روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)
سال:1391 | دوره:8 | شماره:32 |تعداد مقالات:17

نظریه پردازان شخصیت، دیدگاه های مختلفی پیرامون ماهیت انسان و تفاوت های فردی مطرح کرده اند. در این راستا، دیدگاه های زیست شناختی و مبتنی بر هدف در مورد ماهیت انسان، بنیادی اساسی برای تفسیر مقابله تدارک می بینند، رگه های مدل پنج عاملی، منظومه سودمندی از تفاوت های فردی را به ارمغان آورده اند. مقابله نیز به منزله کوشش شناختی یا رفتاری برای مدیریت استیصال یا موقعیت های تنیدگی زا، به شیوه های مختلفی مقوله بندی شده است. حجم گسترده ای از ادبیات پژوهشی به بررسی ارتباط بین رگه ها با پاسخ های مقابله ای اختصاص یافته است. افزون بر گسترش درک این امر که چگونه شخصیت و مقابله سازشی، تنیدگی را شکل می دهند، نتایج این پژوهش ها نشان داده اند شخصیت و مقابله، نقش های تعاملی و مستقلی در تجلی سلامت جسمانی و روانی ایفا می کنند.

هدف پژوهش حاضر فرا تحلیل مطالعات همه گیری شناسی اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی در بزرگسالان ایرانی بود. 10 پژوهش انجام شده از 1380 تا سه ماهه اول 1390 با 5208 نفر آزمودنی، نمونه پژوهش را تشکیل داد. داده ها با استفاده از روش نمایش دو جمله ای اندازه اثر و روش واریانس معکوس (ولف، 1986، هومن، 1387) برای مدل اثرهای ثابت مورد فرا تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان دادند که اندازه اثر ترکیبی پژوهش های مورد بررسی 0.029 بود که با حذف دو مطالعه به 0.028 کاهش یافت. میزان شیوع کلی اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی با حذف دو پژوهش و استفاده از تحلیل حساسیت 6.76 به دست آمد. همچنین با حذف یک پژوهش و تحلیل حساسیت میزان شیوع اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی در مردان و زنان به ترتیب 3.94 درصد و 1.93 درصد و میزان شیوع ریخت های اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی شامل نارسایی توجه، فزون کنشی برانگیختگی و مرکب به ترتیب 4.72، 3.54 و 3.83 درصد به دست آمد. میزان شیوع کلی اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی، نسبت اختلال در زنان و مردان و همچنین شیوع ریخت های این اختلال در بزرگسالان ایرانی با بسیاری از پژوهش ها هماهنگ است.

پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان شیوع اختلال یادگیری ریاضی در دانش آموزان دوره ابتدا استان قم در سال تحصیلی 1386-1385 انجام شد. بدین منظور 3282 دانش آموز پایه های سوم، چهارم و پنجم ابتدایی مناطق هفت گانه آموزشی استان به روش نمونه برداری سهمیه ای انتخاب شدند و به آزمون های تشخیصی اختلال ریاضی (ملک پور، 1373، فرامرزی، 1375) پاسخ دادند. وضعیت بینایی و شنوایی دانش آموزان بر مبنای پرونده سلامت آنها بررسی و ماتریس های پیشرونده ریون (ریون، 1956 نقل از ازخوش، 1379) در مورد دانش آموزانی که نمره پایین تر از نقطه برش گرفته بودند، اجرا شد و بر این اساس دانش آموزان با نمره هوش پایین تر از هنجار یا دارای مشکل بینایی یا شنوایی از نمونه حذف شدند. یافته های پژوهش نشان دادند که شیوع اختلال یادگیری ریاضی در نمونه پژوهش با میزان شیوع گزارش شده در DSM-IV-TR تفاوت معنادار داشت و میزان شیوع آن در استان قم بالاتر از ملاک مورد نظر بود. میزان شیوع اختلال بر حسب جنس تفاوت معنادار نداشت اما شیوع آن در مناطق مختلف آموزشی متفاوت بود: منطقه 4 با نواحی 1، 2، 3 و 6 تفاوت معنادار نشان داد و منطقه 1 با 6 متفاوت بود. استلزام های حاصل از نتایج پژوهش در رابطه با پیشگیری، ارزیابی و تشخیص اختلال و مداخله گری مورد بحث قرار گرفتند.

