توجه به کنترل پساب استخرهای پرورش آبزیان و بهره برداری بهینه آب مصرفی، می تواند سبب کاهش آلودگی محیط زیست و حفظ شرایط اکولوژیک منطقه گردد. در این تحقیق تاثیر تالاب مصنوعی در میزان کاهش فاکتورهای آمونیاک و نیترات و تغییرات فیزیکی و شیمیایی پساب به منظور افزایش بهره وری آب حوضچه های ماهیان ازون برون برای مدت 10 ماه مورد بررسی قرار گرفت. برای اجرای این تحقیق از 5 حوضچه 4 متر مربعی و 5 کانال سیمانی استفاده گردید. سه حوضچه فایبرگلاس برای پرورش گونه ازون برون در شرایط کاملا یکسان، دو حوضچه های فایبرگلاس برای پرورش لارو کرم پرتار نرئیس و گاماروس و کانال های سیمانی جهت استقرار گیاه نی به ترتیب در ردیف های اول تا سوم در تیمار و تکرارها مورد استفاده قرار گرفت. در این بررسی میزان 50 درصد به صورت بازچرخانی و 50 درصد آب تازه مورد استفاده قرار گرفت. فاکتورهای آمونیاک و نیترات بصورت ماهیانه از تمام حوضچه ها اندازه گیری گردیدند. در خروجی گیاه نی بیشترین درصد قابلیت حذف میزان آمونیاک (NH3-N) و نیترات (NO3-N) به ترتیب مربوط به آبی بود که از حوضچه های گاماروس و پرورش ازون برون عبور داده شد. نتایج درصد کاهش مواد مغذی پساب در میان تیمارها نشان داد که بیشترین قابلیت حذف میزان آمونیاک و نیترات به میزان6/15 و 24 درصد در خروجی حوضچه های گیاه نی مشاهده شدند و همچنین نقش مهمی را از نظر اقتصادی بدلیل عدم هزینه غذا برای تغذیه کرم نرئیس و گاماروس بازی می کند.

در این پروژه، گاماروسها به عنوان شاخص آلودگی محیط، انتخاب و پس از مطالعه و تعیین 10رودخانه نمونه برداری از رسوبات بستر و آنالیز آنها طبق روش استاندارد بین المللی صورت گرفته است. میزان عناصر سنگین (zn,cu, pb,cd) در گاماروسهای نر، ماده و نابالغ موجود در مصب رودخانه های جنوب شرقی دریای خزر (از فریدون کنار تا نور) با استفاده از دستگاه جذب اتمی (AAS) اندازه گیری و نتایج تجزیه و تحلیل گردیده است. نتایج حاصله مبین آن است که، میزان جذب و تجمع عناصر سنگین در گاماروسهای نر و ماده نسبتا یکسان بوده و این میزان تجمع به جنسیت گاماروسها ارتباطی نداشته و بر یکدیگر تاثیرگذار نیستند. ولی نسبت و مقایسه میزان جذب و تجمع عناصر سنگین در گاماروسهای بالغ و نابالغ از تفاوت معنی داری برخوردار می باشد، که نشان دهنده وابستگی این تغییرات به سن گاماروسهاست. در عین حالی که میزان تجمع عناصر سنگین در گاماروسها بالغ بیش از نابالغین می باشد. ولی قدرت جذب و نسبت تجمع عناصر در گاماروسهای نابالغ در طی دوران کوتاه نابالغی، درصد بیشتر و زیادتری (50 الی 80 درصد) را به خود اختصاص داده و تنها 20 درصد از کل میزان عناصر، در طی دوران بلوغ جذب بدن آنها گردیده است. همچنین مقایسه آلودگی (تجمع عناصر سنگین در گاماروسها) در ایستگاههای شماره 1 ، 2 و 3 (مصب رودخانه های فریدون کنار، هراز و محمودآباد) بیشتر از دیگر ایستگاهها بوده که با توجه به فعالیتهای مختلف انسانی در منطقه، مراتب و دلایل، مستدل و محکمتر شده و مسلما می توان گاماروسها را به عنوان شاخص مهم جذب و تجمع عناصر سنگین و نهایتا شاخص آلودگی محیط دانست.

