تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1395 | دوره:32 | شماره:6 (پیاپی 80) |تعداد مقالات:17

آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen. ) گیاهی دارویی، بوته ای و چندساله است که در برخی مناطق ایران ازجمله استان یزد به صورت خودرو رویش دارد. این تحقیق به منظور تعیین اکسشن(های) برتر آویشن کوهی کشت شده از لحاظ کمّیت و کیفیت اسانس در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا درآمد. بذرهای 19 اکسشن این گیاه جمع آوری شده از رویشگاه های طبیعی، در گلخانه کشت و نشاء های حاصل به مزرعه منتقل شدند. در سال دوم سرشاخه های گیاه در مرحله 50% گلدهی برداشت و در سایه خشک گردیدند. اسانس گیری به روش تقطیر با آب انجام و پس از تعیین بازده اسانس اجزاء تشکیل دهنده اسانس شناسایی شدند. تجزیه خوشه ای براساس بازده ترکیب عمده تشکیل دهنده اسانس اکسشن ها را در سه گروه غنی از تیمول-پاراسیمن (TK2، TK6، TK13، TK16، TK18، TK19)، کارواکرول-تیمول (TK1، TK3، TK4، TK5، TK7، TK11، TK14، TK15، TK17) و ژرانیول-لینالول (TK8، TK9، TK10، TK12) را قرار داد. براساس نتایج این بررسی، اکسشن TK7 با منشأ استان آذربایجان غربی با 42/3% اسانس و میزان تولید اسانس 4/36 کیلوگرم در هر هکتار و 8/63% کارواکرول و اکسشن TK14 با منشأ استان تهران با 2/2% اسانس و میزان تولید اسانس 5/35 کیلوگرم در هر هکتار و 2/47% کارواکرول و تیمول و اکسشن TK5 با منشأ آذربایجان غربی با 4/2% اسانس و میزان تولید 3/38 کیلوگرم در هر هکتار اسانس و 57% تیمول و کارواکرول به عنوان اکسشن های برتر گونه Thymus kotschyanus معرفی شدند.

این پژوهش به منظور بررسی اثر شوری بر میزان و ترکیب اجزاء اسانس و خواص آنتی اکسیدانی گیاه بومادران (Achillea millefolium L. ) در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار شوری شامل سطوح صفر (شاهد)، 50، 100 و 150 میلی مول در لیتر کلرید سدیم و چهار تکرار در شرایط کنترل شده گلخانه ای انجام شد. اسانس گیاه با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج و با استفاده از روش های کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی اجزای تشکیل دهنده آن تفکیک و شناسایی گردید. سپس میزان پرولین برگ و فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره در غلظت های مختلف اندازه گیری شد. نتایج بررسی درصد وزنی اسانس افزایش معنی داری را در تیمار شوری 150 میلی مول در لیتر نشان داد. عمده ترین ترکیب های تشکیل دهنده اسانس عبارت بودند از: دلتا-کادینول، ترانس بتا-فارنسن، آلفا-بیسابولول، کاریوفیلن اکساید، بورنئول و منتون که با افزایش شوری میزان این ترکیب ها افزایش نشان داد. برخی ترکیب ها مانند سابینن، سیس-بتا-اوسیمن و سیس-گاما-بیسابولن فقط در تیمار شاهد و ترکیب هایی مانند منتون، بتا-بیسابولون، اپی-بتا-سانتالن و 8، 1-سینئول فقط در گیاهان تیمار شده با نمک مشاهده شدند. البته محتوای پرولین در تمامی تیمارها در مقایسه با نمونه شاهد افزایش نشان داد. بررسی فعالیت مهار رادیکال DPPH عصاره متانولی گیاه نیز نشان داد که خاصیت آنتی اکسیدانی و قدرت احیاءکنندگی عصاره با زیاد شدن غلظت شوری، افزایش یافته است و در واقع شوری تولید ترکیب های آنتی اکسیدانی بومادران را افزایش داده است.

