متوسط، شدید و خیلی شدید طبقه بندی گردیده بود برآورد گردید. نتایج حاصل از این تحقیق به شرح زیر است.بیابانزایی در شکل فعال خود در منطقه به وقوع پیوسته و روند آن رو به گسترش می باشد. از بین فرایندهای اصلی بیابانزایی، فرایند شوری زایی و قلیائیت تحت تاثیر عوامل طبیعی در %51 منطقه غالب می باشد، در این مناطق علاوه بر شرایط اقلیمی و خاک شناسی عامل عمده بیابانزایی ژئومرفولوژی، سنگ شناسی و هیدرولوژی (عمق سفره آب زیر زمینی شور و هرز آبهای شور ورودی) می باشند و در %49 اراضی نیز فرایندهای فرسایش بادی و آبی، تخریب پوشش گیاهی و منابع آب تحت تاثیر عوامل طبیعی و انسانی (از قبیل سنگ شناسی، ژئومرفولوژی، اقلیم، خاک شناسی، فشار دام و بهره برداری بی رویه از منابع آب زیر زمینی) غالب می باشد. حدود 68.8 کیلومتر مربع (8.6 درصد) از سطح منطقه با بیابانزایی متوسط ، 400.8 کیلومترمربع (51.1 درصد) شاهد بیابانزایی شدید و 330.4 کیلومترمربع (41.3 درصد) از سطح کل منطقه با بیابانزایی خیلی شدید مواجه است.

این تحقیق به منظور بررسی ویژگیهای خمیر کاغذ چوب گونه اکالیپتوس میکروتکا منطقه دهنوی نورآباد ممسنی استان فارس انجام گرفته است.بمنظور تهیه خمیر کاغذ از چوب اکالیپتوس میکروتکا، از روش شیمیایی کرافت و روش نیمه شیمیایی سولفیت خنثی استفاده شد.در روش پخت کرافت با ثابت نگهداشتن میزان سولفیدیته و درجه حرارت پخت به مقدار 25 درصد و 160 درجه سلسیوس، بازده خمیر کاغذها در قلیائیت موثر بین 10 تا 18 درصد بین حداقل 36.43 درصد تا حداکثر 53.25 درصد و عدد کاپای آنها از 21.68 الی 87.42 و در روش سولفیت خنثی (N.S.S.C) با در نظر گرفتن میزان سولفیت سدیم از 10 الی 14 درصد، بیکربنات سدیم از 4 تا 8 درصد و زمان پخت 30 و 45 دقیقه، بازده خمیر کاغذها بین 70.91 الی 64.59 درصد و عدد کاپای آنها بین 130.6-189.5 بدست آمده است. به منظور تهیه کاغذ دست ساز، خمیر کاغذها تا رسیدن به درجه روانی 435 میلی لیتر (C.S.F) پالایش شدند. از خمیر کاغذهای پالایش شده کاغذ دست ساز تهیه می کنیم. اندیس ترکیدن، اندیس پارگی و طول پاره شدن کاغذهای دست ساز کرافت به ترتیب بطور متوسط بین Kgm2/g 3.964-4.840، Nm2/g 8.242-11.014 5.364-6.942 کیلومتر و اندیس ترکیدن، اندیس پارگی و طول پاره شدن خمیر و کاغذهای N.S.S.C بین KPam2/g 1.722-2.890، Nm2/g 7.460-8.262 4.11-5.140 کیلومتر بدست آمده است.

