تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1391 | دوره:28 | شماره:3 (پیاپی 57) |تعداد مقالات:17

این آزمایش به منظور بررسی پروتئین های ذخیره ای دانه هفت گونه مختلف Papaver از مناطق مختلف استان اردبیل با روش SDS-PAGE انجام شد. اطلاعات حاصل از امتیازدهی نوارهای پروتئین ها در مجموع 20 مکان را در گونه ها شناسایی کرد. بیشترین تعداد نوار مربوط به گونه های P. rhoeas و P. bracteatum با 17 نوار بود. کمترین تعداد نوار مربوط به گونه های P. argemone و p. somniferum با 13 نوار پروتئینی بود. تجزیه خوشه ای بر اساس ماتریس تشابه جاکارد، گونه های مختلف را در چهار گروه قرار داد. در گروه اول، P. somniferum؛ گروه دوم، P. oreintale، P. bracteatum،P. lasiotrix  و P. rhoeas؛ گروه سوم، P. dubium و در گروه چهارم، P. argemone قرار گرفت. گونه های مختلف از نظر صفات مورفولوژیک (رنگ و شکل گلبرگ، رنگ و اندازه بذر و ارتفاع گیاه) تنوع خوبی نشان دادند که بر اساس تجزیه خوشه ای گونه های مورد بررسی در سه گروه جدا قرار گرفتند. آزمون مانتل برای تعیین ارتباط بین داده های مورفولوژیک و پروتئین های ذخیره ای دانه انجام شد. این آزمون همبستگی معنی داری را بین این دو گروه از داده ها نشان نداد که احتمالا می تواند به دلیل تعداد کم صفات مورفولوژیک و کم بودن تعداد نشانگر مولکولی باشد.

به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف نیتروژن، فسفر و کود دامی بر عملکرد کمی و کیفی اسانس گیاه دارویی بابونه کبیر (Tanacetum parthenium L.)، طرح آزمایشی فاکتوریل (سه عاملی) بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور واقع در غرب تهران (پیکان شهر) به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی شامل مقادیر مختلف کود نیتروژن از منبع اوره در سه سطح (60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار)، کود فسفره از منبع سوپرفسفات تریپل در دو سطح (60 و 80 کیلوگرم در هکتار) و کود گاوی در سه سطح (0، 15 و 30 تن در هکتار) بودند. در مرحله تشکیل غنچه، پیکر رویشی گیاهان برداشت شده و ضمن محاسبه عملکرد، اسانس از اندامهای هوایی به روش تقطیر با آب استخراج شده و با دستگاههای GC و GC/MS مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که اثر سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد پیکر رویشی، درصد و عملکرد اسانس در سطح 1% معنی دار بود. همچنین، کود نیتروژن بر درصد کریزانتنیل استات و سانتولینا تری ان موجود در اسانس در سطح 5% تاثیر معنی دار داشت. کود فسفره بر درصد کریزانتنیل استات اسانس در سطح 5% تاثیر معنی دار داشت. کود گاوی نیز بر درصد اسانس در سطح 1% و بر عملکرد پیکر رویشی و اسانس، درصد کامفور، کامفن و سانتولینا تری ان در سطح 5% تاثیر معنی دار داشت. اثر متقابل کودهای نیتروژن و دامی بر عملکرد پیکر رویشی در سطح 5% معنی دار بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین درصد و عملکرد اسانس مربوط به تیمار مصرف 60 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار بود که به ترتیب برابر 0.32% و 19 کیلوگرم اسانس در هکتار بود. در صورتی که بیشترین عملکرد پیکر رویشی در تیمار 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل گردید. همچنین استفاده از کود دامی منجر به افزایش درصد و عملکرد اسانس نسبت به شاهد گردید. بررسی نتایج حاصل از طیف های GC و GC/MS در تیمارهای مختلف، حکایت از آن دارد که کاربرد مقادیر مختلف کود دامی بر درصد ترکیب های عمده اسانس موثر می باشد.

