پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات
سال:1387 | دوره:24 | شماره:2 (پیاپی 56) |تعداد مقالات:16

نظر به اهمیت و کاربرد گسترده شبکه های بی سیم در محیط های دانشگاهی در کشورهای پیشرفته و استفاده از آن در خدمات کتابخانه ای، بهره گیری از این فناوری در کتابخانه های دانشگاهی کشور احساس می شود. این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی، با هدف معرفی شبکه های بی سیم، به بررسی دیدگاه و نظرات کتابداران و اعضای هیات علمی دانشگاه شیراز، در به کارگیری از این شبکه ها در کتابخانه های دانشگاهی پرداخت. یافته های تحقیق نشان داد که کتابداران تمایل زیادی به استفاده از شبکه های بی سیم در امر خدمات کتابخانه ای نظیر سیاهه برداری و قفسه خوانی و دسترسی به فهرست عمومی پیوسته دارند و گستردگی پوشش وسیع شبکه در کل محیط کتابخانه را خواستار شدند. در حالی که اعضای هیات علمی، ضرورت استفاده بیشتر از این شبکه ها در کل محیط دانشگاه و دسترسی به منابع کتابخانه ای از خارج از محیط کتابخانه را خواستار شدند. در کل، با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق می توان گفت که هر چند استفاده از شبکه های بی سیم در کتابخانه ها پدیده ای تازه و نو ظهور می باشد و هنوز در کشور ما چندان مورد توجه قرار نگرفته و ناشناخته مانده است، اما تمایل کتابداران، پژوهشگران و اساتید به استفاده و کاربرد آن در محیط های دانشگاهی زیاد است.

این پژوهش بر آن بود تا چگونگی رفتار اطلاع جویی را در جامعه مورد پژوهش (158 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه تهران) بررسی کند و رابطه آن را با باورهای معرفت شناختی دانشجویان یاد شده بیازماید. روش پژوهش پیمایشی و از نوع توصیفی است. برای گردآوری داده ها از دو پرسشنامه استفاده گردید که یکی ساخته محقق و دیگری پرسشنامه باورهای معرفت شناختی شومر است. نتایج حاکی از آن است که بین سازماندهی دانش و قضاوت ربط اطلاعات دانشجویان در سطح 0.05 رابطه معنادار مثبت و نیز بین سازماندهی دانش و بعد تخصیص زمان در سطح 0.001 رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. افزون بر این، بین بعد سرعت فراگیری و تایید دانش پیشین در سطح 0.01 رابطه معنادار و منفی وجود دارد. بین سایر ابعاد باورهای معرفت شناختی و سایر ابعاد رفتار اطلاع جویی رابطه ای معنادار مشاهده نگردید.

تحلیل استنادی یکی از روش های معتبر کتاب سنجی است که به ارزیابی متون علمی بر اساس بررسی استنادهای تعلق گرفته به آن متون، می پردازد. مقاله حاضر با روش تحلیل استنادی به بررسی وضعیت استناد در مقاله های پنج مجله علمی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی (کتابداری و اطلاع رسانی آستان قدس، فصلنامه کتاب، فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، کتابداری، اطلاع شناسی) بین سال های 1381 تا 1385 پرداخته است. برای این منظور از بین 732 مقاله، با استفاده از فرمول مورگان 252 مورد انتخاب شد و به نسبت تعداد مقاله های هر مجله، سهم هر مجله مشخص گردید. یافته ها نشانگر آن است که در 252 عنوان مقاله مورد بررسی، 2410 بار استناد شده است. در مجموع در مجله های مورد بررسی، میانگین تعداد استناد به ازای هر مقاله 9.56 مورد است. در مجله های مورد بررسی بیشترین میزان استناد با 39 درصد به مجله ها اختصاص دارد و پس از آن کتاب ها با 27.59 درصد در مرتبه دوم قرار می گیرند و کمترین میزان استناد با 0.91 درصد مربوط به منابع مرجع است. در بین مجله های فارسی و انگلیسی بیشتر به مجله های فارسی (12.94 درصد) استناد شده است. 81.74 درصد مقاله های مورد بررسی تالیفی و 18.26 درصد آنها ترجمه شده اند. در مجموع 50 مورد خوداستنادی در استنادها وجود داشت که 2.07 درصد کل استنادها را به خود اختصاص می دادند. نویسندگان به 10 مجله فارسی و لاتین توجه بیشتری داشته اند که در صدر آنها فصلنامه کتاب قرار دارد. آقای عباس حری با 27 مورد استناد پراستنادترین نویسنده و آقای اسدالله آزاد با 8 مورد استناد، پراستنادترین مترجم شناخته شدند.

