علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)
سال:1387 | دوره:12 | شماره:45 (ب) |تعداد مقالات:36

بررسی واکنش ژنوتیپ های مختلف گزینش شده از توده محلی گلرنگ به دما و طول روز در قالب تاریخ کاشت های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در سال زراعی 82-1381 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل 4 تاریخ کاشت (81/12/20، 82/2/1، 82/3/2، 82/4/3) و فاکتور فرعی شامل 20 ژنوتیپ (19 ژنوتیپ انتخاب شده از توده محلی کوسه و ژنوتیپ اراک 2811 به عنوان شاهد) بود. تعداد روز از کاشت تا سبز شدن و سبز شدن تا شروع رشد طولی ساقه با تاخیر در کاشت کاهش یافت. طول دوران شروع رشد طولی ساقه تا رویت طبق با تاخیر در کاشت تا کاشت سوم کاهش، و سپس افزایش یافت. طول دوران رویت طبق تا 50 درصد گل دهی و 50 درصد گل دهی تا رسیدگی فیزیولوژیک با تاخیر در کاشت به ترتیب تا تاریخ کاشت سوم و دوم ابتدا کاهش و سپس افزایش یافت. تعداد روز از کاشت تا سبز شدن، سبز شدن تا شروع رشد طولی ساقه، شروع رشد طولی ساقه تا رویت طبق و 50 درصد گل دهی تا رسیدگی فیزیولوژیک تحت تاثیر ژنوتیپ واقع نشد. ژنوتیپ DP7 بیشترین و ژنوتیپ های  C111و DP25 کمترین تعداد روز از رویت طبق تا 50 درصد گل دهی را دارا بودند. همچنین اثرات متقابل تاریخ کاشت و ژنوتیپ بر طول دوره شروع رشد طولی ساقه تا رویت طبق معنی دار بود. وزن دانه در بوته با تاخیر در کاشت کاهش یافت. ژنوتیپ ISF66 بیشترین و رقم اراک 2811 کمترین وزن دانه در بوته را در چهار تاریخ کاشت داشتند. طول مراحل نموی سبز شدن تا رویت طبق در ژنوتیپ های C128،DP5 ،ISF66  و اراک 2811 تحت تاثیر دمای حداکثر،در ژنوتیپ DP7 تحت تاثیر توان دوم دمای حداکثر، در ژنوتیپ های DP17،DP1 و C41100 تحت تاثیر توان دوم دمای حداقل و در ژنوتیپ های DP9، DP25، ISF22 ،ISF28 و C111 تحت تاثیر طول روز واقع شد. بر اساس این نتایج دوره نموی سبز شدن تا رویت طبق در اکثر ژنوتیپ ها تحت تاثیر متغیرهای دمایی قرار گرفت. در تاریخ کاشت اواخر اسفند، ژنوتیپ ها حداکثر عکس العمل به دما و طول روز را نشان دادند و در تاریخ کاشت چهارم این حساسیت به حداقل میزان خود کاهش یافت. ژنوتیپ ISF66 بالاترین عملکرد دانه را در تاریخ کاشت اواخر اسفند دارا بود. با استفاده از نتایج به دست آمده در این تحقیق، به نظر می رسد که زمان مناسب برای کشت ژنوتیپ های کوسه در شرایط مشابه با مطالعه حاضر، در اواخر اسفند ماه می باشد.

این مطالعه به منظور بررسی تاثیر سیزده تیمار کودی (به عنوان فاکتور اصلی) بر صفات زراعی دو رقم کنجد (به عنوان فاکتور فرعی) در یک آزمایش کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در اصفهان انجام شد. نتایج نشان داد که هیچ یک از تیمارهای کودی دارای عناصر غذایی N، P، K، Fe، Zn، Mn تاثیر معنی داری بر اجزای عملکرد، عملکرد دانه و روغن نداشتند، ولی مصرف هم زمان همه عناصر نسبت به تیمار شاهد موجب کاهش معنی دار تعداد روز تا رسیدگی شد. اثر متقابل معنی دار بین رقم و تیمارهای کودی برای درصد روغن دانه نیز نشان داد که مصرف عناصر غذایی N، P، K و NPK+Fe+Zn در توده مبارکه و مصرف عناصر غذایی N+K در توده اردستان موجب کاهش معنی دار درصد روغن دانه آنها گردید و بقیه تیمارهای کودهی تاثیر معنی داری بر درصد روغن دانه نداشتند. توده مبارکه نیز به طور معنی داری نسبت به توده اردستان از ارتفاع بوته بیشتر، تعداد دانه در کپسول بیشتر، وزن هزار دانه کمتر، عملکرد دانه در بوته و در هکتار بیشتر، درصد روغن در دانه کمتر و عملکرد روغن بیشتری برخوردار بود. عملکرد دانه در توده مبارکه و اردستان به ترتیب 1646 و 1169 کیلوگرم در هکتار و درصد روغن دانه آنها به ترتیب برابر 52.88 و 53.81 بود. ضرایب هم بستگی و تجزیه رگرسیون نشان داد که تغییرات عملکرد دانه بیشتر ناشی از تغییرات تعداد کپسول در بوته و تعداد دانه در کپسول بود و این دو صفت از اجزای اصلی عملکرد دانه در کنجد بودند. عملکرد روغن نیز هم بستگی بسیار بالایی را با عملکرد دانه نشان داد (**0.99=r)، ولی ضریب هم بستگی آن با درصد روغن دانه بسیار کم و غیر معنی دار بود (-0.10=r)، بنابراین این طور استنباط می شود که عملکرد دانه عامل اصلی تعیین کننده عملکرد روغن بوده است.

به منظور بررسی تاثیر مصرف کلات روی بر مقاومت به خشکی گندم کراس آزادی آزمایشی به صورت کرت های خرد شده با 3 تکرار در شهرستان خرامه واقع در شرق شیراز طی سال زراعی 84 - 1383 به مرحله اجرا در آمد. کرت های اصلی مربوط به تنش خشکی شامل شاهد، تنش خشکی در مراحل گل دهی و مرحله شیری دانه و تنش خشکی توام در دو مرحله گل دهی و شیری دانه بود و کرت های فرعی شامل چهار مقدار مصرف روی به فرم کلات روی در سطوح شاهد (عدم مصرف روی)، 5 ، 10 و 15 کیلوگرم در هکتار در نظر گرفته شد. نتایج آزمایش نشان داد که مصرف این کود در شرایط خشکی می تواند افزایش معنی داری در سطح احتمال 5 درصد بر تعداد سنبله در متر مربع ایجاد کند. تنش خشکی وزن هزار دانه گندم را کم کرد. کمترین وزن هزار دانه مربوط به تنش خشکی توام در مرحله گل دهی و شیری دانه به مقدار 29.78 گرم به دست آمد که با مصرف 15 کیلوگرم از روی نیز وزن دانه حفظ شد. تیمارهای تنش خشکی به طور معنی داری موجب کاهش عملکرد دانه شد (14.17% کاهش نسبت به شاهد). در حالی که مصرف کلات روی مقاومت گندم را به کاهش عملکرد در شرایط خشکی افزایش داد. در واقع عدم کاهش تعداد دانه در سنبله گندم تحت شرایط خشکی که در نتیجه مصرف کلات روی حاصل شده، منجر به مقاومت در کاهش عملکرد دانه و شاخص برداشت حاصل از آن شده است. به طور متوسط مصرف 15 کیلوگرم از کلات روی نیز شاخص برداشت را نسبت به شاهد 22% افزایش داد.

گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) بومی ایران بوده و با شرایط آب و هوایی کشور سازگاری خوبی دارد. 16 ژنوتیپ گلرنگ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شش ایستگاه تحقیقاتی سرارود (کرمانشاه)، مراغه، قاملو (کردستان)، خدابنده (زنجان)، شیروان (خراسان شمالی) و کوهدشت (لرستان) به صورت دو آزمایش جداگانه در شرایط تنش و بدون تنش رطوبتی در بهار کشت گردید. شاخص های کمی مقاومت به خشکی شامل شاخص حساسیت به خشکی (SSI)، شاخص متوسط محصول دهی (MP)، شاخص تحمل به خشکی (STI)، میانگین هندسی محصول دهی (GMP) و شاخص تحمل (TOL) برای عملکرد دانه و نیز پایداری غشای ژنوتیپ ها محاسبه گردید. نتایج نشان داد که شاخص تحمل به خشکی (STI) مناسب ترین شاخص برای ارزیابی مقاومت به خشکی ژنوتیپ ها بوده و برآورد این ضریب از میانگین کل ایستگاه ها نشان داد که ژنوتیپ هایGila ، CW-4440 و PI-537598 با بیشترین میزان STI دارای عملکرد بالا در هر دو شرایط رطوبتی بودند. انحراف معیار STI این سه ژنوتیپ نشان داد که Gila پایداری کمتری از نظر این شاخص داشته و نهایتا دو ژنوتیپ دیگر شایستگی بیشتری برای گزینش داشتند. تجزیه واریانس شاخص پایداری غشای (CMS) نشان داد که بین ژنوتیپ ها اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. رقم S-541 دارای بیشترین پایداری غشای و رقم KINO-76 دارای کمترین میزان پایداری غشا بود. پایدای غشا با شاخص های STI, MP, GMP هم بستگی مثبت و معنی داری نشان داد. یعنی ژنوتیپ های دارای غشای پایدارتر در شرایط واقعی و محیط طبیعی نیز مقاومت به خشکی بالایی نشان داده بودند. بنابراین آزمون پایداری غشا می تواند به عنوان یک روش سریع برای غربال ژنوتیپ ها در مراحل اولیه اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد. تجزیه کلاستر بر اساس سه ضریب مقاومت به خشکی (STI, MP, GMP)، پایداری غشا (CMS) و عملکرد در دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی ژنوتیپ های تحت بررسی را به سه گروه تقسیم نمود. گروه بندی حاصل از تجزیه کلاستر نیز توانست چهار ژنوتیپ برترGila ، PI-537598، CW-4440 و S-541 را شناسایی کرده و تاکیدی بر نتایج حاصل از دیگر روش ها بود.

به منظور بررسی اثرهای تنش رطوبت، کود شیمیایی نیتروژنه، کود دامی و تلفیقی از کود نیتروژن و کود دامی بر عملکرد، اجزای عملکرد و راندمان استفاده از آب ذرت سینگل کراس 704 (دیررس - تک بلال و دندان اسبی)، آزمایشی مزرعه ای در سال 1384 در مرکز تحقیقات دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عوامل مورد مطالعه شامل مقادیر و ترکیبات مختلف کود نیتروژن {شیمیایی (صفر، 92، 184 و 276 کیلوگرم در هکتار نیتروژن)، تلفیقی شیمیایی و دامی (46 کیلوگرم نیتروژن + 2.5 تن کود دامی، 92 کیلوگرم نیتروژن + 5 تن کود دامی و 138 کیلوگرم نیتروژن + 7.5 تن درهکتار کود دامی) و دامی (5، 10 و 15 تن در هکتار کود دامی)} و سه سطح آبیاری (آبیاری معادل نیاز آبی گیاه (شاهد)، آبیاری معادل 75% نیاز آبی گیاه و آبیاری معادل50 % نیاز آبی گیاه) در نظر گرفته شد. بیشترین عملکرد دانه ذرت در تیمار 92 کیلوگرم نیتروژن + 5 تن کود دامی به میزان 7976 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. بیشترین عملکرد دانه ذرت در آبیاری شاهد به میزان 7041 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. تنش رطوبت در آبیاری معادل 50 درصد نیاز آبی گیاه و آبیاری معادل 75 درصد نیاز آبی گیاه عملکرد دانه را به ترتیب 33 و 12 درصد کاهش داد. بیشترین عملکرد در برهمکنش تنش رطوبت و تیمارهای کود نیتروژن در تیمار 5 تن کود دامی در هکتار و آبیاری معادل نیاز آبی گیاه به دست آمد. هم چنین بیشترین راندمان استفاده از آب در بین تیمارهای آبیاری در آبیاری معادل 50 درصد نیاز آبی گیاه بود. بیشترین راندمان استفاده از آب در برهمکنش تنش رطوبت و تیمارهای کود نیتروژن در تیمار 92 کیلوگرم کود نیتروژن + 5 تن کود دامی در هکتار و آبیاری معادل 50% نیاز آبی گیاه به دست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که کود نیتروژن کافی به صورت شیمیایی عملکرد دانه ذرت را تحت شرایط تنش رطوبتی به مقدار کم افزایش و کود نیتروژن به صورت تلفیقی (شیمیایی و دامی) عملکرد دانه را تحت شرایط تنش رطوبتی افزایش می دهد. ولی با آبیاری کامل عملکرد دانه ذرت را به مقدار زیاد افزایش می دهد. هم چنین زمانی که تنش رطوبتی شدید است کود نیتروژن به ویژه به صورت تلفیقی عملکرد را افزایش می دهد. با کاربرد توام کودهای شیمیایی و دامی، علاوه بر کاهش میزان مصرف کودهای شیمیایی و بهبود خواص فیزیکی و شیمیایی خاک، عملکرد دانه بهتری حاصل شد.

تاثیر سه نوع تداخل (زیزمینی، هوایی و کامل) بین گندم زراعی و یولاف وحشی روی ویژگی های برگ و نسبت ریشه به ساقه طی یک آزمایش گلدانی و در قالب طرح کاملا تصادفی در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در سال زراعی 1386 مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش دارای چهار سطح رقابت (شاهد برای هر دو گیاه، تداخل کامل، تداخل ریشه و تداخل اندام هوایی گندم با یولاف وحشی) و چهار سطح تراکم یولاف وحشی (2، 4، 6 و 8 بوته در گلدان) در چهار تکرار بود. تاثیر تداخل کامل و تداخل ریشه ای روی گندم و یولاف وحشی به مراتب بیشتر از تداخل اندام هوایی بود. به طوری که در مورد گندم تداخل اندام هوایی کاهش معنی دار تعداد برگ در بوته را موجب شد ولی روی میزان کلروفیل و سطح برگ پرچم کاهش معنی داری را ایجاد نکرد اما تداخل کامل و ریشه ای باعث کاهش معنی دار در کلیه صفات مورد مطالعه گندم شدند. در یولاف وحشی نیز تداخل اندام هوایی موجب کاهش معنی دار تعداد برگ سطح برگ پرچم و میزان کلروفیل برگ پرچم یولاف وحشی شد ولی میزان این کاهش به مراتب کمتر از تداخل ریشه ای و تداخل کامل بود. در اکثر موارد تفاوت مشهودی بین تداخل ریشه ای و کامل در مورد دو گیاه گندم و یولاف وحشی مشاهده نشد.در کل می توان نتیجه گیری کرد که تداخل ریشه ها موجب افزایش قدرت رقابتی یولاف وحشی نسب به گندم و در نتیجه تشدید رقابت بر سر منابع مورد استفاده گردید. با بررسی منحنی های رگرسیونی مشاهده شد که با افزایش تراکم یولاف وحشی سرعت افت تعداد برگ در بوته گندم، سطح برگ پرچم و میزان کلروفیل برگ پرچم گندم کاهش می یابد. با افزایش تراکم یولاف وحشی و شدت یافتن رقابت نسبت ریشه به ساقه در گندم و یولاف وحشی افزایش یافت. این امر نشانگر حساسیت بیشتر اندام هوایی نسبت به سیستم ریشه ای در برابر رقابت است. میزان این نسبت در یولاف وحشی به مراتب بیشتر از گندم بود که دلیل آن قدرت بیشتر ریشه دهی یولاف وحشی نسبت به گندم است.

