علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
سال:1388 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

تولیدات علمی در زمینه های ترویج و آموزش کشاورزی از نظر کمی و کیفی بسیار امیدوار کننده و روندی افزایشی در پیش دارد. فعال شدن و شروع بکار مجلات تخصصی جدید برای نشر آن تولیدات، غرور آفرین و در مقایسه با سایر دیسیپلین های علمی از سرعت و توسعه چشمگیرتری برخوردار است.از دیگر سو، سوالاتی پیرامون نافع بودن دستاوردهای گرانبهای علمی و مورد توجه قرار گرفتن آنها توسط دستگاه های اجرایی و کاربران مربوطه مطرح می شود که:آیا پروژه های تحقیقاتی بر اساس نیاز و یا سفارش نظام های اجرایی ترویج و آموزش کشاورزی بوده است؟ اگر این چنین است این تولیدات علمی تا چه حد راهگشا یا مشکل گشا بوده و تا چه میزان در توسعه آن نظام ها موثر بوده اند؟

نرخ بیکاری فارغ التحصیلان در ایران پنج در صد بیش از نرخ بیکاری در سطح کشور است. هدف کلی این تحقیق بررسی میزان جذب و ماندگاری فارغ التحصیلان کشاورزی دریافت کننده وام اشتغال در بازار کار کشاورزی می باشد که از ابعاد گوناگون (فردی، نظام بانکی، و بخش دولتی) در محدوده زمانی 5 سال (84-1380) انجام شد. نوع تحقیق بر مبنای هدف، کاربردی و بر مبنای روش، از نوع علی - همبستگی است. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد. روایی پرسشنامه با بهره گیری از نظر اصلاحی کمیته تحقیق، ارتقا یافت و پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ معادل a=0.87 محاسبه شد. برای مطالعه جامعه آماری تحقیق، از روش سرشماری استفاده شد که طی آن همه 52 واحد تولید کشاورزی تاسیس شده توسط 117 نفر فارغ التحصیلان کشاورزی دریافت کننده وام اشتغال در استان تهران مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که وام اشتغال بانک کشاورزی، تاثیری در جذب و میزان ماندگاری فارغ التحصیلان کشاورزی در بازار کار کشاورزی نداشته است. همچنین، ارتباط معنی داری میان آموخته های دانشگاهی فارغ التحصیلان با نیازهای بازار کار وجود ندارد.

هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان سرمایه گذاری کشاورزان چغندرکار استان خراسان رضوی در زمینه تکنولوژی های بهبود خاک زراعی و تحلیل عوامل تاثیرگذار بر این سرمایه گذاری بود. روش تحقیق، پیمایشی و از نوع توصیفی - همبستگی بود. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، تعداد 395 کشاورز چغندرکار از شهرستان های سبزوار، تربت حیدریه و تربت جام به طور تصادفی انتخاب گردیدند که در نهایت، 9/94% از پرسشنامه ها قابل تجزیه و تحلیل بودند. روایی صوری پرسشنامه با کسب نظرات صاحب نظران در دانشگاه و کارشناسان اجرایی به دست آمد. مطالعه پیش آهنگی نیز برای به دست آوردن پایایی ابزار پژوهش انجام شد و ضرایب آلفای کرونباخ (a) برای قسمت های مختلف پرسشنامه بین 71/0 و 93/0 محاسبه شد. نتایج حاصل از یافته های توصیفی نشان داد که بیشترین فراوانی با 203 نفر (1/54%) از چغندرکاران مورد مطالعه در سطح «نسبتا کم» در زمینه تکنولوژی های بهبود خاک در مزارع چغندرکاری سرمایه گذاری کرده اند. بین میانگین سرمایه گذاری چغندرکاران در تکنولوژی های بهبود خاک زراعی در رابطه با بکارگیری روش نوین آبیاری تحت فشار، آزمایش خاک، مددکار ترویج، نوع نظام بهره برداری و نحوه زراعت چغندرقند، اختلاف معنی دار وجود دارد. نتایج حاصل از رگرسیون چندمتغیره مرحله ای نشان داد که متغیرهای درآمد سالانه کشاورزی، آزمایش خاک، عمل به رهنمودهای ترویجی، مهارت چغندرکاران در زمینه مدیریت خاک زراعی، تماس های ترویجی، مشارکت اجتماعی، فاصله واحد چغندرکاری تا بخش کشاورزی کارخانه قند و عملکرد چغندرقند به ترتیب به عنوان مهمترین عوامل تاثیرگذار در مجموع توانایی تبیین 9/47% از تغییرات سرمایه گذاری کشاورزان را در تکنولوژی های بهبود خاک زراعی بر عهده داشتند. بر اساس نتایج بدست آمده، پیشنهادهایی برای ارتقای حیطه های رفتاری و نیز سرمایه گذاری کشاورزان چغندرکار در تکنولوژی های بهبود خاک زراعی ارایه شده است.