هدف پژوهش حاضر، ارزیابی تحول مهارت های خودیاری کودکان یک تا 5 ساله مهدکودک های شهر تهران بود. با روش نمونه برداری مرحله ای، شش مهدکودک از مناطق مختلف شهر تهران انتخاب و مهارت های چهارگانه غذا خوردن، لباس پوشیدن، رعایت بهداشت و استفاده از توالت 169 کودک با استفاده از جدول تحول مهارت های خودیاری (آکرز و سدجو، 1992)، مشاهده و ارزیابی شدند. نتایج نشان دادند که نمره های مهارت های چهارگانه خودیاری در همه گروه های سنی دارای توزیع نرمال بودند، اما کودکان به گونه متوسط به ملاک مورد نظر دست نیافته بودند. نتایج این پژوهش ضرورت آموزش تحول مهارت های خودیاری کودکان را به والدین و مربیان برجسته ساخت و اهمیت برنامه های مداخله زودهنگام برای دستیابی کودکان به نخستین مهارت ها را مطرح ساخت.

هدف اصلی پژوهش حاضر تعیین ارتباط بین مقابله دینی با سلامت روانی و شادکامی در دانشجویان ایرانی بود. 401 دانشجو (234 زن و 167 مرد) با روش نمونه برداری مرحله ای از بین واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی منطقه 9 انتخاب شدند. ابزارهای این پژوهش شامل فرم کوتاه مقیاس مقابله دینی (بیاضی و دیگران، زیر چاپ برگرفته از پارگامنت و دیگران، 2000)، پرسشنامه سلامت عمومی (گلدبرگ، 1972) و سیاهه شادکامی آکسفورد (آرگیل و دیگران، 1989) بود. یافته ها نشان دادند الگوی مقابله دینی منفی با عدم سلامت روانی همبستگی مثبت معنادار، الگوی مقابله دینی مثبت با شادکامی همبستگی مثبت معنادار، الگوی مقابله دینی منفی با شادکامی همبستگی منفی معنادار و شادکامی با سلامت روانی همبستگی منفی معنادار داشتند. افزون بر آن، دانشجویان بیشتر از مقابله های دینی مثبت استفاده می کردند. الگوهای مقابله دینی، شادکامی و سلامت روانی بر حسب جنس نیز تفاوت معنادار نشان دادند.

هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت نقش تعدیل کننده ادراک پذیرش والدینی در رابطه با پذیرش همسر و پیامدهای روان شناختی آن بود. 120دانشجوی زن متاهل از دانشگاه های تهران انتخاب و پرسشنامه های پذیرش - طرد و کنترل شریک صمیمی (روهنر و خالق، 2005)، پذیرش - طرد و کنترل والدینی (نسخه مادر و پدر، روهنر و خالق، 2005) و ارزیابی شخصیت (روهنر و خالق، 2005) را تکمیل کردند. نتایج پژوهش نشان دادند که پذیرش - طرد و کنترل مادر، پدر و همسر هرکدام به شکل مستقل سازش یافتگی روان شناختی را به طور معنادار پیش بینی می کنند، اما صرفا پذیرش - طرد پدر و همسر و کنترل پدر پس از کنترل متغیرهای دیگر قادر به پیش بینی معنادار سازش یافتگی روان شناختی در زنان بودند. همچنین، کنترل مادر و همسر بیش از پذیرش و طرد از سوی آنها قادر به پیش بینی معنادار سازش یافتگی روان شناختی زنان نبود. به طور کلی، یافته ها حاکی از آن بودند که هرچند نقش والدین در سازش یافتگی روان شناختی زنان معنادار است اما پذیرش همسر می تواند تاثیر نقش آنها، به ویژه مادر را تعدیل کند. بنابراین، تجربه های آتی فرد می توانند تاثیر ادراک پذیرش و طرد والدینی را تغییر دهند.

