جغرافیایی سرزمین
سال:1397 | دوره:15 | شماره:59 |تعداد مقالات:9

تغییرات اقلیمی جهان که وابسته به افزایش فعالیت های انسان که ماحصل آن افزایش آلودگی محیط زیست در کره زمین را باعث شده است زنگ خطر را برای آینده زندگی بشر به صدا در آورده است. تعامل میان اقلیم و معماری برای نیل به هدف کاهش آلودگی محیط از طریق کاهش مصرف انرژی و الگو قرار دادن ساختمان های سبز و پایداری در معماری از اهداف مهم این موضوع می باشد دقت در مکان یابی در مقیاس خرد و کلان همچنین احترام و مراقبت از ویژگی های محلی گیاهان و موجودات زنده همچنین هماهنگی و همسو بودن گسترش طرح ها با ویژگی های بومی منطقه از مهمترین رکن های معماری سبز است. این پژوهش تلاش می کند براساس رده بندی محل طراحی در استانداردLeed آنرا در غالب دستورالعمل مقررات ملی ایران با روش تحلیلی و مقایسه تطبیقی با توجه به مطالعات اسناد و پژوهش های کتابخانه ای بیاورد.

سوانح و مخاطرات طبیعی به دلیل شدت و زمان کوتاه اثر گذاری بر اجتماعات بشری تبدیل به یکی از دغدغه های اصلی برنامه ریزان و مدیران شهری در سال های اخیر شده اند. از این رو تاب آوری، به عنوان رویکرد و روشی مناسب در جهت کاهش خطرات حاصل از بحران ها و مخاطرات، به عنوان رویکرد پژوهش حاضر انتخاب شده است. هدف اصلی این پژوهش اندازه گیری میزان تاب آوری در ابعاد نهادی-سازمانی و کالبدی-محیطی به منظور مقابله با اثرات سوانح طبیعی در شهر سنندج می باشد. در همین ارتباط جامعه آماری این تحقیق خانوارهای ساکن در سه محله شهر سنندج است که با استفاده از سرشماری سال 1390، مصاحبه با مسئولان ذیربط و توزیع پرسشنامه، از طریق فرمول کوکران 383 خانوار انتخاب شدند. در تحلیل اطلاعات نیز از روش های کمی-پیمایشی استفاده گردیده است. با توجه به تحلیل داده ها در محیط نرم افزار SPSS و همچنین تحلیل شبکه ای ANP با استفاده از نرم افزار super decisions برای تعیین درجه اهمیت هر کدام از مؤلفه های مذکور استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که بین تاب آوری موجود در محلات نمونه و سطح تاب آوری آنها در ابعاد نهادی-سازمانی و کالبدی-محیطی رابطه معناداری وجود دارد و با تغییر هر یک از آنها، میزان تاب آوری خانوارها نیز تغییر می یابد.

تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش زنان در توسعه اجتماعی-فرهنگی روستا با تاکید برشرکت های تعاونی روستایی زنان در شهرستان ساری به روش کیفی-کمی انجام شد. جامعة آماری زنان روستایی باسواد شهرستان ساری بوده حجم نمونه پژوهش کمی382 نفر، نمونه های کیفی 18نمونه بوده است. ابزار گردآوری اطلاعات در بخش کیفی مصاحبه و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته بود. یافته های حاصل از تحقیق نشان داد که از بین متغیرهای تبیین کننده مولفه های اجتماعی و فرهنگی توسعه: شبکه ها، هنجارهای مشترک، تعاون و همکاری متقابل، انسجام وهمبستگی جمعی و مشارکت می باشندکه جز ابعاد توسعه اجتماعی و فرهنگی بوده و در توسعه پایدار منطقه موثر می باشد. بر اساس آزمون t با 95% اطمینان این نتیجه حاصل می گردد که زنان روستایی در توسعه اجتماعی-فرهنگی روستا نقش دارند. و از دیدگاه زنان عضو تعاونی، شرکت های تعاونی روستایی زنان درتوسعه اجتماعی-فرهنگی روستاهای منطقه مورد مطالعه نقش زیادی دارند.

