تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1396 | دوره:33 | شماره:3 (پیاپی 83) |تعداد مقالات:14

به دلیل افزایش استفاده از گیاهان دارویی و معطر، توجه به امر طبقه بندی کیفی آنها نیز امری اجتناب ناپذیر می باشد. گل محمدی (.Rosa damascene Mill) نیز با ارزش بالای اسانس و خواص بی نظیر آن در صنایع بهداشتی، غذایی و دارویی یکی از این گیاهان است. از این رو، در این مطالعه طبقه بندی کیفی اسانس 9 ژنوتیپ از گل محمدی با کمک یک سیستم بینی الکترونیکی بر اساس حسگرهای نیمه هادی اکسید فلزی (MOS) مورد بررسی قرار گرفت. ترکیب های اصلی تاثیرگذار در کیفیت اسانس گل محمدی با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC-MS) شناسایی شدند و بر اساس درصد کل این ترکیب ها، نمونه ها در سه کلاس از نظر کیفی طبقه بندی شدند.سپس طبقه بندی این کلاس ها با استفاده از بینی الکترونیک طراحی شده مورد ارزیابی قرار گرفت. در استفاده از ابزارهای کمومتریک نتایج آنالیز مولفه های اصلی (PCA) نشان داد که با استفاده از دو مولفه اصلی اول (PC1، PC2) می توان 85% واریانس داده ها را توجیه کرد. همچنین با استفاده از نمودار لودینگ حاصل از PCA، حسگرهایی که تاثیر بیشتری در تفکیک کلاس ها داشتند، شناسایی شدند. در ادامه دقت طبقه بندی با استفاده از شبکه عصبی پس انتشار پرسپترون چند لایه (Bp-MLP) به عنوان یک روش تحت نظارت، برای داده های آموزش و آزمون به ترتیب 100% و 96% بدست آمد. در پایان نتایج نشان داد که بینی الکترونیکی به عنوان ابزاری ارزان، دقیق، آسان و با قابلیت تبدیل به حالت زمان واقعی می تواند در راستای طبقه بندی کیفی اسانس گل محمدی و در نتیجه ژنوتیپ های آن موثر واقع شود.

افزایش بازدهی رشد و بازماندگی از اهداف مهم آبزی پروری نوین می باشد. بدین منظور در این مطالعه با توجه به اثرات مثبت اسانس گیاهان در جیره غذایی، تاثیر اسانس گیاهی مرزه (.Satureja hortensis L) با هدف بهبود شاخص های رشد، بیوشیمایی خون و ترکیب های بدن بچه ماهی کلمه (Rutilus caspicus) به مدت 60 روز بررسی شد.در این بررسی 360 قطعه بچه ماهی با میانگین وزنی 0.07±2.29 گرم با جیره غذایی به ترتیب حاوی 100، 200 و 400 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم غذا و گروه شاهد (فاقد اسانس) تغذیه شدند. نتایج نشان داد که بالاترین وزن نهایی و درصد افزایش وزن بدن، پایین ترین ضریب تبدیل غذایی و ضریب رشد ویژه، بیشترین میزان پروتئین و کمترین میزان چربی در جیره حاوی 200 میلی گرم اسانس بود (0.05>P). پروتئین کل و آلبومین تیمار 200 میلی گرم اسانس افزایش معنی داری را با سایر تیمارها نشان داد (0.05>P). همچنین پایین ترین سطح کورتیزول و گلوکز، در جیره حاوی 200 میلی گرم اسانس با اختلاف معنی داری با تیمار شاهد نشان داده شد (0.05>P). در مجموع به نظر می رسد سطح 200 میلی گرم اسانس مرزه در جیره غذایی بچه ماهیان کلمه خزری می تواند بر شاخص های رشد، بازماندگی، پروتئین کل، گلوکز و ترکیب بدنی بچه ماهیان کلمه موثر باشد.