پژوهش حاضر با هدف شناخت نقش دلبستگی دوران کودکی، کنش وری خانواده و سبک های اسنادی در اضطراب اجتماعی دانشجویان انجام شد. 700 دانشجو به روش نمونه برداری چند مرحله ای خوشه ای از دو دانشگاه پیام نور و آزاد بیرجند انتخاب شدند و ارزشیابی دلبستگی به هر والد (هازان و شیور، 1986)، مقیاس ارزیابی سازش پذیری و پیوستگی خانواده (السون، پرتنر و لاوی، 1985)، پرسشنامه سبک اسنادی (پترسون و سلیگمن، 1984) و مقیاس اضطراب اجتماعی (واتسون و فرند، 1969) را تکمیل کردند. یافته ها نشان دادند سبک های اسنادی، دلبستگی ناایمن به مادر و پیوستگی با خانواده به طور مستقیم پیش بینی کننده اضطراب اجتماعی هستند. همچنین، دلبستگی به والد از طریق پیوستگی و اسناد موفقیت بر کاهش و افزایش اضطراب اجتماعی مسیرهای معناداری نشان دادند. با توجه به یافته های این پژوهش می توان دریافت که پیوستگی اعضای خانواده و اسناد موفقیت باعث کاهش اضطراب اجتماعی و ناایمنی به مادر و اسناد شکست موجب افزایش اضطراب اجتماعی می شوند.

هدف این پژوهش، شناخت نقش متغیرهای خودمهارگری، کیفیت رابطه با والدین و محیط مدرسه در پیش بینی رفتارهای ضداجتماعی و سلامت روانی نوجوانان بود. 241 دانش آموز (117 پسر و 124 دختر) به روش نمونه برداری چندمرحله ای از دبیرستان های شهرستان فارسان از توابع استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شدند و مقیاس خودمهارگری (تانجنی و بامیستر، 2004)، مقیاس والد کودک (فاین، مورلند و شوبل، 1983)، سیاهه محیط کلاس و مدرسه (آلفرد و دیگران، 2004)، مقیاس افسردگی، اضطراب و تنیدگی (لاویباند و لاویباند، 1995) و سیاهه رفتارهای ضداجتماعی (محمدی مصیری و دیگران، 1389) را تکمیل کردند. برای تحلیل یافته های این پژوهش از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به روش گام به گام استفاده شد. نتایج پژوهش نشان دادند که بین خودمهارگری، کیفیت رابطه با والدین و فضای مدرسه با رفتارهای ضداجتماعی و عدم سلامت روانی رابطه منفی معنادار وجود دارد. نتایج رگرسیون چندگانه نشان دادند که از طریق متغیرهای خودمهارگری، کیفیت رابطه مادر، جنس و فضای مدرسه می توان 33 درصد از واریانس سلامت روانی و از طریق متغیرهای کیفیت رابطه با مادر، خودمهارگری و کیفیت رابطه با پدر می توان 14 درصد از واریانس رفتارهای ضداجتماعی نوجوانان را تبیین کرد. در مجموع، می توان نتیجه گرفت که متغیرهای فردی، خانوادگی و مدرسه نقش مهمی در افزایش سلامت روانی و کاهش رفتارهای ضداجتماعی نوجوانان ایفا می کنند.

این پژوهش به منظور تعیین اثربخشی نمایش خلاق بر تحول اجتماعی کودکان پیش دبستانی انجام شد. با استفاده از روش نمونه برداری خوشه ای چندمرحله ای، از بین کودکان 6-5 ساله منطقه 3 تهران، 30 کودک (16 دختر، 14 پسر) انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه مداخله (15 نفر) و کنترل (15 نفر) تقسیم شدند. گروه مداخله طی پنج هفته (دو جلسه یک ساعته در هفته) در فعالیت های نمایش خلاق شرکت داده شد. تحول اجتماعی دو گروه در پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری (بعد از گذشت دو ماه از مداخله گری) با استفاده از مقیاس رشد اجتماعی واینلند (1984) اندازه گیری شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان دادند که نمایش خلاق، تحول اجتماعی کودکان را به طور معناداری افزایش داد. همچنین، نتایج آزمون t نشان دادند که تاثیر مداخله تا مرحله پیگیری دوام نیافت. چگونگی تاثیر فعالیت های نمایش خلاق بر تحول اجتماعی کودکان مورد بحث قرار گرفت.