تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1392 | دوره:29 | شماره:3 (پیاپی 61) |تعداد مقالات:19

به منظور بررسی اثر دور آبیاری و نیتروژن بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella Foenum-gracum L.) آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی دانشگاه آزاد بیرجند در بهار سال 1388 انجام شد. دور آبیاری (در سه سطح 4، 8 و 12 روز) به عنوان عامل اصلی و کود نیتروژن (در چهار سطح صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم اوره در هکتار) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در تیمارهای آبیاری پس از 4 و 8 روز تفاوت معنی داری نداشت؛ افزایش نیتروژن موجب افزایش عملکرد دانه شد ولی بین مقادیر 100 و 150 کیلوگرم اوره در هکتار تفاوت معنی داری از لحاظ عملکرد دانه دیده نشد. کاهش آب مصرفی همچنین موجب افزایش معنی دار سدیم، پرولین و کربوهیدرات، و کاهش پتاسیم، کلروفیل a، کاروتنوئید و مجموع رنگدانه های فتوسنتزی در برگ شد ولی روی کلروفیل b اثر معنی داری نداشت. نیتروژن موجب افزایش معنی دار کلروفیل a، کاروتنوئید، مجموع رنگدانه ها و پتاسیم گردید. افزایش نیتروژن تا سطح 50 کیلوگرم در هکتار موجب افزایش کربوهیدرات ولی پس از آن باعث کاهش کربوهیدرات برگ شد. بر اساس نتایج بدست آمده در این آزمایش، می توان بیان کرد که گیاه دارویی شنبلیله تا حدودی به خشکی مقاوم است و با در نظر گرفتن اهمیت این گیاه دارویی، می توان در شرایط کمبود آب از آن به عنوان جایگزین گیاهانی که ارزش اقتصادی پایین تری در شرایط کمبود آب دارند، استفاده نمود.

در این تحقیق، اندام های هوایی گیاه Salvia verticillata L. در فصل گلدهی از اصفهان-خور جمع آوری شد و عصاره کلروفرمی آن مورد بررسی قرار گرفت. برای جداسازی اجزای عصاره از کروماتوگرافی ستونی (فاز ساکن سیلیکاژل) استفاده شد. برای شستشوی ستون از حلال کاملا غیرقطبی n- هگزان استفاده شد و بعد قطبیت حلال شوینده با اتیل استات افزایش یافت. در پایان، ستون با متانول شسته شد تا تمامی اجزای باقی مانده از ستون خارج شود و نهایتا 37 جز بدست آمد. به منظور خالص سازی بیشتر از کروماتوگرافی ستونی (با ستون های کوچکتر) و کروماتوگرافی لایه نازک (با استفاده از صفحات شیشه ای) استفاده گردید. برای شناسایی نمونه های خالص شده از تکنیک های مختلف طیف بینی رزونانس مغناطیسی هسته (NMR) و در برخی موارد از طیف جرمی استفاده شد. بتا-سیتوسترول و دو دی ترپنوئید به نام های ماروبینون بی و پرگرینول از جمله ترکیب هایی بودند که از عصاره کلروفرمی جداسازی شده و پس از خالص سازی با استفاده از طیف بینی جرمی و طیف بینی رزونانس مغناطیسی هسته مورد شناسایی قرار گرفتند.

