روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)
سال:1396 | دوره:14 | شماره:54 |تعداد مقالات:12

پرسشنامه کوتاه حرمت خود مشروط مختص به بافت برای نوجوانان شکل یافته است (ووتر، ورشورن، بریز و جنسن، 2016) و دربردارنده حیطه های خودپنداشتی است که برای نوجوانان مهم تلقی می شود. ووتر و دیگران (2016) به طور خاص نوجوانان را هدف قرار دادند. در پاسخ به نیاز برای منطق نظری روشن تر جهت مشخص ساختن حیطه های مشروط مهم برای نوجوانان، ووتر و دیگران (2016) از مدل‏های خودپنداشت چندبعدی (هارتر، 1999؛ مارش و شاولسون، 1985؛ شاولسون، هیبنر و استنتون، 1976) و مقیاس های با ثبات و معتبر خودپنداشت نوجوان، نیمرخ خود ادراکی نوجوانان (1SPPA؛ هارتر، 1988) و پرسشنامه خودتوصیفی-2 (2SDQ-II؛ مارش، 1992) استفاده کردند.

هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین شیوه های والدگری و تبلور وجودی با واسطه گری پایداری روانی بود. شرکت کنندگان 355 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز بودند که بر اساس روش نمونه برداری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و پرسشنامه های شیوه های والدگری (بری، 1991 )، پایداری روانی (کلاف و دیگران، 2002) و مقیاس تبلور وجودی (داینر و دیگران، 2010) را در محل کلاس های عادی خود تکمیل کردند. یافته ها با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری نشان دهنده رابطه مثبت و معنادار شیوه والدگری مستبدانه با تبلور وجودی بود. رابطه شیوه والدگری مقتدرانه با پایداری روانی مثبت و معنادار، و رابطه شیوه والدگری آسانگیر با پایداری روانی منفی و معنادار بود. شیوه والدگری مستبدانه بر تبلور وجودی اثر مستقیم و شیوه های والدگری مقتدرانه و آسانگیر به واسطه پایداری روانی بر تبلور وجودی تاثیر غیرمستقیم دارد. در پایان، ضمن بحث درباره یافته ها، با توجه به پیشینه علمی موجود، به کاربرد عملی یافته ها در آموزش والدین و افزایش تبلور وجودی در افراد اشاره شده است.

هدف این پژوهش تعیین نقش واسطه ای خود نظم جویی بلندمدت و سودمندی ادراک شده در رابطه بین چشم انداز زمان آینده با پیشرفت تحصیلی در قالب یک مدل نظری بود. بدین منظور 572 نفر از دانش آموزان پایه سوم تجربی، که در سال تحصیلی 95-94 در شهر کرج مشغول به تحصیل بودند، با استفاده از روش نمونه برداری طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند و به مقیاس چشم انداز زمان آینده (هاسمن و شل، 2008)، سیاهه خود نظم جویی نوجوانی (مویلانن، 2007) و مقیاس سودمندی ادراک شده (میلر و دیگران، 1999) پاسخ دادند. پیشرفت تحصیلی نیز از طریق میانگین سه درس اصلی فیزیک، شیمی و زیست شناسی اندازه گیری شد. روش آماری مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که مدل فرضی پژوهش با داده ها برازش دارد و مولفه جاذبه هم به طور مستقیم و هم به واسطه سودمندی ادراک شده و مولفه سرعت نیز هم به طور مستقیم و هم به واسطه خود نظم جویی بلندمدت بر پیشرفت تحصیلی تاثیر می گذارد. اثر مستقیم مولفه ارتباط بر پیشرفت تحصیلی معنادار نبود، اما اثر غیر مستقیم آن به واسطه خود نظم جویی بلندمدت و سودمندی ادراک شده بر پیشرفت تحصیلی معنادار بود. بر اساس یافته های پژوهش چشم انداز زمان آینده به طور مستقیم و به واسطه خود نظم جویی و سودمندی ادراک شده بر پیشرفت تحصیلی تاثیر می گذارد.

