پیک نور- علوم انسانی
سال:1382 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

مقاله حاضر پس از معرفی عناصر آموزش و پرورش با طرح این پرسش که آموزش و پرورش با تکیه بر کدام یک از عناصر یا مولفه های خود، بیشترین تاثیر را در ایفای نقش خود در توسعه پایدار نشان می دهد، به بررسی فرایند یاددهی ـ یادگیری، رویکردهای مختلفی که در این فرایند مورد استفاده قرار می گیرند، و معرفی رویکرد جدید ساختارگرایی و تاثیر آن در محیط یادگیری می پردازد. آن گاه موضوع فرصتهای یادگیری و یاددهی ـ یادگیری مشارکتی را مورد توجه قرار داده و با ارایه الگوی این نوع یادگیری به نقش دادن باز خورد سریع به یادگیرندگان به عنوان عامل موفقیت در یادگیری اشاره می کند. محیط جدید یادگیری، نظام چندرسانه ای و چالشهای جدید پداگوژیکی برای استادان دانشگاههای باز و از راه دور آینده از موضوعات مهم دیگری است که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته اند.

مقاله «قزوین و وجه تسمیه آن» درصدد تبیین ریشه شناسی و معنای واژه « قزوین» است. از این رو، سیر تاریخی منابع از قرن سوم هجری تا کنون، جهت دستیابی به سوال مفروض مولف در باب ریشه واژه «قزوین»، بررسی شده است. در پایان مقاله، پس از بررسی آرا منابع، نظر تازه ای بر مبنای پژوهشهای مولف ارایه شده است.

در بخش اول این مقاله به معرفی شخصیت خواجه نصیرالدین طوسی و نفوذ او در میان اسماعیلیان پرداخته شده است. مولف موضع گیریهای سیاسی خواجه را بررسی کرده و آنها را در زوال حکومت عباسی و رواج علم و فرهنگ در ایران موثر دانسته است. در بخش دوم، آثار ریاضی خواجه نصیر و ابوریحان بیرونی و تاثیرپذیری خواجه از آثار ابوریحان در مثلثات کروی بررسی می شود.

آب یکی از اساسی ترین عناصر زیست است. برخورداری از آب سالم برای نیازهای انسانی از عوامل اساسی و به منزله عامل تمدن شناخته شده است، به طوری که همواره مورد احترام جوامع بوده و رودخانه های مختلف در سراسر جهان، نزد جمعیتهای ساکن در آن نواحی اهمیت زیادی داشته و مورد تقدس بوده است.هیچ کشوری بدون اطمینان از داشتن آب نمی تواند ثبات اقتصادی و اجتماعی و سیاسی خود را حفظ کند و بدون کاهش میزان آلودگی جو، امنیت نسلهای آتی از نظر آب و غذا مبهم و، بدین طریق، توسعه پایدار فقط در حد یک شعار دلفریب باقی خواهد ماند.امروزه کمبود و آلودگی آب، زندگی میلیونها نفر از ساکنان زمین، خصوصا کشورهای فقیر را به شدت با خطر مواجه ساخته است. از نگاه آمار، 80 درصد جمعیت جهان تنها به 20 درصد از ذخایر آب سالم و بهداشتی دسترسی دارند. بیماریهای ناشی از آب آلوده نیز عامل بسیاری از مرگ و میرها در کشورهای فقیر جهان است.بحران آب مشکلی ناشناخته است که کشتار آن به مـراتب از بـیماریهای مـسری چند صد سال پیش و بیماران ایدزی و تمام جنگهایی که در سطح جهان جریان دارد، بیشتر خواهد بود. اگر چاره ای اندیشیده نشود و بشر به خود نیاید، بحران آب درآینده ای نه چندان دور فاجعه ای به بار خواهد آوردکه سالانه میلیونها نفر ازمردم جهان رابه کام مرگ بفرستد. در واقع، امروزه ما برلبه تیغ تیزی نشسته و شاهد نابودی نسل خویشیم. نسلی که خود را در مقایسه با گذشتگان خردمندتر جلوه می دهد، نمی تواند راه را برنابودی خود ببندد. در این مقاله برآنیم تا یکی از مصیبتهای ناشناخته جهانی یعنی بحران آب را مورد بررسی قرار دهیم. هدف آن است که با شناخت این بحران و با ارایه راه حلهایی، جلوی فاجعه ای که ممکن است در آینده نسل بشر را تهدید کند گرفته شود. نتیجه تحقیق حاکی از آن است که قرن بیست و یکم، قرن بحران آب خواهد بود. بحران یعنی، فقر و بدبختی توده های عـظیم مـردم جـهان، رشـد چـشمگیر انـحرافات اجتماعی، درگیریها و جنگ و جدالهای خانمانسوز و افزایش تنشهای حاد سیاسی در عرصه جهان که همگی نسل بشر را با تهدید جدی مواجه خواهد کرد.