جنس کلشیکوم (Colchicum L.) به علت تولید کلشی سین شناخته شده است و چندین گونه از آن در نقاط مختلف ایران به صورت خودرو رشد می کنند. سطوح کلشی سین در طی رشد و نمو و در گونه های مختلف، متغیر است. به منظور تعیین میزان کلشی سین و درصد وزن خشک، طی مراحل مختلف نموی در دو گونه سورنجان بومی ایران Colchicum kotschyi Boiss.) و (C. robustum Stefanov، کورم ها و بذرهای هر دو گونه طی فصول مختلف (بهار، تابستان، پاییز و زمستان) در سالهای 1389- 1388 از عرصه جمع آوری شدند و میزان کلشی سین به روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) اندازه گیری شد. بیشترین میزان کلشی سین کورم در هر دو گونه در برداشت پاییزه (در زمانی نزدیک به آغاز فعالیت ریشه) با میزان %0.077w/w و %0.049w/w به ترتیب در C. kotschyi و C. robustum مشاهده شد. کمترین میزان کلشی سین کورم در C. kotschyi در برداشت تابستان (قبل از شروع گلدهی) و در C. robustum در برداشت زمستان (همزمان با گلدهی و شروع رشد رویشی) به ترتیب با میزان %0.0058w/w و %0.0075w/w وزن خشک بدست آمد. میزان کلشی سین بذر در C. robustum و C. kotschyi، به ترتیب %0.128w/w و %0.0462w/w وزن خشک بدست آمد. بیشترین و کمترین درصد وزن خشک کورم در هر دو گونه به ترتیب در برداشت تابستان و زمستان حاصل شد.

این تحقیق به منظور معرفی محیط کشت غوطه ور مطلوب، جهت تولید بهینه بیومس میسلیومی و پلی ساکارید برون سلولی قارچ دارویی Ganoderma lucidum انجام گردید. اثر منابع مختلف کربن (قند گلوکز، قند لاکتوز و قند مالتوز)، غلظت منابع کربن (40، 50 و 60 گرم بر لیتر) و pH (3.5، 4.5 و 5.5) بر تولید میسلیوم و پلی ساکارید برون سلولی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشها به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به اجرا در آمد. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین تولید بیومس میسلیومی برابر با 8.588 گرم وزن خشک میسلیوم بر لیتر(8.588 g DW/l) ، توسط قند مالتوز و کمترین بیومس میسلیومی توسط قند گلوکز برابر با 4.953g DW/l بدست آمد. همچنین در بین منابع کربن، قند مالتوز با تولید 1.551g/l بیشترین تولید پلی ساکارید را داشته است و کمترین تولید پلی ساکارید توسط قند لاکتوز با 1.41g/l بدست آمد. بین غلظت های مختلف کربن بکار برده شده و همچنین pH محیط کشت از لحاظ تولید بیومس میسلیوم و پلی ساکارید اختلاف معنی داری مشاهده نشد. در پایان، با مقایسه ترکیب های مختلف بستر کشت غوطه ور قارچ گانودرما مشخص شد که بهترین ترکیب برای تولید بیومس میسلیومی، قند مالتوز با غلظت 50 گرم در لیتر و pH=4.5 و بهترین ترکیب برای تولید پلی ساکارید برون سلولی، قند مالتوز با غلظت 40 گرم در لیتر وpH=3.5  می باشد.

به منظور بررسی اثر کودهای آلی و زیستی بر برخی ویژگی های مورفولوژیک و عملکرد گشنیز (Coriandrum sativum L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات همند دماوند وابسته به موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال زراعی 1389 به اجرا درآمد. عوامل مورد بررسی شامل کود دامی در چهار سطح (5، 10، 15 و 20 تن در هکتار) و باکتریهای محرک رشد در سه سطح (تلقیح با ازتوباکتر، تلقیح با آزوسپیریلوم و تلقیح توام با ازتوباکتر و آزوسپیریلوم) بود. علاوه بر این مقایسه ای نیز بین این تیمارها با یک تیمار شاهد (بدون دریافت کود) به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سیزده تیمار و سه تکرار انجام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین تعداد چتر در بوته (38.2 چتر)، وزن هزاردانه (4.40 گرم) و عملکرد دانه ( 1587.7کیلوگرم در هکتار) با مصرف 15 تن کود دامی حاصل گردید. تلقیح بذر با باکتریهای محرک رشد تاثیر معنی داری بر وزن هزاردانه نداشت ولی اثر معنی داری روی سایر صفات داشت، به طوری که بیشترین تعداد چتر در بوته در دو تیمار تلقیح با ازتوباکتر (34.7 چتر) و تلقیح با آزوسپیریلوم (34.1 چتر) و عملکرد دانه (1517.8 کیلوگرم در هکتار) در تلقیح با آزوسپیریلوم بدست آمد. اثر متقابل در بین عاملها بر روی تعداد چتر در بوته و وزن هزاردانه، معنی دار گردید. مقایسه میانگین ها بیانگر آن بود که از نظر تعداد چتر در بوته تیمار شامل مصرف 15 تن کود دامی و تلقیح توام با ازتوباکتر و آزوسپیریلوم و نیز از نظر وزن هزاردانه و عملکرد دانه، تیمار مصرف 20 تن کود دامی و همراه با تلقیح با آزوسپیریلوم برتری محسوسی در مقایسه با تیمار شاهد داشتند.