هدف این پژوهش عبارت از شناخت سبک های یادگیری دانشجویان رشته کشاورزی و تاثیر آن بر پیشرفت تحصیلی است. این تحقیق از نوع مطالعات توصیفی - همبستگی بوده که برای گردآوری اطلاعات موردنیاز از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را دانشجویان سال سوم و چهارم شاغل به تحصیل در دانشکده های کشاورزی دانشگاه های دولتی در سال تحصیلی 86-1385 تشکیل دادند که 256 نفر از آن ها به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. روایی صوری ابزار تحقیق بر اساس نظرات کارشناسان و اساتید محترم صاحبنظر در این زمینه مورد تایید قرار گرفت و برای تعیین پایایی پرسشنامه نیز از روش آزمون مقدماتی استفاده شد که آلفای کرونباخ محاسبه شده مبین اعتبار مناسب آن برای گردآوری داده ها بود. تحلیل داده ها با استفاده از برنامه نرم افزاری SPSS نسخه 5/11 انجام شد. یافته های تحقیق نشان داد که دانشجویان دختر، بیشتر دارای سبک یادگیری همگرا و دانشجویان پسر، بیشتر دارای سبک یادگیری انطباق یابنده می باشند. همچنین، نتایج نشان داد که پیشرفت تحصیلی دانشجویان با سبک های یادگیری متفاوت، با یکدیگر تفاوت معنی داری در سطح 5% دارد. نتایج آزمون دانکن در این مورد نشان داد که تفاوت معنی داری بین پیشرفت تحصیلی دانشجویان با سبک یادگیری انطباق یابنده و دانشجویان با سبک یادگیری واگرا وجود دارد؛ به طوری که پیشرفت تحصیلی دانشجویان با سبک یادگیری انطباق یابنده بیشتر از دانشجویان با سبک یادگیری واگرا می باشد. هم چنین، تفاوت معنی داری بین پیشرفت تحصیلی دانشجویان با سبک یادگیری همگرا و دانشجویان با سبک یادگیری واگرا وجود دارد. به طوری که پیشرفت تحصیلی دانشجویان با سبک یادگیری همگرا بیشتر از دانشجویان با سبک یادگیری واگرا می باشد.

هدف این تحقیق بررسی رابطه بین عوامل فردی و سازمانی با بهره وری پژوهشی اعضای هیات علمی کشاورزی بود. جامعه آماری تحقیق را 303 نفر عضو هیات علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، پردیس ابوریحان در دانشگاه تهران و دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تشکیل داد. داده های مربوط به بهره وری پژوهشی و ویژگیهای فردی از پرونده های اعضای هیات علمی استخراج گردید. برای گردآوری اطلاعات مربوط به عوامل روانشناختی و سازمانی از ابزار پرسشنامه استفاده شد. اعتبار پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ بین 74/0 تا 97/0 محاسبه گردید. یافته های تحقیق نشان داد که در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی و پردیس ابوریحان دانشگاه تهران از بین عوامل فردی، رتبه علمی و اعتماد به نفس و از بین عوامل سازمانی، مدیریت مشارکتی، رابطه معنی داری در سطح یک درصد با بهره وری پژوهشی اعضای هیات علمی داشتند. در دانشکده کشاورزی تربیت مدرس هیچ رابطه معنی داری بین عوامل فردی و بهره وری پژوهشی مشاهده نگردید. ولی از بین عوامل سازمانی، اهداف روشن پژوهش و سیستم مشاوره، دارای رابطه معنی دار در سطح یک درصد بودند. تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای سیستم مشاوره، انگیزه و شبکه ارتباطی با همکاران، حدود 8/62 درصد تغییرات بهره وری پژوهشی اعضای هیات علمی را در دانشکده های مذکور تبیین می نماید.

