ویروس کرونا توسط یکی از پروتئین های سطحی خود به گیرنده های سطح سلول های انسانی متصل می شود و پس از ورود به سلول های میزبان و همانندسازی RNA آن در داخل سلول میزبان؛ موجب برانگیختن پاسخ های ایمنی می شود. به طور خلاصه، یک واکسن که ممکن است ویروس ضعیف یا کشته شده باشد؛ سیستم ایمنی را جهت مبارزه با بیماری زای مهاجم آماده می کند. تاکنون تکنولوژی های مختلفی جهت تولید واکسن هایی علیه SARS-CoV-2 در سراسر توسعه یافته است. از جمله ی این واکسن ها شامل: واکسن های اسیدنوکلییکی، واکسن های بر پایه ی ناقل ویروسی و واکسن های پروتئینی هستند.

پژوهش حاضر یک مدل غیرخطی سه هدفه زنجیره توزیع و تلقیح واکسن با درنظر گرفتن مسأله مکان یابی-تخصیص، موجودی تحت عدم قطعیت تقاضا با یک سیستم صف شلوغ تحت شرایط پایداری ارائه می دهد. هدف حداقل سازی میانگین زمان انتظار واکسیناسیون، ‏به حداقل رساندن هزینه های سفارش کلی، نگهداری، تأسیس مرکز تلقیح جدید و کاهش اثرات مخرب زیست محیطی ناشی از واکسیناسیون و تأسیس مرکز جدید است. با توجه به نوع مدل، از الگوریتم NSGA-II جهت حل استفاده گردید. نتایج تحلیل حساسیت در یک مثال کوچک عددی نشان داد، با افزایش میانگین زمان انتظار، هزینه های کل مسأله کاهش می یابد. همچنین تحلیل حساسیت مدل در نرخ های مختلف عدم قطعیت نشان داد، که افزایش نرخ عدم قطعیت، تعداد افراد نیازمند واکسن در شبکه را افزایش داده و به دلیل محدود بودن ظرفیت مراکز و همچنین ثابت بودن دیگر پارامترها، هزینه های متحل بر شبکه افزایش می یابد. از سوی دیگر بیشتر شدن واکسن های سفارش داده شده و آماده توزیع، سبب افزایش میانگین زمان انتظار در مراکز توزیع، زباله های ناشی از آن ها و میزان انتشار گازهای مخرب زیست محیطی می گردد. با کاهش ظرفیت مراکز تلقیح به دلیل ثابت بودن مقدار سفارش واکسن، تعداد مراکز تلقیح بیشتری ایجاد شده که منجربه افزایش هزینه های ناشی از احداث و میزان حمل ونقل در شبکه، افزایش اثرات مخرب زیست محیطی ناشی از احداث و حمل ونقل می گردد. این امر موجب کاهش نرخ ورودی به هر مرکز، طول صف و درنهایت میانگین زمان انتظار می گردد. درنهایت 15 مثال عددی در ابعاد مختلف طراحی و کارایی الگوریتم پیشنهادی بررسی شده است.

با توجه به گزارش هایی مبنی بر وجود جهش های موجود در ویروس کرونا جدید 2019، هدف اصلی مقاله معرفی انواع جهش ها و گونه های حایز اهمیت در سایر کشور ها می باشد. در واقع، یکی از دلایل اهمیت چنین مطالعه ای وجود پروتئین سطحی به نام تاجی (S) است که تاکنون متحمل بیشترین جهش ها شده است. این پروتئین به عنوان هدف اصلی توسط شرکت های بزرگ واکسن و داروسازی به کار گرفته شده است. در این مقاله با توجه به اهمیت و نقش پروتئین تاجی، سعی شده است جهش ها، پیدایش گونه های جدید و پیامدهای احتمالی ناشی از ظهور آنها در حیطه ساخت و طراحی دارو و واکسن مورد بحث و بررسی قرار گیرد. همچنین در این مطالعه، برنامه های رایج واکسن کووید-19 (برمبنای mRNA، ویروس غیرفعال، زیرواحد پروتئینی، وکتور ویروسی تکثیر شونده و ذرات شبیه ویروس) معرفی شده اند. همچنین، طبق استاندارد های بین المللی پایش هر کدام از روش ها نیز در حال انجام است که بر اساس تحلیل های دقیق علمی و مدل های آماری بهتر می توان از پتانسیل های این روش ها در کاهش اثرات همه گیری استفاده نمود.