انجدان رومی (Levisticum officinale Koch.) گیاهی چند ساله از تیره چتریان (Apiaceae) بوده که در بسیاری از کشورهای دنیا به منظور استفاده از مواد موثره آن جهت معالجه بیماری سنگ کلیه و مجاری ادرار به طور وسیع کشت می شود. به منظور بررسی اسانس موجود در گلها و میوه های انجدان رومی، این آزمایش در سال 1389 با گیاهان کشت شده در منطقه زردبند واقع در شمال تهران انجام شد. نمونه گل در مرحله گلدهی کامل و نمونه میوه در دو مرحله نارس و رسیدگی کامل جمع آوری شدند و پس از خشک شدن در سایه و در دمای 25 درجه سانتی گراد، استخراج اسانس به روش تقطیر با آب (دستگاه کلونجر) به مدت سه ساعت انجام گردید. بازده متوسط تولید اسانس w/w) نسبت به وزن خشک) در گل، میوه نارس و میوه رسیده انجدان رومی به ترتیب 0.6%، 1.8% و 2.8% تعیین گردید. جهت شناسایی اجزای اسانس از دستگاه های گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده گردید. همچنین نتایج آنالیز اسانس ها نشان داد که در اسانس گل 18 ترکیب و در اسانس میوه نارس و میوه رسیده 19 ترکیب وجود دارد که از بین آنها، سه ترکیب لیگوستیلید (%52.4) Z، بتا-فلاندرن (26.6%) و آلفا-ترپینیل استات (10.4%) در گل، بتا-فلاندرن (47.8%)، لیگوستیلید (%38.5) Z و آلفا-ترپینیل استات (3.6%) در میوه نارس و لیگوستیلید (%35.1) Z، بتا-فلاندرن (34.4%) و آلفا-ترپینیل استات (4.2%) در میوه رسیده بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده بودند. به طور کلی می توان بیان داشت که درصد و اجزای اسانس در اندامهای مختلف این گیاه با یکدیگر متفاوت است و بالاترین عملکرد مربوط به اسانس میوه رسیده می باشد.

گیاهان جنس Allium منبع مهمی از ترکیب های فنولی و فلاونوئیدی رژیم غذایی هستند. پلی فنول ها فعالیت اصلی آنتی اکسیدانی را در گیاهان انجام می دهند. ویژگی های آنتی اکسیدانی ترکیب های فنولی به علت قابلیت احیاء کنندگی آنها می باشد. این مطالعه برای شناسایی و تعیین مقدار ترکیب های فنولی تانیک اسید، 8- هیدروکسی کوئینولین، وانیلیک اسید، کافئیک اسید، سالسیلیک اسید و 1- نفتول موجود در بخش خوراکی دو واریته پیاز ایرانی (Allium cepa L.) با نامهای پیاز قرمز آذرشهر و پیاز سفید نیشابور و اندازه گیری فعالیت آنتی اکسیدانی آنها طراحی شده است. از پودر پیازها توسط متانول آبکی 50% و اسید کلریدریک 1.2 مولار، عصاره تهیه شد و توسط HPLC، فنول ها شناسایی و مقدار آنها تعیین شد و میزان فعالیت آنتی اکسیدانی آنها با استفاده از رادیکال DPPH اندازه گیری شد. فعالیت آنتی اکسیدانی و ترکیب های فنولی مورد نظر در بخش خوراکی دو واریته پیاز ایرانی شناسایی و اندازه گیری شد. نتایج نشان دادند که مقدار ترکیب های فنولی در واریته های مختلف پیاز متفاوت هستند و حداکثر مقدار آن در پیاز قرمز مشاهده شد. همچنین فعالیت آنتی اکسیدانی موجود در پیاز قرمز بیشتر از پیاز سفید مشاهده شد.

