روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)
سال:1386 | دوره:3 | شماره:11 |تعداد مقالات:9

از پیدایش علم روان سنجی تقریبا یک قرن می گذرد. از آن زمان تاکنون، تغییرات بنیادی در نظریه های آن به وجود آمده اند و تداوم این سیر تحولی، دانش روان سنجی را به سوی تکامل رانده است. با آنکه تهیه و تفسیر تست ها بر پایه نظریه های جدید و پیشرفته از فعالیت های عمده و مهم روان شناسان و متخصصان تعلیم و تربیت به شمار می آید، متاسفانه اصول آنها هنوز برای کاربران و حتی بسیاری از متخصصان اندازه گیری در کشور ما به درستی شناخته شده نیست و بیشتر کتاب های اندازه گیری و سنجش و نیز راهنمای اجرا و تفسیر تست ها هنوز بر پایه نظریه کلاسیک تست قرار دارند. بنابراین، تلاش شده است تا با استناد به آثار مختلف- در سلسله مقاله هایی که از شماره حاضر آغاز می شوند- به معرفی و توصیف این نظریه ها پرداخته شود. برای درک بیشتر نظریه های جدید و علل پیدایش آنها، در این مقاله مبانی نظری، مشکلات و محدودیت های مدل های کلاسیک اندازه گیری توصیف شده است.

پژوهش حاضر با هدف اعتباریابی، رواسازی و تعیین ساختار عاملی مقیاس راهبردهای مقابله ای (فرایدنبرگ و لویس، 1993 الف) در نوجوانان ایرانی در نمونه ای به حجم 799 نفر از دانش آموزان دبیرستانی (345 پسر و 454 دختر) که با روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند، اجرا شد. ابزار پژوهش را دو پرسشنامه مقیاس راهبردهای مقابله ای نوجوانان (ACS) و فرم فارسی پرسشنامه سبک های دفاعی (اندروز، سینگ و بوند، 1993؛ بشارت، 1383) تشکیل داد. تحلیل سوال های مقیاس بر پایه محـاسبه درجه دشواری ، قدرت تشخیص (ضریب دو رشتـه ای نقطه ای ) و ضریب آلفای کرونباخ نشان داد 12 سوال که با کل مقیاس همبستگی ضعیف و منفی داشتند، با مفهوم انزوای مایوسانه تشکیل یک زیر مقیاس مستقل با ضریب آلفای 0.63 را می دهد. این ضریب، برای کل مقیاس برابر با 0.88 و ضریب بازآزمایی با فاصله (دو هفته) برابر با 0.71 بود. نتایج تحلیل مولفه های اصلی (PC) با استفاده از چرخش پروماکس نشان داد که پرسشنامه (با حذف 5 سوال بدون بار عاملی) از 9 عامل کمک طلبی، پیوندجویی، نگرانی پذیری، تلاش و پیشاپیش نگری، مثبت نگری، انکار، پرخاشگری فعل پذیر، مذهب گرایی و فعالیت بدنی تشکیل شده است. شاخص های برازش تحلیل عاملی تاییدی بر پایه نرم افزار LISREL، وجود عوامل نه گانه را تایید کرد. نتایج مقایسه مدل تحلیل عاملی مرتبه دوم و مدل تک عاملی برای بررسی ساختار عاملی مشخص کرد که مدل نخست با دو عامل مرتبه یکم یعنی سبک های سازش یافته (با پنج عامل) و سازش نایافته (با چهار عامل) برازش بیشتری نسبت به مدل تک عاملی دارد. همبستگی مثبت و معنادار بین عوامل نه گانه با پرسشنامه سبک های دفاعی، روایی همگرای مقیاس راهبردهای مقابله ای را تایید کرد.

در این مقاله دو مدل ریاضی برای بررسی کنش وری های مغز در بازسازی خاطره ها، فراموشی و برخی از نارسا کنش وری های مغز مانند الزهایمر و روان گسیختگی ارایه شد. همچنین تلاش شد تا بر مبنای این مدل ها، مکانیزمی برای تبیین رویاها ارایه شود و چگونگی تعامل بین هیجان و شناخت و همچنین مسایلی مانند هشیاری و ناهشیاری با توجه به نظرات پیاژه (1972) توصیف شدند.