یکی از راه حل های کارآمد و مناسب برای بهینه سازی استفاده از رواناب، بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک، استفاده از شبکه های پخش سیلاب می باشد، که ضمن کاهش خسارات ناشی از سیل، در تغذیه مصنوعی، افزایش سطح سفره آب زیرزمینی، احیا مراتع و بیابان زدائی موثر می باشد. هدف از این تحقیق بررسی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی رسوبهای برجا مانده در نوارهای پخش سیلاب موغار اردستان و مشکلات ناشی از آن می باشد. با انجام نمونه برداری و اندازه گیری خصوصیات فیزیکی و شیمیایی (شامل بافت، شوری، قلیائیت، آهک، مواد آلی و عناصر غذایی) در رسوبهای بر جا مانده نوارهای پخش سیلاب و خاکهای طبیعی منطقه پخش و نیز آزمایش های نفوذپذیری مشخص گردید که در طی چهار نوبت آبگیری نوارها، بیش از یکصد هزار تن ته نشستهای ریزدانه )عمدتا ذرات لای، بطور متوسط 55 درصد( در نوارهای متفاوت پخش سیلاب انباشته گردیده است. عمق رسوب از 91 سانتی متر در نوار اول به 11 سانتی متر در نوار پنجم می رسد. مقدار شن از نوار اول تا پنجم کاهش و در مقابل مقدار رس ته نشستها افزایش می یابد. خاکهای عرصه پخش نسبت به رسوبهای نهشته شده دارای مقداری به مراتب بالاتر شن و مقدار پایین تر لای و رس می باشند. در حالیکه رسوبهای ورودی به شبکه پخش فاقد مشکل شوری و قلیائیت هستند، خاکهای عرصه شدیدا شور و قلیایی می باشند. بعلاوه در مقایسه با حاصلخیزی پایین خاکهای عرصه، رسوبهای نهشته شده در شبکه پخش از مواد آلی، ازت کل و پتاسیم قابل جذب بیشتری برخوردار می باشند. به رغم این، آزمایش تعیین شدت نفوذ نشان داد که رسوبگیری نوارها حتی نوار پنجم به میزان 11 سانتی متر باعث کاهش بسیار شدید در ظرفیت نفوذ آب گردیده است و به نظر می رسد در صورتیکه در ارتباط با کاهش گل آلودگی سیلاب ورودی و رسوب زدایی شبکه چاره اندیشی نشود، بخش اعظم آب ذخیره شده در نوارها قبل از نفوذ بصورت تبخیر هدر خواهد رفت و دستیابی به اهداف طرح به رغم صرف هزینه زیاد اجرای آن دور از انتظار بوده و از کارایی شبکه و عمر مفید طرح کاسته خواهد شد.

مقدمه: آب های زیرزمینی از مهمترین منابع آبی برای تامین آب شرب شهرها و روستاها محسوب می شوند. آب تهیه شده از این منابع باید از نظر بهداشتی کاملا خالص و مواد محلول آن کم و عاری از هر گونه میکروارگانیسم و بیماریزا باشد. هدف از این بررسی تعیین کیفیت شیمیایی میکروبی منابع آب زیرزمینی قابل شرب شهر ارومیه و مقایسه آن با استاندارهای بین المللی می باشد.مواد و روش: روش مطالعه توصیفی – مقطعی می باشد. در تابستان 1379 از تعداد 37 حلقه چاه عمیق که در نقاط مختلف شهر ارومیه به منظور تامین آب قابل شرب حفر شده اند تعداد 74 نمونه آب برای آزمایش های شیمیایی و میکروبی جمع آوری گردید. برای نمونه برداری میکروبی از شیشه های درب دار 250 میلی لیتری (که در کاغذ آلومینیومی پیچیده و استریل شده بودند) استفاده گردید. نمونه ها که در حدود 4+ درجه سانتی گراد نگهداری می شدند در مدت کمتر از 6 ساعت به آزمایشگاه حمل و بلافاصله مورد آزمایش قرار گرفتند. از نظر کیفیت میکروبی شاخص MPN (کلیفرمهای احتمالی موجود در یک صد میلی لیتر آب) تعیین و حضور کلیفرم ها از طریق تست چند لوله ای روی نمونه ها انجام گرفت. نمونه های شیمیایی در ظروف پلاستیکی 2 لیتری جمع آوری و سپس پارامترهای آنیون ها، کاتیون ها، قلیائیت، هدایت الکتریکی، سختی آب و ترکیبات ازت (نیتریت، نیترات و آمونیاک) تعیین مقدار گردید. کلیه آزمایش ها بر اساس کتاب استاندارد متد چاپ 1998 انجام گرفت.نتایج حاصل از آزمایش های شیمیایی نمونه های آب، نشان می دهد که میانگین هدایت الکتریکی آب چاه ها کمتر از 1000 میکروموز بر سانتیمتر و بر اساس دیاگرام شولر رسم شده آب های آشامیدنی، آب چاه های مورد آزمایش در گروه های خوب قابل شرب قرار می گیرد. در بین پارامترهای شیمیایی غلظت نیترات فقط در دو چاه کمی بیشتر از حد مجاز بود. غلظت متوسط فلوئور در آب این چاه ها برابر با 0.04 میلی گرم در لیتر تعیین گردید و از حداقل مورد نیاز استاندارد (0.5 میلی گرم در لیتر) خیلی پایین تر می باشد. میانگین غلظت بقیه پارامترهای شیمیایی از حد استاندارد پایین تر می باشد. نتایج آزمایش های میکروبی بر روی نمونه های برداشتی نشان داد که آب چاه ها عاری از آلودگی میکروبی می باشد و در هیچیک از نمونه ها کلیفرم، مشاهده نگردید.بحث: با توجه به یافته های این مطالعه می توان نتیجه گرفت که به طور کلی کیفیت شیمیایی و میکروبی آب چاه های موجود که برای تامین آب قابل شرب شهر ارومیه به کار می رود با مقایسه در استانداردها در حد مطلوب می باشد ولی به علت گسترش روزافزون جمعیت و نیاز بیشتر جمعیت به آب ممکن است در آینده تغییراتی در پارامترهای شیمیایی و میکروبی مشاهده شود. بنابراین کیفیت مزبور باید به طور مستمر تحت بررسی قرار گیرد.