گونه Origanum Strobilaceum Mobayen & Ghahreman گیاهی از خانواده نعنا و متعلق به جنس Origanum است. در این تحقیق برای اولین بار، اسانس این گونه از نظر کمی و کیفی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور سرشاخه گلدار گیاه مذکور از استان مازندران، جاده جنت رودبار جمع آوری گردید. پس از خشک کردن در سایه با روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. سپس اجزای تشکیل دهنده اسانس با استفاده از دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. 29 ترکیب در اسانس شناسایی شدند که 97.3% اسانس را تشکیل می دادند. عمده ترین اجزای اسانس پارا-سیمن (25%)، ترانس کاریوفیلن (14.4%)، تیمول (9.6%)، کارواکرول (5.3%) و کومین آلدئید (5.1%) می باشند. اسانس این گونه از نظر نوع ترکیب های تشکیل دهنده با اسانس گونه O. vulgare که اجزای اصلی آن فنولهای تیمول و کارواکرول و نیز جرماکرن D و کاریوفیلن هستند، مشابهت ها و تفاوتهایی دارد.

رابدومیولیز آسیب عضلات اسکلتی است و موجب آزاد شدن محتویات سلول عضلانی ازجمله میوگلوبین می شود. میوگلوبینوری موجب نارسایی حاد کلیوی میوگلوبینوریک به دلیل واکنشهای اکسیداتیو می شود. در این مطالعه، اثر سیلیمارین و ویتامین C (به عنوان آنتی اکسیدانهای طبیعی) در کاهش سمیت کلیوی ناشی از میوگلوبینوری به دنبال تزریق گلیسرول در موش صحرایی مقایسه شد. مطالعه در 7 گروه از رت ها به شرح زیر انجام شد؛ گروه 1: شاهد، گروه 2: دریافت کننده گلیسرول، گروه 3: دریافت کننده گلیسرول + سیلیمارین تزریقی، گروه 4: دریافت کننده گلیسرول + سیلیمارین و ویتامین C تزریقی، گروه 5: دریافت کننده گلیسرول + ویتامین c تزریقی، گروه 6: دریافت کننده گلیسرول + سیلیمارین خوراکی و گروه 7: دریافت کننده گلیسرول + ویتامین C خوراکی. بیست و چهار ساعت بعد از تزریق گلیسرول رت ها بیهوش و خونگیری شده و سرم جدا گردید. فاکتورهای BUN، کراتینین، سدیم و پتاسیم سرم به عنوان شاخص های سرمی عملکرد کلیه ها و مقدار سرمی آنزیم کراتین کیناز و گاما گلوتامیل ترانسفراز و میوگلوبین سرم با کیت اندازه گیری شد. مطالعه حاضر نشان داد که گلیسرول موجب آسیب عضلات اسکلتی شده، به طوری که مقدار میوگلوبین را به طور معنی داری افزایش داد. این افزایش با تزریق ویتامین C کنترل گردید. تغییر سایر فاکتورهای سرمی به وسیله ویتامین C در مقایسه با سیلیمارین بهتر کنترل شد. نارسایی کلیوی میوگلوبینوریک فوق با مداخله استرس اکسیدایتو ایجاد می شود، به طوری که مصرف تزریقی ویتامین C اثر پیشگیری کننده مفیدی داشت. در حالی که سیلیمارین به تنهایی تاثیری بر آسیب عضلانی و سمیت کلیوی نداشت، اما ترکیب ویتامین C و سیلیمارین اثر قابل ملاحظه و معنی داری داشته است.

به منظور تعیین نیاز آبی گیاه دارویی بومادران (Achillea millefolium L.)، آزمایشی در سالهای 87-1386 در مجتمع تحقیقاتی البرز، واقع در جنوب شهرستان کرج انجام شد. در این آزمایش، ابتدا نیاز آبی گیاه مرجع یونجه (ETo) با استفاده از معادله پنمن مانتیس تعیین شد و سپس با توجه به نیاز آبی یونجه و با استفاده از لایسمترهای زه کش دار، نیاز آبی گیاه دارویی بومادران محاسبه گردید. بر اساس نتایج بدست آمده، ضرایب گیاهی مراحل چهارگانه رشد بومادران که شامل رشد اولیه (Initial)، مرحله توسعه گیاه (Development)، مرحله میانی (Middle) و مرحله انتهای رشد (Late) که درمورد گیاه بومادران تا مرحله برداشت اقتصادی بود، به ترتیب برابر با 0.16، 0.45، 1.05 و 0.81 برآورد شد. طبق نتایج بدست آمده در ایستگاه تحقیقات البرز کرج، مقدار خالص آب آبیاری مورد نیاز در دوره رشد اقتصادی گیاه بومادران معادل 149.72 میلی متر برآورد گردید که نشان دهنده امکان کشت دیم این گیاه در مناطق مساعد کشور است.

