جغرافیایی سرزمین
سال:1389 | دوره:7 | شماره:25 |تعداد مقالات:12

استان گیلان، یکی از استانهای مهم کشوری می باشد، که در زمینه گردشگری بعضی از ویژگیهای استثنایی، که جذب توریسم را داراست، پوشش گیاهی سرسبز، دامنه های نیمه مرتفع و همچنین دریا و رودخانه ها و چشمه ساران طبیعی نواحی سیاحتی و زیارتی متعدد، همه از ویژگیهای استان گیلان هستند. بررسی طرحهای گردشگری بعنوان یک انگیزه در انتخاب موضوع این تحقیق بوده و هدف از اجرای تحقیق، فراهم کردن مواد اولیه و شناخت تنگناها و تواناییهای با تاکید بر شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می باشد.با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی مبتنی بر نگرش سیستمی برای جمع آوری اطلاعات و داده ها از مطالعات اسنادی – کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است.هدف پژوهش، برقرار کردن هم پیوندی مبان گردشگری با سایر بخشها همراه با توسعه این بخش با ایجاد امکانات جهت رسیدن به تعادل اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی می باشد.از مهم ترین یافته های تحقیق جامعه می توان به موارد زیر اشاره نمود.- با اجرای طرحهای گردشگری منطقه مورد نظر، با توجه به وجود پتانسیل موجود از نظر جاذبه های توریستی و فرهنگی و اجتماعی می توان گردشگری را به سمت روستاهای دارای جاذبه گردشگری سوق داد تا بتواند به مرور از فعالیتهای طاقت فرسای زندگی شهر در جئار مناظر طبیعی و تاریخی آرامش از دست یافته را بازیابند و از مهاجرت روستا به شهر نیز جلوگیری بعمل آید.- با بررسی اجرای طرحهای گردشگری نقاط مثبت این طرحها را تقویت و در پی ضعیق کردن یا از بین بردن نقاط منفی باشد.

در فرایند توسعه نواحی روستایی، شناخت و تحلیل وضع موجود روستاها و بررسی امکانات و تنگناهای آنها در زمینه های مختلف ضروری بوده و برنامه ریزان روستایی را در تعیین اهداف توسعه و مشخص کردن سیاستها، خط مشیها و راهکارهای دستیابی به آن یاری می رساند.در این مقاله به بررسی و ارزیابی توانهای محیطی بخش مرکزی شهرستان مهاباد توجه شده و به همین منظور و در جهت دستیابی به پاسخ سوال اصلی این تحقیق، عوامل محیطی موثر جهت رسیدن به توسعه روستایی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. این تحقیق در نظر دارد تا ضمن بیان ویژگیهای طبیعی محدوده مورد مطالعه و میزان برخورداری منطقه از این شرایط و ویژگیها، به تبیین جایگاه این عوامل و ویژگیهای آنها در فرایند توسعه روستایی بپردازد. با توجه به اینکه هدف اصلی این تحقیق تعیین میزان اثرات توانهای محیطی در توسعه روستایی بخش مرکزی شهرستان مهاباد است، تمام مطالعات و تلاشهای انجام گرفته در این محدوده، در جهت رسیدن به این هدف اصلی می باشد و نگارندگان در ابتدا وضعیت کلی منطقه را از نظر ویژگیهای محیطی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و سپس با توجه به آنها در جهت تحقق هدف اصلی تحقیق گام برداشته است.

در تحقیق حاضر چگونگی و میزان پراکنش و تمرکز فعالیتهای مرتبط با جهانی شدن در کلان شهر تهران مورد بررسی قرار گرفته و همچنین چگونگی این پراکنش و ارتباط آن با تراکم جمعیتی و مرکز تجاری شهر مقایسه و بررسی شده است. بر اساس مطالعات صورت گرفته چنین بر می آید که رابطه معکوس بین تراکم جمعیتی و مکان یابی کاربریهای جهانی شدن وجود دارد. و همچنین این نمودها بیشتر گرایش به مکان یابی در خارج از هسته تجاری شهر دارند. در ارتباط با تمرکز کابریها یا پیوستگی مکانی آنها نیز می توان گفت که بیشتر این کاربریها نسبت به خود گرایش به همگرایی (تمرکز) دارند و کل کاربریهای مرتبط با جهانی شدن نسبت به یکدیگر نیز حالت همگرایی و تمرکز داشته و ضریب توزیع بالا نیز این عامل را تصدیق می کند.