هدف کلی این تحقیق بررسی نگرش کارشناسان و مدیران جهاد کشاورزی استان زنجان نسبت به طرح مهندسین ناظر گندم می باشد. روش تحقیق آن پیمایشی و از نوع توصیفی همبستگی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل 98 نفر از کارشناسان و مدیران جهاد کشاورزی استان زنجان بود که تعداد 59 نفر از آنان با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه بود، که روایی آن بر اساس نظر جمعی از استادان و کارشناسان رشته ترویج کشاورزی تایید گردید و پایایی آن به کمک آزمون آلفای کرونباخ (a=0.96) محاسبه شد که بیانگر مناسب بودن ابزار پژوهش بود. یافته های پژوهش نشان می دهد که نگرش اکثریت کارشناسان و مدیران نسبت به طرح مزبور در حد خوب و عالی بوده است. همچنین بین سطح تحصیلات، سابقه خدمت و میزان حضور در اداره در سطح 5 درصد با متغیر نگرش مثبت مهندسین ناظر، رابطه منفی و معنی دار و بین سن پاسخگویان با نگرش مثبت نسبت به طرح مهندسین ناظر رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت. به عبارتی کارشناسان و مدیران کشاورزی جوانتر و با سطح تحصیلات بالاتر گرایش منفی تری نسبت به طرح مهندسان ناظر داشتند. پاسخگویان، پراکندگی اراضی، پایین بودن سطح سواد کشاورزان، خرده پا بودن کشاورزان تحت پوشش و عدم توانایی مالی کشاورزان در بکار گیری توصیه های مهندسین ناظر را از مهم ترین مشکلات طرح مزبور ذکر کرده اند.

کاربرد فنون علمی توسط تولید کنندگان گندم، مستلزم نیازسنجی و بررسی نیاز آموزشی آنان در هر مرحله از تولید بوده و این امر می تواند کمک شایان توجهی به افزایش دانش و مهارت فنی گندمکاران و کاهش ضاِیعات گندم بنماید.هدف اصلی این تحقیق نیازسنجی آموزش های ترویجی جهت کاهش ضایعات گندم بود. این تحقیق از نوع معطوف به گذشته و به روش پیمایشی انجام شده است. در تحقیق حاضر جامعه آماری عبارتند از 65649 نفر از گندمکاران مناطق 5 گانه اقلیمی و با حجم نمونه برابر 454 نفر از گندمکاران در 5 منطقه اقلیمی (خیلی سرد، گرم و خشک، معتدل سرد، گرم و مرطوب و معتدل گرم) به ترتیب در شهرستان های سراب، شوشتر، تربت حیدریه، گنبد کاووس و مرودشت که به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامه های مربوطه تکمیل گردید. داده های حاصل از آن با استفاده از، تحلیل مقایسه میانگین چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نتیجه اولویت های اساسی و نیازهای آموزشی تولید کنندگان گندم جهت کاهش ضایعات تولید بررسی شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که کمبود دانش فنی گندمکاران در مرحله کاشت در 17 زمینه، در مرحله برداشت در 28 زمینه، در مرحله داشت در 3 زمینه موجب بیشترین ضایعات گندم شده است. همچنین گندمکارانی که بیشترین ضایعات گندم را دارا می باشند نیاز به آموزش را در مرحله کاشت در 6 زمینه و در مرحله داشت و برداشت هر کدام در 4 زمینه خیلی زیاد در خود احساس کرده اند. در مناطق مورد مطالعه، ضایعات مرحله کاشت بالاترین میانگین مربوط به شهرستان مرودشت و کمترین میانگین مربوط به شهرستان تربت حیدریه می باشد. در ضایعات مرحله برداشت، بالاترین میانگین مربوط به شهرستان شوشتر و کمترین میانگین مربوط به شهرستان گنبد بوده است. در مجموع، کمترین ضایعات کل گندم مربوط به شهرستان گنبد و بیشترین آن مربوط به شهرستان شوشتر بوده است. بنابراین برای افزایش دانش فنی تولید کنندگان در زمینه هایی که کشاورزان نیازمند آن می باشند، بعد از سنجش نیازها و شناخت عوامل مربوطه، می بایست به تدریج نسبت به رفع هر یک از عوامل که بیشترین تاثیر در کاهش میزان ضایعات گندم دارد، اقدام نمود.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی دیدگاه دانشجویان دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین در خصوص میزان اهمیت هر یک از شاخص های ارزشیابی کیفیت تدریس اعضای هیات علمی و میزان تاثیر متغیرهای مقطع تحصیلی و معدل بر این دیدگاه انجام گرفته است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی بوده، جامعه آماری آن را 591 نفر از دانشجویان دو مقطع کارشناسی ارشد و کارشناسی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی رامین تشکیل می دهند که نمونه ای به حجم 250 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده از این جامعه انتخاب و داده های موردنیاز از طریق پرسشنامه (که روایی ظاهری آن با استفاده از نظرات استادان و پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ با 87/0 تایید شده) جمع آوری شده و از طریق نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. اطلاعات حاصل نشان داده که از دیدگاه اکثریت دانشجویان دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، قدرت بیان و انتقال مطالب، مهم ترین شاخص ارزشیابی کیفیت تدریس، و مهارت های تدریس و تسلط بر موضوع درسی، مهم ترین ویژگی های یک مدرس موفق می باشند. هم چنین اغلب دانشجویان به تاثیر زیاد کیفیت تدریس، بالا در ایجاد علاقه در دانشجویان اعتقاد داشته و با استفاده از جملات خودمانی تر به جای شاخص های رایج موافق بوده اند. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داده است که متغیر مقطع تحصیلی توانسته است در دیدگاه دانشجویان هنگام اظهارنظر پیرامون میزان اهمیت هر یک از شاخص های ارزشیابی کیفیت تدریس، تفاوت معنی داری ایجاد نماید، اما متغیر معدل نتوانسته است تفاوت معنی داری در دیدگاه دانشجویان در خصوص میزان اهمیت هر یک از شاخص های رایج ارزشیابی ایجاد کند.

