هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی حضور آموزش نرم افزارهای مدیریت استناد در وب گاه های دانشگاه های دولتی ایران انجام شد. روش: روش پژوهش توصیفی است و برای گردآوری داده ها از سیاهه وارسی محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری شامل وب گاه 80 دانشگاه جامع دولتی و صنعتی ایران بود. یافته ها: یافته ها نشان می دهد بیش از نیمی از وب گاه های دانشگاه های مورد بررسی به نرم افزارهای مدیریت استناد اشاره نکرده اند. در بیشتر دانشگاه ها، اندنوت تنها نرم افزار مدیریت استناد مورد استفاده و آموزش بوده است. در کمتر از نیمی از دانشگاه ها، آموزش نرم افزار مدیریت استناد توسط کتابخانه مرکزی انجام شده است و در سایر موارد، معاونت پژوهشی و دانشکده ها و انجمن های دانشجویی عهده دار این امر بوده اند. بجز 11 دانشگاه، آموزش نرم افزارهای مدیریت استناد به صورت منظم و همیشگی در کتابخانه های دانشگاهی انجام نمی شود. آموزش ها فقط به صورت کارگاه های حضوری بوده اند و از انواع آموزش مثل راهنماهای آنلاین متنی و صوتی و تصویری غفلت شده است. نتیجه گیری: کتابخانه های دانشگاهی نقش کمرنگی در آموزش نرم افزارهای مدیریت استناد دارند. برای اینکه کتابداران قادر به آموزش نرم افزارهای مدیریت استناد باشند، خود باید قبلا آموزش دیده باشند. آموزش کتابداران از دو طریق میسر است: نخست، آموزش ضمن خدمت کتابداران که می تواند توسط انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران و یا سایر نهادهای متولی آموزش حرفه ای انجام شود. دوم، آموزش دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی که کتابداران بالقوه آینده هستند.

سابقه و هدف: امروزه بسیاری از پایگاه ها، نرم افزارهای مدیریت استناد را برای سهولت در امر تحقیق در اختیار پژوهشگران قرار می دهند. هدف از این مطالعه تعیین میزان بهره گیری از نرم افزارهای مدیریت استناد در پایگاه های قابل دسترس دانشگاه علوم پزشکی تهران است.مواد و روش ها: این مطالعه از نوع کاربردی و با استفاده از روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را 20 پایگاه قابل دسترس دانشگاه علوم پزشکی تهران تشکیل داده است. داده ها با استفاده از مشاهده مستقیم جمع آوری و در نرم افزار آماری اکسل وارد و با توجه به اهداف پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که از میان 20 پایگاه مورد بررسی، پایگاه Oxford Journals با 100% کاربرد، رتبه اول را در میزان بهره گیری از نرم افزارهای مدیریت استناد کسب نمود و پایگاه های Pubmed، Thieme Medical Journals، Cochrane Library کم ترین کاربرد را در میزان بهره گیری از نرم افزارهای مدیریت استناد داشتند (14%). از بین انواع نرم افزارهای مورد استفاده، Ref Works و EndNote با کسب رتبه اول، بیشترین کاربرد (65%) را در بین پایگاه های مورد بررسی داشتند، اما نرم افزارهای Mendeley و Zotero فقط در سه پایگاه مورد استفاده قرار گرفت (15%).نتیجه گیری: میزان کاربرد نرم افزارهای مدیریت استناد در پایگاه های مختلف، متفاوت بود. در اکثر پایگاه ها نرم افزار های مدیریت استناد به کار برده شده بود، اما در برخی از پایگاه ها، نرم افزارهای مدیریت استناد به کار برده نشده بود.

