جغرافیایی سرزمین
سال:1391 | دوره:9 | شماره:35 |تعداد مقالات:8

محدودیت، ثابت بودن منابع آبی و در مواردی حتی کاهش شدید این منابع و از طرفی تقاضای روز افزون جوامع بشری در تامین مصرف آب، نیاز به افزایش منابع آبی قابل استحصال در کشور برای سال 2025 به میزان 110%، بر اساس شاخص های ملی و بین المللی مدیریت آب، باعث شده موضوع استفاده بهینه از منابع آبی با ذخیره سازی بارش باران در کلیه نقاط دنیا مورد توجه جدی قرارگیرد. در این تحقیق ابتدا برای تامین آب مورد نیاز سالانه ایستگاه هواشناسی شهرستان جوانرود از محل بارش باران، بصورت آزمایشی ذخیره باران در مقیاس تانکری 6000 لیتری انجام گرفت. سالانه بصورت میانگین حدود 10 بار تانکر مذکور از بارش باران بر سطح پشت بام ساختمان اداری ایستگاه پر و تخلیه می گردید. با موفق بودن نمونه اولیه طرح، تصمیم گرفته شد طرح در مقیاسی بزرگتر به منظور ایجاد الگویی جهت تعمیم آن برای تامین آب مورد نیاز در بخش شرب، کشاورزی، صنعت، و نظر به استاندارد نرمال مصرف 150 مترمکعبی یک خانوار 5 نفره در طول سال، نسبت به ساخت مخزنی به ابعاد 3*7*8 مترمربع با گنجایش 150 مترمکعب از سطح آبگیر 25 مترمربع اقدام شده است. در این ناحیه در طول سال آبی یا زراعی با نرمال بارش 600 میلیمتر، ازسطح 100 مترمربع پشت بام ساختمان اداری ایستگاه هواشناسی، برای چهارمین سال متوالی هر سال حدود 60 مترمکعب یا 60000 لیتر آب باران با موفقیت کامل ذخیره و مورد استفاده قرارگرفت. از آنجا که بارندگی و لو به مقدار کم تقریبا در همه جا اتفاق می افتد، قبل از اینکه به شکل تبخیر و رواناب از دسترس خارج شود، می تواند به کمک روش های استحصال آب با ذخیره سازی آب باران مورد استفاده و بهره برداری قرارگیرد. با این طرح بدون نیاز به یک قطره آب چشمه، چاه و رودخانه، صرف نظر از دوری یا نزدیکی به سایر منابع آبی، می توان آب مورد نیاز هر مجموعه ای را در نزدیکی همان مجموعه در بخشی وسیع از نواحی این سرزمین به سهولت تامین نمود و فشار بر منابع محدود آب شیرین و تصفیه خانه ها را به شدت کاهش داد.

اتحادیه اروپا پستی و بلندی های زیادی را در راه همگرایی پشت سر گذارده و فارغ از بن بستی که هم اکنون در آن گرفتار شده،می توان آن را موفق ترین پروژه همگرایی منطقه ای در دنیا دانست. از نتایج این همگرایی شکل گیری یک سیاست خارجی واحد بوده است که تقریبا در مقابل دیگر کشورها و مناطق دنیا بدان عمل می کنند.از زمان شکل گیری اتحادیه اروپا، جمهوری اسلامی ایران بجای یک کشور می بایستی با یک سیاست متحده از سوی مجموعه اعضای اتحادیه روبرو می گشت، که شدیدا بر روابط ایران و اروپا تاثیر می گذارد.در این پژوهش به دنبال پاسخ این سئوال هستیم که از زمان شکل گیری اتحادیه روابط جمهوری اسلامی با اتحادیه چگونه بوده و سپس چه عوامل ژئوپولیتیکی بر این روابط تاثیر گذار است.

