پیک نور- علوم انسانی
سال:1383 | دوره:2 | شماره:1 |تعداد مقالات:13

اولین کارگاه آموزشی تبیین اصول آموزش باز و از راه دور به همت معاونت پژوهشی و همکاران مدیریت تحقیقات دانشگاه پیام نور، در روز چهارشنبه (83.2.30) برگزار شد. در این کارگاه یک روزه، که برنامه های آن در دو بخش ارایه شد، ابتدا دکتر غلامرضا بخشی خانیکی (معاون پژوهشی دانشگاه و دبیر همایش) در سخنرانی کوتاه افتتاحیه به خوش آمدگویی و هدف از برگزاری این کارگاه پرداختند. ایشان هدف معاونت پژوهشی را از برگزاری این گونه برنامه ها تقویت روحیه پژوهش در سطح دانشگاه عنوان کردند.

از آنجا که نظام ارزیابی کیفی در دانشگاه پیام نور بیشتر بر آزمونهای چند گزینه ای تاکید دارد، پرسشهای چند گزینه ای باید ناظر بر محتوای دروس باشند. طراحان سوالات باید به منظور تعیین درجه دشواری سوالات و روایی آنها به تحلیل مواد یا پرسشهای امتحان بعد از اجرای آن بپردازند و در تنظیم آزمون باید به تقسیم تصادفی جوابها در شقوق الف، ب، ج، د توجه داشته باشند. تکیه بر این اصل، از یک سو، و ادعای دانشجویان ضعیف مبنی بر انتخاب گزینه های شانسی، از سوی دیگر، ما را برآن داشت تا بر روی کلیدهای سوالات، مطالعه ای انجام دهیم. برای این منظور اطلاعات لازم در خصوص «سوالات تستی» از کلیه کلیدهای آزمونهای دروس مختلف علوم پایه و علوم انسانی، در نیمسال دوم 80-79 استخراج و به کمک شیوه های آماری، نظیر توزیع دو جمله ای، میزان دخالت سلیقه شخصی طراحان سوال نسبت به انتخاب گزینه ها بررسی گردید و این نتایج به دست آمد: وقتی گزینه ای در سوالی درست است، شانس انتخاب مجدد آن گزینه در سوالات بعدی بسیار کم می شود. همچنین، محاسبات نشان می دهد برای تمامی گزینه های انتخاب شده از میان چهار گزینه «الف، ب، ج، د»، در کل، انتخاب گزینه ها تصادفی نبوده و سلیقه شخصی طراحان سوال دخالت داشته است. بدین ترتیب، شانس انتخاب تصادفی گزینه ها برای دانشجو افزایش می یابد و او به انتخاب گزینه صحیح هدایت می شود.از آنجا که مساله به حدس دریافتن گزینه صحیح به این نوع آزمونها مربوط می شود، این تحقیق برای طراحان سوالات چهارگزینه ای پیشنهاداتی ارایه کرده است.

سکه یکی از مهمترین عناصر معرف فرهنگ و اعتقادات و مذهب و آیینه اقتصاد هر ملتی است و با بررسی سکه های هر ملتی می توان به قضاوتهای درستی درباره هویت آن ملت دست یافت. از این نظر سکه های ساسانی از جایگاه خاصی برخوردار هستند. زیرا بر دو طرف این سکه ها نقوش فراوانی مانند هلال ماه، ستاره، آتش مقدس، آتشدان، تصویر روحانیان، ادوات مراسم مذهبی، انواع جواهرات، دانه های مروارید و طرح البسه آن دوران را می توان مشاهده کرد. هر یک از این عناصر حامل مفاهیم گسترده فرهنگی و مذهبی و اساطیری هستند. نحوه تولید این سکه ها برای اولین بار انقلابی را در چگونگی تولید سریع و آسان مسکوکات موجب شد. سبک سکه های ساسانی ملهم از سکه های اشکانی بوده و از طرفی با ظهور اسلام تا پایان خلافت عباسیان با اندک تغییری همچنان به عنوان وسیله دادوستد به حیات خود ادامه داد. این سکه ها تا قرنها به عنوان ارز رایج در منطقه آسیا و شرق اروپا و شمال آفریقا مبادله می شدند. قدرت اقتصادی دولت ساسانی و تمایل شدید آنها در تظاهر به تفاخر نزد ملل دیگر باعث شد تا این سکه ها از سبک منحصر به فردی برخوردار شوند. نگارنده مدت دو سال و نیم به تحقیق در گنجینه سکه های موزه ارومیه، به عنوان مجموعه ای بی نظیر در نوع خود، پرداخته و این مقاله بخشی از ماحصل این تحقیقات است. در این مقاله تلاش شده تا در زمینه سکه شناسی از شیوه ای نوین استفاده شود.