امروزه استفاده از گیاهان دارویی و جایگزینی آنها با مواد شیمیایی پرخطر در صنعت آبزی پروری رو به افزایش نهاده است. یکی از این داروهای گیاهی مورد استفاده عصاره گل میخک است که عمدتا در صنعت آبزی پروری برای کاهش تنش، بیهوشی و آرام بخشی استفاده می گردد. اوژنول یک داروی گیاهیست که از عصاره گل میخک تهیه می شود. در این مطالعه محدوده سمیت و غلظت نیمه کشندگی (LC50) داروی بیهوشی اوژنول بر روی ماهی بنی Barbus sharpy مورد مطالعه قرار گرفته است. برای انجام این مطالعه، تعداد 735 عدد بچه ماهی انگشت قد بنی با وزن متوسط 5±1 گرم از مرکز تکثیر و پرورش شهید ملکی اهواز به طور تصادفی صید و به دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر (آزمایشگاه شیلات) منتقل گردید. بعد از سپری شدن دوره سازش پذیری، بچه ماهیان انگشت قد بنی در معرض غلظت های مختلف (10، 20، 30، 40، 50، 100، 150 و 200 میلی گرم در لیتر قرار گرفتند و تغییرات رفتاری و تلفات در زمان های 0، 1، 12، 24، 48، 72 و 96 ساعت پس از بیهوشی ثبت و محدوده سمیت و غلظت نیمه کشندگی (LC50) تعیین گردید. نتایج بدستامده نشان داد که غلظت 1 میلی گرم در لیتر، بهترین غلظت برای آرام بخشی و غلظت 40 میلی گرم در لیتر، بهترین غلظت برای القای بیهوشی در این گونه می باشد. همچنین غلظت 200 میلی گرم در لیتر، غلظت بسیار سمی در این گونه مشخص گردید. بر اساس تحلیل های آماری، غلظت نیمه کشندگی 48 ساعته اوژنول 22.61±1.76 میلی گرم در لیتر می باشد که این مقدار نشان دهنده سمیت متوسط اوژنول در این گونه می باشد. نتایج حاصل از این تحقیق حکایت از آن دارد که اوژنول می تواند در صنعت آبزی پروری ماهیان بومی به عنوان جایگزین مناسب داروی بیهوشی MS222 مورد استفاده قرار گیرد.

جنس Neogaillonia، متعلق به تیره روناس (Rubiaceae)، در ایران شامل 4 گونه می باشد. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیب های شیمیایی موجود در اسانس اندام های هوایی گونه Neogaillonia eriantha (Jaub.& spach) Lincz. از گونه های انحصاری ایران بود. بدین منظور، این گیاه در اردیبهشت ماه 1389 از منطقه ای بین سیرجان و حاجی آباد، ارتفاع 2900 متری، واقع در استان کرمان، جمع آوری و از اندام های هوایی آن به روش تقطیر با آب، اسانس گیری بعمل آمد. بازده متوسط اسانس، (w/w) %0.2 بود. ترکیب های تشکیل دهنده اسانس با استفاده از دستگاه های کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند 22 ترکیب در روغن اسانسی این گیاه شناسایی شد که در مجموع %99.6 کل اسانس را تشکیل می دادند. ترکیب های اصلی تشکیل دهنده اسانس، بتا-پینن (%17.1)، 1،-8 سینئول (%15.4)، دلتا-3-کارن (%11.4)، پی پریتون (%11.3)، آلفا-پینن (%9.1)و لیمونن (%8.7) بودند. روغن اسانسی این گیاه غنی از منوترپن ها (%95.9) بود.

به منظور اثر رژیم های مختلف آبیاری و انواع خاکپوش بر شاخص های فیزیولوژیک و میزان اسانس گیاه دارویی نعنا فلفلی (Mentha piperita L.) در سال 1389 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد آزمایشی به صورت فاکتوریل با طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل سه سطح آبیاری (100، 80 و 60 درصد نیاز آبی محاسبه شده از تشت تبخیر کلاس A) و دو نوع خاکپوش (پلاستیک سیاه، خرده چوب) و شاهد بدون پوشش بودند. نتایج حاصل نشان داد که اثر آبیاری بر وزن تر و خشک، سطح برگ و محتوای آب نسبی برگ و عملکرد اسانس معنی دار بود. اثر خاکپوش بر فاصله میان گره ها، تعداد شاخه، وزن تر و خشک، سطح برگ و عملکرد اسانس معنی دار بود. اثر متقابل آبیاری و خاکپوش بر فاصله میان گره، وزن تر و خشک، و سطح برگ معنی دار بود. نتایج این تحقیق نشان داد که بالاترین عملکرد وزن خشک بوته (38.35 گرم) و بالاترین عملکرد اسانس (82.83 لیتر در هکتار) در تیمار سطح اول آبیاری به همراه کاربرد خاکپوش خرده چوب بدست آمد. همچنین بین تیمار سطح اول آبیاری به همراه خاکپوش خرده چوب با تیمار سطح سوم آبیاری و خاکپوش خرده چوب اختلاف معنی داری وجود نداشت. کمترین عملکرد وزن خشک (14.87 گرم) و کمترین عملکرد اسانس (29.57 لیتر در هکتار) با تیمار سطح سوم آبیاری و بدون پوشش بدست آمد. همچنین بهترین تیمار در کاهش اثر تنش ناشی از کم آبیاری، خاکپوش خرده چوب بوده است. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که استفاده از خرده چوب به عنوان خاکپوش و آبیاری به میزان %60 نیاز آبی، بالاترین شاخص بهره وری آب در تولید نعنا فلفلی را در شرایط اقلیمی منطقه محل اجرای آزمایش دارا می باشد.