به منظور بررسی تاثیر تنش کم آبی و سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و بازده مصرف آب در گیاه همیشه بهار (Calendula officinalis L.) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند در سال 1388 به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در این تحقیق دور آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از 60، 120 و 180 میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر) به عنوان فاکتور اصلی و مقادیر نیتروژن در چهار سطح (صفر، 60، 120 و 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) به عنوان فاکتور فرعی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر دور آبیاری بر عملکرد دانه و اجزای آن، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، بازده مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس و تعداد و عملکرد خشک گل در سطح 1% معنی دار بود. با افزایش دور آبیاری از 60 به 180 میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر، تعداد دانه در طبق، تعداد طبق در متر مربع، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، تعداد و عملکرد خشک گل در واحد سطح به ترتیب 26.6، 49.5، 39.6، 79.3، 65.6 و 72 درصد کاهش یافت. بیشترین عملکرد بیولوژیک و وزن طبق بذری نیز مربوط به دور آبیاری 60 میلی متر تبخیر تجمعی بود، ولی بیشترین بازده مصرف آب در دور آبیاری پس از 120 میلی متر تبخیر تجمعی بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که اثر مقدار کود نیتروژن مصرفی بر تمامی صفات بجز شاخص برداشت و تعداد طبق در متر مربع در سطح 1% معنی دار بود، به طوری که افزایش مقدار کود مصرفی نیتروژن باعث افزایش معنی دار صفات گردید. اثر متقابل دور آبیاری و کود نیتروژن صفات مورد مطالعه را تحت تاثیر قرار نداد. به طور کلی، بر اساس نتایج این تحقیق و با در نظر گرفتن بازده مصرف آب، تیمار آبیاری پس از 120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر و کاربرد 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار برای دستیابی به عملکرد دانه قابل قبول در شرایط این آزمایش پیشنهاد می شود.

استفاده بی رویه از آنتی بیوتیک ها و در نتیجه افزایش روزافزون مقاومت باکتریها به آنها، باعث شده تا نیاز به ترکیب ها و داروهای جدید بیش از پیش احساس شود. برای تولید داروهای جدید منابع مختلف به ویژه گیاهان، مورد توجه محققان می باشد. هدف از این مطالعه، بررسی ترکیب های شیمیایی اسانس و اثر ضدباکتریایی اسانس برگ و میوه Juniperus horizontalis Moench است. برای این کار، برگ و میوه Juniperus horizontalis در زمستان از باغ ملی گیاه شناسی ایران واقع در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور جمع آری و اسانس آن به روش تقطیر با آب تهیه شد. ترکیب های تشکیل دهنده اسانس با دستگاه گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شد. اثر ضدباکتریایی اسانس های حاصل با استفاده از روش دیسک پلیت در مقابل 13 گونه باکتریایی سنجیده شد. حداقل غلظت بازدارنده (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) اسانس ها با روش microdilution اندازه گیری شد. نتایج آنالیز اسانس نشان داد که سابینن (38%-30.2%) و لیمونن (27.8%-26.3%) دو ترکیب عمده تشکیل دهنده اسانس برگ و میوه هستند. سومین ترکیب عمده در اسانس برگ بورنیل استات (10.7%) و در اسانس میوه میرسن (22.6%) بود. نتایج بررسی ضدمیکروبی نشان دهنده اثر ضدباکتریایی قابل توجه اسانس برگ در مقابل 12 گونه باکتری از 13 گونه باکتری مورد مطالعه بود و تنها سیتروباکتر فروندی در برابر این اسانس مقاوم بود. اما اسانس میوه اثر ضدباکتریایی ضعیفی از خود فقط در برابر 4 باکتری از 13 باکتری نشان داد.