هدف از این تحقیق، بررسی میزان مهارت کشاورزان در بکارگیری فناوری های مدیریت آب کشاورزی در شهرستان زرین دشت از استان فارس می باشد. این مطالعه از نوع پیمایشی بوده و برای جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه که پایایی مقیاس اصلی آن از طریق آلفای کرونباخ برابر با 70/0 تایید گردیده است، استفاده شد. روایی پرسشنامه نیز توسط استادان گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تهران، کارشناسان مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان زرین دشت و کارشناسان سازمان آب شهرستان داراب مورد تایید قرار گرفت. جامعه آماری این تحقیق شامل 4648 نفر از زارعین شهرستان زرین دشت بود که با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه به تعداد 150 نفر تعیین شد و برای انتخاب نمونه ها، روش نمونه گیری چندمرحله ای مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از اولویت بندی میزان مهارت کشاورزان در بکارگیری فناوری های مدیریت آب کشاورزی نشان داد که، میزان مهارت آنان در زمینه های "سرویس الکتروپمپ"، "لوله کشی لوله های” PVC  و "روش های تغذیه آب های زیرزمینی" در پایین ترین سطح قرار دارد که حاکی از این است که کشاورزان با فناوری های سنتی بیشتر از فناوری های نوین مدیریت آب آشنایی دارند. نتایج تحلیل همبستگی حاکی از این بود که بین میزان مهارت کشاورزان نسبت به فناوری های مدیریت آب کشاورزی با متغیرهای سن، سابقه کشاورزی و میزان برخورداری مشکلات مدیریت آب رابطه منفی و معنادار وجود دارد در حالی که رابطه مثبت و معناداری بین این متغیر، با میزان تحصیلات وجود دارد. تجزیه واریانس نیز نشان داد که میزان مهارت کشاورزان در بکارگیری فناوری های مدیریت آب کشاورزی در بین دهستان های مختلف، کانال های مختلف انتقال آب، سطوح مختلف مواجه شدن با کم آبی و سطوح مختلف تحصیلی دارای تفاوت معناداری است.