از دیدگاه ریشه شناسی، thesis از کلمه یونانی Tithenai به معنای بیان یک گزاره (placing a proposition) برگرفته شده است. در واژه نامه ها واژه ی تز (تلفظ کلمه These در فرانسه که ما در فارسی آن را به کار می بریم) به دو معنا آمده است. در معنای اول، منظور نوشتاری مبسوط برگرفته از پژوهشی فردی در موضوعی خاص است که با هدف اخذ مدرک دانشگاهی نگاشته می شود. در معنای دوم، مراد ایده یا نظریه ای است که در قالب گزاره های منطقی صورت بندی شده و با ارائه مستندات و ادله از آن دفاع می شود. در زبان فارسی برای تز در معنای نخست واژه پایان نامه و در تعبیر دوم مدعا، پیشنهاد شده است. ریشه واژه dissertation از کلمه لاتین disserere به معنی بحث و گفتگو است. در واژه نامه آن هم به معنای نوشته ای مشروح در مورد موضوعی مشخص است که برای اخذ مدرک دانشگاهی نگارش می شود. هر چند Thesis و dissertation در مراکز آکادمیک مختلف در تعابیر متفاوت و گاهی به جای هم به کار می روند، معمولاً Thesis به گزارش پژوهشی که در پایان دوره کارشناسی ارشد انجام می گیرد، اطلاق می شود و Dissertation به فعالیت پژوهشی صورت گرفته طی دوره دکتری گفته می شود. علت اطلاق این دو واژه بار مفهومی متفاوت آنهاست. در Thesis فرد درباره ی موضوعی خاص به جستجو در متون می پردازد، دانش موجود را جمع آوری می کند و مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. در حالی که Dissertation پژوهشی اصیل (original) است که در آن مدعا یا نظریه ای جدید ارائه و از آن دفاع می شود. همان طور که اشاره شده thesis دو معنا دارد که در اینجا پایان نامه معادل معنای اول است، در صورتی که thesis به معنای دوم، یا همان مدعا، بخش کلیدی رساله محسوب می شود. به بیان دیگر هر رساله (Dissertation) شامل یک یا چند مدعاست. باید توجه داشت در علوم طبیعی و بخشی از علوم اجتماعی، از واژه ی مدعا کم تر استفاده می شود و به جای آن فرضیه (hypothesis) متداول است. در ایران در آیین نامه های آموزشی دوره دکتری عمومی پزشکی و دوره دکتری تخصصی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فعالیت پژوهشی دانشجویان این دوره ها تحت عنوان پایان نامه آمده است. اما در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اغلب به فعالیت پژوهشی دانشجویان کارشناسی ارشد پایان نامه و دانشجویان دکتری کلمه رساله اطلاق شده است. در ایران رساله نویسی پیشینه ای طولانی دارد. به عنوان مثال، می توان به رساله هایی مانند رساله نبض اثر ابن سینا و رساله شرفیه اثر صفی الدین ارموی اشاره کرد. با مداقه در این سنت علمی، می توان دریافت اجتهاد و رساله با هم پیوندی تنگاتنگ دارند و آن کس دست به کار نوشتن رساله می شود که صاحب اجتهاد یعنی توانایی استنباط متون و ارائه ی نظریات بدیع و نوآورانه باشد. چنین انتظاری از دانشجویان دکترای تخصصی (PhD) هم می رود که در موضوع پژوهشی خود صاحب نظر شوند و از همین رو به دستاورد پژوهش وی بهتر است عنوان رساله اطلاق کنیم. پیشنهاد می شود با توجه به هدف و ساختار پژوهش ورزی در ایران، گزارش پژوهشی دوره کارشناسی ارشد را پایان نامه و دوره دکتری را رساله بنامیم.

کتاب شناسی دانش شناسایی آثار قلمی موجود در هر حوزه علمی و تهیه فهرستی کامل از آنهاست. امروزه کتاب شناسی ها ابزار هر تحقیق اصیل علمی به شمار می آیند و، ضمن مطلع ساختن پژوهنده از پیشینه موضوع، موجبات رفع خلاهای مطالعاتی، تکمیل تحقیقات گذشته و، در کل، رونق رشته های دانشگاهی را فراهم می سازند. طبعا این مساله در عصر انفجار اطلاعات از موضوعیت بیشتری برخوردار است.در کشور ما، که منادی جنبش نرم افزاری و نهضت تولید علم است و، در چشم انداز بیست ساله خود، احراز جایگاه قطب علمی نخست منطقه را انتظار دارد، فراهم سازی بسترهای اولیه پژوهش های اصیل می بایست در اولویت قرار گیرد. متاسفانه، به رغم تاکید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بر امر پژوهش، معدودی از رشته های دانشگاهی دارای کتاب شناسی جامع و روزآمد و موثق اند. رشته زبان شناسی همگانی هم از این قاعده کلی مستثنا نیست و کتاب ها، پایان نامه ها، و مقالات داخلی آن غالبا پراکنده و گمنام اند. شاید، به همین دلیل، یکی از آشنایی ترین مشکلات دانشجویان این رشته که در نشست های زبان شناسان همواره مطرح بوده انتخاب موضوع پژوهشی مناسب است.از میان مراجع تحقیق، رساله های دانشگاهی، به رغم ارزش اطلاعاتی بالایی که دارند، به دلیل ضعف زیر ساخت های نظام اطلاع رسانی علمی، بسیار غریب و ناآشنا مانده اند و، در عمل، امکان دسترسی پژوهشگران به یافته های آنها به سادگی مقدور نیست.

نوشتن پایان نامه یا اجرای پژوهش به سفر تشبیه شده است. این سفر را برخی دانشجویان تحصیلات تکمیلی یا شروع نمی کنند، یا در نیمه راه سفر می مانند و تعدادی آن را به پایان می رسانند (طبق آماری که در آمریکا گزارش شده است، فقط 40 تا 50 درصد دانشجویان دکتری توانسته اند پس از اتمام دروس، پایا ننامه خود را ارائه دهند). گروهی که به مقصد این سفر می رسند، با تجرب هها و خاطر ههای شیرین و گروهی با خاطر ههای تلخ از آن یاد می کنند. . . .

سازمان جهانی بهداشت در ماه می 2023 پایان پاندمی کووید 19 را اعلام کرد. در پیام رئیس سازمان جهانی بهداشت آمده است که با افزایش مصونیت جمع ی در اثر واکسیناسیون و ابتلا به بیماری، کاهش میزان مرگ و میر و کاهش فشار بر سیستم های بهداشتی و با توجه به اینکه بیش از یک سال است که همه گیری در یک روند نزول ی قرار دارد، کووی د-19 دیگر یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی جهانی نیست. این روند به بیشتر کشورها این امکان را داده است که به زندگی قبل از کووی د-19 بازگردند....