به منظور بررسی رابطه علت و معلولی صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و برخی عناصر گیاه دارویی کافوری (Camphorosma monspeliaca L.) در رویشگاه طبیعی، این تحقیق اجرا گردید. در این تحقیق گیاه کافوری از رویشگاه طبیعی در مرحله گلدهی کامل، با استفاده از 9 پلات نمونه برداری گردید. صفات مورفولوژیک از قبیل ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، قطر بزرگ و کوچک تاج پوشش، عملکرد سرشاخه کل و سرشاخه گلدار 20 تا 40 گیاه اندازه گیری شد. کلروفیل، قندهای محلول، پرولین، سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، کلر و آهن گیاهان هر پلات مختلف اندازه گیری شد. صفات موثر بر عملکرد سرشاخه و درصد اسانس از طریق همبستگی ساده صفات، تجزیه فاکتور، تجزیه گام به گام و تجزیه علیت مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از همبستگی صفات نشان داد که سرشاخه کل با؛ تعداد پنجه (**r=0.96)، قطر تاج پوشش 1 (**(r=0.84، قطر تاج پوشش 2 (**(r=0.86، سرشاخه گلدار (**r=0.79)، کلروفیل کل 1 (*(r=0.77، کلروفیل (r=0.67*) b و آهن (** (r=0.84همبستگی مثبت معنی دار داشت. سرشاخه کل با قندهای محلول (**(r=-0.80، پرولین (**(r=-0.88، کلسیم (* (r=-0.70و کلر (**(r=-0.94 همبستگی منفی معنی دار نشان داد. عملکرد سرشاخه گلدار با تعداد پنجه، قطر تاج پوشش 1 و 2، درصد اسانس، کلروفیل کل 1 و آهن همبستگی مثبت معنی دار داشت. درصد اسانس با تعداد پنجه (**(r=0.79، قـطر تاج پوشش 1 (* (r=0.79و 2 (**(r=0.83، عملکرد سرشاخه کل (*(r=0.76 و گلدار (**(r=0.84 و آهن (**(r=0.86 همبستگی مثبت معنی دار نشان داد. نتایج حاصل از تجزیه فاکتورها نشان داد که شاخص اول با مولفه های تعداد پنجه، قطر تاج پوشش 1 و 2، عملکرد اندام هوایی و سرشاخه گلدار، درصد اسانس و مقدار آهن موجود در پیکره رویشی، بیش از 55% تغییرات کل را توجیه نمودند. نتایج حاصل از تجزیه گام به گام صفات بر درصد اسانس به عنوان متغیر وابسته نشان داد که دو صفت آهن و عملکرد سرشاخه گلدار با ضریب تبیین 0.8048 وارد معادله شدند. نتایج حاصل از تجزیه علیت نشان داد که آهن بیشترین اثر مستقیم و مثبت را بر درصد اسانس داشت. نتایج حاصل از تجزیه گام به گام صفات بر عملکرد سرشاخه کل به عنوان متغیر وابسته نشان داد که تعداد پنجه و ارتفاع گیاه وارد معادله شدند. نتایج حاصل از تجزیه علیت نشان داد که تعداد پنجه بیشترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد سرشاخه داشت.

گیاهان بومی و اندمیک، ذخایر توارثی گیاهی هر منطقه محسوب می شوند و به دلیل دارا بودن صفات مرفولوژیکی مطلوب، مقاومت به آفات و امراض و سازگاری به شرایط اکولوژیک از اهمیت خاصی برخوردارند. این تحقیق با هدف شناسایی گیاهان دارویی از فلور ارسباران، حوضه مردانقم چای و مطالعه دانش بومی مردم محلی مرتبط با گیاهان دارویی و عوامل موثر بر آن، انجام شده است. برای دستیابی به این هدف، پس از شناسایی فلور منطقه و تفکیک گیاهان دارویی، به جمع آوری اطلاعات با ارائه پرسشنامه، به صورت تصادفی از جمعیت بالای 20 سال به تعداد 180 نمونه، پرداخته شد. نتایج نشان داد که 30% از فلور منطقه شامل گیاهان دارویی باارزش است که متعلق به 56 جنس و 30 خانواده گیاهی می باشد و با توجه به برداشت گیاهان برای مقاصد دارویی توسط مردم محلی، خانواده های Labiatae، Compositae، Rosaceae، Urticaceae،Umbellifereae   Grossulariaceae وبه ترتیب دارای بیشترین مصرف در منطقه می باشند. نتایج تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از پرسشنامه ها در نرم افزار SPSS، با آزمون ناپارامتری kruskal-Wallis و ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داد که از میان فاکتورهای موثر بر میزان شناخت گیاهان دارویی موجود در منطقه، رابطه بین شناخت و دسترسی به خانه بهداشت جهت درمان در روستا معنی دار است (P=0.05). یعنی دسترسی به پزشک، بر میزان آشنایی مردم محلی با گیاهان دارویی، موثر بوده است و همچنین رابطه آن با میزان دسترسی جنگل نشینان به شهرهای اطراف جهت معالجه نیز معنی دار است (P=0.01)، یعنی محدودیت تردد، بر میزان شناخت گیاهان دارویی توسط جنگل نشینان، اثرگزار بوده است، ولی رابطه بین شناخت گیاهان دارویی با سن و سطح تحصیلات افراد و میزان مصرف داروهای شیمیایی معنی دار نیست. یعنی سن و سطح تحصیلات افراد محلی و میزان مصرف داروهای شیمیایی در شناخت گیاهان دارویی تاثیری نداشته است (P=0.05).