نیاز کشورها به افراد آموزش دیده در بخش ورزش و روند تغییرات ساختاری آموزش در سطوح عالی ضرورت بهره مندی از فناوری را در آموزش بیش از گذشته مطرح کرده است. با توجه به جوان بودن جمعیت در ایران و ایجاد نگرش مثبت به موضوع ورزش، بهره مندی از فناوریهای نو و رسانه ها در آموزش ورزش پاسخی به نیاز جامعه است. یکی از مشکلات فراراه آموزش مبتنی بر فناوری، قطع تعامل بین عناصر آموزش و از میان رفتن محیط عاطفی ـ انسانی یادگیری است.در این مقاله، ضمن بررسی روند تکوین فناوریهای آموزشی و نفوذ آن در آموزش تربیت بدنی، با اتکا به شواهد پژوهشی، و نیز مطالعه تاثیر این پدیده در کیفیت آموزش الگویی عرضه شده که استوار بر آموزش چندرسانه ای در تربیت بدنی است. هدف از تدوین این الگو کاهش افت کیفیت آموزشی و حفظ حداقل تعامل لازم بین عناصر آموزشی است.

درتاریخ ادب غرب شاید هیچ کدام از مکاتب ادبی به اندازه مکتب رمانتیسم، همه جاگیر و گسترده نبوده باشد. وقتی بحث از رمانتیسم می شود، تصور همگانی بیشتر معطوف به احساسات رقیق و غالبا عاشقانه دوران جوانی است. حال آنکه در فاصله آغاز و ادامه رمانتیسم، حوزه متاثر از این مکتب نه تنها ادبیات را در برمی گیرد، بلکه تمام افکار، عقاید، ایده های اجتماعی و سیاسی، جنبشهای مذهبی و حتی اقتصاد را هم شامل می شود.بدین ترتیب، رمانتیسم تنها مکتبی ادبی نیست؛ بلکه خیزشی اجتماعی ـ سیاسی ـ اقتصادی نیز محسوب می شود و از این حیث ارزش بررسی دقیقتر و جامعتری را دارد.در این مقاله، علاوه بر تعریف اصطلاحی رمانتیسم، تاریخچه آن، سرآمدان این مکتب و تاثیرات مثبت و منفی آن مورد بررسی قرار گرفته است.

این مقاله به یکی از مباحث مهم جغرافیای نو، یعنی بررسی شرح احوال و دیدگاههای بنیانگذار آن، الکساندر فون هومبولت می پردازد. در بخش شرح حال به احوال شخصی، تحصیلات، چگونگی گرایش به جغرافیا، موقعیت آکادمیک و روند مطالعاتی و دیدگاههای جدید علمی ـ فلسفی هومبولت پرداخته می شود. از آنجا که سفرهای علمی تاثیر فراوانی بر نـتیجه گیریهای هـر دانـشمند عـلوم طـبیعی دارد، چـگونگی سفرهای هومبولت و نتایج آنها در بخش جداگانه ای شرح داده شده است. در پایان مقاله نیز، کاسموس، کتاب مهم هومبولت، که حاوی دیدگاههای اصلی اوست، ذیل عنوان مستقلی معرفی می شود.

در بخش اول مقاله به این نکته اشاره شد که ملت و دولت ایران، با حمایت اندیشمندان و دوستداران فردوسی، در تدارک برگزاری هزاره فردوسی همگام شدند و همین امر شور و شوقی در میان اهل قلم و علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ ایران به وجود آورد. مسوولان نیز، به تبع همین اندیشه، مصمم شدند جشنی در خور شان و منزلت فردوسی برپا سازند. در این راستا تیمورتاش پس از مکاتبه با استادانی چون عباس اقبال، عنایت الله خان سمیعی، ابراهیم پورداود و علامه قزوینی و کسب نقطه نظرهای آنان در زمینه جمع آوری نسخ شاهنامه و شیوه تصحیح متنی انتقادی از شاهنامه، با سفرای ایران در کشورهای فرانسه، ترکیه، مصر و هندوستان وارد مذاکره شد و طی مکاتبات مکرر شناسایی نسخه های خطی و چاپی و جمع آوری و یا خرید آنها را مورد تاکید قرار داد. سفرای مقیم کشورهای مخاطب نتیجه مطالعات خود را به دربار منعکس و دشواریها و راهکارها را بیان کردند. ملت و دولت در یک نقطه با هم اشتراک عقیده داشتند و آن اینکه شاهنامه در طول قرنها چه در دستگاه شهریاران و بزرگان و چه درحلقه رندان و عیاران و معرکه گیران، گرمی بخش محافل بوده و نقالان با خواندن داستانهای آن نهال وطن پرستی، نوع دوستی و منش پهلوانی را در دلهای توده مردم کاشته اند و، از این رو، توجه به شاهنامه و فردوسی را توجه به آرمان های ملی و تاریخ کهن ایران زمین تلقی می کردند.مراسم هزاره فردوسی در سال 1313 شمسی با حضور خاورشناسان و اندیشمندان باشکوه و عظمت تمام، آن سان که در خور مقام و منزلت حکیم ابوالقاسم فردوسی بود، برگزار گردید و ملت ایران سرفرازانه در این همایش پرشکوه شرکت کردند و ساختمان آرامگاه حکیم سخنورِ سخن سنج نیز با حضور نمایندگان ملت و دولت گشایش یافت.

بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن درسال 1375، بیش از 60 درصد ازجمعیت کشور شهرنشین بودند. رشد شهرنشینی روندی جهانی است و در حال حاضر 47% از جمعیت جهان درشهرها زندگی می کنند که تا سال 2050 مـیلادی، بـیش از 71 درصـد از جـمعیت جـهان شهرنشین خواهند شد. هم اکنون درهیچ نقطه از جهان، الگوی شـهری سـالم وجـود نـدارد ولـی بـرای داشـتن شـهرهای سالم از جنبه های مثبت در کشورهای پیشرفته می توان استفاده کرد.در حالی که سیر دگرگونی در جهان در حال افزایش است و شهرها به مرکز تحولات بشری تبدیل می شوند، زنـدگی بـشری بـا بـهره گیری از فناوری پـیشرفته در شکل گیری خود سرعت گرفته و شهرها به محل رفاه و آسایش تبدیل می شوند، ما در کشور خود، شاهد شکل گیری اشکال متفاوتی از شهرنشینی هستیم، مشکل ترافیک هر روز هزاران ساعت از وقت شهروندان را تلف می کند، تعدی و تجاوز شهروندان به حقوق یکدیگر درحال افزایش است، الگوی مصرف انرژی هنوز تهیه نشده و آلودگیها در حال افزایش هستند. اقتصاد شهری به صورت بهینه ساماندهی نشده و آثار بیماری بر چهره آن مشهود است و ….در این تحقیق سعی شده تا با بررسی سیاستهای توسعه فضایی شهر تهران، از ابتدا تا کنون، اثرات زیانبار توسعه بدون برنامه شهر تهران بیان و راهکارهای مرتبط با هر یک از آلودگیها و منابع آلاینده ارایه شود. بدیهی است هرگونه اقدامی، جهت تغییر وضع موجود و ساماندهی امور شهری باید با دقت و زیر نظر مهندسان و جغرافیدانان به اجرا درآید.

کتاب جهان آموزش باز و از راه دور به ارایه 18 پژوهش موردی از دانشگاههای کشورهای در حال توسعه و 9 مورد از موسسات آموزش عالی کشورهای توسعه یافته می پردازد. این پژوهشها به اطلاعات عمومی ما در مورد آموزش باز و از راه دور می افزاید و توجه ما را به تنوع و غنای این نوع آموزشها در سراسر جهان سوق می دهد. این مجموعه عمدتا در مورد دانشگاههایی سخن به میان می آوردکه بسیاربزرگ هستند و گروه کثیری از علاقه مندان به آموزش عالی را درکشورهایی نظیر چین و هندوستان تحت آموزش قرار می دهند و یا به تشریح امور موسسات کوچکی می پردازد که در نقاطی نظیر هنگ کنگ یا کشور پرتقال مستقر هستند.

ضرورت تالیف فرهنگهای تخصصیپیش از این، انسان فرهیخته می توانست از همه آثار ادبی و تاریخی و علمی تمدنی که به آن تعلق داشت آگاه باشد. حلقه های فرهنگی کوچک و دربسته و کتابها اندک بود. در زمان سیسرون، خطیب رومی، هر مرد فاضلی همه نوشته هایی را که در دنیای یونان و روم اهمیت داشت خوانده بود. اما از چند قرن پیش، تعداد آثار با چنان سرعتی روبه فزونی است که سراسر عمر یک تن برای خواندن معروفترین آنها حتی با نظر اجمالی نیز کفایت نمی کند. جهان غرب تا قاره آمریکا گسترش یافته است، جهان شرق رکن ضروری هر فرهنگ کاملی گشته است. خواندن همه کتابها دیگر ناممکن شده است.

به همت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، کارگاه آموزشی به منظور آشنایی با مبانی ویرایش ازتاریخ 82.3.3 تا 82.3.8 برگزار شد. شرکت کنندگان در این کارگاه از اعضای هیات علمی، مولفان، ویراستاران، مترجمان و پژوهشگران مراکز و سازمانهای مختلف بودند. در این کارگاه شش روزه، که در هر روز چهار نشست برگزار می شد، 8 تن از استادان فن 9 عنوان درسی را تدریس کردند.