سلامت کار ایران
سال:1386 | دوره:4 | شماره:2-1 |تعداد مقالات:13

با گسترش روز افزون نانو تکنولوژی (Nanotechnology) یا فناوری نانو استفاده از نانو ذرات (Nanoparticles) و ریز مواد (Nanomaterials) نیز در تکنولوژیهای مدرن افزایش یافته است. اما علی رغم این گسترش روز افزون، تاکنون تحقیقات بسیار اندکی در زمینه شناسایی پتانسیل اثرات سوء این مواد بر سلامتی انسان و محیط صورت گرفته است. مطالعات اولیه سم شناسی نشان داده اند که ریز مواد می توانند سلامتی انسان را تحت تاثیر قرار داده و اثرات زیست محیطی نیز به همراه داشته باشند. این مقاله بطور فشرده به بررسی اثرات تماس با نانو ذرات بر سلامتی انسان می پردازد.با گسترش نانو تکنولوژی و مهندسی مواد، نانو ذرات مختلفی با خصوصیات تازه و نوظهور ساخته شده و علی رغم اینکه پتانسیل اثرات سمی آنها در بسیاری از موارد ناشناخته است، این مواد کاربردهای روز افزون نیز یافته اند. باید به خاطر داشت هم اکنون، سالیانه حدود 2000 کارگر در انگلستان، و کم و بیش در برخی کشورهای دیگر، جان خود را از دست می دهند.

زمینه و هدف: حوادث شغلی یکی از مهمترین مشکلات بهداشتی و اقتصادی بهداشتی و اقتصادی کشورهای در حال توسعه منجمله ایران است. در کنار خسارات سخت افزاری، مرگهای ناشی از کار باعث تحمیل خسارات هنگفتی بر اقتصاد این کشورها می شود. هدف از انجام مطالعه حاضر تعیین هزینه های انسانی ناشی از حوادث شغلی منجر به مرگ در بیمه شدگان تامین اجتماعی استان تهران در سالهای 1378 تا 1380 بوده است.روش بررسی: مطالعه حاضر در سال 1382 در استان تهران صورت گرفت. جامعه مورد پژوهش تمام بیمه شدگان فوت شده در اثر حوادث شغلی بود. برای تعیین هزینه انسانی یا تولید از دست رفته، درآمد سالیانه هر فرد محاسبه و مجموع آن برای تعداد سال های مشارکت اقتصادی از دست رفته بر آورد شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار Excell استفاده شد.یافته ها: در سه سال مورد بررسی، تعداد 231 مورد حادثه شغلی منجر به مرگ در استان تهران رخ داده بود. محاسبات نشان داد که در نتیجه این حوادث بیش از 7552 سال زندگی تلف شده و بیش از 777 میلیارد ریال خسارت وارد شده است.نتیجه گیری: بر اساس پژوهش حاضر برای کاهش ریسک حوادث شغلی، پیاده سازی یک سیستم جامع ثبت و گزارش حوادث و استفاده از رویکردهای پیشگیرنده ایمنی تاکید ضروری است.

زمینه و هدف: سیستم صدور مجوز کاری بعنوان یکی از روشهای کنترل عملیات، یک سیستم پذیرفته شده برای کنترل خطرات فعالیتهای تعمیر و نگهداری در صنایع شیمیایی می باشد. هدف از انجام این پژوهش تجزیه و تحلیل میزان انطباق وضعیت موجود سیستم صدور مجوز کاری با معیارهای ممیزی بود.روش بررسی: در این مطالعه سیستم صدور مجوز کاری در یک شرکت بهره برداری نفت و گاز با استفاده از فهرست بازبینی (Cheek list) مورد ممیزی قرار گرفت.یافته ها: مهمترین عدم انطباقهای موجود، بروز نبودن قوانین و مقررات، نبود مجوز کاری برای اکثر فعالیتهای خطرناک، مشخص نبودن نیازهای آموزشی، عدم شناسایی کامل خطرات و ارزیابی ریسک آنها قبل از شروع فعالیتهای تعمیر و نگهداری، مشخص نبودن دفعات و زمان بازرسیها و بررسیها در حین انجام کارها و عدم ممیزی زمانبندی شده سیستم صدور مجوز کاری بودند.نتیجه گیری: نتایج ممیزی نشان داد که فاصله قابل ملاحظه ای بین معیارهای ممیزی و شواهد ممیزی وجود دارد. بطوریکه سیستم بررسی شده در تمام بخشهای چک لیست یعنی سیستم، آموزش و صلاحیت، مجوز کاری، هماهنگی و پایش دارای عدم انطباق بود.

