در سال های اخیر، توجه به کشاورزی پایدار و سلامت محیط زیست موجب تلاش برای کاهش کاربرد علفکش ها شده است. لذا به منظور بررسی میزان کاهش یافته بنتازون بر کنترل علف های هرز و تاثیر آن بر رشد و عملکرد سویا آزمایشی در سال 1379 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی ساری انجام شد. تیمارها عبارت بودند از: یک مرحله سمپاشی با مقدار توصیه شده (0.84) و مقادیر کاهش یافته 0.75، 0.58، 0.42 و 0.25 کیلوگرم ماده موثره بنتازون در دو مرحله سمپاشی با (0.58 + 0.25)، (0.25±0.42) و (0.42 + 0.42) کیلوگرم ماده موثره بنتازون و سه مرحله سمپاشی با (0.25 + 0.25 + 0.25) کیلوگرم ماده موثره بنتازون و دو تیمار شاهد یکی با اعمال وجین و دومی بدون آن. با توجه به عملکرد سویا (تعداد غلاف و محصول) می توان نتیجه گرفت که امکان کاهش 30 درصد سم بنتازون جهت مهار گاوپنبه در سویا وجود دارد که از لحاظ کاهش هزینه تولید و آلودگی محیط زیست حائز اهمیت می باشد. مقادیر کاهش یافته بنتازون در چند نوبت سمپاشی توانست همانند میزان توصیه شده، گاوپنبه را به میزان 90درصد کنترل نماید میزان کاهش یافته بنتازون در سه نوبت سمپاشی با (0.25+0.25+0.25) کیلوگرم ماده موثره بنتازون نه تنها از لحاظ درصد مهار گاوپنبه بلکه از نظر تولید محصول سویا به میزان توصیه شده اختلاف معنی داری نداشت.

استفاده از روش های مبارزه شیمیایی و علفکش ها به مقدار کمتر از میزان توصیه شده، جهت کاهش هزینه ها و سلامت محیط زیست و در نتیجه افزایش تولید ضروری است. به این منظور در سال زراعی 1379 آزمایش مزرعه ای در قالب بلوک های کامل تصادفی با 11 تیمار و چهار تکرار در ساری با هدف بررسی اثر مقادیر کاهش یافته علفکش ها بر مهار علف های هرز و عملکرد سویا به اجرا در آمد. در این تحقیق از سه علفکش تریفلورالین (به صورت پیش از کشت) ستوکسیدیم و بنتازون (به صورت پس رویشی) در میزان های توصیه شده، 75% و 50% میزان توصیه شده استفاده گردید. یازده تیمار آزمایش: علفکش تریفلورالین با مقادیر 84% (میزان توصیه شده)، 0.63 و 0.42 کیلوگرم ماده موثر در هکتار و ستوکسیدیم با مقادیر 0.224 (میزان توصیه شده)، 0.168 و 0.112 کیلوگرم ماده موثر در هکتار و بنتازون با مقادیر 0.48 (میزان توصیه شده)، 0.63 و 0.42 کیلوگرم ماده موثره در هکتار و دو تیمار شاهد با وجین و بدون وجین بود. با توجه به عملکرد تیمارهای مختلف، امکان کاهش مصرف علفکش تا حد 50% میزان توصیه شده وجود دارد. کلیه تیمارهای علفکش توانست با گاوپنبه و تاج خروس بیش از 90% مبارزه کند. در تیمارهای کاربرد 50% میزان توصیه شده علفکش های تریفلورالین و ستوکسیدیم بهترین درصد مهار علف های هرز باریک برگ مشاهده شد. هیچ یک از علفکش های مورد استفاده اثر سو بر سویا نداشتند. مقادیر کاهش یافته علفکش ها از لحاظ درصد مهار علف های هرز و هم چنین از نظر تولید محصول سویا با میزان توصیه شده اختلاف معنی داری نداشت.

