زمین شناسی ژئوتکنیک (زمین شناسی کاربردی-Journal of Geotechnical Geology)
سال:1388 | دوره:5 | شماره:3 |تعداد مقالات:10

تخلخل و تراوایی از مهمترین خصوصیات مخازن هیدروکربوری می باشند. در مطالعه حاضر از روش های محاسباتی هوشمند شبکه های عصبی، که امروزه در صنعت نفت بسیار رایج شده، برای تخمین تخلخل و تراوایی سازند آسماری استفاده شده است. بنابراین با استفاده از نرم افزار متلب، داده های مغزه و نمودارهای چاه پیمایی، شبکه تخلخل و تراوایی طراحی شد. شبکه های مذکور با استفاده از الگوریتم پس انتشار خطا و شبکه پیشخور توسعه یافت. پس از مقایسه نتایج حاصل از این شبکه ها با تخلخل و تراوایی مغزه، پارامترهای موثر در شبکه طوری تنظیم شد تا نتایج مطلوب بدست آید. ضریب همبستگی بین تخلخل و تراوایی اندازه گیری شده از مغزه با تخلخل و تراوایی تخمین زده شده از شبکه عصبی به ترتیب 0.92 و 0.82 بدست آمد. این نتایج نشان می دهند که تخلخل و تراوایی محاسبه شده با مدل هوشمند شبکه عصبی در حد قابل قبولی است. بنابراین نتایج این شبکه ها به چاه شماره 3 که فاقد اطلاعات مغزه بود تعمیم داده شد.

تحلیل حرکت زمین در جنوب شهر یزد با استفاده از داده های ژئوتکنیکی، پروفیل های لرزه ای درون گمانه ای، توان جنبش نیرومند زمین و انتخاب شتابنگاشت های مناسب در حوزه فرکانس انجام و برای رسیدن به تخمین غیرخطی پاسخ غیر الاستیک خاک و ارایه تخمین خطی معادل، از یک حلقه تکرار استفاده گردید. رفتار غیر خطی استرس - استرین خاک به این معناست که مدول برشی در امتداد مسیرهای مختلف تغییر می کند. بیشینه شتاب جنبش زمین در سنگ بستر برای دوره بازگشت 475 سال برابر با0.219 g  در تحلیل ها مورد استفاده قرار گرفت. در محل گمانه نماینده برای دوره بازگشت 475 سال، فرکانس تشدید 3.4 و ضریب تشدید آبرفت 1.4 به دست آمد. بر اساس نتایج مدول های تحلیل شده، اکثر مدل ها تقریبا، ضریب تشدید را در محدوده فرکانس 5 هرتز نشان می دهد. بر اساس میانگین ضرایب و فرکانس های تشدید به دست آمده از تمام مدل ها، دامنه امواج برشی در فرکانس بین 3 تا 4 هرتز با ضریب 1.6 دچار تشدید می شوند. سرعت موج برشی میانگین تا عمق 30 متری این گمانه معادل 360 متربرثانیه است.

منطقه معدنی گل گهر از لحاظ لرزه خیزی فعال به نظر می رسد، چرا که این معدن در محل تلاقی دو گسل نسبتا بزرگ و فعال قرار گرفته است. همچنین گسل اصلی زاگرس، راندگی های متعدد پهنه زاگرس مرتفع و گسل های نایین - بافت و دهشیر در شعاع 100 کیلومتری این معدن قرار گرفته اند و احتمال بروز زمین لرزه های بزرگ زیاد می باشد.

پیش بینی و جلوگیری از وقوع خطرات زمین شناسی در مسیر توسعه تاسیسات استخراج و انتقال گاز در تاقدیس کنگان با بیش از30 حلقه چاه در استان بوشهر از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. در این تحقیق پهنه بندی خطر ناپایداری دامنه ها به کمک عواملی مانند لیتولوژی، درجه شیب، ناپیوستگی های ساختاری، ارتفاع دامنه ها، هیدروژئولوژی، کاربری و پوشش گیاهی زمین مطابق روش آنبالاگان صورت گرفت. چهار پهنه با عنوان خطر نسبی کم، متوسط، بالا و بسیار بالا در قسمت میانی تاقدیس کنگان شناسایی شدند. بیشتر سطح منطقه مورد مطالعه در پهنه های با خطر متوسط و خطر بالا با پوشش سطحی 42 و 49 درصد قرار می گیرد. پهنه های با خطر کم و خطر بسیار بالا فقط 2.5 و 6.5 درصد از سطح منطقه مورد مطالعه را پوشش می دهد. سازندهای پابده، گورپی و نیز نهشته های عهد حاضر با 47% از پوشش سطحی منطقه، جزء مناطق با بیشترین خطر ناپایداری هستند.