مصرف بی رویه و استفاده نادرست از انواع آفت کش ها باعث وارد شدن آسیب به محیط و انواع موجودات زنده اکوسیستم ها می شود. استفاده علف هرزکش بوتاکلر در مزارع برنج شمال کشور باعث می شود که سموم باقی مانده در محیط توسط هرز آب های کشاورزی و آب های روان به سواحل دریای خزر راه پیدا کنند. گاماروس از گونه Pontogammarus maeoticus از جمله عمده ترین علف ناجور پایان سواحل جنوبی دریای خزر است که منبع غذایی بسیاری از ماهیان و آبزیان می باشد. به دلیل اینکه گاماروس در خط ساحلی دریا و در اکوسیستم آبی زندگی می کند در معرض اثرات سوء علف هرزکش بوتاکلر قرار می گیرد. بوتاکلر جزو علف هرزکش های کلرواستانیلید است که برای کنترل سریع در هنگام رویش غیرمنتظره علف های یکساله و علف های هرز پهن برگ در مزارع برنج و جو استفاده می شود. نمونه برداری از گاماروس در منطقه دریاکنار بابلسر انجام شد تا آزمایش های تعیین دامنه انجام شود. محلول ذخیره با ماده تکنیکال بوتاکلر با درجه خلوص 89.7 درصد و حلال استون ساخته شد. پس از انجام آزمایش های تعیین دامنه در فاصله زمانی 96 ساعت محدوده غلظت بین 0.5ppm تا 2.5ppm مشخص گردید و تست های اصلی نیز در این محدوده و در فاصله زمانی 9 روزه در چهار تست انجام گرفت. آمار تلفات حاصل از مرگ و میر به وسیله برنامه کامپیوتری Probi analysis تجزیه و تحلیل شد و نتایج مهمی مانند لگاریتم غلظت، معادله خط، مقدار LC50 و غیره به دست آمد. با استفاده از فاکتورهای ذکر شده، گراف های Toxicity line و Toxicity curve رسم شد و جدول میانگین LC50 تنظیم گردید. با افزایش غلظت سم در محیط تغییرات مرگ و میر بیشتر شده و با گذشت زمان LC50 کاهش می یابد. بیشترین مقدار LC50 در 24 ساعت اول تست است که با گذشت زمان کمتر شده و تقریبا ثابت می ماند. با افزایش غلظت سم، مدت زمان اثر آن کاهش می یابد و هر چه مدت زمان بیشتری از استعمال سم می گذرد جذب آن توسط بدن موجود زنده افزایش می یابد. بنابراین مقدار غلظت کمتری از سم مورد نیاز است تا باعث مرگ موجود زنده شود.

این تحقیق به منظور مطالعه وضعیت رشد و نگهداری مولدان و نوزادان گاماروس دریای خزر(Pontogammarus maeoticus) در شرایط مصنوعی در دو مرحله صورت گرفت. در مرحله اول وضعیت بقا و زادآوری مولدان در شرایط آزمایشگاهی در مخازن پلاستیکی 1.5L بررسی شد. برای این کار 5 سطح شوری )صفر، 10، 20، 30 و (40g/L با سه تکرار در نظر گرفته شد و مولدان گاماروس به مدت 30 روز در این مخازن نگهداری شدند. در مرحله دوم، که به مدت 45 روز به طول انجامید، وضعیت رشد نوزادان گاماروس در چهار سطح شوری شامل صفر، 10، 20 و 30 قسمت در هزار با سه تکرار بررسی گردید. دما در هر دو آزمایش در حد 4±1ºC بود. هوادهی با استفاده از پمپهای هوادهی و سنگ هوا به طور 24 ساعته انجام شد. برای ایجاد دوره نوری مشابه با شرایط طبیعی 12) ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی( از لامپهای فلورسنت استفاده گردید. غذادهی مولدان با استفاده از جلبکهای درشت جمع آوری شده از محل زیست جانور انجام شد. نتایج این بررسیها نشان داد که هم مولدان و هم نوزادان توانستند شوری 10 و 20 قسمت در هزار را تحمل کنند و در شرایط مصنوعی زنده بمانند، البته در شوری 10 قسمت در هزار که با شوری محیط طبیعی این موجود نیز هم خوانی داشته وضعیت بهتر بود. درصد تلفات برای مولدان در شوریهای 10 و 20 قسمت در هزار بترتیب 10 و %38 بود که نشان داد مولدان توانستند پس از طی 30 روز پرورش این شوریها را تحمل کنند و زادآوری نیز داشته باشند البته میزان زادآوری در شوری 10 قسمت در هزار 109.33) قطعه در کل دوره( بمراتب بیشتر از شوری 20 قسمت در هزار 17.33) قطعه برای کل دوره( بود. همچنین میزان بازماندگی برای نوزادان پس از 45 روز پرورش نوزادان در شوریهای 10 و 20 قسمت در هزار به ترتیب 85 و %3.33 بود و نیز میزان رشد برای نوزادان در شوری 10 قسمت در هزار به مراتب بهتر از شوری20  قسمت در هزار بود. در بقیه شوریها )صفر، 30 و 40 قسمت در هزار( چه مولدان و چه نوزادان پس از دوره کوتاهی از بین رفتند.