آویشن دنایی با نام علمی Thymus daenensis Celak.، گیاهی از تیره نعناعیان و از گونه های اندمیک جنس آویشن در ایران می باشد. با وجود نیاز روزافزون برای تکثیر انبوه این گیاه به دلیل وجود انواع متابولیت های ثانویه مفید، اطلاعات کمی در مورد روش های ازدیاد آن وجود دارد. در این تحقیق برهم کنش بعضی از تیمارهای هورمونی به منظور ایجاد کشت درون شیشه برای کال زایی و ریزازدیادی گیاه آویشن دنایی در محیط کشت MS با غلظت های مختلف از هورمونهای اندول استیک اسید (IAA)، بنزیل آمینوپورین (BAP)، کینتین (Kin) و در حضور یا عدم حضور آسکوربیک اسید (AS) بررسی شد. نتایج نشان داد که شاخص کالوس، وزن تر و وزن خشک در قطعات میان گره ای نسبت به قطعات مریستم رأسی مناسب ترند. باززایی گیاه از کالوس بدست آمده از جداکشت های مریستم رأسی و میان گره ای واجد اختلاف معنی داری بوده و بهترین ترکیب های هورمونی برای باززایی گیاه شامل NAA-Kin به ترتیب با غلظت (5/4-5/1) و NAA-BAP به ترتیب با غلظت های (6-9) میلی گرم بر لیتر بود. تولید کالوس در قطعات میان گره ای اختلاف معنی داری نسبت به مریستم رأسی نشان داد و در ترکیب هورمونی Kin-NAA (9-3) میلی گرم بر لیتر و NAA-BAP (6-9) میلی گرم بر لیتر در حضور آسکوربیک اسید بهترین تراکم تولید کالوس بدست آمد. در مجموع از میان تیمار های بکار برده شده، تیمار شاهد و تیمارهای هورمونی NAA و Kin اثرات مطلوب تری بر باززایی داشته و نیز کال زایی در قطعات میان گره ای بهتر انجام شده است.

امروزه مهمترین اصل برای دستیابی به حاصلخیزی خاک و تغذیه مناسب گیاهی در کشاورزی ارگانیک، استفاده از نهاده های آلی و زیستی به جای کودهای شیمیایی می باشد. کاربرد این نهاده ها، علاوه بر تأمین سلامت گیاهان دارویی موجب حفاظت محیط زیست نیز می شود. این پژوهش، به منظور ارزیابی کاربرد ورمی کمپوست و اسید هیومیک بر صفات مورفولوژیک، عملکرد، درصد و ترکیب های اسانس در کشت ارگانیک گیاه دارویی زنیان (Trachyspermum ammi L. ) انجام شد. برای بررسی اثر تیمارهای ورمی کمپوست در سه سطح (صفر، 5 و 10 تن در هکتار) و اسید هیومیک در سه سطح (صفر، 5/0 و 1 درصد) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته و تعداد چترک در چتر، از کاربرد سطح سوم ورمی کمپوست حاصل گردید. سطح سوم اسید هیومیک نیز موجب افزایش معنی دار صفات ارتفاع بوته و تعداد چترک در چتر شد. براساس اثرات هم افزایی بین ورمی کمپوست و اسید هیومیک، بیشترین تعداد چتر در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و درصد اسانس از کاربرد توأم سطح سوم ورمی کمپوست و سطح سوم اسید هیومیک بدست آمد. بنابراین به نظر می رسد که می توان از کودهای آلی مانند ورمی کمپوست و اسید هیومیک به عنوان جایگزینی مناسب برای کودهای شیمیایی برای حصول شرایط مطلوب برای بهبود عملکرد کمّی و کیفی گیاه دارویی زنیان استفاده کرد.