هدف: شناسایی الگوهای سنجش کیفیت عملکرد کتابخانه های دیجیتالی به منظور استخراج معیار برای ارزیابی عملکرد کتابخانه های دیجیتالی. روش شناسی: محتوای 18 مقاله از میان 66735 مقاله مرتبط با کیفیت سنجی خدمات کتابخانه های دیجیتالی از پایگاه های معتبر بین سال های 2000 تا 2018 براساس معیارهای کیفی مبتنی بر هدف، ارزیابی و مقالات نهایی انتخاب و تحلیل شد. به منظور یکپارچه سازی نتایج جستجو از نرم افزار اندنوت استفاده شد. اعتبارسنجی نتایج با استفاده از روایی صوری و نظر متخصصان بیرون از گروه پژوهش احراز شد. یافته ها: کیفیت سنجی عملکرد کتابخانه های دیجیتالی دارای رویکرد ترکیبی شامل کاربردپذیری، کارکرد، و دسترس پذیری است. پژوهش ها در سه بعد به ترتیب 8/38%، 5/55% و 3/33% بود. نتیجه گیری: رویکرد ترکیبی به سبب بهره گیری از معیارهای پذیرفتنی برای ارزیابی عملکرد کتابخانه های دیجیتالی مناسب است.

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی صحت استنادی پایان نامه های دفاع شده دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید بهشتی در سال 1393 بود. روش: روش پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ شیو گردآوری داده ها پیمایشی و جامعه آماری شامل 42 پایان نامه دفاع شده دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید بهشتی در سال 1393 بود. تعداد کل استنادهای 42 پایان نامه مورد بررسی به صورت تقریبی برابر با 1878 استناد بود که با استفاده از جدول کرجسی- مورگان تعداد 320 استناد برای بررسی صحت استنادی و میزان مطابقت با شیوه نامه انجمن روان شناسی آمریکا (APA) انتخاب شدند. روش گردآوری داده ها، مشاهده مستقیم و جستجوی استنادها از طریق پایگاه های اطلاعتی و موتورهای جستجو بود، داده ها در سیاهه وارسی محقق ساخته بر اساس پژوهش آزاده، واعظ و قریب (1388) وارد و تحلیل شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که از 262 استناد در مقاله های مورد بررسی، 58استناد فاقد هر گونه خطای استنادی بودند. همچنین صحت استنادی پایان نامه ها بر اساس مولفه جنسیت تفاوت معناداری وجود نداشت، صحت استنادی دانشجویان دکتری نسبت به دانشجویان کارشناسی ارشد و منابع استنادی لاتین نسبت به منابع استنادی فارسی بیشتر بود. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که به صورت میانگین هر استناد دارای 2.53 خطای استنادی است و عوامل مختلفی را می توان در بروز وضعیت نامطلوب استناددهی در پایان نامه ها از جمله، عدم آگاهی دانشجویان از اهمیت یک دستی استنادها در آثار علمی، عدم آشنایی پژوهشگران با نرم افزارهای مدیریت منابع و مآخذ مثل (اندنوت، پژوهیار و غیره) به منظور مدیریت بهینه استناددهی در پایان نامه ها و کپی برداری از استنادها، برشمرد.