زمینه و هدف: اختلالات اسکلتی – عضلانی در کارگران ساختمان سازی نسبت به سایر گروه ها شیوع بالایی دارد. این مطالعه با هدف تعیین شیوع اختلالات اسکلتی – عضلانی در کارگران ساختمان سازی در چهار کارگاه ساختمان سازی انجام گرفت.روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی – تحلیلی به روش مقطعی است که در شش ماهه اول سال 1385 در شهر ارومیه انجام گرفت. جامعه آماری به صورت سرشماری انتخاب شد و پرسشنامه به صورت حضوری برای 89 کارگر ساختمان سازی تکمیل گردید. ابزار مورد استفاده در این مطالعه پرسشنامه استاندارد نوردیک بود.یافته ها: میانگین سن و سابقه کاری کارگران به ترتیب 32.6±9.2 و 13.7±7.5 بود. ناحیه تحتانی پشت بیشترین میزان شیوع (%50.6) و ناحیه مچ پا کمترین میزان شیوع (%1.1) را داشت. بعد از ناحیه تحتانی پشت، ناحیه مچ دست (%43.8) و شانه (%40.4) بیشترین شیوع را داشت. اختلالات ناحیه گردن، مچ دست، تحتانی پشت و زانو با متغیرهای سن و سابقه کاری از نظر آماری اختلاف معنی داری را نشان دادند (P<0.05). با افزایش سن شانس ابتلا به اختلالات ناحیه گردن، مچ دست و تحتانی پشت افزایش می یابد.نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان داد که میزان شیوع اختلالات اسکلتی – عضلانی در کارگران ساختمان سازی بالا می باشد. احتمالا پوسچرهای غیر خنثی، حرکات تکراری، حمل دستی مواد سنگین و وزن بالای ابزارهای مورد استفاده میزان ابتلا کارگران ساختمان سازی را به این اختلالات افزایش می دهد. بنابراین انجام مداخلات ارگونومیکی جهت تصحیح پوسچرهای نامناسب، کاهش زمان کار و تعدیل وزن ابزارهای کار جهت کاهش شیوع این اختلالات پیشنهاد می شود.

زمینه و هدف: در طی فرآیند جوشکاری عوامل زیان آور متعددی از قبیل گازها، فیوم ها تولید میشوند. مخاطره آمیزترین این عوامل از نظر بهداشت حرفه ای فیوم ها و به ویژه کروم شش ظرفیتی موجود در آن می باشد. امروزه کروم شش ظرفیتی به عنوان یک عامل سرطان زای انسانی شناخته شده است. جوشکاری بر روی فولادهای زنگ نزن که در ساختار خود حاوی درصدهای متفاوتی از کروم می باشند، باعث تولید مقادیر مختلقی از فیوم و در نتیجه انتشار مقادیر متفاوتی از کروم شش ظرفیتی بسته به نوع پارامترهای اعمالی می شود. دراین مطالعه تاثیر برخی پارامترهای مختلف عملیاتی بر میزان انتشار کروم شش ظرفیتی در فیوم های جوشکاری قوسی با الکترود روکش دار و جوشکاری قوسی با الکترود تنگستن مورد بررسی قرار گرفته است.روش بررسی: برای بررسی تاثیر فاکتوری های عملیاتی بر روی انتشار کروم شش ظرفیتی از دو نوع جوشکاری SMAW و GTAW و فاکتورهای عملیاتی قطر الکترود مصرفی، دبی گاز محافظ، نوع فلز پایه و نوع الکترود مصرفی هر کدام در دو سطح استفاده گردید. برای حذف اثرات ناخواسته جریان هوا بر روی عملکرد نمونه بردازها محفظه ای ساخته و مورد استفاده قرار گرفت. جهت سنجش کنترل شده فیوم، جوشکاری در محفظه ساخته شده انجام پذیرفت. نمونه برداری ها با استفاده از هولدر رو بسته و مطابق با روش 7600 سازمان NIOSH صورت گرفت.یافته ها: نمونه های بدست آمده جهت تعیین مقدار کروم شش ظرفیتی به روش قلیایی استخراج و تجزیه شدند. نتایج بدست آمده با آژمون های آماری t و آنالیز واریانس چند طرفه درنرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. میانگین تراکم کروم شش ظرفیتی در جوشکاری قوسی با الکترود روکش دار برابر با 113119.84(3712.63) و برای جوشکاری قوس تنگستن برابر با 10.13(8.94) میکروگرم بر متر مکعب بود.نتیجه گیری: نتایج بدست آمده نشان داد که درصد کروم الکترود مصرفی به طور معنی داری بر میزان انتشار کروم شش ظرفیتی در هر دو نوع جوشکاری موثر است (p<0.05). فاکتورهای قطر الکترود مصرفی، نوع فلز پایه و دبی گاز محافظ تاثیری بر میزان انتشار کروم شش ظرفیتی نداشتند (p>0.05). با توجه به نتایج، تحت شرایط ثابت الکترود مصرفی اصلی ترین عامل تاثیر گذار بر روی میزان انتشار کروم شش ظرفیتی میباشد که در صورت استفاده از الکترود با کروم بالاتر موجب افزایش معنی دار انتشار کروم شش ظرفیتی خواهد شد. استفاده از گاز محافظ با دبی بالاتر در جوشکاری نوع GTAW تاثیری در کاهش انتشار کروم شش ظرفیتی نداشت (p>0.05).