سه اصله درخت 4، 6 و 12 ساله صنوبر دلتوئیدس کلن 77.51 به طور تصادفی از ایستگاه تحقیقات صفرابسته واقع در استان گیلان قطع گردید و جهت بررسی خصوصیات خمیر کاغذ، و مقاومت کاغذهای ساخته شده از آنها به آزمایشگاه شیمی چوب و کاغذسازی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع انتقال داده شد.به منظور پخت چوب و تهیه کاغذ و کاغذ از این ماده لیگنوسلولزی روش سولفات (کرافت) مورد استفاده قرار گرفت. در این روش درجه حرارت پخت 165 درجه سانتیگراد، سولفیدیته 25 درصد، نسبت مایع پخت به چوب ثابت 5 به یک و قلیاییت موثر، زمان پخت و سن بهره برداری هر کدام در سه سطح در نظر گرفته شدند. میانگین بازده خمیر کاغذها حداقل 43.83 درصد و حداکثر 52.28 درصد و عدد کاپای آنها به ترتیب 14.85 و 39.48 اندازه گیری شد.گروه بندی بازده خمیر کاغذ درختان در سه دوره بهره برداری، 4، 6 و 12 ساله با ثابت در نظر گرفتن عوامل پخت و قلیاییت موثر نشان داد که خمیر کاغذ درخت 12 ساله با 49.10 درصد در گروه A و خمیر کاغذ درختان 6 و 12 ساله بترتیب با 47.21 درصد و 47.12 درصد در گروه B قرار گرفته اند.به منظور تعیین مقاومت کاغذهای دست ساز، خمیر کاغذهای تهیه شده در قلیائیت موثر 14% در سه سطح 450، 400 و 350 میلی لیتر (c.s.f) و خمیر کاغذهای تهیه شده در قلیائیت موثر 20 درصد تا 350 میلی لیتر پالایش شدند. از خمیر کاغذهای پالایش شده کاغذ 60 گرمی تهیه شد. خواص مقاومتی کاغذها شامل طول پاره شدن، مقاومت در برابر ترکیدن و مقاومت در برابر تاه شدن اندازه گیری شد. طول پاره شدن کاغذها بین Km 6.29-8.97، اندیس مقاومت در برابر پاره شدن آنها بین mNm2/gr 7.06-8.93، اندیس مقاومت در برابر ترکیدن آنها بین Kpam/gr 4.86-6.82 اندازه گیری شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد از صنوبر دلتوئیدس کلن 77.51 به دلیل داشتن بازده بیشتر از 45 درصد و عدد کاپای کمتر از 20 می توان در تولید کاغذهای چاپ و تحریر استفاده کرد.