مهارت های خواندن و درک مطلب از مهم ترین نیازهای یادگیری دانش آموزان است و انتظار می رود دانش آموزان جهشی و سرآمد در این مهارت ها عملکرد قابل قبول داشته باشند. در این مطالعه ملی، میزان درک مطلب دانش آموزان دختر و پسر جهشی (128 نفر) و همتایان غیرجهشی آنان، شامل همتایان هم سن و غیرهم پایه (122 نفر) و همتایان هم پایه و غیرهم سن (114 نفر) بررسی شد، که بر مبنای ضریب هوش، جنس، سطح تحصیلات و شغل والدین و وضعیت اقتصادی اجتماعی همتا شده بودند. درک مطلب خواندن در دو حیطه اطلاعاتی و ادبی به ترتیب از طریق دو داستان مورچه و زرافه، از مجموعه آزمون های بین المللی بررسی عملکرد تحصیلی سواد خواندن پرلز و پری پرلز (2001، 2006) اندازه گیری شد. برای تحلیل داده های گردآوری شده از تحلیل واریانس دوعاملی آمیخته (طرح یک بین - یک درون) استفاده شد. نتایج نشان داد عملکرد خواندن و درک مطلب در بین سه گروه مورد بررسی و همچنین بین دو گروه دختر و پسر تفاوت معنادار ندارد. استلزام های نتایج پژوهش برای سیاست گذاران، برنامه ریزان و کاربران نظام آموزشی مورد بحث قرار گرفت.

این بررسی با هدف آزمون ساختار عاملی و همسانی درونی مقیاس ده ماده ای هویت اخلاقی آکینو و رید (2002) مبتنی بر رگه های اخلاقی به دست آمده از نمونه ای از دانشجویان ایرانی انجام شد. نمونه پژوهش از 429 دانشجو (313 زن، 111 مرد، 5 نفر بدون گزارش) تشکیل شد. بر اساس نتایج تحلیل عامل اکتشافی دو عامل شناسایی شد که 50.41 درصد از واریانس هویت اخلاقی را تببین معنادار کردند: نمادی سازی (34.67 درصد) و درونی سازی (15.74 درصد). همسانی درونی عوامل نمادی سازی و درونی سازی به ترتیب 0.75 و 0.61 بود. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که مدل دوعاملی نسبت به مدل تک عاملی برازش بهتری با داده ها دارد. بر اساس یافته های این پژوهش، الگوی نظری آکینو و رید در زمینه هویت اخلاقی برای اندازه گیری در فرهنگ ایرانی روایی کافی دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سبک های دلبستگی و پرخاشگری ارتباطی پنهان مردان متاهل با واسطه گری احساس شرم و گناه، انجام گرفته است. حجم نمونه پژوهش حاضر را 350 مرد متاهل در شهر بیرجند تشکیل داد که از بین پدران دانش آموزان دبستانی به شیوه داوطلبانه انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل مقیاس سبک های دلبستگی کالینز و رید (1990)، آزمون عاطفه خودآگاه (احساس شرم و گناه) تانگنی، واگنر و گومز (1989) و مقیاس پرخاشگری ارتباطی پنهان نلسون و کارول (2006) بود. به منظور تحلیل داده ها از همبستگی پیرسون و مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین متغیرهای پژوهش رابطه معناداری وجود دارد. بررسی مدل مفهومی پژوهش نشان داد که احساس شرم نقش واسطه ای معناداری در رابطه سبک دلبستگی ایمن و اضطرابی با کناره گیری عاطفی دارد. همچنین احساس شرم به همراه احساس گناه در رابطه سبک های دلبستگی اضطرابی و ایمن با خراب کردن وجهه اجتماعی نیز نقش واسطه ای معناداری دارند. به طور کلی نتایج نشان داد که احساس شرم مردان در رابطه سبک دلبستگی ایمن و اضطرابی آن ها با ابعاد پرخاشگری ارتباطی پنهان نقش دارد.

