روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)
سال:1385 | دوره:2 | شماره:7 |تعداد مقالات:10

در شماره گذشته پس از ارایه تعریف حرمت خود، به مسایلی مانند نارسایی ابزارهای ارزشیابی مبتنی بر خود گزارش دهی عدم مطابقت بین ارزیابی فرد از سطح حرمت خود با واقعیت، تاثیر کوششهای فرد برای خوب جلوه دادن خویشتن، نامتجانس بودن مقوله افراد واجد سطح بالای حرمت خود و ضرورت تدارک شیوه های مبتنی بر روش شناسی متفاوت اشاره شد. در این قسمت، به نتایج پژوهشهایی پرداخته می شود که ارتباط بین سطح حرمت خود و کارآمدی تحصیلی را در مدنظر قرار داده اند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین تنیدگی والدینی و سلامت عمومی در مادران دارای فرزندان خردسال و آزمودن روی آورد ضربه گیر اشتغال در یک بافت پرتنیدگی حرفه ای (پرستاری) اجرا شد. بدین منظور گروه نمونه ای به حجم 140 نفر (70 پرستار، 70 خانه دار) از مادران شهر رشت با روشهای نمونه گیری سهمیه ای (گروه پرستار) و در دسترس (گروه خانه دار) انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شاخص تنیدگی والدینی (PSI)، پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) و یک پرسشنامه حاوی گزاره هایی برای کنترل برخی از متغیرها بودند. آزمودنیها در دو نوبت ابتدا به شاخص تنیدگی والدینی پاسخ دادند و سپس پرسشنامه سلامت عمومی را تکمیل کردند. نتایج نشان دادند که بین میزان سطوح تنیدگی والدینی دو گروه تفاوت معناداری وجود دارد، اما تفاوت بین میزان سلامت عمومی دو گروه فقط در زیر ـ مقیاس افسردگی معنادار است. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که اثر اصلی تنیدگی والدینی بر سلامت عمومی معنادار است. اشتغال در سلامت عمومی هیچ اثر معناداری ایجاد نمی کند در حالی که اثر متقابل بین اشتغال و تنیدگی والدینی بر سلامت عمومی معنادار است. بدین صورت که اشتغال اثر منفی تنیدگی والدینی بر سلامت مادر را تعدیل می کند. این یافته ها با توجیه اهمیت دوره خردسالی در تجربه تنیدگی مادران خانه دار، بر پیامدهای روانشناختی و جسمانی زیان آور این تنیدگی و ضرورت طرح برنامه های پیشگیرانه حمایتی تاکید می کنند و نقش تعدیل کننده اشتغال حتی در وضعیتهای تنیدگی زای حرفه ای مانند پرستاری را مورد تایید قرار می دهند.

در این پژوهش قابلیت شاخصهای شناختی رورشاخ در متمایز کردن مشکلات پردازش خبر در بیماران افسرده مورد بررسی قرار گرفت. 30 آزمودنی افسرده و 30 آزمودنی غیرافسرده با سنین و تحصیلات مشابه از طریق مصاحبه بالینی بر اساس ضوابط DSM-IV و پرسشنامه افسردگی بک انتخاب شدند. برای ارزشیابی نارساکنشی بازخوردها از مقیاس نارساکنشی بازخوردها (DAS) استفاده شد و ارزشیابی شاخص ادراکی ـ تفکری و شاخصهای تفصیلی مربوط به پردازش خبر از طریق اجرای آزمون رورشاخ و نمره گذاری اکسنر صورت گرفت. نتایج نشان دادند که شاخص ادراکی ـ تفکری برای تمایز مشکلات بیماران افسرده در پردازش خبر کفایت لازم را ندارد اما ترکیبی از برخی متغیرهای آن و شاخصهای شناختی رورشاخ برای چنین هدفی قابل استفاده است. بدین ترتیب شاخص جدیدی با نام «شاخص نارسایی پردازش خبر» (IPDI) به دست آمد.

هدف پژوهش حاضر بررسی قابلیت اعتماد و اعتبار آزمون دست برتری چاپمن در دانش آموزان راهنمایی بود. بدین منظور 1000 دانش آموز (441 پسر، 559 دختر) کلاس اول تا سوم راهنمایی با میانگین سنی 13 سال و 5 ماه و انحراف استاندارد 1 سال و دو ماه که در سال تحصیلی 84-83 در منطقه 5 آموزش و پرورش تهران در مدارس عادی به تحصیل اشتغال داشتند، از بین 6 مدرسه راهنمایی (سه مدرسه دخترانه و سه مدرسه پسرانه) به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. برای سنجش دست برتری از پرسشنامه چاپمن و چاپمن (1987) استفاده شد. از 13 ماده پرسشنامه سه ماده حذف شدند و آلفای کرونباخ پرسشنامه 0.94، همبستگی دو نیمه آن 0.94 و قابلیت اعتماد بازآزمایی آن 0.92 به دست آمد. برای بررسی اعتبار از دو روش استفاده شد. همه دانش آموزانی که بر اساس نتایج آزمون راست برتر و چپ برتر تشخیص داده شدند، خود را راست برتر و چپ برتر می دانستند. تحلیل عوامل نیز نشان داد که این آزمون تنها یک عامل دارد که 68.43 درصد واریانس را تبیین می کند و همه مواد پرسشنامه این عامل را می سنجد. نتیجه کلی نشان داد که پرسشنامه دست برتری چاپمن و چاپمن به منظور متمایز کردن برتری جانبی دانش آموزان راهنمایی از قابلیت اعتماد و اعتبار مناسبی برخوردار است.