به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی انیسون (Pimpinella anisum L.)، شامل میزان اسانس و میزان آنتول، گاما-هیماکالن و استراگول در اسانس، آزمایشی به صورت فاکتوریل دو عامله با استفاده از عوامل ورمی کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) و کود بیولوژیک فسفره (عدم تلقیح، تلقیح با بذر و تلقیح با بذر + محلول پاشی بر روی خاک در مرحله ساقه رفتن) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با نه تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات همند دماوند وابسته به موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال زراعی 1387-1389 مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین میزان اسانس در دانه (%4.21) در مصرف 10 تن ورمی کمپوست حاصل شده و بیشترین میزان آنتول در اسانس (%94.14) و کمترین میزان گاما-هیماچالن (%2.47) و استراگول (%1.10) در اسانس با مصرف 5 تن ورمی کمپوست حاصل گردید. کود بیولوژیک فسفره نیز دارای تاثیر معنی داری بر روی صفات مورد بررسی بود، به طوری که بیشترین میزان اسانس در دانه (%3.97) و میزان آنتول در اسانس (%94.60) و نیز کمترین میزان گاما-هیماچالن (%2.12) و استراگول (%0.95) در اسانس با دو بار مصرف کود بیولوژیک فسفره بدست آمد. همچنین اثرهای متقابل در بین عامل ها بر روی میزان گاما-هیماچالن و استراگول در اسانس معنی دار گردید، به طوری که کمترین میزان گاما-هیماکالن (%1.93) و استراگول (%0.97) در اسانس در تیمار 5 تن ورمی کمپوست و دو بار مصرف کود بیولوژیک فسفره حاصل شد.

گل راعی از گیاهان دارویی ارزشمند است، این گیاه در ایران دارای 17 گونه می باشد، اما تنها گونه با ارزش آن Perforatum است. این گیاه در معالجه افسردگی نقش اساسی دارد. در این تحقیق گیاه گل راعی (Hypericum perforatum L.) با غلظت های مختلف مولیبدن شامل (شاهد، 0.1، 0.4، 0.8، 1.6 mM) در محلول مغذی هوگلند 6.8 PH تیمار شدند و بعد از نمونه ها برای سنجش پارامترهای بیوشیمیایی استفاده شد. مولیبدن به طور معنی داری سبب افزایش مقدار پرولین گل راعی می شود. فعالیت های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز اندام هوایی در تمام تیمارهای مولیبدن افزایش یافته، ولی در ریشه فعالیت این آنزیم ها در غلظت های بالاتر کاهش یافته است. فعالیت پراکسیداز اندام هوایی با تیمار غلظت های مختلف مولیبدن بجز در غلظت 0.8 میکرومولار مولیبدن افزایش می یابد و در ریشه نیز افزایش فعالیت پراکسیداز دیده شده است، اما در غلظت های بالاتر کاهش یافته است. افزایش مقدار مالون دآلدئید در غلظت های بالای مولیبدن دیده می شود. به طوری که مقدار مولیبدن به نسبت افزایش غلظت مولیبدن تیمار شده بیشتر شده است. بنابراین تنش مولیبدن مقدار پرولین و آنزیم های پراکسیداز، کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز را افزایش می دهد و در غلظت های زیاد مولیبدن علائم سمیت به صورت پراکسیداسیون لیپید ظاهر می شود. آنالیز داده ها از طریق نرم افزار رایانه ای spss و مقایسه میانگین ها با آزمون چند دامنه ای دانکن انجام شد. در هر بررسی از 3 تکرار استفاده شد.