در بحث از ساختار موضوعی جمله معمولا این گفته به چشم می خورد که «در بیشتر موارد، مبتدا در جمله های خبری یک گروه اسمی است.» نگارندگان در مقاله حاضر قصد دارند بر مبنای این گفته مشخص نمایند که در زبان فارسی چه نوع عناصری در گروههای اسمی در جایگاه مبتدا واقع می شوند و، همچنین، میزان وقوع هر کدام نسبت به بقیه عناصر بررسی خواهد شد. داده های این مقاله پژوهشی 954 جمله فارسی است که به وسیله فراگیران دوره ابتدایی در آزمون نوبت سوم سال تحصیلی 2003-2002/1382-1381 ساخته شده اند.در این مقاله، نخست به مفهوم مبتدا و پایگاه نظری که محققان از آن سود جسته اند، پیشینه مطالعات انجام شده و مسایل کلی تجزیه و تحلیل کلام پرداخته می شود. در بخش دوم، درباره اهداف درس جمله نویسی، جامعه آماری و حجم نمونه تحقیق مطالبی مطرح می شود. در بخش سوم مقاله، نتایج تحقیق به همراه تحلیلهای لازم آورده می شود.

بعضی کلمات مبین هیچ معنایی نیستند. یعنی معنای مفروضشان را چنانچه به محک تحلیل بزنیم زایل می شود و پی می بریم که دلالت برچیزی ندارند. زمان یکی از این واژه هاست، این واژه یکی از پیچیده ترین مقوله ها در فلسفه و فیزیک است.اقوام مختلف دیدگاه های مختلفی در مورد زمان دارند. پیدایش این مفهوم از بین النهرین بوده و، از یک سو، در اندیشه یونانی و، از سوی دیگر، از طریق ایران در فکر هندی رسوخ یافته است.فیلسوفان چینی، هندی، اروپایی، ایرانی و عرب نظریات مختلفی را در مورد زمان ارایه نموده اند، از جمله عده ای آن را به صورت یک حقیقت مطلق دانسته اند که آغاز و پایان ندارد، و از نظر عده ای زمان نسبی و تجربی است که علت فرعی تبدیلات و دگرگونیهای مادی است.نظریات نوین فیزیک چون نسبیت و کوانتوم دیدگاههای مختلفی را در مورد زمان ارایه نموده اند، از جمله نظریه نسبیت، زمان را بنیادی و اساسی می داند، در صورتی که نظریه کوانتوم در جهت رهاسازی خود از استبداد زمان است.جدا از مباحث گوناگون، می توانیم زمان را به عنوان کمیتی که به وسیله آن می توان رویدادها را اندازه گرفت، تعریف کنیم.تغییرات این کمیت خود به وسیله ثبت رویدادهایی که به طور دوره ای اتفاق می افتند، اندازه گیری می شوند.

با توجه به پویاییها و پیچیدگیهای محیطی، سازمانی و شغلی در ابعاد گوناگون علمی، فرهنگی، ارتباطی، اقتصادی، اجتماعی در عصر کنونی، سازمانهای بعد از عصر اطلاعات، دانشگرا شده اند و دانش یک مزیت رقابتی برای آنها محسوب می شود.بدیهی است که سازمانهای پیچیده جدید با توجه به ویژگیهای مذکور، سخت نیازمند مدیریت دانش هستند. در این میان، سازمانهای فکری، مثل سازمانهای مطالعاتی و تحقیقاتی، که به شناسایی مسایل، خلق راهکارها و روشهای حل موضوعات و انتشار آنها می پردازند، بیشتر از هر نوع سازمان دیگر مقتضی توجه به اطلاعات و، بویژه تولید، مستندسازی، انتشار و ارزیابی و مرور دانش هستند. البته به تدریج مرز میان سازمانهای تحقیقاتی با سازمانهای اجرایی برداشته و فاصله آنها کمتر خواهد می شود و، در آینده نه چندان دور، بخشهای اجرایی و فکری سازمانها در یکدیگر ادغام می شوند.فرایندهایی همچون خلاقیت و نوآوری، حل مساله، تحقیق کردن، یادگیری و ارایه ایده، به عنوان موضوعات متداول در مدیریت دانش در سازمانهای تحقیقاتی قابل بررسی و مطالعه هستند. بنابر این، در این مقاله به ارایه چنین موضوعاتی در مدیریت دانش (دانایی)، که در سازمانهای فکری قابل طرح است، پرداخته می شود.این مقاله بر اساس یافته ها و تحقیقات انجام شده در زمینه طراحی الگوی یادگیری مستمر مدیران و، همچنین، طراحی نظام مستندسازی، بررسی و انتشارتجربیات مدیران، و با مطالعه یافته های محققان در سالهای 1374 به بعد در زمینه مدیریت دانش تدوین شده است.