زعفران (.Crocus sativus L) ارزشمندترین محصول مناطق خشک و نیمه خشک ایران است که به دلیل رنگ و طعم آن در صنایع غذایی و به دلیل خاصیت دارویی اش در پزشکی استفاده می شود. فاصله و عمق کاشت مناسب بنه نقش مهمی بر عملکرد زعفران داشته، به همین منظور برای بررسی اثر فاصله و عمق کاشت بنه بر رشد رویشی و عملکرد زعفران، آزمایشی در سال زراعی 1393-1392 در مرکز آموزش جهاد کشاورزی ماهیدشت استان کرمانشاه به صورت فاکتوریل شامل فاصله کاشت بنه در 4 سطح 3، 6، 9 و 12 سانتی متر روی ردیف و عمق کاشت مختلف بنه در 3 سطح 10، 15 و 20 سانتی متر بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. صفات تعداد گل، وزن تر گل، طول گلبرگ، طول دمگل، وزن تر و خشک کلاله، طول کلاله، وزن تر برگ، تعداد و وزن متوسط بنه در یک مترمربع اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر فاصله و عمق کاشت بنه بر همه صفات معنی دار شد. ولی اثر متقابل بین فاصله کاشت در عمق کاشت بنه فقط بر صفات وزن تر کلاله و وزن متوسط بنه معنی دار شد. بیشترین تعداد گل، وزن تر گل، وزن تر و خشک کلاله (به ترتیب 2.09 و 0.5 گرم در مترمربع)، وزن تر برگ و تعداد بنه در تیمار فاصله کاشت 6 سانتی متر و عمق کاشت 15 سانتی متر مشاهده شد. بیشترین طول کلاله، در تیمار فاصله کاشت 9 سانتی متر و عمق کاشت 15 سانتی متر و بیشترین وزن متوسط بنه در تیمار فاصله کاشت 12 سانتی متر و عمق کاشت 15 سانتی متر ثبت شد. بنابراین تیمار فاصله کاشت 6 سانتی متر و عمق کاشت 15 سانتی متر که بیشترین تاثیر را بر وزن تر و خشک کلاله داشت، قابل توصیه می باشد.

به منظور دستیابی به روشی اقتصادی برای تکثیر گیاه استویا (Stevia rebaudiana Bertoni) با استفاده از کشت بافت، تاثیر محیط کشت پایه و تنظیم کننده های رشد بر تکثیر درون شیشه گیاه استویا مطالعه شد. ریزنمونه های تک گره بدون برگ در محیط های کشت پایه MS، B5 و LS حاوی غلظت های مختلف بنزیل آمینو پورین به همراه ایندول استیک اسید و یا ایندول بوتریک اسید کشت شدند. تاثیر تیمارهای فیزیکی دما (22، 25 و 27 درجه سانتی گراد) و شدت نور (55mol m-2 s-1m و 110) در این آزمایش ارزیابی شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای مورد بررسی تفاوت معنی داری بر ریزازدیادی گیاه استویا داشته اند. سپس در آزمایشی دیگر، تاثیر غلظت های مختلف متاتوپولین بر تکثیر استویا، با بهترین ترکیب از تیمارهای آزمایش اول، مقایسه گردید. مقایسه میانگین ها در این آزمایش نشان داد که غلظت بهینه متاتوپولین 1 میلی گرم بوده است. در ارزیابی تنوع ژنتیکی با استفاده از نشانگر مولکولی AFLP، 12 ترکیب پرایمری بر روی دو نمونه از والدین اولیه با 6 نمونه از نتاج بررسی شد. در این مطالعه 231 باند در محدوده 500-50 جفت باز مشاهده گردید که نتایج آنالیز آنها بیانگر شباهت کامل نتاج با والدین اولیه بود.

به منظور بررسی اثر فواصل آبیاری بر صفات زراعی جمعیت های وحشی بومادران (Achillea millefolium L.)، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال 1391 و 1392 اجرا شد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل فواصل آبیاری (7، 14 و 21 روز) و 19 جمعیت وحشی بومادران بود. ولی از آنجایی که در فاصله آبیاری 21 روز بسیاری از گیاهان از بین رفتند، فاصله آبیاری21 روز از آنالیزها حذف گردید و مقایسه ها با دو فاصله آبیاری 7 و 14 روز ادامه یافت.نتایج حکایت از اثر معنی دار (≤0.05) عوامل دور آبیاری و جمعیت بر صفات قطر گیاه، ارتفاع گیاه، تعداد ساقه گل دهنده، قطر گل آذین، تعداد گل و زمان کامل شدن گل داشت. نتایج نشان داد که با افزایش فاصله کم آبیاری از 7 روز به 14 روز، قطر، ارتفاع گیاه و قطر گل آذین کاهش یافته، تعداد گل آذین افزایش یافته و گلدهی و تکمیل دوره رشد در اغلب جمعیت های مورد مطالعه تسریع شد. 19 جمعیت بومادران در سه خوشه گروه بندی شدند که جمعیت های خوشه I، ارتفاع و عملکرد گیاه بیشتری داشته و در زمان طولانی تری به گلدهی کامل رسیدند. در حالی که جمعیت های خوشه III، قطر گیاه، قطر گل آذین، تعداد ساقه گل دهنده و تعداد گل آذین بیشتری داشته و در زمان کوتاه تری به گلدهی کامل رسیدند که نشان دهنده توان تولید مطلوب جمعیت های بومادران این خوشه در شرایط نیمه خشک می باشد.