زمینه و هدف: برنامه واکسیناسیون همگانی یکی از شیوه ای کنترل بیماری کووید-19 است. موفقیت آمیز بودن واکسیناسیون، نیازمند پذیرش واکسن کرونا توسط جامعه است. هدف پژوهش حاضر، پیش بینی پذیرش واکسن کرونا بر اساس اضطراب کرونا، خوش بینی و نشخوار فکری در دانشجویان بود. روش کار: پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع مطالعات همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان علوم پزشکی دانشگاه آزاد تهران در سال 1401-1400 بود که تعداد 509 نفر از آن ها، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. شرکت کنندگان به پرسشنامه های پذیرش واکسن کرونا (KAPC)، اضطراب کرونا ویروس (CDAS)، جهت گیری زندگی (LOT) و نشخوار فکری (RRS)، پاسخ دادند. داده ها نیز بوسیله ی آزمون های همبستگی پیرسون، همبستگی سهمی و رگرسیون استاندارد تجزیه و تحلیل شدند. نتایج: نتایج نشان داد که متغیرهای اضطراب کرونا (مولفه های اضطراب روانی و جسمانی)، خوش بینی (مولفه های انتظار پیامد مثبت و امید به آینده) و اعتماد به ایمنی واکسن، پذیرش واکسن کرونا را به طور مثبت پیش بینی کردند. همچنین متغیر نشخوار فکری (دو مولفه نشانه های افسردگی و در فکر فرورفتن) پذیرش واکسن کرونا را به طور منفی پیش بینی کرد. ولی مولفه تامل نشخوار فکری، سن و جنسیت، پذیرش واکسن کرونا را به طور معناداری پیش بینی نکردند. نتیجه گیری: برای افزایش میزان پذیرش واکسن کرونا، توجه به نقش پیش بینی کننده ی عوامل روان شناختی مانند اضطراب کرونا، خوش بینی، اعتماد و نشخوار فکری می تواند کمک کننده باشد.

مقدمه: پذیرش واکسیناسیون کرونا در جمعیت، تحت تاثیر نگرش نسبت به این واکسن بوده و بدون توجه به عوامل تاثیر گذار بر نگرش جمعیت، امکان واکسیناسیون در حد مطلوب در هیچ کشوری فراهم نمی شود. این مطالعه با هدف تدوین و روان سنجی ابزار سنجش نگرش بزرگسالان در خصوص واکسن کرونا انجام شد. مواد و روش کار: ابتدا با مرور منابع، مطالعات و پرسشنامه های مرتبط با نگرش درخصوص واکسن کرونا، گویه های پرسشنامه طراحی شده و روایی محتوایی و صوری آن ها مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله بعد روایی ساختاری (تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی) پرسشنامه در دو نمونه جمعیتی متمایز از میان یک جمعیت 505 نفره از بزرگسالان ایرانی بررسی شد. سپس جهت بررسی پایایی همبستگی درونی گویه ها، آلفای کرونباخ محاسبه شد. در پایان نگرش جمعیت های مورد مطالعه در مرحله روایی ساختاری مورد سنجش قرار گرفت. تحلیل یافته های پژوهش توسط نرم افزارهای SPSS-24 و LISREL-8. 8 انجام شد. یافته ها: پرسشنامه ابتدایی شامل 38 گویه بود که پس از بررسی روایی محتوایی و صوری، تعدادی از گویه ها حذف و اصلاحاتی روی گویه های باقیمانده اعمال گردید. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که پرسشنامه با 13 گویه در سه بعد (تاکید بر ضرورت واکسن کرونا، عدم ضرورت واکسن کرونا و تاکید بر عوارض واکسن کرونا) و با پوشش حدود 52 درصد از تغییرات (سهم واریانس)، از نظر روایی ساختاری مورد تایید بوده و الگوی حاصل از ابعاد فوق نیز در تحلیل عاملی تاییدی از برازش مطلوب به شرح ذیل برخوردار گشت: [X2/df =15/2, GFI=91/0, CFI=95/0, NFI=91/0, NNFI=94/0, SRMR=068/0, RMSEA=076/0] پایایی پرسشنامه نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، هم در مجموع گویه ها (0/853) و هم در هر یک از ابعاد (0/74-0/68) مورد تایید قرار گرفت. در نهایت میانگین امتیاز نگرش شرکت کنندگان 64/1 از 100 امتیاز گزارش شد. نتیجه گیری: با توجه به تایید روایی و پایایی پرسشنامه سنجش نگرش در خصوص واکسیناسیون کرونا در بزرگسالان (Co-VASA)، متخصصان می توانند با سنجش نگرش توسط این پرسشنامه، زمینه را برای طراحی مداخلات ارتقای نگرش و در نتیجه ارتقای رفتار (تزریق واکسن) و افزایش پوشش واکسیناسیون کرونا فراهم کنند.

