از بررسی های اقلیمی گذشته به ویژه در دوره کواترنر چنین برمی آید که شرایط اقلیمی در طی دوره های مختلف با نوسانات زیادی همراه بوده است. اگرچه تغییرات اقلیمی یک پدیده جهانی است، ولی در برخی از کمربندهای اقلیمی، از جمله کشورمان ایران، می تواند پیامدهای زیانباری را شامل خشکسالی و سیلاب های ناگهانی به همراه داشته باشد که در حال حاضر هرساله خسارات بسیار زیادی را به منابع طبیعی و انسانی وارد می سازد. صرف نظر از تاثیر عوامل طبیعی در وقوع سیلاب ها، نباید از نقش انسان در تغییرات محیط و تخریب منابع طبیعی که در پی آن موجب افزایش قدرت تخریب سیلاب می گردد، غافل ماند. نمونه بارز آن را می توان در حوضه نکارود مشاهده کرد که در چهارم مردادماه 1378 خسارات مالی و جانی زیادی را در پایین دست حوضه در پی داشته است. در این مقاله، سعی بر آن است ضمن معرفی اجمالی حوضه نکارود ،به بررسی سیل موردنظر بپردازیم و خود را برای مقابله با سیلاب و کاهش خسارات در حوضه های مشابه در استان مازندران و دیگر استان های کشور آماده سازیم.

جنگل ها به عنوان سیستم هایی که قادرند رفتارهای کیفی و کمی منابع اب را تنظیم کنند، همواره مطرح بوده و مطالعات مدون در این زمینه به اروپا، آمریکا و آفریقای شرقی برمی گردد. سعی این تحقیق نیز بر این بوده که نقش جنگل ها در حفاظت آب و کاهش سیلاب ها را از طریق مقایسه میزان نفوذپذیری خاک در کاربری جنگل با سایر کاربری های اراضی بررسی شده و اثر آن را در وقوع سیل مخرب مرداد ماه سال 1378 در حوزه آبخیز جنگلی نکارود نشان دهد. بر این اساس نقشه های کاربری اراضی این حوزه آبخیز در سالهای 1346 و 1378 در محیط GIS تهیه و مقایسه آنها نشان داد که سطح جنگل ها در این مدت کاهش یافته است. سپس در هر کاربری (جنگل متراکم، جنگل نیمه متراکم، جنگل تنک، مرتع و اراضی کشاورزی) ده نمونه انتخاب و نرخ نفوذپذیری خاک در هر نمونه با حلقه های نفوذسنج دوبل اندازه گیری شد. بر اساس نتایج به دست آمده، بیشترین دامنه نفوذ و نفوذپذیری متعلق به خاک کاربری جنگل متراکم و کمترین آن متعلق به کاربری کشاورزی می باشد. همچنین آزمون دانکن نشان داد که میان داده های مشاهده شده نفوذ کاربری کشاورزی با سایر کاربری ها تفاوت معنی دار وجود دارد. مدل هورتون نیز برای محاسبه میزان نفوذ در خاک کاربری های این حوزه مناسب است. در نهایت تغییرات پوشش گیاهی در اراضی بالادست، به عنوان عاملی موثر در تغییر نفوذپذیری خاک و حجم سیلاب ها مورد تاکید قرار گرفته و به عنوان دلیل اصلی سیل نکا در سال 1378 معرفی شدند.

مطالعه ژئوشیمیایی رسوبات حوضه های آبی مثل رودخانه ها، مصب ها و بستر دریا، می تواند گام موثری برای پیدا کردن منشا و ارزیابی مدل توزیع آلاینده های زیست محیطی در منطقه باشد. اگرچه رسوبات محل نهایی تجمع فلزات سنگین در محیط آبی هستند، اما تحت شرایطی خود می توانند به عنوان منبع آلودگی در آب عمل کنند. ورود فلزات سنگین به منابع آبی از طرق مختلف، باعث ایجاد مخاطراتی از قبیل مسمویت، سرطان زایی و … در بدن موجودات زنده می شود. برای مطالعه چگونگی پراکنش فلزات سنگین در خلیج گرگان در 15 ایستگاه، نمونه سطحی (N=15) یک مغزه برداشت شد. در این مطالعه از بخش ریزدانه رسوبات برای تعیین غلظت فلزات سنگین استفاده گردید و غلظت فلزات سنگین (Al, Sr, Ni, As, V, Fe, Co, Mn) توسط روش پلاسمای جفت شده القایی-طیف سنجی جرمی تعیین شد. مقایسه غلظت فلزات سنگین در رسوبات سطحی نسبت به پوسته با فاکتور غنی شدگی انجام شد که در بیشتر مناطق، ضریب غنی شدگی بیشتر از سه (بین 42-3) را نشان داد. ترسیم نقشه های پراکنش فلزات سنگین حاکی از آن است که بیشترین ورودی فلزات سنگین از طریق دهانه رودخانه ها (گرگانرود، نکارود و قره سو) و عوامل انترپوژنیک و صنعتی صورت می گیرد. همچنین اندیس ژئوشیمیایی (Igeo) برای تمامی فلزات سنگین مشخص گردید که تنها در مورد استرانسیم این اندیس بیشتر از مقدار استاندارد را نشان می دهد.