خرفه (Portulaca oleraca L.) یکی از گیاهان خانواده Portulacaceae است که به دلیل داشتن اسیدهای چرب امگا 3 و 6، مواد مغذی مثل آنتی اکسیدان ها، توکوفرول و فیبر ارزش تغذیه ای بالایی داشته و اثرات سودمندی در پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی و سرطان دارد. از طرفی تاثیر سالیسیلیک اسید و ریزمغذی ها بر رشد، عملکرد، فعالیت های فیزیولوژیکی و مقاومت در برابر بیماری ها، ما را به سمت بررسی اثربخشی این هورمون گیاهی و سولفات منگنز بر برخی صفات این گیاه دارویی ارزشمند سوق داد. این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی موسسه آموزش عالی امام خمینی (ره) جهاد کشاورزی کرج در سال 1394به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. اثر محلول پاشی سطوح مختلف سالیسیلیک اسید (0، 0.1، 0.5، 1 و 2 میلی مولار) و سولفات منگنز (0، 0.5 و 1 گرم در لیتر) بر صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی در بوته، وزن تر، تعداد دانه در کپسول، تعداد کپسول در بوته، میزان کلروفیل، کارتنوئید و ویتامین C مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای تحت بررسی بر تمام صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی اثر معنی دار در سطح 5% داشت. بیشترین تعداد دانه در کپسول (66.44 عدد در کپسول) از تیمار 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید و 1 گرم در لیتر سولفات منگنز بدست آمد. مقایسه میانگین اثر متقابل سالیسیلیک اسید در سولفات منگنز نشان داد که بیشترین میزان کارتنوئید (0.071 میلی گرم) متعلق به 2 میلی مولار سالیسیلیک اسید و 1 گرم در لیتر سولفات منگنز بود. به طور کلی نتایج نشان داد که غلظت های مناسب سالیسیلیک اسید و سولفات منگنز اثر مثبت و معنی داری در بهبود صفات تحت بررسی داشت.

اثر بازدارندگی اسانس چهار گیاه دارویی شامل آویشن شیرازی (.Zataria multiflora Boiss)، نعنا فلفلی (.Mentha piperita L)، رازیانه (.Foeniculum vulgare Miller) و اکالیپتوس (.Eucalyptus camadulensis Dehnh) علیه دو عامل اصلی بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه لوبیا (Fusarium solani و Rhizoctonia solani) در استان زنجان بررسی شد. برای این منظور شاخص ضدقارچی (AI) اسانس های مذکور علیه قارچ های بیماری زا در چهار غلظت 300، 200، 100ppm و 400 و پنج تکرار برای هر تیمار به روش "ظرف پتری معکوس" بررسی شد. بر اساس نتایج، اسانس آویشن شیرازی در هر چهار غلظت علیه هر دو بیمارگر و اسانس نعنا فلفلی در چهار غلظت علیه R. solani و در غلظت 400ppm F. solani بیشترین اثر بازدارندگی (بازدارندگی کامل، AI=100%) را در سطح معنی داری 5% داشتند. برای بررسی اثرات سینرژیستی بین اسانس آویشن شیرازی و نعنا فلفلی، شش نسبت اختلاط از این دو اسانس ارزیابی شدند. نتایج این بخش نشان دهنده وجود اثر سینرژیستی بین دو اسانس علیه قارچ F. solani بود. برای بررسی اثر اسانس ها و مخلوط آنها بر کنترل بیماری در شرایط گلخانه، خاک گلدان ها با هر دو بیمارگر به طور همزمان آلوده شده و بعد بذرهای لوبیا قرمز رقم ناز پس از تیمار با غلظت های مختلف اسانس های آویشن شیرازی و نعنا فلفلی و مخلوط آنها در این گلدان ها کشت شدند. غلظت ها شامل 400 ،200ppm، 600، 800، 1000، 1500، 2000، 2500، 3000 و 3500 بوده و چهار تکرار برای هر تیمار بکار رفت. تیمار بذرها با اسانس ها موجب کاهش معنی دار بیماری در گلخانه شد. موثرترین نسبت های تلفیقی بر کنترل بیماری شامل دو نسبت 40:60 آویشن به نعنا فلفلی و نسبت 20:80 آویشن به نعنا فلفلی بود. موثرترین تیمار در آزمون گلخانه ای که بیماری را به طور قابل توجهی کنترل کرد، تیمار 40:60 آویشن به نعنا فلفلی در غلظت 1500ppm بود (P=0.05).