مساله شوری به عنوان عاملی فزاینده در مزارع فاریاب کشور، خصوصا مزارعی که با آب چاه آبیاری می شوند، از اهمیت خاصی برخوردار است. به منظور بررسی آثار تنش شوری بر جوانه زنی و رشد گیاهچه گلرنگ، آزمایشی در دو مرحله با استفاده از چهار سطح شوری کلرید سدیم (0، 5، 10 و 15 دسی زیمنس بر متر) و چهار رقم خاردار و بدون خارگلرنگ ( محلی اصفهان و ارقام اصلاح شده IL، LRV و PI) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. در مرحله جوانه زنی درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه و شاخص مقاومت به شوری اندازه گیری شد. در مرحله رشد گیاهچه نیز طول ساقه، تعداد برگ، شاخص کلروفیل، وزن خشک ریشه و اندام هوایی، نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی و شاخص مقاومت به شوری اندازه گیری گردید. نتایج هر دو مرحله نشان داد که در همه رقم ها تنش شوری صفات ذکر شده را به صورت معنی دار کاهش می دهد. اثر متقابل شوری و رقم در مرحله جوانه زنی بر خلاف مرحله رشد گیاهچه معنی دار بود. با افزایش شوری شاخص مقاومت به شوری در هر دو مرحله به صورت معنی داری کاهش یافت، ولی اختلاف بین واریته ها معنی دار نبود. در مرحله جوانه زنی و رشد گیاهچه رقم های PI و IL به ترتیب به عنوان مقاوم ترین رقم ها ارزیابی شدند. مقایسه نتایج نشان داد که نحوه پاسخ به تنش شوری در رقم های مختلف و طی مراحل جوانه زنی و رشد گیاهچه کاملا متفاوت بوده و مرحله جوانه زنی به تنش شوری حساس تر است.

به منظور بررسی برهمکنش نیتروژن و مواد آلی بر رشد و عملکرد گندم دیم، آزمایشی دردو سال 1384 و 1385 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در باجگاه به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی نیتروژن در سه سطح (صفر، 40 و 80 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و فاکتورهای فرعی سه نوع ماده آلی شامل پسمان های گندم به میزان 750 و 1500 کیلوگرم در هکتار، پسمان های ریشه شیرین بیان به میزان 15 و 30 تن در هکتار و کمپوست ضایعات شهری به میزان 10 و 20 تن در هکتار (معادل 50 و 100%) بود که با تیمار شاهد (فاقد هر گونه ماده افزودنی) مقایسه گردیدند. نتایج نشان داد عملکرد دانه گندم با افزایش نیتروژن از صفر به 40 و از 40 به 80 کیلوگرم در هکتار به طور معنی داری افزایش یافت. از بین اجزای عملکرد گندم، تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله در بوته افزایش یافت که این افزایش در مورد تعداد دانه در سنبله از صفر به 40 و 80 کیلوگرم در هکتار و در مورد تعداد خوشه از صفر به 80 کیلوگرم در هکتار معنی دار بود. نتایج حاصله از مصرف مواد آلی مختلف به خاک نشان داد که حداکثر عملکرد دانه گندم دیم در تیمار 100 درصد کمپوست به میزان 32% در مقایسه با تیمار شاهد افزایش داشت. نتایج به دست آمده از اثر برهمکنش مواد آلی و نیتروژن (میانگین دو سال) نشان داد که در تیمار 100 درصد کمپوست، با افزایش نیتروژن از صفر به 40 کیلوگرم در هکتار، عملکرد دانه گندم به طور معنی داری افزایش پیدا کرد و افزایش نیتروژن از 40 به 80 کیلوگرم اختلاف معنی داری ایجاد نکرد. بنابراین حداکثر 50 درصد از نیتروژن مورد نیاز می تواند با کمپوست جایگزین گردد. داده های به دست آمده از تاثیر مواد آلی بر روند تغییرات آب موجود در خاک نشان داد که به طور کلی در هر دو سال آزمایش مصرف مواد آلی، در مقایسه با تیمار شاهد، مقدار آب موجود درخاک (صفر تا 60 سانتی متر) را افزایش داد لیکن از بین مواد آلی، مصرف کمپوست تاثیر بیشتری بر ظرفیت نگه داری آب خاک داشت.

به منظور مطالعه روابط بین عملکرد دانه و برخی از صفات مهم زراعی در کلزا به عنوان کشت دوم در مزارع برنج، چهارده رقم کلزای بهاره در قالب طرح بلوکی با سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی موسسه برنج کشور (رشت) در سال زراعی 85-84 کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ارقام، از نظر اکثر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری وجود دارد. وراثت پذیری عمومی صفات از حداقل 0.29 برای طول خورجین در شاخه های فرعی تا 0.99 برای روز تا رسیدگی متغیر بود. با محاسبه ضریب تغییرات ژنتیکی و فنوتیپی مشاهده شد که کمترین تنوع مربوط به روز تا رسیدگی و بیشترین تنوع مربوط به تعداد خورجین در شاخه های فرعی بود. هم چنین پیشرفت ژنتیکی مورد انتظار با اعمال شدت گزینش 5 درصد از 3.68 درصد (0.25 سانتی متر) برای طول خورجین در شاخه اصلی تا 31.46 درصد (915.58 کیلوگرم در هکتار) برای عملکرد دانه متغیر بود. نتایج به دست آمده از برآورد ضرایب هم بستگی ژنوتیپی بین صفات نشان داد که بین عملکرد دانه با تعداد شاخه های فرعی، تعداد خورجین در شاخه های اصلی و فرعی، طول خورجین در شاخه های فرعی، قطر خورجین در شاخه های اصلی و فرعی، وزن هزار دانه و درصد روغن مثبت و معنی دار و بین عملکرد دانه با روز تا 90 درصد گل دهی و روز تا رسیدگی هم بستگی منفی و معنی داری وجود دارد. انجام تجزیه علیت روی هم بستگی های ژنوتیپی بین عملکرد دانه به عنوان متغیر وابسته و سایر صفات به عنوان متغیرهای مستقل نشان داد که وزن هزار دانه و تعداد خورجین در شاخه های فرعی دارای اثر مستقیم مثبت و بالا و روز تا 90 درصد گل دهی دارای اثر مستقیم منفی و پایینی روی عملکرد دانه بود. به این ترتیب برای اصلاح عملکرد دانه در کلزا به عنوان کشت دوم در مزارع برنج می توان گزینش های غیر مستقیمی از طریق افزایش وزن هزار دانه و تعداد خورجین در شاخه های فرعی انجام داد.