در پژوهش حاضر، انگیزش پیشرفت و خودپنداشت دانش آموزان پایه هشتم کشورهای مختلف و رابطه آن با پیشرفت در درس علوم در تکرار سومین مطالعه بین المللی ریاضیات و علوم (تیمز ـ آر) بررسی شد. جامعه مورد بررسی (همان جامعه آزمون تیمز ـ آر) 38 کشور شرکت کننده در آزمون تیمز ـ آر 1999 و نمونه آماری 187000 دانش آموز پایه هشتم در مقطع راهنمایی بوده است که با روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای از بین دانش آموزان هر کشور توسط موسسه بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی انتخاب شد. داده ها از طریق تکمیل پرسشنامه 146 سوال علوم و پرسشنامه فردی دانش آموز در تمامی کشورها توسط آموزش و پرورش هر کشور به دست آمد و در دسامبر 2000 در اختیار عموم قرار گرفت که پژوهش حاضر نیز از آن استفاده کرده است. برای تجزیه و تحلیل آماری پژوهش از تحلیل واریانس یکراهه، تحلیل واریانس رتبه ای کروسکال والیس و آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج پژوهش، تفاوت معنادار بین انتظار برای ادامه تحصیل و خودپنداشت با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را نشان داد ولی بین بازخورد، علاقه و ادراک دانش آموزان از اهمیت علوم، زمان مطالعه خارج از خانه و جنس دانش آموز با پیشرفت در این زمینه تفاوت معناداری مشاهده نشد.

هدف این تحقیق، بررسی نقش رگه های شخصیت و سبکهای تفکر بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان بود. در نمونه ای متشکل از 419 آزمودنی (214 پسر و 205 دختر) فرم کوتاه پرسشنامه پنج عاملی و پرسشنامه سبکهای تفکر اجرا شد. همچنین برای متغیر پیشرفت تحصیلی دانشجویان، میانگین کل نمره های آنها از طریق دانشگاه مورد مطالعه، جمع آوری شد. با استفاده از تحلیل مسیر، آثار مستقیم و غیرمستقیم رگه های شخصیت بر سبکهای تفکر و پیشرفت تحصیلی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که گشودگی بر سبک تفکر قضایی، کلی، آزاد اندیش و محافظه کار؛ روان آزرده واری بر سبک تفکر اجرایی، جزیی و محافظه کار؛ وظیفه شناسی بر سبک تفکر قانونی و سلسله مراتبی؛ برون گرایی بر سبک تفکر کلی، آزاداندیش، سلسله مراتبی و بیرونی دارای اثری مثبت و معنادار بودند (تنها اثر عامل گشودگی بر سبک تفکر محافظه کار منفی و معنادار بدست آمد). اثر غیرمستقیم عامل گشودگی از طریق سبک تفکر قضایی؛ عامل روان آزرده واری از طریق سبک تفکر اجرایی؛ عامل وظیفه شناسی از طریق سبک تفکر قانونی؛ عامل گشودگی و برون گرایی از طریق سبک تفکر کلی و آزادمنشانه؛ عامل روان آزرده واری و گشودگی از طریق سبک تفکر محافظه کاری؛ عامل درون گرایی و وظیفه شناسی از طریق سبک تفکر سلسله مراتبی؛ عامل برون گرایی از طریق سبک تفکر بیرونی بر پیشرفت تحصیلی اثری معنا دار نشان دادند. در مجموع نتایج پژوهش حاضر موید این است که توجه به نقش عوامل درون فردی رگه های شخصیت و سبکهای تفکر در مطالعه پیشرفت تحصیلی ضروری است. پیامدهای کاربردی یافته ها برای معلمان بحث شده است.

هدف این پژوهش، فراهم کردن یک فرایند برگردان مفهومی مواد روانی ـ تربیتی برای خانواده های واجد پیشینه های مختلف فرهنگی بود. افراد مبتلا به بیماریهای وخیم روانی و خانواده آنها از جامعه مهاجران عرب و چینی زبان، به عنوان گروههای نمونه انتخاب شدند. سپس یک برنامه روانی ـ تربیتی متداول همراه با دفترچه راهنمای آن ـ که برای خانواده های انگلیسی زبان تدارک شده بود با هدفهای این پژوهش منطبق شد. ترجمه مفهومی اطلاعات به زبانهای عربی و چینی توسط متخصصان بهداشت روانی دو زبانه در خلال اجرای برنامه های «چند خانواری» و فعالیتهای متداول بالینی به شرکت کنندگان آموزش داده شد. پس از اتمام برنامه، خانواده هایی که در آموزشهای «چند خانواری» شرکت کرده بودند کاهش فشار ناشی از مراقبت از خویشاوند بیمار خود را گزارش دادند. تایید این یافته ها مستلزم تکرار پژوهش با نمونه های گسترده تری است.