فرهنگ بر مفروضات، ادراکات و رفتار مدیریتی انسان تاثیر به سزایی دارد. در طول تاریخ شش نوع جهت گیری ارزشی وجود داشته است که تاثیر شگرفی بر رفتارهای مدیریت در موقعیتهای مختلف داشته اند. تنوع این جهت گیریها در این مقاله با استفاده از روش تحقیقی مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند و به ترتیب زیر دسته بندی می شوند:1ـ رابطه انسان با طبیعت در اشکال تسلیم طبیعت بودن، هماهنگی با طبیعت و تسلط بر طبیعت.2ـ نگرش افراد نسبت به زمان سه نوع نگرش قابل توجه در این زمینه عبارت اند از: نگرش گذشته مدار، حال مدار و آینده مدار3ـ ارزیابی ماهیت افراد که ماهیت افراد را به سه دسته تقسیم می کند: بد و شرور، خوب و خنثی (نه خوب و نه بد).4ـ توجه به کار و فعالیت: ابعاد اصلی این نگرش عبارت اند از فرهنگ هستی به صورت «بودن» یا به صورت «شدن» که منتهی به دو نگرش ثبات و تغییر در فرهنگ کار با عمل شده است.5ـ روابط میان افراد شامل فردگرایی، گروه گرایی و سلسله مراتبی6ـ نگرش به فضا و زمان: نگرشهای شایان بررسی دراین خصوص عبارت اند از فضای باز، خصوصی و ترکیبی.در این مقاله سعی شده است ضمن تشریح این نوع نگرشها، تاثیر آنها بر عملکرد و رفتار مدیریت در سطح بین الملل و به صورت تطبیقی مورد بررسی و مداقه قرار گیرد.

آزمونهای چهارگزینه ای از متداولترین ابزارهای عینی اندازه گیری هستند که در دانشگاه پیام نور اجرا می شوند. برای بررسی کیفیت ارزشیابی دانشگاه، ده آزمون از دو گروه زمین شناسی و روان شناسی از دو دانشکده علوم و ادبیات و علوم انسانی به طور تصادفی انتخاب شدند. پاسخنامه دانشجویان، در ده آزمون مذکور، مورد تحلیل علمی قرار گرفت.هدف پژوهش بررسی روایی و پایایی آزمونها، ضریب دشواری، ضریب تمیز و واریانس سوالات آزمونها بود. خارج بودن ضرایب آماری از سطح بهینه و روایی و پایایی بیشتر آزمونهای گروه زمین شناسی به عنوان فرضیه های پژوهش تعیین شدند. نتایج پژوهش نشان داد که 38 درصد از سوالات گروه روان شناسی و 42 درصد از سوالات گروه زمین شناسی نامناسب هستند. ضریب دشواری و ضریب تمیز آزمونها خارج از سطح بهینه و واریانس آزمونها داخل سطح بهینه هستند و پایایی آزمونهای گروه زمین شناسی بیشتر از پایایی آزمونهای گروه روان شناسی و روایی آزمونهای گروه روان شناسی بیشتر است.