شهرستان گرمسار به دلیل واقع شدن در یک موقعیت خاص جغرافیایی، شرایط توپوگرافی و سامانه های جوی موثر بر منطقه شرایط زیست اقلیمی ویژه ای را به خود اختصاص داده است. به طوری که تغییرات فصلی و روزانه دما مشکلات عدیده ای را برای فعالیت های گردشگری و به طور کلی ساکنین آن ایجاد نموده است. لذا ضرورت بررسی شرایط بیوکلیمایی و تعیین مواقع آسایش اقلیمی در طول روز و ماه های مختلف سال و تهیه یک تقویم گردشگری احساس می گردد. در این رابطه با استفاده از داده های هواشناسی سینوپتیک وضعیت بیوکلیمایی منطقه مورد بررسی قرار گرفت و نتایج زیر حاصل شد. بهترین شرایط بیوکلیمایی در منطقه از نظر ضرایب راحتی ترجونگ برای حضور در فضای آزاد دروضعیت روزانه ماه های فروردین و مهر با شرایط بسیار مطلوب و دلپذیر و در وضعیت شبانه نیز ماه های خرداد، تیر و مرداد همراه با احساس مطبوع و دلپذیر و آسایش بیوکلیمیایی تعیین شده است. بر اساس شاخص ماهانی وضعیت حرارتی روزانه در شش ماه از سال (از آبان ماه تا فروردین ماه) پائین تر از حد آسایش (سرد)، 2 ماه از سال (ماه های اردیبهشت و مهر) در وضعیت آسایش مطلوب (راحت) و 4 ماه از سال (از ماه خرداد تا ماه شهریور) بالاتر از حد آسایش (گرم) قرار دارد.

هدف این پژوهش تعیین جهت مناسب ساختمان در شهر قیر در رابطه با تابش آفتاب است. موقعیت جغرافیایی شهر مورد پژوهش سبب شده که در غالب ایام سال اقلیم گرم و خشک حاکم باشد. لذا در جهت گیری بنا، حفظ ساختمان از تابش آفتاب در مواقع گرم در اولویت نخست و استفاده حداکثری از تابش آفتاب در مواقع سرد در مرحله بعد قرار گرفت. جهت تحقق اهداف فوق ابتدا محاسبه مقدار انرژی خورشیدی تابیده شده بر سطوح قائم ساختمان بصورت نظری و واقعی با روش محاسباتی قانون کسینوس صورت پذیرفت. سپس با استفاده از جدول تقویم نیاز به سایه و آفتاب و نمودار محاسب دمای موثر، مواقع گرم و سرد سال مشخص و با استفاده از جداول حصول شده تعیین بهترین جهت مناسب ساختمان برای شهر مورد پژوهش محقق شد. جهت 150+ تا 165+ برای ساختمان های یک طرفه و جهت 165+ و 15- برای ساختمان های دو طرفه ایده ال ترین و جهت 180 جهت پذیرفتنی انتخاب شد.

حوضه آبریز دشت گرو در واحد مورفوتکتونیکی مکران واقع شده است. این دشت تحت تاثیر ویژگی های زمین شناسی و ژئومورفولوژی از نفوذپذیری اندکی بر خوردار بوده و تغذیه آب زیر زمینی به جزء در قسمت های کم شیب و سطح دشت به طور مناسب صورت نمی گیرد. بهره برداری بیش از ظرفیت منابع آبی در کنار خشکسالی های اخیر، کمیت منابع آب زیر زمینی را به شدت تقلیل داده است. هدف از این تحقیق بررسی علل اصلی به ویژه عوامل ژئومورفولوژیک و نیز عوامل انسانی موثر بر افت کمی و کیفی منابع آب دشت گرو می باشد. به منظور دست یابی به این هدف، ویژگی های زمین شناسی و ژئومورفولوژیک حوضه آبریز دشت و تاثیرات آن بر کمیت و کیفیت منابع آب زیر زمینی مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق عمدتا بر پایه روش تحلیلی و توصیفی استوار بوده است. ابزار تحقیق را نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی و داده های آماری ایستگاه های هیدرومتری منطقه تشکیل داده اند. علاوه بر این از مشاهدات، مصاحبه و کارهای میدانی داده ها و نتایج کنترل و تکمیل گردیده اند. نتایج نشان می دهد که ویژگی های ژئومورفولوژیک حوضه آبریز دشت به طور مستقیم و غیر مستقیم از دیدگاه کاربردی در فعالیت های انسانی به ویژه در بخش کشاورزی و منابع آب تاثیر گذار بوده است. از دیدگاه مدیریتی لازم است بهره برداری از منابع آب زیرزمینی بر اساس ملاحظات ژئومورفولوژیک و در قالب پروژه های بلند مدت در برنامه ریزی لحاظ و اجرا گردد.