جنس مرزه (Satureja) در ایران 17 گونه گیاه علفی یک ساله و چندساله دارد که Satureja rechingeri Jamzad یکی از گونه های اندمیک آن در ایران است. هدف از اجرای این تحقیق، بررسی کمّیت و کیفیت اسانس توده های مختلف S. rechingeri در حالت زراعی بود. ابتدا بذر هشت توده مختلف S. rechingeri جمع آوری شده از رویشگاه های طبیعی استان ایلام پس از نشاء در گلخانه مزرعه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، در سه تکرار کشت شدند. سرشاخه های گلدار توده های مختلف طی چهار سال متوالی جمع آوری، در سایه خشک و اسانس آ نها به روش تقطیر با آب استخراج شد. پس از تعیین بازده اسانس براساس وزن خشک گیاه، به وسیله دستگاه های کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی تجزیه و شناسایی اسانس ها انجام شد. براساس نتایج تجزیه واریانس داده ها، توده های مختلف از نظر تولید اسانس در هکتار اختلاف معنی داری در سطح 5% داشتند، اما اختلاف آنها در بازده و درصد مواد تشکیل دهنده اسانس معنی دار نبود. مقایسه میانگین ها توسط آزمون دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد. از میان ترکیب های شیمیایی موجود در توده های مختلف دو ترکیب آلفا-ترپینن و گاما-ترپینن و میزان تولید اسانس در هر هکتار دارای اختلاف معنی دار بودند و ترکیب عمده در تمام توده ها کارواکرول بود (64% تا 9/90%). نتایج تجزیه خوشه ای توده ها براساس ترکیب های تشکیل دهنده اسانس دو گروه غنی از کارواکرول (SR8، SR7، SR5، SR3، SR2، SR1) و غنی از کارواکرول و تیمول (SR6 و SR4) را نشان می دهد. توده های SR4 با بازده اسانس 85/5% و تولید اسانس 9/113 کیلوگرم در هکتار و 64% کارواکرول و 2/12% تیمول و SR6 با بازده اسانس 22/4% و تولید 8/63 کیلوگرم اسانس در هکتار و 75% کارواکرول و 2/6% تیمول به عنوان توده های برتر معرفی می شوند.

در راستای استفاده بهینه از دیم زارهای مناسب استان لرستان آزمایشی طی سال های 1391-1387، با استفاده از گونه آویشن بومی استان (Thymus lancifolius Celak. ) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تراکم کاشت (4، 6 و 88 بوته در مترمربع) و در سه تکرار اجرا شد. ارتفاع، قطر تاج پوشش، تعداد ساقه، عملکرد خشک اندام هوایی، طول ریشه، درصد و عملکرد اسانس اندازه گیری شدند. نتایج بدست آمده از آنالیز مرکب داده ها در طی سال های اجرای طرح نشان داد که تراکم 8 بوته در متر مربع نسبت به دو تراکم 6 و 4 بوته بیشترین عملکرد سرشاخه را تولید کرد. نتایج بررسی داده ها در مدت زمان اجرای طرح نشان داد که عملکرد ماده خشک در سال چهارم 9/3937 کیلوگرم در هکتار و عملکرد اسانس در همان سال 52/77 کیلوگرم درهکتار و از نظر درصد اسانس در سال چهارم 973/1 درصد و شاخه گل دهنده، قطر تاج پوشش و ارتفاع به ترتیب 153/317 عدد، 87/42 و 3/15سانتی متر بودند. اسانس گونه بومی T. lancifolius بیش از 444% کارواکرول و حدود 311% تیمول داشت.

مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica L. ) متعلق به خانواده نعناعیان و غنی از اسانس های ضروریست که برای اهداف مختلف دارویی، خوراکی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد. کشت درون شیشه ای مرزه به منظور القاء کالوس و بهینه سازی سوسپانسیون سلولی، امکان تولید سریع و استخراج آسان متابولیت های ثانویه را فراهم می کند. در این تحقیق، القاء کالوس با استفاده از ریزنمونه ها و غلظت های مختلف تنظیم کننده های NAA و BAP انجام شد. مناسب ترین کالوس ها برای القاء کشت های سوسپانسیون انتخاب و به محیط های کشت مایع تکمیل شده با ترکیب های مختلف NAA و BAP منتقل شدند. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد و میزان بیوماس سلولی (تعداد سلول) در روزهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از مقایسه میانگین منشأ ریزنمونه نشان داد که ریزنمونه میان گره بیشترین تعداد سلول را تولید کرد. همچنین بررسی برهم کنش ریزنمونه و محیط کشت مشخص کرد که حداکثر بیوماس سلولی در روز پنجم و توسط ریزنمونه میان گره و محیط کشت محتوی mg. L-1 BAP 5/0+mg. L-1 NAA2 بدست آمد. از سوی دیگر، روند رشد و تکثیر سلولی طی روزهای پس از استقرار کشت های سوسپانسیون نیز نشان داد که این ترکیب هورمونی دارای بیشترین مطلوبیت برای تولید حداکثر تعداد سلول در تمام ریزنمونه های مورد آزمون می باشد.

ماریتیغال (Silybum marianum L. ) گیاهی است یک ساله، از خانواده گل ستاره ای ها که خاک های سبک و حاصلخیز را ترجیح می دهد. مهمترین ترکیبی که از دانه های این گیاه استخراج می شود سیلی مارین نام دارد که در درمان امراض کبدی، هپاتیت، سیروز کبدی و پیشگیری از سرطان کبد کاربرد دارد. در سیستم های کشاورزی متداول هدف استفاده از کودهای مختلف و تلفیق آنها، بدست آوردن بیشترین عملکرد دانه و کیفیت مواد مؤثره است. به منظور بررسی تأثیر کودهای مختلف و تلفیق آنها بر برخی خصوصیات کمّی و کیفی ماریتیغال، در سال زراعی 1393-1392 طرح کرت های خرد شده در پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل اجرا شد. در این تحقیق عامل اصلی شامل ژنوتیپ مجارستان (A1) و توده مشهدی (A2) و عامل فرعی شامل کاربرد کودهای مختلف مانند تیمار شاهد، کود دامی، کود شیمیایی (اوره+ فسفات آمونیوم+ سولفات پتاسیم)، قارچ میکوریزا گلوموس موسه آ (Glomus mosseae)، ترکیب نیتروکسین، بیوسولفور و بیوسوپر فسفات، ترکیب کود شیمیایی و کود دامی، ترکیب قارچ میکوریزا و کود دامی و کود نانو کلات آهن بود. نتایج نشان داد، بین ژنوتیپ مجارستان و توده مشهد اختلاف معنی داری وجود نداشت. در مجموع قارچ میکوریزا گلوموس موسه آ (Glomus mosseae) بهترین تیمار در بین تیمارهای کودی در گیاه ماریتیغال بود و موجب افزایش رشد و فعالیت بهتر رنگریزه های فتوسنتزی گردید، همچنین باعث بهبود عملکرد دانه و افزایش سیلی مارین گیاه ماریتیغال شد.