هدف این مقاله ارایه گزارشی است از بررسیهای انجام شده درباره جنبه های گوناگون کمک جویی دانشجویان دانشگاه آزاد هنگ کنگ، که از موفقیت سطح بالا و موفقیت سطح پایین برخوردار بودند.بررسیها نشان می دهند از نظر آماری تفاوت معناداری میان گروههای موفق سطح بالا و پایین وجود ندارد. اما اکثریت دانشجویان کمک جویی را به عنوان یک روش مطلوب برای یادگیری مورد توجه قرار داده اند. نتایج مصاحبه های انجام شده نشان می دهند که درخواست کنندگان کمک، فکر می کردند که قبل از کمک طلبی، خود باید سعی و تلاش کنند.اغلب دانشجویان نشان داده اند که برای هر مشکلی نباید درخواست کمک کنند؛ مگر اینکه مستقیما با موضوع درسی مورد مطالعه شان در ارتباط باشد. دانشجویان دختر در تمام زمینه ها گرایش بیشتری برای دریافت کمک از خود نشان می دهند و معمولا دانشجویان دختر موفق سطح بالا بیشتر از دانشجویان موفق سطح پایین درخواست کمک می کنند.بیشترین تفاوت بین دانشجویان زن موفق سطح بالا و موفق سطح پایین، در درخواست کمک در زمینه اضطراب آزمون و امتحان، خودانگیزشی و یافتن وقت برای مطالعه مشاهده می شود.اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه ها نشان می دهند که اغلب دانشجویان موفق سطوح بالا و پایین ترجیح می دهند به تنهایی کار کنند.نتیجه مصاحبه ها نشان داد که تعدادی از دانشجویان به ویژه گروههای موفق سطح پایین علاقه مند بودند که به صورت گروهی کار کنند، البته در صورتی که سازماندهی آن آسانتر باشد؛ اگرچه نتایج به دست آمده از این تحقیق، نشان دادند که از لحاظ آماری بین دانشجویان دانشگاه هنگ کنگ در گروههای موفق سطح بالا و موفق سطح پایین در فرایند کمک خواهی تفاوت معناداری وجود ندارد.

افغانستان، مرکز کانونی آسیا، دارای موقعیت ژئوپولتیکی و ژئواستراتژیک بسیار بااهمیتی است. بنابراین، این کشور به رزمگاه قدرتمندان دنیا بدل شده است. در این مقاله، نگارنده موقعیتهای ژئوپولتیکی این کشور را بررسی می کند و نیز به اشغال افعانستان از سوی نیروهای نظامی بیگانه، در خصوص اینکه چگونه این کشور در سال 1979 به اشغال روسیه درآمد، می پردازد.علاوه بر این، نگارنده به توضیح این نکته می پردازد که چگونه هدف افغانها، یعنی مقابله با دشمنان خارجی و داشتن کشوری مستقل، به موقعیتی خلاف انتظار، یعنی برادرکشی بدل شد. همچنین، نگارنده به دلایلی که موجب دخالت شماری از کشورهای بیگانه در امور داخلی و خارجی افعانستان شده است، اشاره می کند.

این مقاله به ارتباط بسیار نزدیک و مستقیم سیستمهای اطلاعاتی و نظام آمارهای ثبتی پرداخته و با بیان چگونگی به کارگیری و استقرار نظام آمارهای ثبتی، استفاده مطلوب و مناسب از سیستمهای اطلاعاتی را بیان خواهد کرد. عملا در بسیاری از سازمانها داده ها ضمن عملیات جاری، به طور مستند تولید می شوند و پس از رفع نیاز آن روز کاری، فرمهای اطلاعاتی و داده ها به زونکنها و بایگانیها سپرده می شوند. اگر بخواهیم از چندین عمل جاری طی یک روز یا یک ماه یا یک سال گزارشی داشته باشیم، باید داده های بایگانی شده را تک تک پیدا و پردازش کنیم که این فرایند کاری بسیار سخت و طاقت فرساست؛ لذا با ثبت به هنگام داده ها به طور مستند و مکانیزه، حین عملیات جاری روزانه، همواره می توان به گزارشهای پردازش شده به طور دقیق و آسان و سریع و با صرف نیروی کم، دست یافت. این خواسته زمانی محقق خواهد شد که ارتباط نظام آمارهای ثبتی و سیستمهای اطلاعاتی درست برقرار گردد.

«خلق اثر، ویژگیهای کتاب مرجع، چگونگی انتخاب موضوع و وضع کتابخانه های ایران» عنوان سخنرانی استاد کامران فانی، از کتاب شناسان برجسته کشور است که در سالن اجتماعات دانشگاه پیام نور ایراد شد و از آن رو که حاوی نکات اساسی و ارزشمند برای پژوهشگران عرصه های تحقیق است، در این شماره از پیک نور درج می شود.سخنران به ریشه های نظری و فلسفی کمبود موضوعات تازه تحقیق در ایران اشاره می کند و علت اصلی کمبود موضوعات تازه را در کلی نگری و گذشته نگری و کمال گرایی تمدنها می داند. وی، همچنین، به چگونگی انتخاب موضوع تحقیق و شناخت منابع مرجع و دسته بندی موضوعات مرتبط با هم و نقش فهرست نویسی کتابها و کتابشناسیهای موضوعی پرداخته و، در پایان، اهمیت کتاب مرجع، چگونگی شناخت و تاثیر چشمگیر آن را در تحقیق متذکر شده است.