این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی کسب و کارهای مرتبط با گیاهان دارویی در شهرستان چرداول انجام شد. در این پژوهش با توجه به ماهیت موضوع از روش های ترکیبی پژوهش کمی- کیفی و از میان این روش ها، از الگوی تلفیقی غالب-کمتر غالب و در قالب طرح دو مرحله ای استفاده شد. در بین روش های پژوهش کیفی از مصاحبه های نیمه عمیق و از میان روش های پژوهش کمی، از روش توصیفی-پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری در مرحله کیفی پژوهش صاحب نظران گیاهان دارویی و کارشناسان اقتصادی استان ایلام بوده اند که تعداد 12 نفر از آنان به روش نمونه گیری هدفمند در پژوهش مشارکت داده شده اند.جامعه آماری مرحله کمی تعداد 84 نفر از کارشناسان بوده اند که با استفاده از فرمول کوکران 50 نفر از آنان به عنوان نمونه برآورد و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها در مرحله کمی پرسشنامه ای بود که بر اساس نتیجه مرحله کیفی و بررسی پیشینه پژوهش طراحی شده و روایی آن بر اساس نظر جمعی از صاحب نظران و استادان مجرب تایید گردید. پایایی ابزار پژوهش با استفاده از نرم افزار spss و محاسبه آزمون آلفای کرونباخ، 0.91 بدست آمد که بیانگر مناسب بودن پایایی پرسشنامه بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss انجام شد. نتایج نشان داد که کاشت گیاهان دارویی، کارگاه خشک کن، پودر و بسته بندی سیر، کارگاه روغن گیری و بسته بندی کلزا، و کارگاه تولید آدامس طبیعی بنه (سقز)، به ترتیب جزء اولویت های برتر کسب و کارهای تولیدی و خدماتی، فرآوری اولیه، فرآوری ثانویه و فرآوری نهایی گیاهان دارویی بودند.

مطالعه خصوصیات فنولوژی و تعیین نیاز دمایی گیاه دارویی، منجر به شناخت بهتر از میزان و نحوه رشد و نمو شده و می توان بر اساس این ویژگی برنامه ریزی دقیقی برای بهره برداری بهینه از گیاه و میزان مواد موثره داشت. این تحقیق با هدف ارزیابی خصوصیات فنولوژی به منظور شناسایی و طبقه بندی اکوتیپ های زودرس، دیررس و میان رس گیاه دارویی زنیان (Trachyspermum ammi L.) و بررسی میزان اسانس بدست آمده از هر اکوتیپ انجام شد. در این پژوهش 23 اکوتیپ بومی گیاه دارویی زنیان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 93-92 کشت گردید. به منظور تعیین تاریخ دقیق مراحل فنولوژیک از واحد تجمع حرارتی (Growth Day Degree) و زمان (Days After planting) استفاده شد. اکوتیپ ها هر سه روز یک بار مورد ارزیابی و یادداشت برداری قرار گرفتند و زمانی که 50% گیاهان هر اکوتیپ به مرحله فنولوژی مورد نظر رسیدند تاریخ آن ثبت شد. پس از رسیدگی و برداشت، اسانس دانه به روش Hydro-distillation توسط دستگاه کلونجر تهیه گردید. نتایج حاصل از این پژوهش، اختلاف معنی داری را بین اکوتیپ ها از نظر صفات فنولوژی مورد ارزیابی نشان داد که بیانگر متفاوت بودن فاصله زمانی رسیدن به هر یک از مراحل رشدی در بین اکوتیپ های مورد مطالعه بود. بیشترین اختلاف معنی دار در صفت گلدهی دیده شد که نشان می دهد زمان رسیدن به مرحله گلدهی در اکوتیپ های مورد مطالعه متغیر می باشد. همچنین کمترین اختلاف معنی دار در صفت دانه بندی دیده شد. میزان اسانس نمونه ها نیز از 2.7% (سربیشه) تا 6.1% (اراک) محاسبه شد. همچنین بر اساس نتایج مقایسه میانگین، چهار اکوتیپ برتر از لحاظ زودرسی، میان رسی و دیررسی در هر مرحله فنولوژی مورد شناسایی و طبقه بندی قرار گرفتند. مراحل رسیدگی فیزیولوژی و طول دوره پر شدن دانه به عنوان معیار برای تعیین زودرسی و دیررسی در نظر گرفته شدند که با توجه به این معیار اکوتیپ های اراک با 6.1% محتوای اسانس و قائن با 4.72% محتوای اسانس به ترتیب به عنوان زودرس ترین و دیررس ترین اکوتیپ شناسایی و معرفی شدند.