اثر دما بر سمیت حاد سولفات کادمیوم در دو دمای 12±1oC و 19 ±1oC بر روی Pontogammarus maeoticus بررسی و 96 LC50 ساعته آنها در این دو دما مقایسه شد. تعیین سمیت تحت شرایط ساکن و شامل 3 مرحله: آزمون بازماندگی، آزمایش تعیین محدوده کشندگی و آزمایش اصلی تعیین سمیت صورت گرفت. پس از تعیین مرگ و میر طی 96 ساعت، LC50 سولفات کادمیوم در دو دما بر این گونه با نرم افزار محاسبات داروشناسی محاسبه شد و در نتیجه مقادیر 52.90 mg/L و 37.38 mg/L بترتیب برای 96 LC50 ساعته دمای 12±1oC و 19 ±1oC به دست آمد. طبق نتایج حاصل مقاومت این گونه نسبت به سولفات کادمیوم در دمای پایینتر بیشتر است.

رژیم غذایی لای ماهی (Tinca tinca) تالاب امیرکلایه لاهیجان در سال 1380 بررسی شد. این مطالعه طی چهار فصل صورت گرفت. سید ماهیان توسط دام گوشگیر، ساچوک، پره، سالیک و الکتروشوکر انجام شد. پس از صید، ماهیان زیست سنجی، تعیین سن و کالبد گشایی شده و محتویات روده مورد شناسایی قرار گرفتند. بر طبق نتایج به دست آمده از 178 قطعه لای ماهی تالاب امیرکلایه از گروههای سنی 1-7، میانگین طول کل 3.26 سانتی متر، میانگین وزن 382.5 گرم، میانگین شاخص پر بودن دستگاه گوارش 187.2، میانگین شاخص ضریب چاقی 1537.2، میانگین شاخص طول نسبی روده 0.72 بود. لای ماهی در طی سال 1380 از هفده نوع ماده غذایی شامل ادناتا، حلزون، گیاه آبزی، تری کوپترا، شیرونومیده، همیپیترا، افمروپترا، سیمولیوم، بچه ماهی سوف حاجی طرخان، دیپترا، گاماروس، توبی فکس، بذرگیاه، ساس آبی، کنه آبی، زئوپلانکتون تغذیه کرده بود. در بین مواد غذایی مورد تغذیه قرار گرفته فیتوپلانکتون، حلزون و همیپ ترا بالاترین درصد فراوانی (%68.5,%65.7,%34.0) و کنه آبی، ساس آبی، تری کوپترا، افمروپترا، دیپترا و بچه ماهی سوف حاجی طرخان کمترین درصد فراوانی (هر یک 1.1 درصد) را داشتند. بنابراین با توجه به اطلاعات به دست آمده لای ماهی یک ماهی فیتوپلانکتون خوار، زئوپلانکتون خوار، کفزی خوار، گیاهخوار و گوشتخوار است که با در نظر گرفتن رژیم غذایی و همچنین نسبت طول روده به طول بدن می توان گفت که لای ماهی همه چییز خوار می باشد. ضمن اینکه عادتهای غذایی لای ماهی و فاکتورهای تغذیه تابعی از تغییرات فصلی، سنی و جنسی بودند.

مقدار پروتیین، چربی و خاکستر گاماروس ساحل جنوبی دریای خزر (Pontogammarus maeoticus) در ماههای مرداد، شهریور و مهر بررسی شدند. هدف از این بررسی، تعیین درصد این ترکیبات در بدن جاندار مذکور و همچنین بررسی تاثیر فاصله زیستگاه این جانوران از مصب رودها و موقعیت جغرافیایی بود. گاماروسها به وسیله تور دستی با چشمه 1mm صید شدند و در فلاسک حاوی یخ به آزمایشگاه منتقل و سنجش شیمیایی شدند. میزان ترکیبات مورد نظر بر اساس درصد از وزن خشک سنجیده شد. میزان پروتیین کل به طور میانگین 42.43% (43.46% در مرداد، 40.55% در شهریور و 43.20% در مهر). میزان چربی 4.14% (4.39% در شهریور و 3.88% در مهر) و مقدار خاکستر 30.49% (34.08% در شهریور و 26.89% در مهر) اندازه گیری شد. درصد پروتیین کل از غرب به شرق ضمن افزایش مختصر، و در تمام نقاط مورد بررسی پس از تخمریزی کاهش معناداری داشت. سپس در مهر ماه افزایش نشان داد. مقدار درصد چربی و خاکستر در مهر ماه نسبت به شهریور کاهش داشت.