گونهRhabdosciadium aucheri Boiss.  متعلق به تیره چتریان یک گونه انحصاری ایران است که در استان های همدان، لرستان، چهارمحال بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و تهران می روید. سرشاخه گیاه مورد نظر در مرحله گلدهی کامل از ارتفاعات گردنه اسدآباد در استان همدان از ارتفاع 2330 متر از سطح دریا جمع آوری گردید و بعد از 100 گرم سرشاخه خشک شده آن به روش تقطیر با آب اسانس گیری بعمل آمد. بازده اسانس گونه مورد مطالعه بر اساس وزن خشک %0.67 بود. اسانس بدستامده به وسیله دستگاه های GC و GC/Mass آنالیز گردید. در مجموع هجده ترکیب در اسانس روغنی گونه مورد مطالعه شناسایی گردید. بتا-سزکوئی فلاندرن (%49.9)، اپی-آلفابیزابولول (%11.9)، اینترمدئول (%8.2)، جرماکرن-D (%7.6) و بتا-بیزابولن (%4.9) ترکیب های اصلی تشکیل دهنده اسانس بودند. این تحقیق برای اولین بار در جهان انجام شد.

جنس Ziziphora متعلق به خانواده نعنا، شامل 4 گونه (Z.persica Bunge.، Z. capitata L.، Z. tenuior L. و Z. clinopodioides Lam.)، پراکندگی وسیعی در ایران دارد. گونه Z.clinopodioides L. با نام فارسی کاکوتی کوهی منبع غنی از روغن اسانسی است. در این تحقیق بخش های هوایی پنج زیرگونه از گونه Z.clinopodioides Lam. از نقاط مختلف جمع آوری گردیدند. پس از خشک کردن گیاه، اسانس گیری از آن با روش تقطیر با آب صورت گرفت. جداسازی و شناسایی ترکیب های موجود در اسانس توسط کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) انجام شد. از نظر کمی و کیفی اسانس زیرگونه های مختلف، با یکدیگر متفاوت هستند. در اسانس زیرگونه rigida جمع آوری شده از ارومیه و فارس 15 و 19 ترکیب شناسایی شد؛ ترکیب شاخص در هر دو پولگون به ترتیب با %46.8 و %36.1 بود. در اسانس زیرگونه های filicaulis از ارسباران، bungeana از تبریز و ronnigeri از ارومیه به ترتیب 15، 18 و 19 ترکیب شناسایی شد که پولگون، به ترتیب با %46، %23 و %52 ترکیب شاخص بود. در اسانس زیرگونه pseudodasyantha جمع آوری شده از قزوین نرسیده به زشک و قزوین به ترتیب 14 و 16 ترکیب شناسایی شد. در گیاه اول پولگون (%49.8) و در گیاه دوم لیمونن (%29) ترکیب های شاخص هستند. در اسانس زیرگونه مذکور از دو منطقه گرمابدره و شهرستانک به ترتیب 18 و 16 ترکیب شناسایی شد. ترکیب های شاخص گاما-ترپینن (%16.1) در زیرگونه مربوط به گرمابدره و 1،-8 سینئول (%32.4) در زیرگونه مربوط به شهرستانک می باشند.