جاسمونات ها ترکیب های مهم علامت دهنده در پاسخ های گیاهان به تنش های زیستی و غیرزیستی ازجمله نمو هستند. از طریق ارزیابی رشد، محتوای یونی و فنلی، کمیت و کیفیت اسانس، نقش متیل جاسمونات (MeJA) در مقابله با تنش شوری القاء شده با NaCl در گیاه Mentha piperita L. بررسی گردید. برای این منظور، گیاهان 24 ساعت بعد از کاربرد برگی صفر، 60 و 120 میکرومولار MeJA، تحت غلظت های شوری 1.86 (شاهد)، 5، 7.5 و 10 دسی زیمنس بر متر به مدت 2 هفته قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنش شوری وزن تر و خشک بخش های هوایی و غلظت های K+، Ca2+، Mg2+، نسبت K+/Na+ و ترکیب های فنلی را کاهش داد، در حالی که محتوای Na+ به طور معنی داری طی تنش شوری افزایش یافت. گرچه بازده اسانس با افزایش غلظت شوری افزایش یافت اما در غلظت شوری 10 دسی زیمنس بر متر کاهش یافت. اما کاربرد برون زای MeJA، محتوای K+، Ca2+، Mg2+، نسبت K+/Na+ و ترکیب های فنلی را افزایش داد، در حالی که میزان Na+ را در گیاهان تحت تنش شوری کاهش داد. به علاوه اینکه پیش تیمار با 60 میکرومولار MeJA، رشد و بازده اسانس را بهبود داد. بیشترین محتوای منتون و منتول در شوری 7.5 دسی زیمنس بر متر و غلظت 60 و 120 میکرومولار MeJA بدست آورده شد. به طور خلاصه، نتایج بدست آمده نشان داد که کاربرد MeJA می تواند تا حدی اثرات مضر تنش شوری را در M. piperita کاهش دهد.

گونه های بنگ دانه (هیوسیاموس) ازجمله بذرالبنج مشبک (.Hyoscyamus reticulatus L) منابع غنی آلکالوئیدهای تروپانی، عمدتا هیوسیامین و اسکوپولامین می باشند که به دلیل اثرات گشاد کردن مردمک چشم، ضد اسپاسم، آنتی کولینرژیک، آرام بخش و مسکن مورد استفاده قرار می گیرند. به دلیل ساختار شیمیایی پیچیده، این آلکالوئیدها از منابع طبیعی به طور عمده گیاهان تیره سیب زمینی بدست می آیند. القاء مسیرهای بیوسنتزی متابولیت های ثانویه به وسیله محرک های مختلف، راهکار موثری برای افزایش تولید و بهره وری متابولیت های ثانویه می باشد.در این پژوهش، به منظور افزایش تولید آلکالوئیدهای تروپانی، از ریشه موئین بدست آمده از ریزنمونه های کوتیلدونی تراریخت شده با سویه A7 اگروباکتریوم رایزوژنز استفاده گردید. این آزمایش در قالب فاکتوریل شامل فاکتور اول، غلظت های مختلف عصاره مخمر (صفر، 125، 250، 500 و 1000 میلی گرم بر لیتر) و فاکتور دوم، زمان های مختلف تیمار (24، 48 و 72 ساعت) و هر تیمار در سه تکرار انجام گردید. مطابق نتایج بدست آمده، به ترتیب بیشترین میزان هیوسیامین (2 برابر) و اسکوپولامین (2.5 برابر بیشتر از شاهد)، در اثر تیمار با غلظت های 500 و 250 میلی گرم بر لیتر عصاره مخمر در مدت زمان 48 ساعت تحریک زایی بدست آمد. نتایج نشان داد، تیمار با غلظت های مختلف عصاره مخمر و نیز افزایش مدت زمان تیمار منجر به کاهش معنی دار رشد ریشه های موئین در مقایسه با کشت های شاهد گردید. همچنین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی شامل کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز در ریشه های موئین تیمار شده، در مقایسه با شاهد بیشتر بود. بر اساس نتایج، چنین استنباط می شود که تهییج با عصاره مخمر، منجر به القاء تنش اکسیداتیو شده است. نتایج حاصل از این پژوهش پیشنهاد می کند که عصاره مخمر می تواند به عنوان محرکی موثر برای افزایش تولید متابولیت های ثانویه گیاهی ازجمله آلکالوئیدهای تروپانی در زیست فناوری گیاهی مورد استفاده قرار گیرد.