به منظور بررسی اثر پساب کارخانه قند بر درصد عناصر اندام هوایی (شاخساره)، عملکرد و اجزای عملکرد و کیفیت دانه دو رقم گندم، پژوهشی مزرعه ای در دو سال زراعی 1385 و 1386 در محدوده کارخانه قند اقلید به اجرا در آمد. تیمارها شامل دو رقم گندم الموت و زرین و دو سطح آبیاری با آب چشمه (شاهد) و آبیاری پساب کارخانه قند بود. پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که آبیاری با پساب کارخانه قند منجر به افزایش درصد نیتروژن، فسفر و کلسیم اندام هوایی و کاهش غلظت عناصر آهن، منگنز، روی، مس و بور شد ولی تاثیر معنی داری بر درصد عناصر پتاسیم، منیزیم و گوگرد نداشت. نتایج نشان داد که درصد نیتروژن در تیمار شاهد در هر دو رقم الموت و زرین به ترتیب 2.41 و 2.54 درصد و در تیمار پساب 3.28 و 3.41 درصد، درصد فسفر در تیمار شاهد 0.42 و 0.47 درصد و در تیمار پساب 0.46 و 0.51 درصد و کلسیم در تیمار شاهد 0.29 و 0.32 درصد و در تیمار پساب به 0.47 و 0.48 درصد افزایش یافت. در هر دو سال آزمایش و در هر دو رقم گندم کمترین تعداد پنجه، تعداد سنبله بارور، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت از تیمار آبیاری با پساب به دست آمد هر چند که این میزان کاهش در رقم الموت بیشتر از رقم زرین بود. در هر دو رقم الموت و زرین کمترین تعداد پنجه به ترتیب با 2.33 و 2.56، تعداد سنبله با 1.83 و 1.92، تعداد دانه در سنبله با 31.67 و 32.51 عدد، عملکرد دانه با 5233 و 5532 کیلوگرم در هکتار، شاخص برداشت با 32.03 و 33.53 درصد و بهره وری آب با 0.72 و 0.75 کیلوگرم بر متر مربع از تیمار پساب در مقایسه با شاهد به دست آمد. نتایج نشان داد که استفاده از پساب کارخانه می تواند منجر به کاهش درصد عناصر غذایی موجود در دانه و عملکرد دانه گندم شود.

به منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد و میزان اسانس گیاه دارویی نعناع فلفلی آزمایشی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریزدر سال های1383  و 1384 اجرا شد. در این بررسی اثر تراکم کاشت در چهار سطح (8، 12، 16 و20 بوته در متر مربع) ارزیابی شد. نتایج حاصل از هر سال به صورت اسپلیت پلات در زمان و نتایج حاصل از دو سال به صورت تجزیه مرکب دو ساله تحلیل شدند. نتایج نشان داد که تراکم بوته، عملکرد تر، عملکرد خشک، درصد اسانس بوته و عملکرد اسانس را تحت تاثیر قرار داده ولی اثری بر درصد اسانس برگ نداشته است. بیشترین عملکرد تر، عملکرد خشک، درصد اسانس برگ، درصد اسانس بوته و عملکرد اسانس در سال دوم تولید شد. بیشترین عملکرد اسانس در تراکم 20 بوته در مترمربع و در سال دوم به میزان 21.15 لیتر در هکتار حاصل شد.

به منظور ارزیابی آثار آبیاری محدود بر خصوصیات فیزیکی دانه هیبریدهای آفتابگردان، سه آزمایش جداگانه روی 9 هیبرید آفتابگردان در سه رژیم آبیاری (آبیاری پس از 60، 120 و 180 میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A) و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1385 در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا گردید. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین طول، عرض و قطر دانه در رژیم آبیاری بعد از 60 میلی متر تبخیر به دست آمد و تیمارهای آبیاری محدود بعد از 120 و 180 میلی متر تبخیر به ترتیب باعث کاهش 11 و 16% طول، 21 و 26% عرض و 22 و 28% قطر دانه گردیدند. بنابراین قطر دانه در مقایسه با عرض و طول دانه حساسیت بیشتری به سطوح آبیاری محدود داشت. بیشترین طول دانه متعلق به هیبرید A74×R95 و بیشترین عرض و قطر دانه متعلق به هیبرید آلستار بود. هم چنین در آزمایش های آبیاری پس از 60 و 120 میلی متر تبخیر، هیبرید A74×R95 و در آزمایش آبیاری پس از 180 میلی متر هیبرید آذرگل دارای بیشترین وزن دانه بودند.

به منظور بررسی روابط بین عملکرد دانه و اجزای آن در گلرنگ، تجزیه ضرایب مسیر و تجزیه عامل ها با استفاده از برخی صفات زراعی و مورفولوژیک در 32 ژنوتیپ مختلف گلرنگ انجام شد. ژنوتیپ ها در سال زراعی 1384-1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار ارزیابی شدند. ضرایب هم بستگی بین صفات نشان داد که بین هر کدام از صفات عملکرد دانه در واحد سطح و عملکرد دانه در بوته با صفات تعداد دانه در طبق و تعداد طبق در بوته هم بستگی مثبت و بالایی وجود داشته است. بر اساس نتایج رگرسیون مرحله ای برای عملکرد دانه در واحد سطح، تعداد طبق در بوته به تنهایی 43.6 درصد و به همراه تعداد دانه در طبق و ارتفاع بوته 60 درصد از تغییرات این صفت را توجیه کردند. نتایج رگرسیون مرحله ای برای عملکرد دانه در بوته نیز نشان داد که صفات تعداد دانه در طبق، تعداد طبق در بوته و وزن هزار دانه 81.2 درصد از تغییرات عملکرد دانه در بوته را موجب شدند. بر اساس ضرایب مسیر، صفت تعداد طبق در بوته بیشترین اثر مستقیم مثبت را بر هرکدام از صفات عملکرد دانه در واحد سطح و عملکرد دانه در بوته داشت، ضمن این که این اثر از طریق تاثیر غیر مستقیم و منفی وزن هزار دانه کاهش یافت. نتایج تجزیه به عامل ها برای صفات سه عامل اصلی را مشخص کرد که مجموعا 81.81 درصد از کل تغییرات را توجیه نمودند. این عامل ها با توجه به اجزای تشکیل دهنده آنها به ترتیب عامل عملکرد و اجزای آن، عامل خصوصیات فنولوژیکی بوته (روز تا 50 درصد سبز شدن، روز تا گل دهی و روز تا رسیدگی) و عامل شاخه بندی نامیده شدند. به طور کلی می توان نتیجه گیری نمود که سه صفت تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه به ترتیب از اهمیت نسبی بیشتری درتعیین عملکرد دانه گلرنگ برخوردارند و این اجزای عملکرد می توانند به عنوان شاخص انتخاب در برنامه های به نژادی این گیاه مورد استفاده قرار گیرند.