زمینه و اهداف: کارکنان بیمارستان از جمله پزشکان، پرستاران و خدمه در معرض خطرات شغلی فراونی از جمله انواع عفونت ها، عوامل استرس زا، مواد آلرژن و غیره می باشند که تعیین نوع و فراوانی این عوامل خطر اهمیت زیادی دارند، زیرا این عوامل خطر باعث مشکلات فراوانی برای کارکنان بیمارستان و خانواده آنها می شود که از جمله آنها ابتلای کارکنان به بیماری هایی مانند هپاتیت B و C و ایدز را می توان نام برد.روش بررسی: این مطالعه توصیفی – مقطعی در بیمارستان آموزشی 350 تخت خوابی شهید صدوقی یزد در سال 1384 انجام شده است پرسنل شاغل در بیمارستان 207 نفر که سرانجام 198 نفر آنها وارد مطالعه شدند برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه ای استفاده شد که دارای سوالاتی در مورد خصوصیات دموگرافیک، عوامل خطر روبرو شده با آنها و مشکلات ایجاد شده و اقدامات حفاظتی که انجام می دادند، بود. برای آنالیز آماری داده ها از spss 11.5 و آزمون های Fisherss exact و chi-squre استفاده شد.یافته ها: شایعترین مشکل وابسته به شغل در کارکنان مورد بررسی به ترتیب عبارتند از: استرس (%60.1)، پاشیدن خون به پوست (%51)، جراحات ناشی از سر سوزن (%42.9)، تهاجم و بی احترامی از طرف بیماران (%21.2)، واکنش پوستی (%19.2)، اختلال خواب (%15.2)، پاشیدن خون به مخاط (%13.1) و استفاده از داروهای آرام بخش (%4.5) %4.5 کارکنان اعلام کردند که برای مقابله با استرس های شغلی از داروهای دیازپام، اگزازپام یا کلردیازپوکساید استفاده میکنند. پزشکان نسبت به بقیه کارکنان بیشتر از وسایل حفاظتی مانند دستکش، ماسک و گان استفاده می کردند. %70.2 کارکنان در مواردی که لازم بود دستهایشان را می شستند و %68.2 موارد به طور مناسب سر سوزن و لوازم تیز و برنده را دفع می کردند. %55.6 کارکنان پس از استفاده از سر سوزن مجددا سر پوش آن را بر روی آن قرار می دادند.نتیجه گیری: با توجه به فراوانی نوع خطرات شغلی مشاهده شده، همکاری مشترک مسوولین و کارکنان بهداشتی درمانی برای به حداقل رساندن آنها لازم می باشد و برای این منظور باید دستور العمل های لازم تهیه و در اختیار کارکنان قرار گرفته و آموزش های مفید نیز به آن ها داده شود.

تماس با مواد و آلاینده های شیمیایی یکی از عوامل مهم در به خطر افتادن سلامتی افراد می باشد. علی رغم پیشرفت گسترده در زمینه ارزیابی خطر مواد شیمیایی، اطلاعات سم شناسی، خصوصا در زمینه مواد شیمیایی صنعتی بسیار محدود می باشد. امروزه بیش از 80000 ماده شیمیایی با مصارف تجارتی و تعداد بسیار زیادی ترکیبات شیمیایی وجود دارد. ارزیابی خطرات سمی این مواد با استفاده از مطالعات حیوانی بدلایل مختلف علمی، اقتصادی و اخلاقی مقدور نمی باشد. بنابراین، با افزایش روز افزون مواد شیمیایی، ترکیبات و فرآورده های جدید ضرورت استفاده از روشهای نوین در سم شناسی که بتواند جایگزین مطالعات حیوانی شود ضرورت بیشتری یافته است. تحقیقات اخیر نشان داده است که روشهای نوین سم شناسی از جمله روشهای اینویترو دارای قابلیت زیادی در اندازه گیری و ارزیابی سمیت مواد شیمیایی بوده و قادر هستند اطلاعات وسیعی را در مدت زمان کوتاهتری فراهم نمایند. در این مطالعه، مروری بر روشهای متداول در ارزیابی سمیت مواد شیمیایی انجام شده و قابلیت روشهای سم شناسی اینویترو در این زمینه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. با وجودیکه روشهای سم شناسی اینویترو نمیتوانند دقیقا نمایانگر پیچیدگی موجود در یک ارگانیسم زنده باشند، این روشها به همراه دانش مربوطه به ساختار مولکولی و سمیت مواد (QSARs) و توکسیکوکینتیک مواد شیمیایی (PBTK) قابلیت این را دارند که بطور گسترده ای در ارزیابی خطر تماس با مواد شیمیایی بکار گرفته شوند.