سالانه مقادیر بسیار زیادی علف کش شیمیایی برای کنترل علف های هرز در جهان مورد استفاده قرار می گیرد. مشکلات ناشی از استفاده از این علف کش ها سبب جستجوی راه هایی مناسب تر برای مدیریت علف های هرز گردیده است. برخی گیاهان ازجمله گیاه اکالیپتوس دارای خاصیت دگرآسیبی هستند که می توانند برای مدیریت علف های هرز در تولید علف کش های طبیعی مورد استفاده قرار گیرند. بر این اساس، این پژوهش به منظور استفاده از عصاره های برگ اکالیپتوس (bill.Eucalyptus globules La) در کنترل علف هرز عروسک پشت پرده (.Physalis alkekengi L) انجام شد. در این آزمایش از 5 نوع حلال آب، متانول، استون، اتیل استات و بنزن برای عصاره گیری استفاده شد و تاثیر هر عصاره در 5 غلظت 0، 1.25، 2.5، 5 و 10 گرم در لیتر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد در تمام عصاره ها با افزایش غلظت عصاره، شدت بازدارندگی از جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه بیشتر شد. از میان عصاره ها، عصاره های متانولی و بنزنی بیشترین اثر دگرآسیبی و عصاره های آبی و استونی کمترین اثر را داشتند. طبق نتایج، عصاره متانولی دارای اثر بازدارندگی شدیدی بر جوانه زنی و رشد گیاهچه علف هرز عروسک پشت پرده بود. به طوری که کمترین درصد جوانه زنی (54.33%) و کندترین سرعت جوانه زنی (1.24 جوانه در روز) مربوط به عصاره متانولی بود. بنابراین امکان استفاده از عصاره متانولی با غلظت های 5 و 10 گرم در لیتر در کنترل علف هرز عروسک پشت پرده وجود دارد. عصاره بنزنی نیز در غلظت های بالا اگرچه اثر بازدارندگی شدیدی بر جوانه زنی نداشت اما به شدت در کاهش رشد گیاهچه موثر بود که می تواند در برنامه مدیریت طبیعی کنترل علف هرز عروسک پشت پرده مورد توجه قرار گیرد.