به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف نیتروژن و زئولیت طبیعی ایرانی بر عملکرد کمی و کیفی علوفه کلزای پاییزه (Brassica napus L.) در خاک هایی با بافت سبک، آزمایشی در سال زراعی 86-1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی از فاکتوریل سطوح مختلف زئولیت (0، 3، 6 و 9 تن در هکتار) و مقدار کود نیتروژن در سه سطح (90، 180 و 270 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) از منبع اوره حاصل شدند. بذور کلزا (رقم OKAPI) در دهم مهرماه کشت و 170 روز بعد، مصادف با ابتدای مرحله غلاف دهی، محصول علوفه سبز آن برداشت شد. نتایج نشان داد اثر نیتروژن و زئولیت بر صفات کمـی علوفه شامل عملکرد ماده خشک، وزن خشک برگ و ساقه و شاخص سطح برگ معنی دار بود. به علاوه صفات کیفی علوفه (درصد پروتئین خام و درصد کلسیم در توده گیاهی) تحت تاثیر اثرات اصلی نیتروژن و زئولیت قرار گرفت. با افزایش مصرف کود نیتروژن شستشوی نیتروژن افزایش و با افزایش مصرف زئولیت به طور معنی داری شستشوی نیتروژن کاهش یافت. اثر متقابل دو فاکتور بر هیچ کدام از صفات مورد بررسی معنی دار نشد. کاربرد 270 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تلفیق با 9 تن زئولیت در هکتار بیشترین افزایش در صفات کمی و کیفی علوفه کلزا را ایجاد کرد. انجام بررسی های بیشتر به منظور کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی با زئولیت های طبیعی توصیه می شود.

برای بررسی اثر ترکیب های مختلف تنظیم کننده های رشد اکسین (IBA, NAA) و سایتوکینین (BAP, TDZ)، نمک های پایه (MS, WPM, NN) و جامد کننده (Gelrite, Plant Agar) روی رشد و نمو ریزنمونه در گیاه انگور رقم بی دانه سلطانی، آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. ویژگی های تعداد شاخساره تشکیل شده و طول آنها به عنوان دو ویژگی اصلی بررسی گردیدند. نتایج تجزیه واریانس برای پرآوری شاخه، تفاوت معنی داری را در سطح 1% برای تیمارهای نمک های پایه و تنظیم کننده رشد نشان داد. بیشترین طول شاخساره تولید شده پس از 18 روز کشت ریزنمونه ها، ناشی از اثر نمک پایه MS و تنظیم کننده های رشد BAP (2.2 mg/l) و IBA (0.5 mg/l) بود. جامد کننده Gelrite اثر بهتری در رشد طبیعی شاخساره نسبت به Plant Agar از خود نشان داد. ترکیب نمک و تنظیم کننده رشد بر اساس شاخه های تولید شده، می تواند مبنای تکثیر انگور بی دانه در شرایط درون شیشه ای (in vitro) قرار گیرد.

یکی از مهم ترین مشکلات تولیدکنندگان هلو (Prunus persica)، کنترل اندازه و رشد رویشی این درختان است. استفاده از روش های کنترل کننده رشد که علاوه بر کاهش رشد رویشی کیفیت میوه و میزان عملکرد درختان را افزایش دهد از اصول پر اهمیت مدیریتی در باغ های هلو است. باتوجه به این هدف، در باغ ها کشت و صنعت - مغان درختان بالغ (چهار ساله) هلو از ارقام جی اچ هیل و رداسکین که روی پایه بذری هلو کشت شده بودند، انتخاب شد. پکلوبوترازول در سه غلظت 0.0 و 0.5 و1.5  (گرم ماده موثره برای هر درخت) قبل از باز شدن جوانه ها، به صورت کاربرد خاکی اطراف تنه درختان استفاده شد. اثرات کوتاه مدت ناشی از آن در فاصله زمانی 1376-1375 مورد ارزیابی قرار گرفت. تیمارهای یاد شده بر اساس طرح آماری اسپلیت پلات با پایه کاملا تصادفی با 6 تکرار به کار گرفته شد. تاثیر تیمارهای پکلوبوترازول روی برخی از شاخص های رشد رویشی و میزان نسبی آب برگ ها بررسی شد. بر اساس نتایج به دست آمده پکلوبوترازول باعث کاهش شاخص های رشد رویشی مانند کاهش رشد مساحت تنه، طول شاخه و وزن خشک هرس تابستانه و هرس زمستانه در سطح بسیار معنی دار در سال اول بعد از کاربرد شد. وجود رابطه مستقیم بین افزایش غلظت پکلوبوترازول و افزایش اثرهای آن، مانند کاهش رشد رویشی در بررسی نتایج مشخص شد. با توجه به این که در اثر کاربرد پکلوبوترازول در سال اول تا 70% از وزن خشک هرس سالانه کاسته شده است، توجه به این مساله از نظر اقتصادی می تواند حایز اهمیت باشد.

رسوراترول (3، 5، 4- تری هیدروکسی استیلبن) یک ترکیب پلی فنولیکی ارزشمند است که از سرطان و بیماری های قلبی و عروقی در انسان جلوگیری می کند. این ماده از برگ و میوه دو رقم انگور ایرانی (رجبی سفید شیراز و کشمشی قرمز) با پیرایش یک شیوه عمومی استخراج و با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا مورد ارزیابی کمـی قرار گرفت. مقدار رسوراترول موجود در میوه و برگ رقم رجبی سفید شیراز بیش از رقم کشمشی قرمز و میزان این ماده در میوه های هر دو رقم بیش از برگ های آنها بود. میزان تجمع رسوراترول در هر دو رقم در ابتدای رشد و نمو میوه (4 هفته پس از مرحله تمام گل) بیشتر از مراحل بعد (8 هفته پس از مرحله تمام گل و رسیدن کامل میوه) اندازه گیری شد به طوری که مقدار تجمع آن از ابتدای رشد و نمو میوه تا مرحله رسیدن کامل سیر نزولی داشت و در موقع رسیدن کامل میوه به کمترین میزان خود رسید. میوه ها و برگ های دو رقم مورد آزمایش تحت تاثیر متیل جازمونات (با غلظت 1 میلی مولار) قرار گرفت و میزان رسوراترول آنها پس از تیمار اندازه گیری شد و این میزان به طور معنی داری نسبت به شاهد افزایش یافت. میوه های هر دو رقم تحت تاثیر تیمارهای مذکور در مرحله 4 هفته پس از تمام گل واکنش بهتری نشان داده و رسوراترول بیشتری انباشته کردند، ولی میزان تجمع این ماده در مراحل بعدی (8 هفته پس از مرحله تمام گل و رسیدن کامل میوه) سیر نزولی داشت، به طوری که اثر تیمارهای یاد شده روی تولید رسوراترول در میوه های کاملا رسیده به حداقل خود رسید.