زمینه و هدف: اطلاعات اپیدمیولژیکی بروز کمر درد (LBP) و گردن – شانه درد (NSP) در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران کمتر در دسترس می باشد. به همین دلیل، این مطالعه آینده نگر با پی گیری یک ساله، به منظور ارزیابی بروز و عود (بازگشت) یک ساله LBP و NSP و بررسی ارتباط آنها با جنس و عنوان شغلی در یک گروه صنعتی بزرگ انجام شد.روش بررسی: در این تحقیق کلیه 18031 نفر نیروی کار این گروه صنعتی برای شرکت در مطالعه و مشارکت در بررسی اولیه (پرسشنامه نوردیک) دعوت شدند و پی گیری یک ساله، با توجه به دوره های جدید غیبت از کار به علت LBP و NSP ناتوان کننده بر اساس نظام ثبت بیماری و استعلاجی صورت پذیرفت.یافته ها: میزان بروز یک ساله LBP و NSP ناتوان کننده به ترتیب %2.1 و %0.1 بود. گر چه شیوع LBP در زنان بیشتر از مردان بود، بروز LBP ناتوان کننده در مردان بیشتر بود. شیوع و بروز LBP در کارگران بدون مهارت بالا بود. شیوع NSP بیشتر در مدیران گزارش شد اما، موارد بروز آن فقط در بین کارگران اداری و کارگران بدون مهارت دیده شد.نتیجه گیری: میزان بروز، به ویژه برای NSP بسیار کمتر از کشورهای توسعه یافته است. مطالعه همزمان شیوع، بروز و عود (بازگشت) کمر درد گردن – شانه درد منجر به درک بهتر الگوی طبیعی و توزیع LBP و NSP در جمعیت کاری می شود.

زمینه و هدف: گوگرد از جمله مواد شیمیایی پر مصرف در صنایع شیمیایی، صنایع تولید مواد شوینده، کاغذ سازی و صنایع تولید اسید می باشد. نتایج مطالعات نشان می دهد که عمده منابع انتشار آلودگی مربوط به اکسیدهای گوگرددار، پروسه های تولید و خروجی دودکشها میباشد. تماس با اکسیدهای گوگرد به صورت اختلال در متابولیسم پروتئینها، هیدروکربنها، ویتامینهای محلول C، B، آمفیزم، برونشیت و اثر بر گیاهان به صورت زرد شدن برگ درختان و اختلال در کلروفیل سازی گیاهان اثبات شده است. هدف از این تحقیق تعیین ارتباط غلظت اکسیدهای گوگرد و میست اسید سولفوریک در منبع آلودگی با متوسط غلظت محدوده تنفسی پرسنل در معرض آلودگی میباشد.روش بررسی: منظور سنجش و اندازه گیری اکسیدهای گوگرد و میستهای اسید سولفوریک در ناحیه تنفسی پرسنل از روشهای استاندارد شغلی مربوط به انستیتو ملی ایمنی و بهداشت، و برای سنجش و ارزشیابی آلودگی های منتشره فوق از منابع انتشار از روش استاندارد اتحادیه تست مواد آمریکا در این مجتمع استفاده شده است. در این مطالعه از کارگران در معرض تماس با آلودگی در دو طبقه اول و دوم با کمک تجهیزات نمونه برداری، تعداد 32 نمونه از ناحیه تنفسی کارگران و 9 نمونه از منابع انتشار سطحی آلودگی جمع آوری و آنالیز شده است. این مطالعه در دو طبقه واحد تولید کودهای سولفاته و در دو شیفت کاری صبح و عصر در مجتمع پتروشیمی مذکور انجام شده است.یافته ها: نتایج حاصل از مطالعه نشان میدهد که میانگین تراکم گاز دی اکسید گوگرد واحد تولید کودهای سولفاته در طی شیفتهای صبح 0.5ppm و شیفتهای عصر میباشد همچنین نتایج ارزیابی تراکم میستهای اسید سولفوریک در ناحیه تنفسی کارگران در معرض تماس همان واحد در طی شیفتهای صبح 0.5mg/m2 و در شیفتهای عصر (RELTWA=1mg/m3) 1.41mg/m را نشان می دهد. نتایج تحقیق نشان میدهد که متوسط غلظت آلودگی میست اسید سولفوریک در طبقه همکف (شیفت عصر) با حداکثر میزان (1.47mg/m3) و حداقل مقدار تراکم آلودگیها میست اسید سولفوریک مربوط به همان طبقه (شیفت صبح) بمیزان (0.36mg/m3) میباشد.همچنین بین غلظت منتشره میست اسید سولفوریک و اکسید گوگرد از منبع با میزان مواجه شغلی پرسنل در معرض ارتباط معنی داری (pvalue=0.37، pvalue=0.41) بترتیب مشاهده نشد.نتیجه گیری: مقایسه و تطبیق نتایج حاصل از انتشار آلایندهای اکسید گوگرد و میست اسید سولفوریک در محدوده تنفسی نشان میدهد که تراکم متوسط هر دو آلاینده در طبقه همکف بیش از طبقه اول میباشد. همچنین نتایج بررسی نرخ آلودگی از منبع انتشار و غلظت در ناحیه تنفسی پرسنل در دو آلاینده میست اسید سولفوریک و دی اکسید گوگرد بترتیب با p>41 و p>37 ارتباط معنی داری نشان نمی دهند.