زیرساخت های شهری زمانی پاسخگوی نیاز های شهری هستند که برنامه ریزی مناسب برای تعیین مشخصات آن ها، چگونگی استقرار و کنترل عملکرد آن ها وجود داشته باشد. در این بین، تصفیه خانه فاضلاب به عنوان یکی از تأسیسات مهم شهری، نقش بسیار مهمی در کاهش آلودگی های زیست محیطی دارد. بطور خاص، موضوع مورد توجه، مشخصات تصفیه خانه، پیش بینی های جمعیتی و انتخاب محل استقرار آن است که همه عوامل باید توأمان و در کنار هم منظور شود. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی مکان تصفیه خانه فاضلاب شهر بجنورد براساس شاخص ها و حریم های مناسب درمکان یابی تصفیه خانه فاضلاب است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن، تحلیلی-پیمایشی و مبتنی برمنابع اسنادی و پرسشنامه های محقق ساخته می-باشد. بدین ترتیب، 15 لایه اطلاعاتی مشتمل بر 8 شاخص موثر بر مکان و 7 حریم اصلی، در محیط نرم-افزار GIS مورد پردازش قرار گرفته است. به منظور شناسایی وزن های مربوط به هر شاخص، پرسشنامه محقق ساخت در بین 25 کارشناس علوم مرتبط با مکان یابی تصفیه خانه فاضلاب توزیع شد. سپس با استفاده از تکنیک تصمیم گیری سلسله مراتبی AHPوزن نهایی هر شاخص محاسبه شد. در گام نهایی با تلفیق وزن ها و لایه های اطلاعاتی در محیط نرم افزار GIS و حذف نواحی دارای محدودیت (حرایم)، مکان تصفیه خانه فاضلاب شهر بجنورد مورد ارزیابی قرار گرفت. طبق یافته ها، متغیرهای "شیب" و "اختلاف ارتفاع نسبت به شهر" بیشترین تاثیر را در مکان استقرار تصفیه خانه داشته اند. همچنین مکان فعلی تصفیه خانه فاضلاب شهر بجنورد در پهنه نامناسب قرارگرفت. در خاتمه، سه گزینه پیشنهادی باتوجه به شاخص ها و حرائم تدوین شده، برای احداث تصفیه خانه فاضلاب شهر بجنورد به کمک مدل SAWاز مجموعه روش های تصمیم گیری چندشاخصه، مورد بررسی قرار گرفت که آلترناتیو یک با قرارگیری در حوزه سنگ شناسی آهک رسی آرژلیتی با میان لایه شیل، حاوی آمونیت، اکینوپد و اربیتولینای فراوان به لحاظ وضعیت اکثر شاخص ها و حریم های مورد بررسی، مناسب تر از سایر گزینه ها شناسائی شد.

هدف این پژوهش، تعیین سهم کاربری فرهنگی و تحلیل روند تحولات تغییر این کاربری در بین نواحی مختلف شهر و همچنین ارزیابی نحوه دسترسی محلات به خدمات شهری می باشد. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی است و روش پژوهش، از نوع توصیفی-تحلیلی بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از مدل های تغییر سهم، شاخص ویلیامسون و ضریب آنتروپی شانون استفاده گردیده که سهم هریک از نواحی و محلات مختلف شهر را از جنبه دسترسی به خدمات شهری نشان می دهند. نتایج محاسبات مدل تحلیلی تغییر سهم نشان داد اگرچه میزان کمبود کاربری فرهنگی در اکثر محلات شهر بانه وجود دارد ولی براساس پیشنهادات طرح جامع جدید، روند و سهم توسعه فضایی این فضاها در بین نواحی 3 و 4 رو به افزایش است. همچنین براساس محاسبات مدل ویلیامسون به این نتیجه رسیدیم که اکثر محلات بانه از دسترسی نامتعادلی در زمینه کاربری فرهنگی برخوردار هستند. محاسبات مدل آنتروپی شانون هم نشان داد که ضریب کاربری فرهنگی شهر بانه در سال 1385 برابر با 0. 683 بوده است که این ضریب در سال 1395 برابر با 0. 66 برآورد شده است که به سمت عدد 1 تمایل داشته بیانگر توسعه عادلانه و متوازن کاربری مذکور در افق طرح تفصیلی شهر خواهد بود.