بومادران، گونه wilhelmsii Achillea از جمله گونه های متعلق به جنس Achillea می باشد که پراکنش نسبتا وسیعی در مناطق مختلف ایران دارد. در طب سنتی از این گیاه به عنوان برطرف کننده ناراحتی های سینه، مقوی و بادشکن استفاده می گردد. در این تحقیق به منظور مقایسه درصد و اجزای اسانس دو توده وحشی (فارس و خراسان) این گونه، در خرداد 1384 اقدام به جمع آوری گیاه گل دار این گونه از دو منطقه مورد نظر(خراسان و فارس) گردید و سپس اسانس گیری به روش تقطیر با آب توسط کلونجر صورت گرفت. تعیین اجزای اسانس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی GC)) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف نگار جرمی ((GC/MS صورت گرفت. نتایج، نشان دهنده تفاوت بین این دو توده وحشی از نظر درصد و اجزای اسانس بود. از نظر درصد اسانس، توده وحشی مشهد 0.65 درصد وتوده شیراز دارای 0.2 درصد اسانس بودند. مهم ترین ترکیبات موجود در اسانس توده وحشی مشهد شامل: کامفور (19.06 درصد)، سمبرن (10 درصد)، 1 و 8 سینئول (8.78 درصد)، آلفاپینن (8.06 درصد) و لینالول (7.47 درصد) بودند و مهم ترین ترکیبات در اسانس توده شیراز شامل: ایزوپنتیل ایزووالرات (9.46 درصد)، آلفاپینن (8.75 درصد)، 1 و 8 سینئول (8.7 درصد)، 10 اپی-گاما اودسمول (5.65 درصد)، اسپاچولنول (4.94 درصد) بودند. ترکیبات سمبرن(10 درصد)، جرماکرینB  (5.68 درصد) و سابینن (4.34 درصد) در توده مشهد وجود داشت در حالی که در توده شیراز این ترکیبات تشخیص داده نشدند و هم چنین ترکیبات 10 اپی-گاما اودسمول (5.65 درصد)، بنزآلدهیددی متیل استال (4.47 درصد) و یونون ای بتا (4.29) ترکیبات مهمی بودند که در توده شیراز وجود داشتند ولی در توده مشهد تشخیص داده نشدند.

بی دانگی یکی از مهم ترین ویژگی های کیفی میوه برای انگورهای تازه خوری و کشمشی می باشد. اصلاح انگور در ایران برای مصارف تازه خوری و کشمشی با دورگ گیری بین رقم های بی دانه و دانه دار بر پایه نتایج ارزیابی 90 رقم از رقم های موجود در کلکسیون انگور پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج در سال 1378 آغاز شده است. از کل1400 نتاج حاصل از 26 ترکیب تلاقی مختلف، 381 نتاج به مرحله میوه دهی رسیدند که در طی دو فصل 1385 و 1386 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتاج به دست آمده بر اساس ارزیابی های انجام شده بر پایه متوسط وزن تر یک بذر یا شبه بذر به چهار کلاس کاملا بی دانه، تا حدی بی دانه، تا حدی دانه دار و کاملا دانه دار تقسیم شدند. بر این اساس، 42 نتاج (11%) در کلاس کاملا بی دانه، 52 نتاج (13.6%) در کلاس تا حدی بی دانه، 92 نتاج (24.1%) در کلاس تا حدی دانه دار و 195 نتاج (52.1%) در کلاس کاملا دانه دار قرار گرفتند. درصد نتاج بی دانه تولید شده توسط چهار والد پدری عسکری، یاقوتی، بی دانه سفید و بی دانه قرمز به ترتیب 15.4%، 10.8%، 9.3% و 10.6% بوده است در حالی که درصد نتاج بی دانه برای هر والد مادری موسکات هامبورگ، قزل اوزوم، دیزماری، رجبی سفید، علی بابا، الحقی قرمز و تبرزه به ترتیب 5.4%، 5%، 17.5%، 13.2%، 10.4%، صفر و 36% به دست آمد. نتایج نشان داد در بین والدین پدری رقم های یاقوتی و بی دانه قرمز و در بین والدین مادری رقم تبرزه شجره بهتری برای انتقال بی دانگی بکرباری کاذب دارند.

زردی برگ در طی تولید در گلخانه و پس از برداشت، یک مشکل اصلی در گل سوسن می باشد. علایم به طور شاخص از برگ های پایین شروع شده و به سمت بالا پیشرفت می کند و موجب کاهش کیفیت گل ها و ارزش اقتصادی محصول می شود. به منظور به تاخیر انداختن زردی برگ و افزایش طول عمر پس از برداشت، آزمایشی روی دورگه آسیایی سوسن رقم «کانوا» انجام شد. برای این منظور تیمارهای مختلف بنزیل آدنین و تیوسولفات نقره به ترتیب روی ویژگی های قبل و پس از برداشت صورت گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که کاربرد بنزیل آدنین قبل از برداشت در میزان کلروفیل برگ ها اثر معنی داری داشت، ولی تاثیر آن روی طول ساقه و دمگل و زمان برداشت معنی دار نبود. تیمار 0.44 میلی مولار بنزیل آدنین بیشتر از سایر تیمارها میزان کلروفیل را افزایش داد. در بررسی فاکتورهای اندازه گیری شده بعد از برداشت، تیمار 0.44 میلی مولار بنزیل آدنین در میزان کلروفیل و طول عمر برگ ها، تیمار 0.88 میلی مولار بنزیل آدنین + 0.6 میلی مولار تیوسولفات نقره در طول عمر گل ها، مواد جامد محلول گلبرگ ها و محلول جذب شده بیشترین تاثیر را داشتند. نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد تیوسولفات نقره و بنزیل آدنین موجب افزایش طول عمر گل ها، به تاخیر انداختن پیری برگ و افزایش کیفیت پس از برداشت گل های شاخه بریده سوسن در طی انتقال آنها به بازار می شوند.

استفاده از روش پلی کراس جهت اصلاح پیاز به دلیل وجود گلچه های ریز بسیار زیاد، دگر گشن بودن، نر پیش رسی و دو ساله بودن گیاه، روشی مناسب و آسان می باشد. برای تهیه بذر پلی کراس، سوخ های نه نژادگان پیاز شامل هشت نژادگان برتر ایرانی سفید قم، سفید کاشان، قرمز آذرشهر، درچه اصفهان، محلی طارم، قرمز کازرون، محلی کوار، سفید ابرکوه و نژادگان خارجی یلو سوییت اسپانیش با توجه به پژوهش های قبلی انجام شده در اصفهان انتخاب، و بر اساس نقشه های طرح لاتیس متعادل کشـت شد تا کلیه تلاقی های ممکن بین نژادگان ها صورت گیرد. پس از برداشت بذر ها، مقدار مساوی بذر از هر نژادگان مربوط به نقشه های مختلف مخلوط گردید. بذر هـای پلی کراس و بذر نه نژادگان اولیه (جمعا 18 نژادگان)، در سال دوم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار کشت و ویژگی های زراعی آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. در مجموع پلی کراس ها دارای ارتفاع بوته، وزن تر و خشک، درصد سوخ های ناخالص (از نظر رنگ ظاهری) و عملکرد بیشتری بودند، به هر حال بین پلی کراس ها و نژادگان های خودگشن شده اصلی از نظر نسبت سوخ دهی و تعداد روز تا رسیدن اختلافی وجود نداشت. گرچه پلی کراس های سفید کاشان، قرمز آذرشهر و قرمز کازرون نسبت به نژادگان های خودگشن شده اصلی در اکثر صفات زراعی و عملکرد افزایش نشان دادند، ولی در مورد بعضی رقم ها میزان افزایش در صفات اندک یا در مواردی کاهش ملاحظه شد. با بررسی بیشتر روی نژادگان های پلی کراس می توان صفات مطلوب را تثبیت و به تولید بذرهایی با کیفیت برتر دست یافت.