1زمینه و هدف: حق بر سلامتی و رفاه عمومی یکی از حقوق مسلم بشری است که دولت موظف به تأمین آن و وسایل مربوط به آن است. واکسیناسیون عمومی یکی از ابزارهای مهم این حق است. واکسیناسیون در شرایط خاص همراه با تعیین ضمانت های اجرایی کیفری و مدنی الزامی است. در پژوهش به بررسی حقوقی امکان الزام اشخاص به تزریق واکسن (کرونا) در نظام حقوقی ایران خواهیم پرداخت. روش: این تحقیق از نوع نظری بوده و روش آن به صورت توصیفی ـ تحلیلی می ‏باشد و ابزار جمع ‏آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‏ ای و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است. ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است. یافته ها: الزام به تزریق واکسن سابقه ای طولانی دارد و در طول تاریخ، در جوامع مختلف در زمان شیوع بیماری های همه گیر مشاهده شده است. با ظهور ویروس کرونا در جهان و لزوم پایان دادن به این بیماری همه گیر خطرناک، کشورهای مختلف جهان، از جمله نظام حقوقی ایران به سمت اجرای سازوکارهای «واکسیناسیون اجباری» رفته اند. نتیجه گیری: نظام حقوقی ایران در قالب ستادی به نام ستاد ملی مبارزه با کرونا، مسئولیت تصویب و ابلاغ مقررات مختلف، از جمله الزام به تزریق واکسن را بر عهده دارد. در این میان، بسیاری از موافقان و مخالفان درباره امکان این الزام بحث کرده اند. مخالفان این مصوبه از اختیارات ستاد ملی مقابله با کرونا، حق آزادی، حریم خصوصی و حاکمیت احترام و رد واکسیناسیون اجباری استناد کرده اند. طرفداران این موضوع نیز به اصل رفاه و منفعت، منافع جمعی، اصل بی ضرری و مردسالاری قانونی اشاره می کنند که مبنای جرم انگاری نیز محسوب می شود.

کرونا ویروس های تنفسی پاتوژن های بومی حیوانات است که در انسان مجاری تنفسی فوقانی را عفونی می نماید. التهاب شدید ریوی ناشی از به هم خوردن تنظیم سیتوکین ها در بیماران Severe acute respiratory syndrome (SARS) نظیر افزایش سطح Tumor necrosis factor alpha (TNFα )، پروتیین IPLO، Interleukin-6 (IL-6) و IL-8 در خون است که با عواقب ناخوشایند همراه می باشد. لنفوسیت های T اجرایی اختصاصی علیه ویروس ها، سیتوکین های ضروری شامل IL-2، TNFα و Interferon-gamma (IFN-γ ) و کموکاین های 9، 10 و 11 (CXCL-9, 10, 11) مولکول های سیتوتوکسیک (نظیر پرفورین و گرانزیم B) تولید می کند. بیماران مبتلا به مرحله ی حاد تنفسی با خانواده ی ویروس های کرونا با لوکوپنی و لنفوپنی شدید همراه است که در این موارد، کاهش شدید لنفوسیت های TCD4 و TCD8 در 90-80 درصد بیماران مشاهده می شود. در وضعیت حاد بستری در بیمارستان، افزایش سیتوکین های التهابی IL-2، IL-7، IL-10، Granulocyte colony-stimulating factor (G-CSF)، Interferon-γ-inducible protein 10 (IP-10)، Monocyte chemoattractant protein-1 (MCP-1)، Macrophage inflammatory protein 1 alpha (MIP-1A) و TNFα شباهت زیادی با الگوی طوفان سیتوکینی و لنفوپنی، سپسیس ویرال، التهاب و آسیب ریه و به دنبال آن، عواقب پنومونی، سندرم دیسترس تنفسی حاد، شوک، از دست رفتن عملکرد تنفسی و سایر اعضا و در نهایت، مرگ منجر خواهد شد. چگونگی ایجاد آسیب توسط پاتوژن در افراد، تصویر روشن تری برای ایمنولوژیست ها فراهم نموده است؛ در حالی که بیشتر افراد آلوده به ویروس، تنها دارای علایم متوسط یا بدون علامت می شوند، اما عفونت ویروسی در اقلیتی از مبتلایان عوارض حاد ایجاد می نماید. وجود ارتباط در همبستگی بین مصونیت بخشی و ایجاد حفاظت دراز مدت ایمنی در افراد بستری با Corona virus disease-19 (COVID-19) راهی برای طراحی واکسن های موثر و یا راه های درمانی موثر برای مقابله با شیوع ویروس کرونا باز نموده است.