مرزه با نام علمی (Satureja hortensis L.) گیاهی علفی و یکساله از خانواده Labiatae بومی جنوب اروپا، آناتولی، قفقاز، عراق و غرب ایران بوده و امروزه در اغلب دنیا کشت می گردد. به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بر صفات مورفولوژیک مرزه (.Satureja hortensis L)، آزمایشی به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تاریخ کاشت (22 فروردین، 2 و 13 اردیبهشت) به عنوان عامل اصلی و سه تراکم (35 ´ 15، 35 ´ 25، 35 ´ 35 سانتی متر) به عنوان عامل فرعی در سه تکرار در سال 89 در دانشگاه کشاورزی ساری انجام شد. گیاهان در مرحله گلدهی کامل بررسی شدند. اثر تاریخ کاشت و تراکم بر اغلب صفات مورفولوژیک مرزه معنی دار شد. نتایج مقایسه میانگین تاریخ کاشت نشان داد که تاریخ کاشت اول بیشترین ارتفاع گیاه (52.3 سانتی متر)، قطر ساقه (8.8 میلی متر)، تعداد گره (17.81)، تعداد ساقه فرعی (23.22)، قطر ریشه (9.12میلی متر) و وزن خشک ریشه (2.76 گرم بر بوته) بود. تاخیر در تاریخ کاشت به طور معنی داری باعث افزایش وزن خشک اندام هوایی شد. به طوری که بیشترین مقدار آن (3023.1 و 2663.9 کیلوگرم در هکتار) از تاریخ های کاشت سوم و دوم بدست آمد. نتایج مقایسه میانگین تراکم ها نشان داد که تراکم سوم (کمترین تراکم) بیشترین قطر ریشه (9.33 میلی متر) و وزن خشک ریشه (2.56 گرم بر بوته) را داشت. به علاوه اینکه تراکم های سوم و دوم بیشترین ارتفاع گیاه (53.03 و 51.09 سانتی متر)، قطر ساقه (7.92 و 7.4 میلی متر)، تعداد گره (17.06 و 16.32) تعداد ساقه فرعی (21.94 و 21.79) بود. اثر تراکم بر وزن خشک اندام هوایی معنی دار نشد. البته نتایج بدستامده نشان داد که خصوصیات مورفولوژیک مرزه که اغلب از اجزای عملکرد پیکر رویشی محسوب می شوند، تحت تاثیر تیمارهای زراعی قرار داشته و با مدیریت صحیح می توان عملکرد رویشی را افزایش داد.

به منظور بهبود عملکرد دانه و افزایش عملکرد کیفی گیاهان دارویی، استقرار سیستم کشاورزی پایدار و بکارگیری کودهای زیستی از اهمیت بسزایی برخوردار است. بدلیل بررسی اثر کودهای زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی همیشه بهار (.Calendula officinalis L) آزمایشی به صورت فاکتوریل با استفاده از فاکتورهای کمپوست (بدون کود آلی، کمپوست زباله شهری، کود آلی گرانوله و ورمی کمپوست) و کود فسفاته زیستی (تلقیح و عدم تلقیح) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 8 تیمار و 3 تکرار در سال 1389 به اجرا درآمد. مقایسه میانگین ها توسط آزمون چنددامنه ای دانکن در سطح احتمال %5 انجام شد. نتایج نشان داد که کود فسفات زیستی دارای تاثیر معنی داری بر روی ارتفاع بوته، عملکرد گل، وزن هزاردانه، تعداد گل و شاخص برداشت دانه نداشت، ولی تاثیر آن بر قطر گل، تعداد ساقه های فرعی، عملکرد زیست توده، عملکرد بذر و شاخص برداشت بود. همچنین در بیشتر صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری بین تیمارهای اعمال شده و تیمار شاهد (بدون کود آلی، بدون تلقیح) وجود داشت. مصرف کودهای زیستی باعث افزایش معنی دار ارتفاع بوته، عملکرد بیوماس، وزن هزاردانه و شاخص برداشت شد؛ درحالی که قطر گل، تعداد ساقه های فرعی، عملکرد گل خشک، تعداد گل در مترمربع و عملکرد بذر تحت تاثیر قرار نگرفتند. البته در بیشتر صفات کود آلی ورمی کمپوست به همراه کود فسفاته بارور-2 دارای بیشترین مقادیر بدست آمده بود و بر افزایش اجزای عملکرد همیشه بهار اثر مثبت گذاشته و موجب بهبود عملکرد دانه گردید.