به منظور بررسی توان رقابتی سویا با علفهای هرز، آزمایشی در سال 1379 در مزرعه تحقیقاتی بخش تحقیقات علفهای هرز موسسه تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی کرج، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای شامل چهار تیمار با علف هرز و یک تیمار بدون علف هرز (شاهد) بود. تیمارهای علف هرز عبارت بودند از: تاج خروس، گاوپنبه، سوروف و سلمک. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که بین تیمارهای مختلف علف هرز از لحاظ میزان رقابت با سویا تفاوت وجود داشت، بطوریکه علف هرز گاوپنبه با دارا بودن بیشترین قدرت رقابت، کاهش شدیدی را در میزان ماده خشک سویا، عملکرد دانه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، تعداد شاخه های فرعی ، میزان کلروفیل برگ سویا و درصد نفوذ نور به درون تاج گیاه ایجاد نمود. بعد از گاوپنبه، علفهای هرز تاج خروس، سوروف و سلمک به ترتیب بیشترین تاثیر را داشتند.

در یک بررسی آزمایشگاهی اثر آللوپاتیک سه غلظت 8.3، 16.6 و 33.2 گرم در لیتر عصاره آبی حاصل از شاخ و برگ ماشک روی ذرت، سویا، تاج خروس، گاوپنبه، سلمک و سوروف مطالعه گردید. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت عصاره آبی ماشک از 8.3 تا 33.3 گرم در لیتر جوانه زنی و رشد گیاهچه تاج خروس، گاوپنبه، سلمک و سوروف به صورت خطی کاهش می یابد. تاثیر بازدارندگی ترکیبات آللوپاتی روی جوانه زنی تاج خروس، گاو پنبه و سلمک بیش از رشد گیاهچه آنها بود. جوانه زنی و رشد دو گیاه زراعی سویا و ذرت تحت تاثیر عصاره ماشک قرار نگرفت. عصاره ماشک در کنار اثرات آللوپاتی اثرات اسمزی نیز روی جوانه زنی و رشد گیاهچه نشان داد. در برخی موارد هر دو اثر اسمزی و آللوپاتی عصاره و در بیشتر موارد اثرات آللوپاتی روی رشد و جوانه زنی غالب بود. این آزمایش پتانسیل خوش آتیه ای را برای کنترل علفهای هرز ذرت و سویا مشخص می سازد.

به منظور مطالعه اثر تراکم های مختلف گاوپنبه (Abutilon theophrasti Medicus) و تاریخ کاشت های همزمان سویا (Glycine max (L.) Merrill) و گاوپنبه بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا، آزمایشی در سال 1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. این آزمایش، با آرایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد و شامل 2 فاکتور تراکم گاوپنبه در 4 سطح (0، 2، 4 و 8 بوته در مترمربع) و تاریخ کاشت همزمان سویا و گاوپنبه در 3 سطح (3 اردیبهشت، 23 اردیبهشت و 13 خرداد) بود. بررسی عملکرد دانه و اجزای عملکرد نشان داد که افزایش تراکم گاوپنبه از طریق کاهش معنی دار در تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در بوته سویا باعث افت معنی دار عملکرد دانه شد. تاریخ های مختلف کاشت، بر عملکرد و تمام اجزای عملکرد، اثر معنی داری داشت بطوریکه با تاخیر در کاشت، در همه اجزای عملکرد و عملکرد کاهش مشاهده شد. اثرات متقابل تراکم و تاریخ کاشت نیز بر تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف سویا معنی دار بود اما بر تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه سویا معنی دار نبود.