این تحقیق در سال 1378 بر روی سرشاخه های اصلی رودخانه حنا، دریاچه سد حنا و آب خروجی از سد که در شرایط فعلی رودخانه حنا را تشکیل می دهد انجام گرفته و طی آن شرایط هیدرولوژیک، آب و هوا، pH، شوری، قلیاییت، سختی کل و دمای آب در قسمتهای مختلف این اکوسیستم ها اندازه گیری و مقایسه شدند.نتایج نشان دادند که در آب سرشاخه های اصلی رودخانه حنا، مقادیر قلیاییت، سختی و شوری زیاد و بترتیب بین 152 تا 251، 200 تا 300 و 441 تا 1080 میلی گرم در لیتر نوسان داشتند. بنحویکه آب آنها در زمره آبهای سخت طبقه بندی می شود که پس از ورود به دریاچه سد، در اثر ایجاد شرایط سکون و ماندگاری آب و برغم افزایش سطح تبخیر، از مقدار آنها کاسته شده تا حدی که در آب رودخانه حنا در شرایط فعلی میزان قلیاییت، سختی و شوری کل بسیار متعادل تر از سرشاخه های آن بوده و بترتیب تا حد 127 تا 222، 160 تا 240 و 531 تا 657 میلی گرم در لیتر کاهش حاصل نموده است. بالعکس تغییرات روزانه و سالانه pH آب سرشاخه ها نسبتا متعادل و مابین 7.6 تا 8.5 اندازه گیری شد ولی در آب دریاچه تغییرات آن بسیار شدید بود بنحویکه متوسط آن در ماههایی از تابستان تا حد 9.7 افزایش حاصل نمود.

پده،  Populus euphratica از جمله گونه های درختی است که درمناطق خشک و نیمه خشک در حاشیه رودخانه ها به صورت طبیعی رویش دارد. ایران نیز با 20000 هکتار پده زار از جمله مناطق عمده رویش پده است. در خراسان حاشیه رودخانه تجن در منتهی الیه شمال شرق کشور، توده های طبیعی پده دیده می شوند که از لحاظ زیست محیطی برای منطقه اهمیت ویژه ای دارند. رودخانه تجن از جمله رودخانه های مرزی کشور است که بیشترین توده های طبیعی پده خراسان در حاشیه آن شکل گرفته اند، جنگلهای پده یک مانع اکولوژیکی قوی در برابر تغییرات جغرافیایی رودخانه ها بوجود می آورند و از فرو ریختن تراسهای رودخانه جلوگیری می کنند. جنگلهای پده کمربندهای حفاظتی طبیعی برای اراضی کشاورزی می باشند. تحقیق حاضر به منظور بررسی روند تغییرات پده تحت تاثیر فاکتورهای ادافیکی در حاشیه رودخانه مرزی تجن (سرخس) انجام شده است. منطقه با استفاده تصاویر ماهواره ای، نقشه های موجود و عملیات زمینی مطالعه و مورد شناسایی قرار گرفت. سه ناحیه برای مطالعه انتخاب و در آنها فاکتورهای پوشش گیاهی و خاک مورد بررسی قرار گرفتند. برای این منظور 33 پلات به ابعاد 10×10 متر بصورت سیستماتیک تصادفی عمود بر جهت رودخانه مستقر شد که در 19 پلات اقدام به نمونه گیری خاک در سه عمق 0-30، 60-30 و 60-90 سانتی متر گردید و فاکتورهای بافت خاک، CaCo3, Cl, Mg, Ca, Na, PH, EC, SP  و نسبت جذب سدیم (SAR) در آزمایشگاه تعیین گردید. با استفاده از آزمون تحلیل مولفه های اصلی و آزمون همبستگی، رابطه فاکتورهای بیوفیزیکی پده و فاکتورهای ادافیکی بررسی شد. نتایج بدست آمده مشخص نمود که از لحاظ فاکتورهای فیزیک خاک، پده با درصد رس عمق پائین تر از 60 سانتی متر رابطه مثبت و با درصد شن رابطه منفی داشته است. رابطه پده با عوامل شیمیائی خاک بخصوص با عواملی چون Mg, Na, Cl, EC که بر روی کیفیت خاک موثرند، منفی بوده ولی دامنه تحمل پده نسبت به این عوامل بالا است. آزمونهای اکولوژیکی نشان دادند که شوری، قلیائیت و سمیت کلر فاکتورهای مهم محدود کننده پده در منطقه می باشند. اسیدیته و درصد آهک بعنوان فاکتورهای محدود کننده پده محسوب نمی گردند. آزمون تحلیل مولفه های اصلی (PCA) نشان می دهد که عوامل فیزیکی خاک، مثل سبک بودن بافت خاک و عدم وجود لایه های رسی در عمق گسترش ریشه درختان پده، به طور طبیعی می توانند مانع از گسترش پده در برخی نواحی گردند.