زمینه و هدف: نوبت کاری از جمله عوامل زیان بار شغلی به حساب می آید و یکی از قدیمی ترین مشکلات کارکنان مراقبتهای بهداشتی است و به داشتن اثرات مهم بر سلامتی این افراد شناخته شده است. تکنسینهای اتاق عمل از جمله این کارکنان هستند که بنا به ضرورت شغلی در نظام نوبت کاری مشغول به کارند و در معرض مشکلات مرتبط با نوبت کاری قرار دارند. پژوهش حاضر، به منظور بررسی مشکلات بهداشتی و خانوادگی – اجتماعی ناشی از نوبت کاری در تکنسینهای اتاق عمل نوبت کار بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام گرفته است.روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، از پرسشنامه (SOS) survey of shift workers به عنوان ابزار جمع آوری اطلاعات استفاده شد. جامعه مورد مطالعه تمام تکنسینهای اتاق عمل بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی شیراز که در سال 1385 مشغول به کار بوده اند، می باشد. تعداد کل تکنسینهای اتاق عمل در 9 بیمارستان دارای اتاق عمل 178 نفر بوده که به صورت سر شماری در نمونه قرار گرفتند.یافته ها: نتایج نشان دادند که مشکلات ناشی از نوبت کاری در بین تکنسینهای اتاق عمل نوبت کار از شیوع بالایی برخوردار است. بالاترین میزان شیوع مربوط به مشکلات روحی – روانی، گوارشی و اثرات نامطلوب بر زندگی اجتماعی نوبت کاران به ترتیب %97.6، %70.6، %66.5 گزارش شدند. مشخص شد تکنسینهایی که کار در نظام نوبت کاری را به گونه ای داوطلبانه و به دلخواه انتخاب نموده اند از رضایت شغلی بیشتری نسبت به افرادی که به اجبار کار در سیستم شیفتی را پذیرفته اند، برخوردارند. همچنین، مشخص شد برنامه های نوبت کاری چرخشی با چرخش منظم رضایت شغلی بیشتری را در نوبت کاران نسبت به برنامه های چرخشی با چرخش نامنظم ایجاد می کند. نتایج نشان دادند که شیوع مشکلات ناشی از نوبت کاری در بین افرادی که از رضایت شغلی بالاتری برخوردار بودند کمتر از شیوع آن در بین تکنسینهایی بود که رضایت شغلی پایین تری داشتند (p<0.05). این پژوهش نشان داد در بخش های اتاق عمل 9 بیمارستان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز هیچ گونه برنامه مدون و منظمی برای نوبت کاران وجود ندارد.نتیجه گیری: انتخاب داوطلبانه افراد برای کار در نظام نوبتی و همچنین چرخش منظم برنامه های نوبت کاری باعث افزایش رضایت شغلی در تکنسینهای اتاق عمل نوبت کار می شود. رضایت شغلی فزونتر در بین نوبت کاران سبب می شود مشکلات ناشی از نوبت کاری کاهش یابد.