مقطع زمانی مورد مطالعه در این بررسی دو دوره 56 و 17 ساله می باشد. دوره 56 ساله مربوط به ایستگاه بندرعباس می باشد که از سال 1957 تا 2012 را شامل می شود و دوره 17 ساله مربوط به ایستگاه قشم می باشد که از سال 1996 تا 2012 را در بر می گیرد. ابتدا سعی شده است با استفاده از روش رتبه ای من - کندال تغییرات داده ها شناسایی شوند و سپس نوع و زمان آن مشخص گردد. هدف از این تحقیق، بررسی روند تغییرات دمای ایستگاه های بندرعباس و جزیره قشم برای آشکار سازی تغییرات احتمالی آن از حالت نرمال با استفاده از آزمون ناپارامتری من-کندال می باشد. نتایجی که از این پژوهش حاصل شد به شرح زیر می باشد :-1 مطالعه تغییرات دمای حداقل در شهر بندرعباس در مقیاس ماهانه بیان کننده روند کاهشی شدید در این ایستگاه می باشد که شدت این روند در ماه مارس با -0.45 در مقایسه با بقیه ماه ها بیشتر می باشد، ولی چنین یکنواختی در عنصر دمای حداکثر وجود ندارد و روند تغییرات عنصر دمای حداکثر تلفیقی از روند کاهشی(TD)  و جهش منفی(AI)  می باشد. بررسی روند تغییرات عنصر دمای حداقل و حداکثر در ایستگاه قشم نسبت به بندر عباس از ناهمگونی بیشتری برخوردار می باشد. مطالعه عنصر دمای حداقل در ایستگاه قشم در طول دوره مورد مطالعه نشان دهنده این است که 5 ماه از سال بدون روند می باشد و در بقیه ماه ها نیز جهش مثبت نوع غالب تغییرات بوده است، در عنصر دمای حداکثر تقریبا در اکثر ماه ها جهش افزایشی نوع غالب تغییرات می باشد.-2 در مقیاس سالانه، تغییرات دمای حداقل و حداکثر هر دو از نوع روند کاهشی می باشد، اما در ایستگاه قشم تغییرات دمای حداقل از نوع جهش کاهشی و تغییرات دمای حداکثر از نوع جهش مثبت بوده است.

وقوع زمین لغزش در مناطق شمالی کشور، به دلیل بارش های فراوان، کاربری های ناصحیح و سازندهای حساس به فرسایش، در حال افزایش است. یکی از راهکارهای مهم برای کاهش خسارت ناشی از وقوع زمین لغزش ها، ارزیابی و پهنه بندی مناطق مستعد به زمین لغزش ها از طریق تهیه نقشه های پهنه بندی خطر زمین لغزش است. روش های متعددی برای پهنه بندی وجود دارد که از میان آنها روش آنبالاگان برای منطقه مورد مطالعه استفاده شد. در این روش نقشه های مورد نیاز مانند نقشه های شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، زمین شناسی، زمین شناسی ساختمانی، آبهای زیرزمینی و واحدهای کاری در محیط GIS با استفاده از نرم افزار Arcmap  تهیه و پس از امتیازدهی به عوامل مورد نیاز در روش آنبالاگان، در نهایت نقشه پهنه بندی منطقه ارائه شد. در پایان برای ارزیابی صحت مدل یاد شده، نقشه پراکنش زمین لغزش حوضه مورد مطالعه تهیه و آنگاه از مقایسه نقشه پراکنش زمین لغزش با نقشه پهنه بندی زمین لغزش به روش آنبالاگان، مشخص شد که اکثر زمین لغزش های وقوع یافته در این حوضه در پهنه خطر زیاد قرار دارند که توسط مدل ارائه شده بود.