هدف پژوهش حاضر مطالعه نوع رابطه سبک های دلبستگی ایمن، اجتنابی و دو سوگرا با راهبردهای مقابله با تنیدگی در قالب سه سبک مقابله مساله محور، هیجان محور مثبت و هیجان محور منفی بود. 223 دانشجو (120 دختر، 103 پسر) با تکمیل فهرست دلبستگی بزرگسال (بشارت، 1384؛ هازن و شیور، 1987) و مقیاس سبک های مقابله تهران (بشارت، 1385؛ کارور، شییر و وینتراب، 1989) در این پژوهش شرکت کردند. نتایج وجود رابطه معنادار بین سبک های دلبستگی و راهبردهای مقابله با تنیدگی را نشان دادند. همبستگی بین سبک دلبستگی ایمن با سبک های مقابله هیجان محور مثبت و مساله محور، مثبت بود، در حالی که با سبک منفی هیجان محور، همبستگی منفی به دست داد. سبک دلبستگی اجتنابی با سبک مقابله مساله محور و سبک مقابله هیجان محور منفی و سبک دلبستگی دو سوگرا با سبک مقابله هیجان محور مثبت، همبستگی مثبت داشت. بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که راهبردهای مقابله ای تحت تاثیر سبک های دلبستگی قرار می گیرند.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین شاخص های موقعیت اقتصادی و اجتماعی (درآمد، تحصیلات و شغل) با سلامت روانی و جسمانی بود. 150 نفر از مدیران ارشد، معاونین و روسای دانشگاه ها، استادان دانشگاه، دبیران، کارمندان، کارگران و کشاورزان استان زنجان، پرسشنامه سلامت روانی MHI (ویت و ویر، 1983)، فهرست سلامت جسمانی PHC (بوآردمن، 2004) و فرم اطلاعات جمعیت شناختی را تکمیل کردند. داده های پژوهش با استفاده از روش های آماری تحلیل واریانس چند متغیری و آزمون مجذور کای تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که اثر تعاملی شغل و درآمد بر زیر مقیاس درماندگی روان شناختی سلامت روانی معنادار بود. بین سطوح تحصیلات با دو زیر مقیاس سلامت روانی (بهزیستی روان شناختی و درماندگی روان شناختی) همخوانی وجود داشت اما سطوح تحصیلات با سلامت جسمانی فاقد همخوانی بود. زنان در مقایسه با مردان از سطوح پایین تر بهزیستی روان شناختی و سطوح بالاتر درماندگی روان شناختی برخوردار بودند. اما در زمینه سلامت جسمانی تفاوت معنادار نبود. پژوهش حاضر با تایید رابطه بین سلامت روانی با موقعیت اقتصادی ـ اجتماعی می تواند راهگشای سیاست گذاری های مناسب در زمینه ارایه برنامه های پیشگیرانه و برنامه های مرتبط با ارتقای سطح سلامت جامعه باشد.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه نقش کنترل کننده سبک های مقابله بر تنیدگی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان اجرا شد. نمونه ای متشکل از 419 دانشجو (166 پسر و 253 دختر) پرسشنامه های تنیدگی دوران دانشجویی (گادزلا، 1991) و مقابله با موقعیت های تنیدگی زا (اندلر و پارکر، 1990) را تکمیل کردند. برای تحلیل داده ها از همبستگی گشتاوری پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج همبستگی بین متغیرها نشان داد که بین تنیدگی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی رابطه منفی، بین سبک مقـابله مساله محور و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت، بین سبک های مقابله هیجان محور و اجتنابی با پیشرفت تحصیلی رابطه منفی، بین تنیدگی تحصیلی با سبک مقابله مساله محور رابطه منفی، و بین تنیدگی تحصیلی و سبک های مقابله ای هیجان محور و اجتنابی رابطه مثبت وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که متغیرهای تنیدگی تحصیلی، سبک های مقابله مساله محور، هیجان محور و اجتنابی به ترتیب %2, %3, %9 و 1% از واریانس پیشرفت تحصیلی را تبیین کردند. به عبارت دیگر، رابطه بین تنیدگی تحصیلی با پیشرفت تحصیلی فقط تحت تاثیر سبک های مقابله مساله محور و هیجان محور قرار گرفت. نتایج پژوهش حاضر بر ضرورت بازشناسی نقش کنترل کننده سبک های مقابله با تنیدگی (مساله محور و هیجان محور) را در رابطه تنیدگی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی تاکید کرد و راهبردهای موثر برای ارتقای سبک های مقابله ای کارآمد در دانشجویان مورد بحث قرار گرفت.

هدف مطالعه حاضر بررسی اعتبار و روایی مقیاس رضایت از زندگی SWLS (دینر و دیگران، 1985) بود. بدین منظور 109 دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر این مقیاس را تکمیل کردند. اعتبار مقیاس رضایت از زندگی (SWLS) با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0.83 و با روش بازآزمایی 0.69 به دست آمد. روایی سازه مقیاس رضایت از زندگی از طریق روایی همگرا با استفاده از فهرست شادکامی آکسفورد OHI (آرگیل، 2001) و فهرست افسردگی بک BDI (بک و دیگران، 1961) برآورد شد. این مقیاس (SWLS) همبستگی مثبت با فهرست شادکامی آکسفورد (OHI) و همبستگی منفی با فهرست افسردگی بک (BDI) نشان داد. بر اساس نتایج این پژوهش، مقیاس رضایت از زندگی (SWLS) یک مقیاس مفید در پژوهش های روان شناختی ایرانی است.