به منظور بررسی تاثیر تراکم های مختلف گاوپنبه (Abutilon theophrasti) بر رشد و عملکرد سویا، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و هشت تیمار در سال زراعی 1376-77 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی ساری انجام شد. تیمارها شامل تراکم صفر، 0.25، 0.5، 1، 2، 4، 8 و 12 بوته گاوپنبه در متر ردیف سویا بود. هر پلات آزمایشی دارای 4 ردیف سویا (رقم ویلیامز) به طول 5 متر و با فاصله ردیف 50 سانتی متر در نظر گرفته شد. فاصله بوته های سویا در روی ردیف 5 سانتی متر بود. نتایج نشان داد که تراکم 0.25 بوته گاوپنبه در متر ردیف سویا ارتفاع، پهنای سایه انداز، قطر ساقه و وزن خشک سویا را به ترتیب 14.5، 3، 11 و 6.4 درصد در مقایسه با تیمار عاری از علف هرز کاهش داد. تعداد غلاف در بوته سویا 8، 23، 33، 44، 75، 58 و 83 درصد به ترتیب در تراکم های 0.25، 0.5، 2، 8، 4 و 12 بوته گاوپنبه در متر ردیف سویا نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. عملکرد سویا در تیمار عاری از علف هرز 2122 کیلوگرم در هکتار بود، در حالی که در تراکم های 0.25، 0.5، 2، 8، 4 و 12 بوته گاوپنبه در متر ردیف 1925، 1615، 1360، 1057، 922، 485 و 292 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. این نتایح نشان می دهد که قدرت رقابتی علف هرز گاوپنبه زیاد است. آنالیز رگرسیونی بین تعداد غلاف و عملکرد سویا نشان داد که همبستگی بالایی بین این دو صفت وجود دارد و رابطه این دو به صورت معادله مثبت خطی: Y=33.436+44.088X r2=0. 90 می باشد که X تعداد غلاف در بوته سویا و Y عملکرد سویا (کیلوگرم در هکتار) است.

گاوپنبه (Abutilon theophrasti Medic.) یکی از علف های هرز مهم در محصولات زراعی گرمادوست مانند سویا می باشد. به منظور یافتن دوره بحرانی کنترل گاوپنبه در محصول سویا در شرایط اقلیمی گرگان، آزمایشی در سال 1385 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان با چهار تکرار به اجرا در آمد. آلودگی کرت ها به علف هرز در زمان کاشت با دست به صورت مصنوعی انجام گرفت. برای تعیین دوره بحرانی از دو سری تیمار استفاده شد؛ تیمارهای تداخل که در آنها تا مراحل دو برگی، چهار برگی، شش برگی، اوایل گلدهی و اوایل غلاف بندی سویا، به گاوپنبه اجازه تداخل داده شد و از آن پس تا انتهای فصل رشد تمامی علف های هرز کنترل شدند. در کنار این تیمارها یک تیمار به عنوان شاهد تداخل در نظر گرفته شد که به گاوپنبه اجازه حضور در تمام طول فصل رشد داده شد. سری دوم، تیمارهای کنترل بودند که در آنها تا مراحل رشدی یاد شده علف های هرز کنترل و از آن پس به گاوپنبه تا انتهای فصل رشد اجازه تداخل داده شد. این تیمارها نیز همراه با شاهد (کنترل تمامی علف های هرز در طول فصل رشد) بودند. اثر تیمارهای کنترل و تداخل بر ارتفاع نهایی بوته، حداکثر شاخص سطح برگ در سویا و گاوپنبه و همچنین عملکرد دانه سویا معنی دار گردید. نتایج این آزمایش مشخص نمود که بین حداکثر سطح برگ، ارتفاع و وزن خشک گاوپنبه با عملکرد سویا رابطه خطی معکوس وجود دارد. بر اساس معادلات برازش داده شده گامپرتز و لجستیک بر حسب درجه-روز رشد، دوره بحرانی کنترل گاوپنبه در سویا (رقم سحر) بر اساس 5% کاهش عملکرد مجاز بین مراحل دو برگی (14 روز پس از کاشت) و هفت برگی (43 روز پس از کاشت) و بر اساس 10% کاهش عملکرد مجاز بین مراحل سه برگی (18 روز پس از کاشت) و پنج برگی (35 روز پس از کاشت) تعیین شد.