ﺗ ﻐ ﯿ ﯿ ﺮ و ﺗ ﺨ ﺮ ﯾ ﺐ ﻃ ﺒ ﯿ ﻌ ﺖ تحت تأثیر فعالیت های اﻧ ﺴ ان اﻓ ﺰ اﯾ ﺶ یافته اﺳ ﺖ که از ﻧ ﺘ ﺎ ﯾ ﺞ ﻋ ﻤ ﺪ ه آن می توان به ﺗ ﻐ ﯿ ﯿ ﺮ ات ﺳ ﯿ ﻤ ﺎ ی ﺳ ﺮ زﻣ ﯿ ﻦ اشاره کرد. اﯾ ﻦ تحقیق با هدف تعیین بهترین سناریو حفاظتی و احیا تغییرات کاربری اراضی آینده با تاکید بر اتصال لکه های پوشش گیاهی طبیعی در حوزه تجن انجام شد. پیش بینی اﺛ ﺮ ات اکولوژیکی ﻫ ﺮ ﯾ ﮏ از سناریوهای ﻣ ﺪ ﯾ ﺮ ﯾ ﺘ ﯽ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎ س ﻣ ﻘ ﺎ دﯾ ﺮ سنجه ها تعیین و سپس بهترین سناریو بر اساس راه حل عکس ایده آل (TOPSIS) اﻧ ﺘ ﺨ ﺎ ب گردید. ﻧ ﺘ ﺎ ﯾ ﺞ سنجه های سیمای سرزمین نشان داد اجرای بهترین سناریوی حفاظتی و احیا در آﺑ ﺨ ﯿ ﺰ تجن ﺑ ﺎ ﻋ ﺚ کاهش ﺗ ﻌ ﺪ اد ﻟ ﮑ ﻪ از 9900 لکه به 4657 لکه در ﭘ ﻮ ﺷ ﺶ ﮔ ﯿ ﺎ ﻫ ﯽ طبیعی گردیده است که نشانه ای از کاهش تجزیه و تکه تکه شدن سیمای سرزمین است. روﯾ ﮑ ﺮ د ﻣ ﻮ رد اﺳ ﺘ ﻔ ﺎ ده در اﯾ ﻦ ﻣ ﻄ ﺎ ﻟ ﻌ ﻪ اﻣ ﮑ ﺎ ن ﭘ ﯿ ﺶ ﺑ ﯿ ﻨ ﯽ ﻧ ﺘ ﺎ ﯾ ﺞ اﮐ ﻮ ﻟ ﻮ ژﯾ ﮏ تغییرات کاربری اراضی جهت دستیابی به اﻫ ﺪ اف ارزﯾ ﺎ ﺑ ﯽ و ﻣ ﺪ ﯾ ﺮ ﯾ ﺖ ﯾ ﮑ ﭙ ﺎ رﭼ ﻪ مناسب تر در آﺑ ﺨ ﯿ ﺰ را ﻓ ﺮ اﻫ ﻢ ﻣ ﯽ ﻧ ﻤ ﺎ ﯾ ﺪ .