با شیوع کرونا بار دیگر محدودیت های موافقتنامه تریپس آشکار شده است؛ چرا که رویکرد تریپس از طرفی بر حمایت از مالکیت معنوی واکسن و داروهاست و از طرف دیگر انعطاف پذیری های تریپس برای تضمین دسترسی عادلانه به فراورده های دارویی کافی نیست. مقاله حاضر چالش های منحصر به فردی را که به واسطه همه گیری کرونا به منصه ظهور رسیده، در نظر گرفته و برخی از گزینه هایی را که برای تسهیل دسترسی عادلانه به محصولات و فناوری های دارویی کووید19، پیشنهاد شده بررسی کرده و نشان می دهد که سیستم صدور مجوز داوطلبانه مذکور در تریپس که ابزاری برای دسترسی به داروهای مقرون به صرفه است، زمان بر بوده و نیاز به اصلاح دارد. بنابراین، برای مقابله با کرونا و بیماری های نوظهور، در حوزه های مربوط به سلامت عمومی کشورها باید با ایجاد ائتلاف های اجباری ثبت اختراع در جهت تسهیل صدور مجوز گام بردارند و یا از طریق گروه های تجاری، سیاسی، اقتصادی یا منطقه ای موجود نسبت به تامین واکسن و دارو اقدام نمایند در نظام حقوقی ایران نیز در ماده 17 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری به موضوع صدور مجوزهای بهره برداری اجباری در شرایط خاصی اشاره شده است. هر چند تصویب این قانون گامی دیگر در راستای هموار کردن مسیر الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی است، ایرادات وارده به تریپس بر این قانون نیز وارد است.

زمینه و هدف: زنان در دوران بارداری بیش از هر زمان دیگری در برابر خطر ابتلا به ویروس کرونا، آسیب پذیر هستند و واکسیناسیون احتمالا بهترین روش برای جلوگیری از ابتلا به کووید-19 در این دوران است. بنابراین این مطالعه با هدف تبیین درک مادران باردار نسبت به تزریق واکسن کرونا در شهر قم انجام شده است. روش بررسی: تحقیق حاضر از نوع مطالعه کیفی و با بهره گیری از رویکرد تحلیل محتوا انجام شد. برای جمع آوری اطلاعات از مصاحبه نیمه ساختار استفاده شد. مشارکت کنندگان 22 نفر از مادران باردار ساکن قم بودند که طبق دستورالعمل های ابلاغی وزارت بهداشت دارای شرایط تزریق واکسن بودند، اما هنوز واکسن تزریق نکرده بودند. یافته ها: تجزیه و تحلیل حاصل مصاحبه ها منتج به استخراج 3 طبقه اصلی شامل اولین طبقه: پذیرش واکسن دارای طبقات فرعی (فقدان دانش و آگاهی، عدم اعتماد به دستورالعمل ها، توصیه اطرافیان) دومین طبقه: ایمنی واکسن دارای طبقات فرعی (عوارض ناشناخته تزریق واکسن برای مادر، عوارض ناشناخته تزریق واکسن برای جنین و نوزاد) و سومین طبقه: اثربخشی دارای طبقات فرعی (اثربخش واکسن برای مادر، اثربخشی واکسن برای جنین و نوزاد، استخراج شد. نتیجه گیری: طبق این مطالعه، مادران باردار باتوجه به فقدان دانش و آگاهی کافی، عدم اعتماد به دستورالعمل ها و توصیه اطرافیان از تزریق واکسن کرونا در دوران بارداری اجتناب می کنند. همچنین نگران عوارض ناشناخته واکسن برای مادر، جنین و نوزاد می باشند و از میزان اثربخشی واکسن برای مادر، جنین و نوزاد اطلاع ندارند.