این تحقیق با هدف افزایش مقاومت لاروهای قزل آلای رنگین کمان به تنشهای محیطی از طریق تغذیه با مکمل پودر گاماروس رودخانه ای و دریایی در دو سطح 10% و 25% در مقایسه با غذای تجاری در 5 گروه مختلف و با سه تکرار به مدت 60 روز انجام شد. لاروهای تازه به تغذیه افتاده ماهی قزل آلا به صورت تصادفی از حوضچه های پرورش انتخاب شدند و با 5 تیمار غذایی شامل غذای کنستانتره تجاری (به عنوان شاهد)، مخلوط 90% غذای تجاری و 10% پودر گاماروس دریایی، مخلوط 75% غذای تجاری و 25% پور گاماروس دریایی تغذیه شدند. در پایان آزمایش گروههای تغذیه شده با مکمل پودر گاماروس دریایی و آب شیرین در هر دو سطح 10% و 25%، در اغلب موارد دارای بقای بیشتری در برابر تنشهای محیطی نسبت به گروه شاهد بودند. بین تیمارها در شوکهای pH اسیدی (3.8) و دمای بالا (24oC)، لاروهای گروه چهارم که با 10% مکمل پودر گاماروس دریایی تغذیه شده بودند، با بیشترین بقا، اختلاف معناداری را نسبت به تیمار شاهد نشان دادند (P£0.05). اما در شوک pH قلیایی (11.8)، با وجود بقای بیشتر در گروه چهارم این اختلاف معنادار نبود (P³0.05). با توجه به نتایج به دست آمده استفاده از 10% مکمل پودر گاماروس دریایی برای تولید لاروهای مقاوم و با کیفیت بهتر توصیه می شود.

مطالعه رژیم غذایی ماهی سوف حاجی طرخان (Perca fluviatilis L. 1758) در تالاب امیرکلایه لاهیجان طی چهار فصل سال 1380 انجام گرفت. پس از صید ماهی بوسیله آلات صید مختلف از فبیل دام گوشگیر، پره و تور دستی، ماهیان زیست سنجی و مورد مطالعه عادتهای غذایی قرار گرفتند. براساس بررسیهای صورت گرفته از 143 عدد ماهی، این ماهیان در محدوده سنی 1+ تا 6+  سال، طول کل 9.5 تا 33.5 سانتی متر (میانگین طول کل 4.64 ± 19.93 سانتی متر)، وزن 10.5 تا 350 گرم (میانگین وزن 114.45±77.55 گرم) قرار داشتند. با توجه به اطلاعات بدست آمده میانگین شاخص طول روده به طول بدن برابر 0.58±0.09، متوسط شدت تغذیه 129.5±257.9، میانگین چاقی 534.1 ± 1320.7 و درصد خالی بودن دستگاه گوارش 7.69 درصد بود. ماهی سوف حاجی طرخان از هجده نوع ماده غذایی تغذیه کرده بود که بترتیب در صد فراوانی عبارت از: ساس آبی، ادناتا، گاماروس، مواد گیاهی، شیرونومیده، لای ماهی، همیپترا، ماهی سوف حاجی طرخان، حلزون، سوزن ماهی، ماهی گامبوزیا، ماهی نه خاره، دیپترا، برانشیوپودا، تری کوپترا، توبیفکس، قورباغه و میگو می باشند. در ضمن با مقایسه مواد غذایی شناسایی شده در معده و روده این ماهی، لای ماهی، گامبوزیا، سوف حاجی طرخان، نه خاره، برانشیوپودا، قورباغه و میگو به دلیل اینکه تنها در معده وجود داشتند بعنوان غذاهای زود هضم و سایرین جز غذاهای دیر هضم بودند. با در نظر گرفتن ترکیب مواد غذایی خورده شده و درصد فراوانی آنها در سوف حاجی طرخان تالاب امیر کلایه می توان بیان نمود که این ماهی بترتیب یک ماهی گوشتخوار، گیاهخوار و هم نوع خوار می باشد همچنین عادت غذایی آن بر حسب سن، فصل و جنس تغییراتی دارد.