به منظور مطالعه تاثیر زمان وجین بر ترکیب گونه ای، تراکم، وزن خشک و خصوصیات فیزیولوژیکی علف های هرز ذرت Zea mays) ) آزمایشی درسال زراعی 1385 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و 14 تیمار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارها به صورت وجین علف های هرز در مراحل مختلف فنولوژیکی رشد ذرت شامل 4 برگی، 6 برگی، 8 برگی، 10 برگی، 14 برگی، تاسل دهی به همراه تیمارهای تداخل علف هرز تا مراحل مذکور و دو تیمار وجین و تداخل علف های هرز تا انتهای فصل رشد به عنوان شاهد بود. داده های این آزمایش از طریق انداره گیری خصوصیات علف هرز تیمارهای کنترل در پایان فصل و تیمارهای تداخل در انتهای مراحل فوق بدست آمدند. نتایج نشان داد که تراکم علف های هرز در تیمارهای تداخل تا مرحله 8 برگی ذرت افزایش و بعد از این مرحله کاهش یافت ولی علف های هرز موجود با افزایش وزن خشک فشار رقابتی خود را به جامعه گیاهی وارد ساختند. همچنین تراکم و وزن خشک علف های هرز انتهای فصل در طول دوره کنترل روندی کاهشی داشت و علف هرز گاوپنبه (Abutilon theophrasti) با تراکمی در حدود 50 درصد از کل تعداد علف های هرز در طول فصل رشد به عنوان علف هرز غالب شناسایی شد و بیشترین درصد شاخص سطح برگ و سرعت رشد علف هرز نیز در طول دوره تداخل مربوط به این علف هرز بود. در این آزمایش کنترل علف های هرز بعد از مرحله 10 برگی و قبل از مرحله 4 برگی ذرت تاثیر چندانی در افزایش عملکرد ذرت نداشت.

گاوپنبه (Abutilon theophrasti) یکی از مهمترین گیاهان هرز مزارع سویای استان گلستان است. به منظور تعیین دوره بحرانی کنترل این علف هرز در سویا (Glycine max (L.) Merr.)، رقم ویلیامز، آزمایشی در سال 1385 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به اجرا در آمد. بدین منظور از دو گروه تیمار استفاده شد؛ گروه نخست در برگیرنده تیمار های کنترل گاو پنبه تا مرحله دو برگی (تا رسیدن درجه- روز رشد تجمعی (CGDD) به 330)، چهاربرگی CGDD) برابر با 520)، شش برگی CGDD) برابر با 750)، گل دهی CGDD) برابر با 950)، غلاف دهی CGDD) برابر با 1325) و کنترل در تمام فصل رشد CGDD) برابر با2070) به عنوان شاهد کنترل و گروه دوم شامل تیمارهای تزاحم گاو پنبه تا مراحل رشد یاد شده به علاوه تزاحم در تمام فصل رشد (شاهد تزاحم) بود. برای تعیین زمان آغاز و پایان دوره بحرانی کنترل گاوپنبه به ترتیب از توابع غیرخطی لجستیک و گامپرتز استفاده شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، تیمارهای کنترل به طور معنی داری بر تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه تاثیر گذاشتند ولی اثر آن ها بر تعداد دانه در غلاف و وزن دانه معنی دار نبود. همچنین، تاثیر تیمارهای تزاحم بر تمام صفات یاد شده بجز وزن دانه معنی دار بود. در میان اجزای عملکرد دانه، تعداد غلاف در بوته مهمترین جزء شناخته شد و بیشترین همبستگی با عملکرد دانه را دارا بود. وزن دانه با ثبات ترین جزء عملکرد شناخته شد. تغییرات تعداد دانه در غلاف تحت تاثیر تیمارها بیشتر از وزن دانه و کمتر از تعداد غلاف در بوته بود. دوره بحرانی کنترل گاوپنبه در این رقم سویا با در نظر گرفتن 5 درصد کاهش عملکرد دانه قابل قبول بین مراحل سه برگی و گلدهی (20 تا 45 روز پس از سبز شدن) و با در نظر گرفتن 10 درصد کاهش عملکرد قابل قبول بین مراحل چهار برگی و شش برگی (25 تا 35 روز پس از سبز شدن) تعیین گردید.