تحقیق حاضر با هدف شناسایی جایگاه و اهمیت گردشگری شهری، بررسی مفاهیم و روند تکاملی آن، و فرآیندهای مربوط به راهبردهای توسعه پایدار گردشگری شهری و ارزیابی ارتباط بین توسعه شهری و گردشگری و همچنین پیامدها و آثار مثبت و منفی این نوع گردشگری به نگارش در آمده است.فضاهای شهری کامل ترین قرارگاههای انسان را تشکیل می دهند و دربردارنده مراکز مهم اقتصادی، علمی، تفریحی، پزشکی می باشند و همچنین از جاذبه های فرهنگی، تاریخی و طبیعی برخوردارند. مهمترین فضاهایی که در میان مقصدهای گوناگون مورد توجه و بازدید گردشگران قرار می گیرند شهرها هستند، به همین جهت می توان گفت شهرها مهمترین کانون جذب جهانگردان می باشند.در این تحقیق از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده است و با شناسایی عناصر گردشگری شهری و بررسی الگوهای تعیین کننده توسعه پایدار گردشگری شهری و مطالعه قابلیت و توانهای بالفعل و بالقوه شهرها در توسعه گردشگری و همچنین مراحل و فرآیندهای توسعه پایدار گردشگری در شهرها پرداخته شده است. تحقیق حاضر پس از جمع بندی و نتیجه گیری پیشنهاداتی را به منظور توسعه پایدار گردشگری شهری ارائه نموده است.

امروزه پایداری به عنوان بخشی اساسی از نظم جدید جهانی شناخته می شود. در سالهای اخیر مفهوم توسعه پایدار مورد تاکید و توجه صاحب نظران و مسوولین قرار گرفته است زیرا این مفهوم مبتنی بر حفظ استانداردهای سطح زندگی آینده است نسبت به آنچه که تا امروز از آن برخورداریم. اینک دریافتیم که دیگر نمی توان از محیط همانند گذشته بهره برداری کرد. توسعه پایدار گردشگری نوعی از گردشگری است که به مدیریت تمامی منابع منجر گردد و نیاز گردشگران فعلی و جامعه میزبان را بدون به خطر انداختن نسل آینده تامین گرداند.شهر مشهد به عنوان دومین شهر بزرگ کشور و دومین کلانشهر مذهبی جهان اسلام از برکت وجود پاک امام هشتم شیعیان امام رضا (ع) در مرکز و هسته اصلی آن هر ساله شاهد ورود خیل عظیم مشتاقان زیارت مرقد آن امام همام از اقصی نقاط کشور و جهان اسلام می باشد. بطوریکه میزان مسافرین داخلی و خارجی وارد شده به این شهر بر اساس آمار غیررسمی تا 20 میلیون نفر در سال گزارش شده است و این امر منجر به توسعه صنعت گردشگری و تاسیسات مربوط به آن، رونق و توسعه شهری، کسب منافع اقتصادی و غیره شده است. شهر مشهد علاوه بر جاذبه های مذهبی توانهای گردشگری دیگری از جمله تاریخی و فرهنگی، طبیعی، تفریحی، تجاری، آموزشی و درمانی را داراست که خود باعث رونق گردشگری و طول مدت بیشتر اقامت گردشگران در این شهر شده است.نتایج تحقیق نشان می دهد که اصلی ترین توان شهری در مشهد، گردشگری با تاکید بر گردشگری مذهبی است که تمامی زوایای شهر را تحت سلطه خود دارد که با توجه به اصول پایداری و رعایت استانداردهای آن می تواند پویایی و توسعه شهر را در طولانی مدت به همراه داشته باشد و به عنوان یک ضرورت ماندگار در حیات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و زیست محیطی این شهر ایفای نقش کند.

عوامل مختلفی بر ایمنی حمل و نقل جاده ای تاثیر دارند که یکی از آنها مخاطرات اقلیمی است، از بین مخاطرات اقلیمی که ایمنی حمل و نقل جاده ای را تحت تاثیر قرار می دهد می توان به پدیده های بهمن، باران، برف، یخبندان و مه اشاره کرد. در این تحقیق ضمن بررسی ارتباط بین هر یک از مخاطرات اقلیمی و ایمنی حمل و نقل جاده ای در محور کرج - چالوس با استفاده از اطلاعات و داده های مورد نظر و با استفاده از روشهای آماری، اقدام به تهیه نقشه احتمال خطر تصادف در هر یک از وضعیتهای مختلف اقلیمی گردید. بر اساس نتایج حاصل از این نقشه ها، بیشترین احتمال خطر در هنگام ریزش باران از کیلومتر 95 تا 145, در هنگام پدیده یخبندان از کیلومتر 35 تا 85, در هنگام ریزش برف از کیلومتر 45 تا 85 ,در هنگام پدیده مه از کیلومتر 96 تا 130 و در هنگام سقوط بهمن از کیلومتر 56 تا 70 محور کرج - چالوس وجود دارد.