خارمریم با نام علمی Silybum marianum (L.) Gaertn گیاهی یک یا دو ساله از خانواده کاسنی است که در صنایع داروسازی اهمیت فراوان دارد. ترکیب های موثره این گیاه گروهی از فلاونولیگنان ها شامل سیلی بین، ایزوسیلی بین، سیلی کریستین، سیلی دیانین و تاکسی فولین بوده که مجموعا به عنوان سیلی مارین شناخته می شوند. این گیاه در درمان انواع بیماریهای قلبی و عروقی، دیابت، چربی خون، بیماریهای کبدی (زردی، سیروز و آماس کبدی) و بیماریهای کیسه صفرا و ... موثر است. در این تحقیق اندام های مختلف گیاه خارمریم شامل برگ جوان، برگ مسن، ساقه، ریشه، گل آذین و بذر در طی ماه های مختلف در منطقه گرگان به طور جداگانه جمع آوری و میزان فلاونوئید کل، سیلی مارین و اجزای تشکیل دهنده سیلی مارین به روش HPLC اندازه گیری شد. نتایج بدستامده نشان داد که بیشترین مقدار فلاونوئید کل در بذر و گل آذین و پس از آن در ساقه های گیاه وجود دارد. همچنین این نتایج نشان داد که اثر زمان بر میزان فلاونویید و نیز اثر متقابل دو عامل ماه برداشت و نوع اندام در گیاه خارمریم بر میزان فلاونوئیدهای این گیاه معنی دار است. داده های حاصل از آنالیز دستگاه HPLC نشان داد که نوع ترکیب های سازنده سیلی مارین در نمونه های مورد بررسی مشابه بوده و اختلاف اساسی آنها در مقدار فلاونولیگنان های سازنده آنهاست. در بین ترکیب های سازنده سیلی مارین، مقدار سیلی دیانین در ساقه های گیاه بیشتر بوده، در صورتی که مقدار سایر اجزا در بذر بیشتر بود. در مجموع نتایج حاضر نشان می دهد که گرگان منطقه مناسبی برای کشت گیاه خارمریم بوده و با توجه به اینکه ساقه گیاه نیز حاوی مقادیر قابل توجهی از سیلی مارین است می تواند به عنوان منبع مناسب در تولید ماده دارویی مورد توجه قرار گیرد.

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و نیتروکسین بر عملکرد گل، اجزاء عملکرد، رنگریزه های فتوسنتزی و میزان پرولین گیاه دارویی همیشه بهار (Calendula officinalis L.)، مطالعه ای در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد واقع در 30 کیلومتری جنوب تهران انجام شد. این آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار و در سال زراعی 89-90 اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل خشکی به عنوان فاکتور اصلی (-1 پتانسیل رطوبت خاک 0.5 اتمسفر به عنوان شاهد و ظرفیت زراعی (FC)، -2 پتانسیل 3.5 اتمسفر به عنوان تنش ملایم، -3 پتانسیل 6.5 اتمسفر به عنوان تنش نسبتا شدید و -4 پتانسیل 10 اتمسفر به عنوان تنش شدید) از مرحله 4 برگی و کاربرد کود زیستی نیتروژن به عنوان فاکتور فرعی (-1 شاهد (بدون اعمال تیمار)، -2 اختلاط دو لیتر در هکتار کود زیستی نیتروژنه همراه با آب آبیاری و -3 تلقیح دو لیتر در هکتار کود زیستی نیتروژنه به صورت بذرمال) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که خشکی، کاربرد کود زیستی و اثر برهمکنش آنها بر ارتفاع بوته، عملکرد گل، محتوی رنگریزه های فتوسنتزی، محتوی پرولین و درصد عصاره گل تاثیر معنی داری (p£0.01) داشت. به طوری که بیشترین عملکرد گل (574.46 کیلوگرم در هکتار) و میزان عصاره (%22.79) در شرایط پتانسیل رطوبت خاک 0.5 اتمسفر حاصل شد. همچنین بیشترین ارتفاع بوته (27.11 سانتی متر) و محتوی رنگریزه های فتوسنتزی (17.59) نیز در تنش ملایم (3.5 اتمسفر) حاصل شد و محتوی پرولین در تیمار آبیاری مطلوب (ظرفیت مزرعه)، %47 کمتر از خشکی نسبتا شدید (6.5 اتمسفر) بود. بر اساس نتایج، بیشترین ارتفاع بوته، عملکرد گل، محتوی پرولین و مقدار عصاره گل از کاربرد کود زیستی به صورت بذرمال حاصل شد. به طور کلی نتایج نشان داد که گیاه دارویی همیشه بهار می تواند همگام با کاربرد 2 لیتر کود زیستی نیتروکسین به صورت بذرمال سطوح نسبتا شدید خشکی (6.5 اتمسفر) را تحمل نماید.