به منظور بررسی و تاثیر نوع و مقدار نیتروژن بر رشد، عملکرد و تولید متابولیت های ثانویه گیاه دارویی انیسون (Pimpinella anisum L.) یک آزمایش مزرعه ای در شهرستان مهاباد در سال 1388 اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل با 2 عامل نیتروژن شیمیایی (اوره 46%) در 3 سطح (صفر، 60 و 120 کیلوگرم در هکتار) و نیتروژن زیستی ازتوباکتر (نیتروکسین) در 3 سطح (صفر، 3 و 6 لیتر در هکتار) بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر نیتروژن زیستی و شیمیایی بر تعداد چترک بارور در هر چتر، عملکرد دانه، عملکرد اسانس، عملکرد زیست توده، شاخص برداشت دانه و شاخص برداشت اسانس معنی دار شد. مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین چترک به تعداد 13.1 و کمترین آن به تعداد 12.2 با چترک های بارور در هر چتر به ترتیب با تیمار 3 لیتر در هکتار نیتروکسین و تیمار شاهد (بدون کود) بدست آمد. بالاترین عملکرد دانه به میزان 872.8 کیلوگرم در هکتار از تیمار 3 لیتر در هکتار نیتروکسین و 60 کیلوگرم نیتروژن شیمیایی در هکتار و پایین ترین عملکرد دانه به میزان 478.3 کیلوگرم در هکتار از تیمار شاهد حاصل شد. با توجه به روند عملکرد دانه و محتوای اسانس، بیشترین عملکرد اسانس (115.14 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد 3 لیتر در هکتار نیتروکسین و با 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن شیمیایی حاصل شد و پایین ترین عملکرد اسانس (55.35 کیلوگرم در هکتار) از تیمار شاهد (بدون کاربرد کود نیتروکسین و نیتروژن شیمیایی) بدست آمد.

تنش خشکی مهمترین عاملی است که در بیشتر مراحل رشد گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک باعث محدودیت در رشد و دستیابی به عملکرد بالا می گردد. مشکل عمده ای که کشاورزان ایران در رابطه با زراعت سیر (Allium sativum L.) با آن مواجه هستند، بازده تولید و عملکرد بسیار پایین آن است. در یک مطالعه مزرعه ای، تاثیر مصرف تنظیم کننده رشد ایندول بوتیریک اسید (IBA) در دو سطح (0 و 100 پی پی ام) به صورت محلول پاشی در 30 روز پس از کاشت بر رشد و میزان ماده موثره آلیسین در گیاه سیر در شرایط تنش کم آبی (آبیاری معمولی و کاهش 40% آب آبیاری)، در منطقه جیرفت و در سال 1389، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مطالعه گردید. نتایج نشان داد که تنش کم آبی باعث کاهش معنی دار کلروفیل a،b  و کلروفیل کل، کاروتنوئیدها، آنتوسیانین، سطح برگ، عملکرد آلیسین، عملکرد پیاز، وزن تر بوته و وزن تر ریشه و همچنین سبب افزایش نشت یونی گردید، ولی تاثیر معنی داری بر درصد آلیسین نداشت. در مقابل IBA در شرایط عدم تنش کم آبی باعث افزایش معنی دار کلیه عوامل اندازه گیری شده و کاهش نشت یونی و میزان آنتوسیانین گردید، ولی در شرایط تنش کم آبی تاثیری بر عملکرد کمی و کیفی محصول نداشت. در شرایط عدم تنش، IBA باعث افزایش وزن تر بوته به میزان 30%، افزایش عملکرد پیاز به میزان 19% و افزایش مقدار آلیسین به میزان 25% گردید.