در این تحقیق با هدف برآورد میزان رسوب دهی رودخانه جاجرود در بالادست سد لتیان، از روش رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. بدین منظور ضمن شناسایی مهمترین عوامل فیزیوگرافی موثر در تولید سیلاب، با ورود این فاکتورها به مدل رگرسیونی، معادله دبی سیلاب و سپس معادله های دبی - رسوب برای هر زیرحوضه به دست آمد. با بررسی این معادلات و قرار دادن پارامترهای مورد نظر در آن ها حداکثر دبی های سیلابی برای زیرحوضه ها محاسبه و با کمک این معادلات راه حل های مناسبی برای پیش بینی دبی سیلابی و بار رسوبی حمل شده ارایه گردید. همچنین برای دوره های درازمدت زیرحوضه ها (امامه، کند و افجه) حداکثر دبی بار رسوبی حمل شده به دست آمد. نتایج به دست آمده نشان داد که زیرحوضه آهار به دلیل داشتن طولانی ترین زمان تمرکز، کشیدگی زیاد، شیب ملایم و تراکم پایین کمترین توان تولید رسوب را داشته و نسبت به سایر زیر حوضه ها نیاز کمتری به عملیات حفاظت خاک را دارد. همچنین بیشترین توان تولید رسوب مربوط به زیرحوضه امامه می باشد که مقدار رسوب تولید شده آن به 7853 تن در روز می رسد. از جمله عوامل موثر بر این امر، شیب و طول حوضه، زمان تمرکز پایین و تراکم بالای آن می باشد.

حوضه آبریز رودخانه قره آغاج از سرچشمه تا مقطع کوار دارای وسعتی در حدود 1600 کیلومتر مربع بوده و در این فاصله از جنوب باختری تا جنوب خاوری شیراز جریان دارد. در این تحقیق بار کل رسوب رودخانه قره آغاج تا مقطع یادشده با استفاده از خصوصیات هیدرولیکی و رسوب شناسی محاسبه شده است. این خصوصیات شامل عمق جریان، شیب کانال رودخانه، عرض رودخانه، سرعت جریان آب، آبدهی، زاویه قرار ذرات رسوبی و اندازه مشخصه ذرات ( (d10, d30, d60 ,d90هستند. به علاوه، با اندازه گیری دمای آب رودخانه، لزجت کینماتیکی آب به واسطه تاثیر آن در حرکت مواد رسوبی مشخص شده است. نرخ بار معلق رودخانه با استفاده از روش پیشنهادی یانگ (765040 تن در سال) برآورد شده است. این تحقیق نشان می دهد که میزان بار بستر بر اساس روش میر - پیتر و مولر حدود 21 درصد بار معلق رودخانه را تشکیل می دهد.

گسل های راستالغز قاره ای به عنوان عناصر مهم دگرشکلی در قاره ها شناخته می شوند و می توانند زلزله های بزرگی را ایجاد نمایند. نمونه ای از این سامانه های گسلی، سامانه های گسلی سبزواران - جیرفت می باشند که در زون گذار میان سیستم های زاگرس، مکران و ایران مرکزی قرار دارد. این سامانه گسلی قسمتی از برش میان مکران و زاگرس را در خود جای می دهد. گسل سبزواران با طولی نزدیک به 150 کیلومتر شواهد متعددی از فعالیت های زمین ساختی در کوارترنر از خود نمایش می دهد. میزان جابجایی گسل سبزواران در طول 42 هزار سال گذشته حدود 130 متر اندازه گیری شد که نرخ جابجایی 2.98±0.75 میلی متر در سال را به نمایش می گذارد. گسل جیرفت نیز با طولی نزدیک 130 کیلومتر مرز غربی فرو افتادگی جازموریان را تشکیل می دهد این سامانه گسلی سبب جدایش در رسوبات آبرفتی 22 و 42 هزار سال گذشته به ترتیب به میزان 49 و 132 متر گردیده است. نرخ متوسط جابجایی این گسل حدود 2.7±0.7 میلی متر در سال محاسبه شده است. لرزه خیزی منطقه سبزواران حکایت از پراکندگی کانون های سطحی، و پایین بودن بزرگای آن ها در این ناحیه دارد. بزرگترین زمین لرزه محتمل دارای بزرگای 6.4 و دوره بازگشت زلزله های بابزرگای بالاتر از 6 ریشتری حدود 1300 سال برآورد گردیده است. از مقایسه دوره بازگشت زلزله های با بزرگای متوسط تا بالا و مقدار نرخ لغزش سالیانه محاسبه شده برای گسل های منطقه سبزواران می توان به عدم قفل شدگی و خزش پیوسته سامانه گسلی سبزواران جیرفت پی برد.

دامنه های حاشیه رودخانه رجدون در شمال شهرستان گناوه از لحاظ لغزش، پتانسیل بالایی دارد. رویداد زمین لرزه های نیرومند، این پتانسیل ناپایداری را به شدت افزایش می دهد. نهشته های پایین دست رودخانه که بیشتر از سیلتستون تشکیل شده اند، توانایی تولید لغزش های دایره ای و رسوبات بالا دست رودخانه که از مادستون ساخته شده اند، پتانسیل لغزش های صفحه ای - ستونی دارند. در چنین شرایطی رویداد زمین لرزه ای با شتاب افقی بیش از0.14 g  در محدوده رودخانه رجدون، دامنه های با شیب بیش از 20 درجه را ناپایدار می کند. چنین لغزش هایی سبب مسدود شدن مسیر جریان آب و در نتیجه تشکیل سدهای طبیعی در مسیر رودخانه می گردد. پی آمد این رویداد و شکسته شدن سدها، سبب تولید سیلاب های عظیم و در نتیجه تخریب بخش هایی از شهرستان گناوه را به همراه خواهد داشت.