فلاونوییدها طبقه بزرگی از پلی فنل ها با بیش از 4000 ترکیب هستند که در گیاه نقش آنتی اکسیدانی را در فتوسنتز به عهده دارند و در انسان دارای اثرهای آنتی اکسیدانی، ضدالتهابی، جلوگیری کننده سرطان و محافظت کننده از قلب می باشند. ترکیب کوئرستین و کامفرول در گروه فلاونول ها قرار دارند و برای مقابله با ویروس ها و سلول های سرطانی استفاده می شوند. هدف از این تحقیق، استخراج و اندازه گیری ترکیب کوئرستین و کامفرول در گونه گیاهی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) بود. برای این منظور این گونه در اوایل خردادماه 1389 از موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور جمع آوری، و بعد از اندام های مختلف (گل، برگ، ساقه و بذر) با روشهای مختلف استخراج شد. در روش اول نمونه با حلال کلروفرم توسط دستگاه سوکسله به مدت 72 ساعت استخراج گردید. در روش دوم به نمونه قبلی که با حلال کلروفرم استخراج شده بود پس از جدا کردن حلال، متانول اضافه نموده و مجددا عمل استخراج انجام شد. در روش سوم با توجه به میزان ماده خشک از اندام های مختلف گیاه تازه رازیانه توزین، سپس با حلال های متانول و اسیداستیک (به نسبت1:9 ) توسط دستگاه آسیاب برقی خرد و همزمان صاف گردید. در روش چهارم گیاه تازه مطابق با میزان ماده خشک هر اندام ابتدا با دستگاه آسیاب برقی خردشد و بعد با حلال های متانول و اسیداستیک (به نسبت 1:9) و به مدت یک هفته خیسانده و بعد صاف گردید. بعد همه نمونه های بدست آمده به حجم 30 میلی لیتر تغلیظ گردیدند. جمعا 32 نمونه بدست آمد که میزان ترکیب کوئرستین وکامفرول آنها توسط دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین مقادیر کوئرستین بدست آمده در Foeniculum vulgare Mill.، مربوط به گل (2990 PPM)، برگ (1223 PPM) و بذر تازه (1779 PPM) در روش استخراج با متانول و در ساقه (1316 PPM) به روش خیساندن با متانول-اسیداستیک بدست آمد و کمترین مقادیر کوئرستین بدست آمده مربوط به روش اول (استخراج با کلروفرم) بود که در گل (17 PPM)، برگ (15 PPM)، ساقه (9 PPM)، و در بذر (50 PPM) بدست آمد. در شرایط کشت یکسان بیشترین مقادیر کامفرول بدست آمده در گل (912 PPM)، برگ (273 PPM)، ساقه (184 PPM) و در بذر تازه (1142 PPM) به روش خیساندن با متانول-اسیداستیک و کمترین مقادیر کامفرول بدست آمده مربوط به روش استخراج با کلروفرم است که در گل (209 PPM)، برگ (55 PPM)، ساقه (45 PPM) و در بذر (427 PPM) بدست آمد.