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی صحت استنادی مقالات منتشرشده در فصلنامه پردازش و مدیریت اطلاعات در بازه ی های زمانی 1394-1392 (شماره های 75 الی 83) بود. روش شناسی: پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است که به روش های تحلیل استنادی و کتابخانه ای انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 108 مقاله فصلنامه پردازش و مدیریت اطلاعات در سال های 1394-1392 است که 2700 استناد دریافت کرده اند. با استفاده از فرمول کوکران با ضریب اطمینان 7. 95 درصد تعداد 436 استناد به عنوان نمونه برای بررسی صحت استنادی و میزان مطابقت با شیوه نامه ایران انتخاب شدند، اما با توجه به اینکه برخی از مقالات تعدادی از استنادات را نداشتند تعداد 392 استناد مورد بررسی قرار گرفتند، به این منظور، از هر مقاله تعداد 4 استناد بر اساس مؤلفه های نوع مدرک و زبان مدرک بررسی شدند. روش گردآوری داده ها، مشاهده مستقیم و جستجوی استنادها از طریق پایگاه های اطلاعاتی و موتورهای جستجو است، داده ها در سیاهه وارسی که بر اساس کار آزاده، واعظ و قریب (1388) تهیه شده بود، وارد شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که از 392 استناد مورد بررسی 269 استناد (62. 68 درصد) فاقد هرگونه خطای استنادی بودند، همچنین مقاله های استنادی نسبت به کتاب های استنادی و منابع استنادی لاتین نسبت به منابع استنادی فارسی خطای استنادی بیشتری داشتند. از میان شماره های منتشرشده پردازش و مدیریت اطلاعات از سال های 1392 الی 1394 فصلنامه شماره 76 دارای بیشترین خطای استنادی و فصلنامه شماره 83 دارای کمترین خطای استنادی بودند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که استنادهای پژوهش نامه پردازش و مدیریت اطلاعات نسبت به پژوهش های انجام شده در ایران وضعیت صحت استنادی مطلوب تری دارند. عوامل مختلفی را می توان در بروز خطای استنادی دخیل دانست از جمله؛ عدم آگاهی دانشجویان از اهمیت یکدستی استنادها در آثار علمی، آشنانبودن پژوهشگران با نرم افزارهای مدیریت منابع و مآخذ مثل (اندنوت، پژوهیار و غیره) به منظور مدیریت بهینه استناددهی در پایان نامه ها و کپی برداری از استنادها برشمرد.

هدف: این پژوهش به منظور تعیین میزان همپوشانی موضوعی، عنوانی (عنوان مقالات) و منابع اطلاعاتی (مجلات)، همپوشانی سنتی و همپوشانی نسبی در پایگاه های اطلاعاتی پاب مد و وب آف ساینس در حوزه بیماری های غدد درون ریز انجام پذیرفت.روش: پژوهش از نوع کاربردی و به روش پیمایشی توصیفی است. جامعه پژوهش کلیه مقالات بازیابی شده در زمینه غدد درون ریز در پایگاه های اطلاعاتی پاب مد و وب آف ساینس است که با استفاده از 11 توصیفگر اصلی و 120 زیررده فرعی جستجو شده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار اندنوت و اکسل انجام شد. همپوشانی های مختلف از جمله همپوشانی (موضوعی، عنوانی و منابع اطلاعاتی)، سنتی و نسبی برای هر یک از توصیفگرها محاسبه شد.یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که از بین 7389 عنوان مقاله بازیابی شده در هر دو پایگاه اطلاعاتی، 4177 عنوان مقاله در پایگاه اطلاعاتی پاب مد و 3212 عنوان مقاله مربوط به پایگاه اطلاعاتی وب آف ساینس، 2586 عنوان مقاله به صورت مشترک در هر دو پایگاه اطلاعاتی، 1591 عنوان مقاله منحصر به پایگاه اطلاعاتی پاب مد و 626 عنوان مقاله منحصر به پایگاه اطلاعاتی وب آف ساینس بودند و مشخص شد این دو پایگاه اطلاعاتی 53.84 درصد با یکدیگر همپوشانی سنتی دارند. درصد همپوشانی نسبی پاب مد با 80.51 درصد بیشتر از همپوشانی نسبی وب آف ساینس با 61.91 درصد است.نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان داد که همپوشانی بالایی بین این دو پایگاه اطلاعاتی وجود دارد و با توجه به محدودیت های موجود، پایگاه اطلاعاتی پاب مد می تواند جایگزین مناسبی برای پایگاه اطلاعاتی وب آف ساینس باشد. همچنین با توجه به رایگان بودن پایگاه اطلاعاتی پاب مد، کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی می توانند با استفاده از این پایگاه در خرید پایگاهای اطلاعاتی که نیاز به هزینه اشتراک دارند، بهتر تصمیم گیری کنند و با جایگزین کردن این پایگاه به جای پایگاه اطلاعاتی وب آف ساینس، ضمن احتراز از پرداخت هزینه اشتراک بالای این پایگاه، اقدام به اشتراک پایگاه های دیگری نمایند که بتواند مکمل پایگاه اطلاعاتی پاب مد باشد.