چکیده انگور (Vitis vinifera L.) از گیاهان مهم باغی است که از طریق غیرجنسی تکثیر می شود. شناسایی ژنوتیپ های انگور معمولا بر اساس مشخصات تاک نگاری گیاه بالغ صورت می گیرد که تحت تاثیر شرایط محیط قرار دارد. این نگرش تا حد نسبتا زیادی فاقد اعتبار و اطمینان است. با این رویکرد از نشانگر های مولکولی به عنوان روش های مکمل درتعیین تنوع و روابط ژنتیکی گیاهان باغی استفاده می شود. دراین پژوهش تنوع و روابط ژنتیکی بیست ژنوتیپ (رقم) انگور متعلق به گونه V. vinifera که در استان اصفهان کشت می شوند با استفاده از نشانگرهای RAPD مورد بررسی قرار گرفت. از تعداد 50 آغازگر تصادفی ده نوکلئوتیدی تعداد 24 آغازگر با الگوی نواری تکرارپذیر انتخاب و برای گروه بندی ژنوتیپ ها استفاده شد. از مجموع 315 نوار تکثیری 282 نوار چند شکل و33 نوار تک شکل بودند. تعداد متوسط نوارها به ازای هر آغازگر 13 و دامنه قطعات تکثیری از 300 تا 3000 جفت باز متغیر بود. گروه بندی ژنوتیپ ها به روش تجزیه خوشه ای و با استفاده از الگوریتم UPGMA، 19 ژنوتیپ را دریک گروه بزرگ با چهار زیر گروه و ژنوتیپ مادروبچه به دلیل فاصله ژنتیکی زیاد با بقیه ژنوتیپ ها دریک گروه جداگانه قرار داد. با توجه به معیارهای تاک نگاری، احتمال داده می شود که ژنوتیپ جدا شده متعلق به گونه های دیگر جنس Vitis باشد. نتایج این تحقیق نشان داد که تکنیک RAPD می تواند به عنوان یک روش مولکولی مناسب برای تعیین تنوع ژنتیکی، تجریه ژنومی و تعیین رابطه ژنتیکی ارقام انگور استفاده می شوند.

هدف این تحقیق، بررسی نگرش دام داران پیرامون بهبود کیفیت شیر و نقشی است که آموزش در بهبود کیفیت و کمیت شیر تولیدی آنها و در کل بر سلامت جامعه دارد. این تحقیق در دو بخش انجام شده است. بخش اول تحقیق، پیمایشی بوده و جامعه آماری آن، شامل 6200 دام دار سنتی شهرستان گلپایگان بودند که با روش نمونه گیری طبقه ای تناسبی، از این تعداد، 130 نمونه انتخاب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بخش تحقیق تجربی نیز 12 دام دار انتخاب شدند و نتایج دو صفت بار میکروبی شیر و درصد چربی شیر گاوهای شیری آنها بر پایه طرح بلوک کاملا تصادفی در 3 تکرار و 2 تیمار (دام داران آموزش دیده و دام داران آموزش ندیده) مورد آزمایش قرار گرفت. یافته های حاصل از تحلیل داده ها نشان دادند که از بین متغیرهای مستقل تحقیق، تنها بین متغیرهای سطح تحصیلات، جنسیت (4.07=t)، عضویت در اتحادیه دام داران (6.82=t)، دانش دام داران (0.297=r) و شرکت در کلاس های آموزشی (4.21=t) با متغیر وابسته نگرش ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج تجزیه واریانس حاصل از تحقیق آزمایشی هم ارتباط معنی داری به ترتیب در صفت درصد چربی شیر و صفت بار میکروبی شیر (37.17=F و 10.09=F) در بین دو تیمار مورد بررسی نشان داد.

سختی دانه یکی از مهم ترین خصوصیات کیفی گندم نان است که به وسیله آن طبقه بندی تجاری و نوع فرآورده نهایی تعیین می گردد. این صفت به وسیله دو ژن کاملا پیوسته پوروایندولین a و پوروایندولین b کنترل می شود. آلل های نوع وحشی این دو مکان ژنی موجب فنوتیپ بافت دانه نرم می شوند و بروز جهش در هر یک از این دو مکان ژنی باعث سخت شدن بافت دانه می گردد. به دلیل اهمیت این صفت، 61 رقم تجاری و 92 توده بومی خالص ایرانی برای شناسایی چهار نوع آلل سختی مورد مطالعه قرار گرفتند. تعیین ارزش سختی دانه و گروه بندی به وسیله سیستم خصوصیات تک دانه انجام پذیرفت. شناسایی آلل های کنترل کننده سختی دانه توسط تکثیر با آغازگرهای اختصاصی و هم چنین تکنیک توالی های چند شکل حاصل از برش فرآورده تکثیریافته انجام گرفت. نمونه ها در سه دسته سخت، مخلوط و نرم قرار گرفتند، که فراوانی آنها در ارقام تجاری به ترتیب 65.6، 19.6 و 14.8 درصد و در توده های بومی 58.7، 13 و 28.3 درصد بود. از چهار آلل مورد مطالعه فقط سه نوع آلل در گندم های مذکور دیده شد. آلل Pina-D1b در 18 رقم، آلل Pinb-D1b در 5 رقم و آلل Pinb-D1e فقط در رقم کویر از گندم های سخت تجاری یافت شد و در گندم های سخت توده بومی فقط دو توده حامل آلل Pinb-D1b بودند. آلل Pinb-D1c در هیچ یک از نمونه ها دیده نشد. گندم های حامل آلل Pina-D1b ارزش سختی دانه معنی دار بالاتری نسبت به گندم های حامل آلل Pinb-D1b نشان دادند. به نظر می رسد این ژن ها و روش های مورد استفاده می توانند کمک موثری به انتخاب سختی دانه در برنامه های به نژادی گندم نمایند.

تنش خشکی عمده ترین عامل محدود کننده رشد و نمو گیاهان زراعی از جمله ماش [Vigna radiate (L.) wilczek] در مناطق خشک و نیمه خشک جهان است. این تحقیق به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف تنش خشکی در مراحل مختلف رشد ماش بر برخی پارامترهای فیزیولوژیک و ارتباط آن با عملکرد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) در سال زراعی 83-1382 اجرا شد. تنش خشکی بر اساس درصد تخلیه آب قابل استفاده خاک در دو مرحله رویشی و زایشی و در دو سطح خفیف و شدید اعمال شد. اندازه گیری صفات فیزیولوژیک در انتهای مرحله رویشی و نیز در اواسط مرحله نیام دهی صورت گرفت. به طور کلی تنش خشکی در مراحل مختلف رشدی، میزان فتوسنتز، هدایت روزنه ای و محتوی نسبی آب برگ را کاهش داد. اثر تنش خشکی در مرحله زایشی روی صفات ذکر شده محسوس تر بود. اعمال تنش شدید در مرحله رویشی منجر به افزایش بازده مصرف آب فتوسنتزی گردید، ولی تنش در مرحله زایشی این صفت را کاهش داد. به هر حال، اثر تنش خشکی بر شاخص سطح برگ و ماده خشک کل در مرحله رویشی بیش از زایشی بود. تیمارهای رویشی اثر معنی داری بر شاخص برداشت نداشتند، این در حالی است که تیمارهای زایشی به میزان زیادی آن را کاهش دادند. تیمارهای تنش شدید رویشی و تنش شدید زایشی به ترتیب 9 درصد و 49 درصد عملکرد را نسبت به تیمار شاهد کاهش دادند. از این رو انجام آبیاری در مرحله زایشی عمدتا به دلیل نیاز بالا به مواد فتوسنتزی ضروری است. می توان چنین نتیجه گیری کرد که برای حصول عملکرد بهینه در مناطق خشک و نیمه خشک، می باید آبیاری در تمامی مراحل رشد، به ویژه در مرحله زایشی انجام شود.