این پژوهش با هدف تعیین نقش واسطه ای سبک های حل مساله در رابطه بین شیوه های والدگری و پرخاشگری در دانش آموزان دوره متوسطه انجام شد. شرکت کنندگان، شامل 300 نفر (152 دختر و 148 پسر) از دانش آموزان دبیرستان های شهرستان مرودشت بودند که بر اساس روش نمونه برداری خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند. به منظور بررسی متغیرهای پژوهش، هر یک از شرکت کنندگان، پرسشنامه شیوه های والدگری آلاباما (فریک، 1991)، سبک های حل مساله (کسیدی و لانگ، 1996) و پرخاشگری (باس و پری، 1992) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد از بین شیوه های والدگری شیوه تنبیه قادر به پیش بینی معنادار سبک های حل مساله سازنده و غیرسازنده و مشارکت پدر تنها قادر به پیش بینی سبک سازنده بود. در مورد سبک های حل مساله هم مشاهده شد که فقط سبک غیرسازنده به طور معنادار پرخاشگری را پیش بینی می کند و سبک حل مساله غیرسازنده در رابطه بین شیوه والدگری تنبیهی و پرخاشگری نقش واسطه گری سهمی دارد. یافته های پژوهش شامل کاربردهای نظری و عملی برای تقویت سبک های سازنده حل مساله و شیوه های والدگری مناسب برای مهار پرخاشگری در دانش آموزان است.

این پژوهش اثربخشی مداخله مبتنی بر ذهن آگاهی را بر کاهش نشانه های نارسایی توجه / فزون کنشی زیر آستانه تشخیص و مشکلات برونی سازی نوجوانان بررسی کرد. فهرست رفتاری کودک و فرم خودگزارش دهی نوجوانان نظام سنجش مبتنی بر تجربه آشنباخ در نمونه 253 نفری از نوجوانان و مادران آن ها اجرا شد. 24 نفر از نوجوانانی که بنابر نتایج فهرست رفتاری کودکان، نمره های مرزی در زیرمقیاس مشکلات توجه و نمره های بالا در مشکلات برونی سازی داشتند و نشانه های آن ها در فرم خودگزارش دهی نوجوانان نیز تایید شده بود، به تصادف در دو گروه آزمایش (12 نفر) و کنترل (12 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش 8 جلسه مداخله مبتنی بر ذهن آگاهی در مدت 8 هفته دریافت کرد. گروه کنترل در این بازه زمانی هیچ مداخله ای دریافت نکرد. داده های کمی با استفاده از آزمون تحلیل واریانس چندمتغیری تحلیل شد و یافته ها نشان داد که پس از مداخله نشانه های نارسایی توجه / فزون کنشی و مشکلات برونی سازی در نوجوانان گروه آزمایش در مقایسه با نوجوانان گروه کنترل کاهش معنادار داشته است. یافته های این پژوهش کاربرد بالینی در پیشگیری و درمانگری نشانه های نارسایی توجه / فزون کنشی و مشکلات برونی سازی نوجوانان در فضاهای بالینی و مدارس دارد.

این پژوهش با هدف پیش بینی نشانه های درونی سازی و برونی سازی نوجوانان بر اساس محتوا و فرایند خانواده آنان انجام شد. به این منظور 295 دانش آموز (148 دختر و 147 پسر)، با استفاده از روش نمونه برداری خوشه ای از مدارس مناطق 6 و 10 شهر تهران انتخاب شدند و به پرسشنامه خودگزارش دهی نظام سنجش مبتنی بر تجربه آشنباخ (آشنباخ و رسکورلا، 2001)، مقیاس محتوای خانواده (سامانی، 1387) و مقیاس فرایند خانواده (سامانی، 1387) پاسخ دادند. نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین زیر مقیاس های محتوا و فرایند خانواده و نشانه های درونی سازی و برونی سازی شده نوجوانان رابطه معنادار وجود دارد. همچنین نتایج آزمون تحلیل رگرسیون چندگانه به روش گام به گام نشان داد که بر اساس مولفه های محتوا و فرایند خانواده می توان 22 درصد واریانس نشانگان درونی سازی و 14 درصد واریانس نشانگان برونی سازی را در نوجوانان پیش بینی کرد. با توجه به نتایج به دست آمده به نظر می رسد هر گونه نارسایی در فضا و شرایط روان شناختی خانواده از قبیل کنش های خانوادگی و ظرفیت های موجود در خانواده، آثار زیان باری بر رفتار و سلامت روانی فرزندان می گذارد و با توجه به شرایط ویژه نوجوانان بروز مشکلات رفتاری را در آنها تسهیل می کند.