پژوهش حاضر به مطالعه نیازهای اطلاعاتی دانشجویان دانشکده حسابداری و مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی پرداخته است. در این پژوهش، تعداد 490 پرسشنامه در بین جامعه آماری توزیع شده و داده های آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که از بین منابع رسمی کسب اطلاعات به ترتیب، کتاب، پایان نامه، نشریات تخصصی و گزارش های تحقیقی بیشترین میزان استفاده را دارند. از طرف دیگر میزان استفاده از منابع مهمی چون چکیده نامه ها و نمایه نامه ها در حد بسیار پایینی است. از بـعد استفاده از منابع الکترونیکی نیز، داده ها نشان می دهند که استفاده از اینترنت درصد بیشتری را به خود اختصاص می دهد، اما در میان استفاده های مختلف از اینترنت، شبکه های علمی چون «رزنت» و «دانشیار» که دارای پایگاه های اطلاعاتی علمی و تخصصی هستند، بسیار اندک مورد استفاده قرار می گیرند. در پایان نتایج پژوهش مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته و پیشنهاداتی ارایه شده است.

این مقاله بر آن است تا به نقش مدیریت دانش در سازمان ها، به ویژه کتابخانه ها، و تاثیر آن در بهبود روند کاری آنها بپردازد. هدف اصلی از مدیریت دانش در یک سازمان تبدیل دانش ضمنی کارکنان، به عنوان منبعی مهم در تصمیم گیری و اقدام عملی، به دانش صریح و مدون برای رسیدن به اهداف آن است. به هر میزان که میان توانایی ها، درک، قوه شناخت و اطلاعات انسان ارتباط نزدیک تری برقرار شود، می توان به تولید دانش اثربخش تر و کاربردی تر امیدوار بود. امروزه سازمان ها نباید تنها منبع مالی را سرمایه های خود بدانند بلکه دانش کارکنان یک سازمان، از مهم ترین سرمایه های آن به شمار می آید که انتظار می رود مدیریت یک سازمان به نحو شایسته و مطلوبی در این زمینه سرمایه گذاری کند.

مجله ها به دلیل تنوع و اشاعه سریع اطلاعات، در مقایسه با دیگر محمل های اطلاعاتی، مخاطبان بیشتری دارند. اما امروزه پیدایش فناوری های نوین اطلاعاتی، مانند اینترنت و وب بر جذابیت و رونق مجله ها، به ویژه مجله های دسترسی آزاد افزوده است. از این رو مقاله حاضر در نظر دارد ابتدا به جنبش دسترسی آزاد، که زمینه ساز ظهور مجله های دسترسی آزاد بوده، بپردازد. سپس ضمن معرفی شیوه های دسترسی آزاد، ویژگی ها و تعاریف این نوع از مجله ها را ارایه نماید. در ادامه تقسیم بندی مجله های دسترسی آزاد همراه با مزایای آنها آمده است. راه های تامین هزینه و راهنمای مجله های دسترسی آزاد از دیگر مواردی است که در مقاله حاضر بدان پرداخته خواهد شد. در نهایت، مجله های دسترسی آزاد موجود در ISI و مجله های دسترسی آزاد در 20 کشور برتر تولیدکننده علم ارایه شده است.

یکی از پایگاه های مهم ارایه خدمات مرجع، کتابخانه های آموزشگاهی هستند. مجموعه مهارت های لازم برای استفاده از منابع اطلاعاتی، سواد اطلاعاتی نامیده شده است. وقتی درباره سواد اطلاعاتی و راه های ارتقای آن صحبت می کنیم نخستین مساله ای که به ذهن می رسد کلاس درس است، زیرا پایه و اساس مهارت آموزی هر فرد از مدرسه آغاز می شود. مسیریاب ها از دهه 1970 توسط کتابخانه ها و کتابداران برای هدایت کاربران به منابع مورد نیاز و پاسخ به پرسش های پژوهشی آنها، استفاده شدند. مسیریاب، از این نظر که به اجبار شامل فهرست کاملی از منابع موجود مربوط به یک مبحث نمی شود با کتابشناسی متفاوت است با وجود این، منابع پایه کافی جهت جستجو را در اختیار کاربران قرار می دهد. امروزه به طور معمول، در مدارس مسیریاب ها توسط کتابدار - معلم و با همکاری معلمان جهت کمک به دانش آموزان برای جستجو در زمینه تکالیف تعیین شده تهیه می شوند. در این مقاله، تعریف مسیریاب، ایجاد مسیریاب در مدارس، انواع، ویژگی ها و عناصر مسیریاب و نحوه طراحی آن برای کودکان و نوجوانان ذکر شده است.

این مقاله گسترش های فراوان فناوری و عملیاتی، که موجب اتصال و وابستگی بیشتر کتابخانه ها به یکدیگر می شود را، مورد توجه قرار می دهد. هم چنین خدمات پیوسته یکپارچه نوین و اهمیت فزاینده استانداردهای رسمی و غیر رسمی را مورد بررسی قرار می دهد. در این مقاله هم چنین در مورد خدمات جهانی متمرکز وب مورد بحث و بررسی صورت می پذیرد. روابط میان شرکت های صنعت اطلاعات و کتابخانه ها و هم چنین خدمات مرجع مجازی و طرح های رقومی سازی وسیع مورد کند و کاو قرار می گیرد. این مقاله چنین نتیجه گیری می کند که همکاری نزدیک کتابخانه ها را قادر می سازد تا خدمات خود را به سطوح جدید ببرند. این همکاری ها کلید نوآوری های مستمر برای این خدمات به شمار می روند.