آگاهی از چگونگی تناسب و انطباق فعالیتهای کشاورزی هر منطقه با شرایط آب و هوایی آن لازمه هر گونه فعالیت کشاورزی می باشد لذا شناخت اقلیم و بررسی نیازهای اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی از مهمترین عوامل در تولید است، زعفران یکی از با ارزش ترین گیاهانی است که در شرایط اقلیمی خاص کشت می شود و مراحل رشد و نمو آن منحصر به فرد است و بیش از 90 درصد تولید جهانی آن به ایران اختصاص دارد و علی رغم قدمت کشت آن در مقایسه با سایر محصولات زراعی در کشور و تولید آن عمدتا بر دانش بومی متکی بوده است. با بررسی اثر پارامترهای هواشناسی بر عملکرد زعفران و تعیین مناطق مساعد کشت زعفران بر اساس این پارامترها می توان در راستای توسعه کشاورزی و اقتصادی در مناطق کشت زعفران پیشرفت زیادی نمود. بدین منظور در این تحقیق آمار و اطلاعات 27 ساله مهمترین پارامترهای هواشناسی موثر بر کشت زعفران از سایت هواشناسی برای پنج ایستگاه سینوپتیک دریافت و پس از تطبیق تاریخ هجری شمسی با میلادی و بازسازی داده ها، میزان تاثیر هر کدام از این پارامترها در مناطق مورد مطالعه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و در نهایت با استفاده از نرم افزارهای ARC/GISA و ARC/INFO نقشه های مربوطه تهیه و از تلفیق آنها نقشه نهایی بدست آمد که نشان داد 65 درصد منطقه مورد مطالعه قابلیت کشت زعفران را دارد که بیشتر این مناطق در غرب و مرکز استان قرار دارند و مناطق ضعیف در بخشی از جنوب شرق استان قرار دارد.

مداخله در بافت های فرسوده اساساً امری اجتماعی است و رکن اصلی آن مشارکت خانوارهای ساکن در محدوده های هدف ساماندهی است. تجربه تهیه، اجرا و ارزیابی طرح های ساماندهی بافت های فرسوده آشکارا نشان داده؛ بدون توافق و هم پیوندی ساکنان و متولیان امر بهسازی و نوسازی، تضمینی برای تحقق اهداف وجود نخواهد داشت. لذا جلب مشارکت ساکنان از پیش شرط های حیاتی طرح ریزی در بافت های فرسوده است. در این راستا برنامه ریزی به منظور تقویت حس مشارکت جویی در ساکنان و تحقق زمینه های مشارکت پذیری مردم نیازمند آگاهی از نوع نگرش جامعه محلی است و پژوهش حاضر نیز به همین منظور صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش محله های چهارمردان (بافت مرکزی)، هندیان (بافت میانی) و سیدمعصوم (بافت حاشیه ای) در شهر قم می باشد و فرآیند پژوهش به این صورت است که ابتدا به بررسی کتابخانه ای سوابق مرتبط با مسأله پژوهش و تدوین چارچوب نظری پرداخته است و سپس ضمن تدوین فرضیاتی در پاسخ به سوأل های مطرح شده به بررسی های میدانی پرداخته است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و جمع آوری داده ها از طریق پرسش گری توأم با مصاحبه صورت گرفت و به منظور بررسی فرضیه ها از روش اسپیرمن و آزمون تحلیل مسیر بهره گرفته شد. یافته های تحقیق نشان داد در مورد تصمیم به مشارکت مالکین و ساکنین، عواملی نظیر تجارب موفق و ناموفق نوسازی، توافق متولیان با اهالی بر سر مسائل و مشکلات، رضایت مندی سکونتی، تصمیم سایر همسایگان به مشارکت و همکاری و سطح آگاهی اهالی نسبت به جنبه های متفاوت مشارکتی عوامل علی موثر بر مشارکت مردم در فرآیند بهسازی، نوسازی و بازسازی بافت های فرسوده به شمار می آیند. در پایان به پیشنهاداتی برای افزایش سطح انگیزه های مشارکتی در بافت های فرسوده در هر سه محله مورد مطالعه ارائه شده است.