این آزمایش برای بررسی اثر کودهای آلی، زیستی و شیمیایی بر روی جذب عناصر نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K)، عملکرد دانه و اسانس در گیاه دارویی انیسون (Pimpinella anisum LL. ) به صورت بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه یاسوج اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل مصرف خالص ورمی کمپوست در 3 سطح صفر (شاهد)، 5 و 100 تن در هکتار، کود زیستی ازتوباکتر (بارور یک)، کود فسفات زیستی (بارور دو) و ترکیب بارور یک و دو، کود شیمیایی اوره، نانوکود زیستی و تیمارهای ترکیبی ورمی کمپوست 5/2، 5 و 5/7 تن در هکتار با کودهای زیستی بارور یک و دو و ترکیب بارور یک و دو بود. نتایج نشان داد که بیشترین نیتروژن (390/1%)، فسفر (290/0%)، پتاسیم دانه (866/1%) و کلروفیل اندام هوایی a+b (410/0 میلی گرم بر گرم بافت تر) در تیمار 10 تن در هکتار ورمی کمپوست مشاهده شد. همچنین بیشترین عملکرد دانه (90/595 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (60/16 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کود 10 تن در هکتار ورمی کمپوست بدست آمد که اختلاف معنی داری بین تیمار 10 تن ورمی کمپوست و تیمار تلفیقی 5/7 تن در هکتار ورمی کمپوست و بارور یک و دو بر روی صفت عملکرد دانه مشاهده نشد و کمترین مقدار برای صفات فوق در تیمار شاهد (عدم مصرف کود) بدست آمد. مطابق نتایج بدست آمده به نظر می رسد کاربرد تیمار 5/7 تن ورمی کمپوست، بهترین تیمار در تولید عملکرد دانه گیاه دارویی انیسون در سیستم کشت ارگانیک باشد.

این پژوهش با هدف افزایش تولید بتولین و بتولینیک اسید با استفاده از کشت سوسپانسیون سلولی گیاه توس (Betula pendula Roth. ) و محرک های متیل جاسمونات و سالیسیلیک اسید انجام شد. در این تحقیق ابتدا رشد سلولی طی دوره 166 روزه بررسی شد. سپس دو محرک متیل جاسمونات (در غلظت های 0، 50، 100، 150 و 200 میکرومولار) و سالیسیلیک اسید (در غلظت های 0، 100، 200، 300 و 400 میکرومولار) به طور جداگانه به محیط کشت های 8 روزه اضافه شدند و سلول ها 1، 2، 3، 5 و 7 روز پس از اعمال تیمارها برداشت شدند. وزن تر، خشک و درصد زنده مانی سلول ها بررسی شد و میزان بتولین و بتولینیک اسید با استفاده از دستگاه HPLC ارزیابی شد. نتایج بدست آمده افزایش معنی دار غلظت های مختلف سالیسیلیک اسید و متیل جاسمونات را بر میزان ماده مؤثره، وزن تر و خشک سلول ها نشان داد. به طوری که حداکثر میزان بتولین (5/2 میلی گرم بر گرم وزن خشک) تحت تأثیر غلظت 100 میکرومولار سالیسیلیک، دو روز پس از اعمال تیمار مشاهده شد که 4 برابر نسبت به شاهد افزایش نشان داد. همچنین در میزان بتولینیک اسید، یک روز پس از اعمال تیمار 200 میکرومولار سالیسیلیک اسید افزایش 5/4 برابری نسبت به شاهد، حدود 5 میلی گرم بر گرم وزن خشک مشاهده شد. بیشترین محتوی بتولین تحت تأثیر متیل جاسمونات در غلظت 50 میکرومولار، هفت روز پس از اعمال این غلظت، به میزان 3/2 میلی گرم بر گرم وزن خشک بدست آمد. همچنین حداکثر سطح بتولینیک اسید در غلظت 100 میکرومولار متیل جاسمونات، دو روز پس از اعمال این غلظت به میزان 3 میلی گرم بر گرم وزن خشک مشاهده شد. در مجموع تأثیر تیمار سالیسیلیک اسید بر تولید بتولین و بتولینیک اسید به طور معنی داری بیشتر از تیمار متیل جاسمونات بود.