گروه سیستم های دارورسانی نوین، پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران استفاده از فناوری نانو کپسول در آفت کش ها موجب افزایش کارایی، سازگاری بیشتر با محیط زیست، بهبود کیفیت و رهایش کنترل شده این مواد شده است. در این تحقیق کارایی اسانس نانو کپسوله شده گیاه درمنه Artemisia sieberi Besser بر شاخص های تغذیه شب پره پشت الماسی Plutella xylostella L. (Lepidoptera: Yponomeutidae). در مقایسه با اسانس معمولی مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش های متعددی برای اندازه گیری شاخص های غذایی شب پره پشت الماسی نظیر میزان رشد نسبی، نرخ مصرف نسبی، شاخص های کارایی تبدیل غذای بلعیده شده، کارایی تبدیل غذای هضم شده، شاخص تقریبی هضم شوندگی و بازدارندگی تغذیه طراحی گردید. تیمارها به روش دیسک های برگی در شرایط کنترل شده در دمای 27±1 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 65±5 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی ارزیابی شدند. بدین منظور برای هر تکرار در غلظت های مختلف 10 عدد لارو سن سوم شب پره پشت الماسی روی دیسک برگی قرار گرفت و در زمان های متوالی 24، 48 و 72 ساعت پس از تغذیه، میزان غذای خورده شده و مقدار افزایش وزن لاروها ثبت شد. نتایج نشان داد که نانو کپسول اسانس درمنه به طور معنی داری نرخ رشد نسبی، شاخص های کارایی تبدیل غذای بلعیده شده، کارایی تبدیل غذای هضم شده و شاخص تقریبی هضم شوندگی غذا را در مقایسه با شاهد (اسانس فرموله نشده) کاهش داده است. به علاوه اینکه یافته های حاصل از کاربرد فرمولاسیون نانو کپسول اسانس حکایت از وجود اثر سمیت پس از تغذیه توسط اسانس گیاه درمنه داشت. بنابراین نانو کپسول اسانس گیاه درمنه به عنوان یک حشره کش در کنترل شب پره پشت الماسی قابلیت بالایی برای مطالعات بیشتر و تکمیلی را دارد.

به منظور بررسی عملکرد و بازده اسانس چهار گونه آویشن محلی و خارجی با تراکم های مختلف در شرایط دیم آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات مراتع همند آبسرد (دماوند) در سال 1390 انجام شد. چهار گونه آویشن (Thymus daenensis،T pubescens،T. kotschyanus و T. vulgaris) به عنوان عامل اصلی و تراکم شامل فاصله های روی ردیف 25، 35 و 50 سانتی متر به عنوان عامل فرعی محسوب شد. صفات اندازه گیری شده شامل ارتفاع، تعداد ساقه هوایی، طول ریشه، قطر تاج پوشش، وزن خشک ریشه، عملکرد تر و خشک اندام هوایی، درصد و عملکرد اسانس بود. نتایج حکایت از تفاوت معنی دار گونه ها در صفات اندازه گیری شده داشت. در میان صفات اندازه گیری شده اثر تراکم تنها بر تعداد ساقه هوایی، قطر تاج پوشش، عملکرد تر اندام هوایی و وزن خشک ریشه معنی دار شد. بررسی اثر متقابل گونه و تراکم نشان داد بالاترین عملکرد ماده خشک (2206 کیلوگرم در هکتار) مربوط به گونه T.kotschyanus در فاصله کشت 25 سانتی متر و کمترین مقدار (554.7 کیلوگرم در هکتار) مربوط به گونه T.vulgaris در فاصله کشت 50 سانتی متر بود. بالاترین بازده اسان (%2.1) در گونه T kotschyanus با فاصله کشت 25 سانتی متر و بالاترین عملکرد اسانس در گونه T.daenensis با فاصله کشت 25 سانتی متر مشاهده شد.