با توجه به اهمیت گیاه دارویی همیشه بهار (.Calendula officinalis L) در صنایع مختلف ازجمله داروسازی، در این مطالعه تاثیرات تنش خشکی بر برخی صفات فیزیولوژیک و عملکردی این گیاه دارویی بررسی شد. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با3 تکرار طی سال های 94-1393 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند انجام شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل تنش خشکی در چهار سطح (به ترتیب 80، 60، 40 و 20 درصد آب قابل استفاده خاک) و دو تیپ گیاه همیشه بهار (تیپ دارویی و تیپ زینتی) بود. نتایج آزمایش نشان داد که با افزایش تنش، از میزان فعالیت آنزیم آسکوربات پروکسیداز کاسته شد و فعالیت دو آنزیم سوپراکسیددسموتاز و کاتالاز نیز در ابتدا افزایش و بعد کاهش یافت. تجمع بیش ازحد گونه های اکسیژن فعال (ROS) و ناکارآمدی سیستم آنتی اکسیدانی گیاه در مواجهه با آن احتمالا دلیل کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در بالاترین سطح تنش بوده است. میزان پرولین با افزایش تنش افزایش یافت، به طوری که در بالاترین سطح تنش از 4 برابر شاهد نیز بیشتر بود. با افزایش خشکی، میزان کاروتنوئیدها، کلروفیل a و b نیز به دلیل خسارت به غشاهای کلروپلاستی کاهش یافت. تنش خشکی علاوه بر خسارت به غشاء سلولی که سبب افزایش میزان MDA شد، کارایی فتوسیستم II را نیز کاهش داد. تنش خشکی همچنین وزن خشک (27%)، ارتفاع (32%)، تعداد شاخه جانبی (33%)، تعداد گل (50%) و عملکرد گل (60%) همیشه بهار را نیز کاهش داد. همچنین مشخص شد که پتانسیل تولید گل تیپ دارویی همیشه بهار (824.3 کیلوگرم در هکتار) از تیپ زینتی آن (654.9 کیلوگرم در هکتار) بیشتر است. در کل می توان نتیجه گرفت که سیستم آنتی اکسیدانی آنزیمی همیشه بهار از توانایی خوبی برای کاهش اثرات نامطلوب تنش خشکی برخوردار است. از این رو چنانچه فعالیت آنتی اکسیدانی همیشه بهار به نحوی افزایش یابد، احتمالا توانایی این گیاه برای کاهش اثرات ناشی از تنش خشکی افزایش یافته و ممکن است منجر به بهبود عملکرد آن شود.

تعدادی از گونه های مرزه (.Satureja spp) با دارا بودن ترکیب های باارزشی همانند تیمول و کارواکرول از جایگاه ویژه ای در صنایع دارویی، بهداشتی، آرایشی برخوردار می باشند.هدف از اجرای این تحقیق، بررسی کمیت و کیفیت روغن اسانسی اکسشن های مختلف گونه های مرزه در حالت زراعی بود. ابتدا بذر 35 اکسشن از 10 گونه مختلف مرزه از رویشگاه های طبیعی کشور جمع آوری شده و پس از نشاء در گلخانه مزرعه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد واقع در گردفرامرز شاهدیه یزد، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، در سه تکرار کشت شدند. سرشاخه های گلدار آنها، طی چهار سال متوالی پس از کشت جمع آوری و خشک کردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس گیری انجام شد. پس از تعیین بازده اسانس بر اساس وزن خشک گیاه، اسانس به وسیله کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی تجزیه و شناسایی اسانس ها انجام شد. نتایج تجزیه واریانس میزان تولید وزن تر و وزن خشک اندام های هوایی، وزن خشک برگ، وزن خشک شاخه ها، بازده اسانس و میزان تولید اسانس در هکتار در سال های 1390، 1391 و 1392 در سطح 1% معنی دار بود. مقایسه میانگین ها توسط آزمون دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد. از بین ترکیب های شیمیایی موجود در اکسشن های مختلف 4 ترکیب پارا-سیمن، گاما-ترپینن، تیمول و کارواکرول با درصد بالا در طی چهار سال مورد مقایسه و بررسی قرار گرفتند. همچنین ترکیب های آلفا-توژان، آلفا-پینن، بتا-پینن، آلفا-ترپینن، ترانس کاریوفیلن، ترپینئول، اسپاتولنئول و کاریوفیلن اکساید در برخی از اکسشن ها درصد بالایی را به خود اختصاص دادند. به طور کلی با در نظر گرفتن بازده، میزان تولید و ترکیب های تشکیل دهنده اسانس، اکسشن های 15 (S. rechingeri) با منشا استان ایلام با میانگین 5.8% اسانس و میزان تولید 113.9 کیلوگرم اسانس در هکتار و 64% کارواکرول و 12.2% تیمول، اکسشن107 (S. spicigera) با منشا استان گیلان با میانگین 2.4% اسانس و میزان 75.5 کیلوگرم اسانس در هکتار و 43.4% تیمول و 9.2% کارواکرول، اکسشن 24 (S. rechingeri) با منشا استان ایلام با میانگین 4.2% اسانس و میزان تولید 63.8 کیلوگرم اسانس در هکتار و 75.4% کارواکرول و 6.2% تیمول و اکسشن SKM (S. bachtiarica) با منشا استان یزد با 62.6% اسانس و میزان تولید 51.9 کیلوگرم اسانس در هکتار و 66% کارواکرول و 0.5% تیمول به ترتیب به عنوان اکسشن های برتر معرفی می شوند.