به منظور بررسی اثر تنش شوری و کروناتین بر روی برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در دو رقم زرشک زرافشانی (Berberis integerrima) و زرشک زالزالکی (Berberis crataegina DC. )، آزمایشی در سال 13933 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. گیاهان مورد مطالعه در گلدان های حاوی ماسه شسته کشت شدند. گیاهان 44 هفته پس از استقرار کامل در غلظت های مختلف کلرید سدیم (0، 25، 50 و 75 میلی مولار) و کروناتین (0، 75/0 و 5/1 میلی مولار) قرار گرفتند. در گیاهان تحت تیمار شوری با افزایش غلظت نمک، میزان پرولین، فنل کل، فلاونوئید کل، پروآنتوسیانیدین کل و آنتوسیانین افزایش یافت، اما میزان کلروفیل کاهش داشت. در سطوح مساوی کلرید سدیم، حداکثر میزان پرولین در غلظت 5/1 میلی مولار کروناتین گزارش شد. بیشترین افزایش کلروفیل کل نیز مربوط به غلظت 75/0 میلی مولار کروناتین بود، اما میزان فنل کل، فلاونوئید کل، پروآنتوسیانیدین کل و آنتوسیانین در این سطح از تیمار کاهش یافت، به طوری که کمترین میزان آن در غلظت 5/1 میلی مولار کروناتین بود.

به منظور بررسی اثر کاربرد کودهای آلی و زیستی بر برخی ویژگی های کمّی و کیفی گیاه دارویی بادرشبی (Dracocephalum moldavica L. )، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی شرکت کشاورزی ران در شهرستان فیروزکوه در سال 1394 انجام شد. تیمارها شامل 20 تن کود دامی در هکتار، 10 تن ورمی کمپوست در هکتار، کود زیستی (نیتروکسین + بیوسوپرفسفات)، 10 تن کود دامی همراه با 5 تن ورمی کمپوست در هکتار، 20 تن کود دامی در هکتار همراه با کود زیستی، 10 تن ورمی کمپوست در هکتار همراه با کود زیستی، 10 تن کود دامی و 5 تن ورمی کمپوست در هکتار همراه با کود زیستی و شاهد کود شیمیایی (NPK به میزان 80، 70 و 80 کیلوگرم در هکتار) بودند. نتایج نشان داد که تیمارها تأثیر معنی داری بر صفات مورد مطالعه بجز ارتفاع بوته داشتند، به طوری که بیشترین تعداد سرشاخه گلدار در بوته (1/17)، وزن خشک گل (4/4 گرم بر بوته)، وزن خشک بوته (38/12 گرم بر بوته) و عملکرد خشک سرشاخه گلدار (2032 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کاربرد 10 تن کود دامی همراه با 5 تن ورمی کمپوست حاصل شد. همچنین بیشترین میزان اسانس (54/0%) و درصد ژرانیول در اسانس (95/7%) در تیمار مصرف 10 تن ورمی کمپوست بدست آمد.

درمنه خزری (Artemisia annua L. ) و درمنه جارویی (Artemisia scoparia Waldst. & Kit. ) دو گیاه مهم دارویی هستند که در بسیاری از مناطق دنیا و ایران انتشار دارند. مالاریا یک بیماری واگیر در انسان و جانوران است که علت آن انگل تک یاخته ای آغازی پلاسمودیوم (Plasmodium) است. در این پژوهش ترکیب های ترپنوئیدی و آرتمیزنین از اندام های هوایی و ریشه این دو گونه درمنه استخراج شد. میزان ترپنوئیدها و آرتمیزنین به روش اسپکتروفتومتری سنجش و ترکیب های ترپنی با روش های کروماتوگرافی لایه نازک و گاز کروماتوگرافی جرمی شناسایی شدند. در نهایت اثر ضد مالاریای عصاره ها، با اندازه گیری اثر بازدارنده این عصاره ها بر تشکیل بتا-هماتین (همازواین) در شرایط درون شیشه، اندازه گیری شد. نتایج سنجش نشان داد که ظاهراً همه عصاره ها دارای آرتمیزنین هستند ولی کروماتوگرافی لایه نازک و جرمی نشان داد که عصاره استونیتریلی (آرتمیزنینی) درمنه خزری دارای آرتمیزنین و چندین نوع ترپنوئید و عصاره درمنه جارویی با تعداد زیادی ترپنوئید، فاقد آرتمیزنین است. بررسی خاصیت ضد مالاریایی براساس اثر بازدارنده عصاره ها بر تشکیل همازواین در شرایط درون شیشه، نشان داد که عصاره استونیتریلی و آبی اندام های هوایی و ریشه درمنه خزری و عصاره آرتمیزنینی اندام های هوایی درمنه جارویی اثر ضدمالاریا دارند. اثر بازدارنده عصاره استونیتریلی اندام های هوایی درمنه خزری دو برابر عصاره استونیتریلی اندام های هوایی درمنه جارویی و ریشه و عصاره آبی اندام های هوایی درمنه خزری بود. عصاره استونیتریلی درمنه خزری دارای آرتمیزنین بود. اثر بازدارنده باقی عصاره ها بر تشکیل همازواین نشان دهنده اثر ضدمالاریایی ترپن های دیگر موجود در این عصاره ها بود. اثر بازدارنده همه عصاره ها بجز عصاره آبی اندام های هوایی و عصاره استونیتریلی ریشه درمنه جارویی از اثر بازدارنده کلروکوئین فسفات بیشتر بود.