شناخت عوامل موثر در وقوع حرکات توده ای و پهنه بندی خطر حرکات توده ای از مهمترین اقدامات جهت پیشگیری و کاهش خطرات آنها می باشد. در این تحقیق، پهنه بندی حرکات حرکات توده ای در حوزه آبخیز دماوند به مساحت 761 کیلومترمربع واقع در حاشیه جنوبی رشته کوه البرز با روش درون یابی ویژه و درصددهی به هریک از زیرعوامل انجام شد. برای این منظور ابتدا از نقشه پراکنش حرکات که با استفاده از عکسهای هوایی 1:20000 و 1:50000 و انجام بازدید صحرایی تهیه گردیده (سفیدگری 1381) استفاده شد. در این نقشه 410 مورد لغزش، 162مورد ریزش، 56 مورد سولیفلوکسیون و 26 مورد جریان سولیفلوکسیونی و در مجموع 654 حرکت توده ای نشان داده شده است. در این تحقیق عوامل موثر بر وقوع حرکات توده ای: کاربری اراضی، سازند زمین شناسی، بارندگی، شیب، جهت شیب و ارتفاع تشخیص داده شده است. سپس با استفاده از نقشه پراکنش حرکات توده ای و کمی نمودن عوامل موثر در بروز آنها، پهنه بندی حرکات توده ای در حوزه آبخیز دماوند به شرح زیر انجام شد. ابتدا نقشه پراکنش حرکات توده ای، با درصددهی به زیرعوامل هر کدام از عوامل شش گانه فوق کمی شدند. برای این منظور کلیه عوامل که به صورت کمی در آورده شده، و به صورت یک جدول توصیفی کمی به محیط Arc-view وارد گردیدند. در اینجا کلیه حرکات توده ای در حوزه با توجه به عوامل شش گانه فوق و زیرعوامل و سپس هر یک از حرکات توده ای به تفکیک وارد جدول توصیفی شدند. سپس هر یک از عوامل شش گانه فوق به همراه عدد کمی خود برای حرکات توده ای به صورت نقشه سلولی در آورده شدند. اینکار با استفاده از امکانات توسعه ای نرم افزار Arc-view به نام تحلیل مکانی Spatial Analyst انجام شد. سپس نقشه های سلولی عوامل شش گانه موثر در نظر گرفته شده با اندازه تفکیک 0.0014 متر با هم جمع شدند، تا نقشه پهنه بندی حرکات بدست آورده شود. برای ارزیابی صحت تفکیک دامنه های خطر و قدرت تفکیک روش استفاده شده، نقشه پهنه بندی خطر حرکات توده ای با نقشه پراکنش روی هم اندازی شد و تغییرات مورد نیاز جهت در نظر گرفتن عوامل موثرتر انجام شد. از مزایای این روش پهنه بندی اینست که از داده های واقعی اندازه گیری شده در طبیعت استفاده می نماید و از این طریق می توان عوامل موثر در وقوع حرکات توده ای شامل کاربری اراضی، سازند زمین شناسی، بارندگی، شیب، جهت شیب و ارتفاع را مشخص نمود، در هر منطقه ای قابل انجام است و دقت پهنه بندی به دقت برداشت اطلاعات صحرایی مربوط می شود.

صنعت توریسم در سالهای اخیر و بخصوص بعد از جنگ جهانی دوم از رشد شتابانی برخوردار گشته به گونه ای که عنوان انقلاب گردشگری را برای آن برگزیده اند. گردشگری امروزه به یکی از مهم ترین محرکهای اقتصادی در سطح بین المللی در آمده و کارشناسان مسائل اقتصادی آن را در کنار بیمه و بانکداری به عنوان صنایع پویا و مهم قرن حاضر قلمداد می کنند و گردشگری روستایی یکی از اجزای مهم صنعت گردشگری بشمار آمده و نیروی اصلی در زمینه بهبود رشد اقتصادی روستاها محسوب می گردد و با ایجاد فرصتی راهبردی سبب تنوع اقتصاد محلی شده است.گردشگری روستایی پایدار سبب احیای فرهنگ محلی و سنتی روستاها، تشویق فعالیت های جمعی روستائیان، افزایش درآمد روستائیان، مهاجرت و تخلیه روستاها و … می شود و بهترین راهکار برای روستاها توسعه و گسترش گردشگری روستایی است.

هدف از این مقاله بررسی و تجزیه و تحلیل توسعه پایدار شهری، شهرهای استان یزد در 92 شاخص در قالب 9 بخش است. روش پژوهش «توصیفی – تحلیلی» است. جهت تحلیل داده ها از مدلهای کمی برنامه ریزی و نرم افزارهای رایانه ای استفاده شده است. برابر بررسی های صورت گرفته شهر یزد به عنوان پایدارترین شهر و شهر خضرآباد به عنوان ناپایدارترین شهر شناخته شد. با رتبه بندی شهرهای استان یزد در سطوح پایدار، نیمه پایدار و ناپایدار مشخص گردید که شهرهای یزد و میبد پایدار، شهرهای اردکان، مهریز، طبس، تفت و ابرکوه نیمه پایدار و شهرهای بهاباد، بافق، شاهدیه، حمیدیا، اشکذر، مروست، هرات، زارچ، احمدآباد، عشق آباد، عقدا، نیر، دیهوک، مهردشت، ندوشن و خضرآباد ناپایدار شناخته شده اند. استفاده از مدل رگرسیون چندمتغیره نشان می دهد که شاخص های جمعیتی در اولویت اول، شاخص های اقتصادی در اولویت دوم، شاخص های بهداشتی – درمانی در اولویت سوم و شاخص های آموزشی، تاسیسات و تجهیزات، کالبدی، زیست محیطی، فرهنگی و ارتباطات و حمل و نقل به ترتیب در اولویت های بعدی برای توسعه پایدار شهرهای استان یزد به ترتیب از پایین به بالا پیشنهاد می گردد.