مقدمه: امروزه فناوری های معنایی رویکرد جدیدی را در پردازش و بازنمون معارف قرآنی با هدف ارائۀ اطلاعات معنادار ارائه می دهند. هستی نگاشت ها به عنوان یکی از فناوری های معنایی، ابزاری جهت بیان رسمی مفاهیم و روابط موجود در حوزۀ خاصی بوده که توسعه و کاربرد آن جهت استخراج معارف و علوم قرآنی مورد توجه قرار گرفته است. یادگیری هستی نگاشت ها و روش های آن به صورت خودکار جهت استخراج مفاهیم از مباحث مهم در حوزۀ وب معنایی و فناوری های آن است. به تازگی توسعه و کاربرد یادگیری هستی نگاشت ها جهت استخراج مفاهیم قرآنی مورد توجه قرار گرفته است. ازاین رو، هدف پژوهش حاضر، بررسی جامع یادگیری خودکار هستی نگاشت ها در حوزۀ استخراج مفاهیم قرآنی به منظور شفاف سازی وضعیت فعلی و آینده است. معیارهای مورد بررسی مجموعه داده ها، روش های یادگیری، روش های ارزیابی، نتایج و پیشنهاد های آتی پژوهش ها در حوزۀ یادگیری خودکار هستی نگاشت های قرآنی بود.روش شناسی: روش بررسی پژوهش حاضر، مرور دامنه ای بر اساس دستورالعمل های پریزما و بر اساس رویۀ استفاده شده توسط آرکسی و امالی (2005) است. این فرآیند پروتکلی را به منظور تطبیق نتایج پژوهش موجود با سؤالات و معیارهای تحقیق توصیف می کند. پنج مرحلۀ پیشنهادی آرکسی و امالی عبارت اند از: 1. شناسایی و طراحی سؤال(ها) پژوهش، 2. انجام استراتژی های جستجو برای استخراج مطالعات مرتبط از طریق انتخاب واژه های کلیدی مناسب و عملگرهای بولی، 3. انتخاب نهایی پژوهش های مرتبط با تعیین معیارهای ورود و خروج، 4. خلاصه سازی و گزارش یافته ها و درنهایت، 5. گزارش و بحث پیرامون نتایج حاصل. جستجوی منابع در هفت پایگاه دادۀ علمی مشتمل برEmerald, Science Direct, IEEE Xplore Digital Library, Google Scholar, Web of Science, Scopus انجام شد. فرایند جستجو در فروردین 1402 صورت گرفت. تعداد 811 مقاله، بدون توجه به محدودۀ زمانی، مورد ارزیابی و انتخاب قرار گرفت. به منظور سازماندهی مقالات بازیابی شده، از نرم افزار مدیریت منابع اطلاعاتی اندنوت استفاده شد و پس از تطبیق عناوین در پایگاه های اطلاعاتی مختلف، تعداد 317 مقاله تکراری حذف گردید. پس از بررسی چکیده ها، معیارهای ورود و خروج و کیفیت مقالات اعمال گردید. همچنین به منظور جلوگیری از سوگیری در انتخاب مقالات، طی بررسی تصادفی مجددی، توسط دو پژوهشگر مستقل در حوزۀ یادگیری خودکار هستی نگاشت نیز ارزیابی صورت گرفت و درنهایت تعداد 25 اثر به عنوان ملاک مرور انتخاب گردید.