برای اصلاح صفات پیچیده ای مانند عملکرد، یکی از مؤثرترین روش ها در گزینش ژنوتیپ های مطلوب، استفاده از شاخص های انتخاب می باشد. در این پژوهش، به منظور ارزیابی کارآیی شاخص های مختلف انتخاب، 50 ژنوتیپ زیره سبز (Cuminum cyminum L. ) در یک آزمایش مزرعه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 91-1390 در مزرعه پژوهشی دانشگاه شهید باهنر کرمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص های انتخاب اسمیت-هیزل 1 و 2 و پسک-بیکر براساس هفت صفت ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر، تعداد چترک، تعداد دانه در بوته، وزن بذر بوته و وزن اندام هوایی بوته در دو حالت، همراه با بذر و بدون بذر محاسبه و مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج پاسخ مستقیم و همبسته صفات نشان داد که ژنوتیپ های با تعداد دانه در بوته و تعداد شاخه فرعی بیشتر و ارتفاع کمتر از قابلیت عملکرد بالاتری برخوردار بودند. در شاخص اسمیت-هیزل 1 و 2 صفات تعداد شاخه فرعی و تعداد چترک بالاترین پاسخ را به انتخاب داشتند. در حالیکه در شاخص پسک-بیکر صفت تعداد چتر بهترین پاسخ را به انتخاب داشت. براساس نتایج بدست آمده، شاخص اسمیت-هیزل (همراه با بذر) بالاترین کارایی انتخاب را برای اصلاح عملکرد داشت و می تواند برای انتخاب ژنوتیپ های مناسب در برنامه های اصلاحی زیره سبز مورد استفاده قرارگیرد.

بررسی اثر اسانس گلهای اسطوخودوس (Lavandula angustifolia Mill. )، بذرهای رازیانه (Foeniculum vulgare Miller. ) و زیره سبز (Cuminum cyminum L. ) و پیکره رویشی نعناع فلفلی (Mentha piperita L. ) روی قارچ Botrytis cinereaعامل بیماری کپک خاکستری توت فرنگی در محیط کشت PDA نشان داد که اسانس های رازیانه و زیره سبز دارای بیشترین فعالیت ضد قارچی بوده اند. ترکیب های موجود در اسانس ها با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) جداسازی و شناسایی گردیدند. نتایج روی میوه های مایه زنی شده با سوسپانسیون 105×1 اسپور قارچ در میلی لیتر آب مقطر استریل نشان داد که اثر اسانس زیره سبز نسبت به رازیانه در کنترل قارچ B. cinerea روی میوه توت فرنگی بیشترین تأثیر را داشته است. تیمار با اسانس زیره سبز به روش غوطه ورسازی در کنترل پوسیدگی خاکستری میوه توت فرنگی بیشترین میزان کنترل کنندگی را نشان داد و در مقایسه با قارچ کش تیابندازول (5/1 در هزار) در یک گروه آماری قرار گرفت.