یافته­ها: یافته ها نشان داد اغلب پژوهش ها در حوزۀ مجموعۀ داده های قرآنی به زبان های انگلیسی و عربی بودند و بخش عمده آن ها نیز از ترجمۀ انگلیسی قرآن الهلالی و خان استفاده کرده اند. استفاده از مجموعه داده های بسیار محدود، مهم ترین محدودیت پژوهش های انجام شده بود. بخش عمدۀ پژوهش ها از روش های نرمال سازی، خوشه بندی و دسته بندی متن، خلاصه سازی متن، استخراج اطلاعات، تشابه و یافتن موجودیت های نامدار استفاده کرده اند. البته در برخی پژوهش ها، روش های هوش مصنوعی نظیر شبکۀ عصبی نیز به کار گرفته شده است. علاوه بر این، یافته ها نشان داد که الگوریتم های داده کاوی مبتنی بر روش های آمار و احتمال برای یادگیری و ساخت هستی نگاشت های خودکار در میان محققان با محبوبیت روبرو شده است. همچنین از روش های محاسبۀ دقت، فراخوانی و معیار F برای ارزیابی نتایج کاربرد الگوریتم های یادگیری خودکار در هستی نگاشت های قرآنی استفاده کرده اند. پژوهش هایی که از روش های هوش مصنوعی بهره برداری کرده اند، با تحلیل معنایی، استنتاج، مدل سازی و تأیید اعتبار داده های استنتاج شده به نتایجی مانند تشخیص صوت برای آموزش قرائت قرآن، تشخیص آرایه های ادبی و ایجاد ارتباط های موضوعی در مفاهیم قرآنی و همچنین ایجاد ارتباط بین این مفاهیم با مفاهیم سایر ادیان نائل شده اند. ارزیابی روش های ارائه شده برای یادگیری خودکار هستی نگاشت های قرآنی نشان می دهد استفاده توأمان از روش های داده کاوی و هوش مصنوعی نتایج بهتری را به همراه دارد. بخش عمدۀ نتایج این حوزه در دو دسته کلی قرار دارد. دستۀ اول مبتنی بر به کارگیری روش های داده کاوی، متن کاوی و یادگیری ماشین جهت استخراج خودکار مفاهیم و ابعاد سه گانه (فعل، فاعل، مفعول) به همراه روابط معنایی از متن قرآن بود. دستۀ دیگر به مقایسه عملکرد روش ها و الگوریتم های مبتنی بر آمار و مشابهت یابی نظیر TF، TF-IDF، AVE-TF، Ridf، TIM، N-gram، FREyA، Pos Taggin، Levenshtein، Log Likelihod، هِرسِت، و جز این ها در استخراج مفاهیم خودکار جهت ساخت هستی نگاشت قرآنی پرداخته اند. یافته های حاصل از بررسی کارهای آینده نشان از علاقۀ محققان به الگوریتم های هوش مصنوعی و استفاده در یادگیری هستی نگاشت و توسعۀ خودکار و نیمه خودکار هستی نگاشت های قرآنی دارد. فقدان مجموعه داده های صحیح، دلیل عجز سامانه های هوش مصنوعی پیشرفتۀ دنیا مانند جی پی تی 4 است که در آینده باید به این مهم پرداخته شود.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه می تواند به جهت دهی پژوهش های آتی درباره بهترین روش ها در توسعۀ خودکار هستی نگاشت های قرآنی کمک کند. این مسئله می تواند با طراحی هستی نگاشت جامع قرآنی که تمام موضوعات و مفاهیم را با توجه به بافت قرآن، پوشش دهد، مدنظر قرار گرفته و با ایجاد هستی نگاشتی جامع از مفاهیم قرآن، کاربران را به سمت بازیابی دانش قرآنی رهنمون سازد. همچنین بهره برداری بیشتر از روش های هوش مصنوعی و پردازش زبان طبیعی نظیر جی.پی.تی. به عنوان مدل یادگیری ماشینی برای تولید متن به زبان طبیعی با استفاده از شبکۀ عصبی عمیق، در توسعۀ خودکار هستی نگاشت های قرآنی ضروری به نظر می رسد. با توجه به اینکه یادگیری ماشین مستلزم وجود داده های کلان در حوزۀ قرآن است، ساخت مجموعه داده های استاندارد ازجمله کارهای آتی محققان است.