در فرایند توسعه کشاورزی، پایداری بهره برداری از مراتع به منظور تداوم تولید گوشت و دیگر فراورده های دامی اهمیت فزاینده ای یافته است. هدف این مطالعه بررسی عوامل موثر بر عدم تعادل موجود در تولید گوشت و بهره برداری از مراتع کوه نمک شهرستان داراب می باشد. بدین منظور از تابع تولید ترانسندنتال استفاده شده است. آمار و اطلاعات مورد نیاز مربوط به مراتع با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای تصادفی از نمونه ای شامل 71 بهره بردار به دست آمده است. نتایج نشان می دهد که وضعیت فعلی بهره برداری از مراتع با هدف افزایش تولید گوشت زنده دام در تضاد بوده و به منظور بهره برداری بهینه از مراتع، باید میزان استفاده از مراتع را کاهش داد. هم چنین نتایج بیانگر آن است که افزایش تعداد دام در واحدهای دام داری و عدم مدیریت صحیح و مناسب، سبب وارد آمدن آسیب به مراتع شده که در بلندمدت می تواند به کاهش تولید گوشت منجر شود.

در مطالعه حاضر روش ریکاردین جهت اندازه گیری اثرات اقتصادی تغییر اقلیم بر تولید محصول گندم در ایران به کار برده شد و اثرات تغییر اقلیم آینده بر درآمد خالص بررسی شد. داده های سری زمانی دوره 1363 تا 1383 به صورت تلفیقی در 17 استان مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که متغیرهای اقلیمی آثار معنی دار و غیرخطی بر درآمد خالص به ازای هر هکتار کشت گندم دارند. هم چنین نتایج نشان داد که افزایش در دما و کاهش بارندگی تا 100 سال آینده (به علت افزایش انتشار گازهای گلخانه ای) باعث 41 درصد کاهش در بازده (777 هزار ریال به ازای هر هکتار) کشت گندم در کشور می گردد.

گیاه گلرنگ، با داشتن روغنی با اسیدهای چرب غیر اشباع بسیار با ارزش می باشد، ولی حساسیت این گیاه به برخی آفات از جمله مگس گلرنگ (Acanthiophilus helianthi) به ویژه در شرایط تنش خشکی منجر به محدودیت تولید آن شده است. به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر جمعیت و میزان خسارت آفات گلرنگ به ویژه مگس گلرنگ آزمایشی در شرایط مزرعه با پنج تیمار آبیاری شامل 50، 70، 90، 110 و 130 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A در یک طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار روی توده محلی گلرنگ به نام کوسه انجام شد. در هر سطح تنش آبیاری، نصف یک کرت با حشره کش کلرپیریفوس با غلظت 2 در هزار به صورت موضعی سمپاشی گردید تا با حالت سمپاشی نشده مقایسه گردد. در مدت هشت هفته جمعیت آفاتی مانند شته Uroleucon carthami، زنجرک Empoasca decipiens و مگس گلرنگ و نیز درصد خسارت غوزه های گلرنگ توسط مگس گلرنگ اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که در شرایط سمپاشی نشده حداکثر میزان جمعیت مگس گلرنگ (2.38 مگس در هر تور) و شته (165.57 شته در بوته) در شرایط تنش خشکی شدید (130 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر) وجود دارد. تنش خشکی کاهش عملکرد دانه گلرنگ را نیز به همراه داشت. تنش خشکی شدید به همراه شرایط سمپاشی نشده موجب افزایش جمعیت آفات گلرنگ بخصوص مگس گلرنگ و کاهش30.23  درصدی عملکرد آن گردید. با این حال تنش اندک خشکی 70 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر علاوه بر این که کاهش نسبی جمعیت حشرات را به همراه داشت، در مصرف آب نیز صرفه جویی می شد. هم چنین در این بررسی جمعیت زنجرک تحت تاثیر تنش خشکی کاهش یافت. حداقل خسارت مگس گلرنگ از نظر درصد آلودگی غوزه در شرایط عدم سمپاشی (15.86 درصد) و حداکثر عملکرد در شرایط سمپاشی شده (16.87.5 کیلوگرم در هکتار) نیز در آبیاری با 70 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر حاصل شد.

گل رز (Rosa spp.) به دلیل زیبایی، پایداری، طولانی بودن دوران گل دهی و وجود رقم های متفاوت، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شته گلسرخ (Macrosiphum rosae) مهم ترین آفت گل رز بوده و سالانه خسارت اقتصادی بسیاری را وارد می آورد. شدت آلودگی چهار رقم گل رز شامل Black Magic، Caramba، Noa و Good Life و نسترن به شته گلسرخ در شرایط طبیعی شهر اصفهان به مدت یک سال در یک طرح کرت های خرد شده در زمان در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مطالعه شد. در این مدت تغییرات فصلی جمعیت و میزان آلودگی رقم های گل رز و نسترن به شته فوق با نمونه برداری های هفتگی بررسی شد. پس از جمع آوری داده ها و تجزیه و تحلیل آنها مشخص شد که از نظر شدت آلودگی بین رقم های مختلف تفاوت معنی داری وجود دارد (P<0.01)، به طوری که رقم Noa (با گل های صورتی) دارای بیشترین آلودگی به شته گلسرخ (با میانگین تعداد 23.12±0.036 عدد شته) و رقم Caramba (با گل های زرد لیمویی) دارای کمترین آلودگی (با میانگین تعداد 6.46±0.036 عدد شته) بودند، در حالی که آلودگی روی نسترن نیز در حد پایین (با میانگین تعداد 876±0.036 عدد شته) بود. زمان های مختلف نمونه برداری با هم اختلاف معنی داری (P<0.01) نشان دادند. هم چنین اثر متقابل رقم و زمان نمونه برداری نیز معنی دار (P<0.01) شد، به طوری که واکنش ارقام نسبت به شته (تعداد پوره ها، افراد بالغ یا مجموع هر دو) در طول زمان یکسان نبود. تغییرات فصلی جمعیت شته گلسرخ نشان داد که این شته در طول سال دارای دو اوج جمعیتی در ماه های اردیبهشت و آذر می باشد. فعالیت شته گلسرخ در بهار که مصادف با رشد سریع و شادابی سرشاخه ها می باشد موجب ضعف شدید گیاه و مانع از باز شدن غنچه ها می شود.

تریپس پیاز (Thrips tabaci Lind) یکی از مهم ترین عوامل بازدارنده رشد پیاز (Allium cepa L.) در رسیدن به عملکردهای مطلوب می باشد. بنابراین دست یابی به ارقام متحمل پیاز به تریپس از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مطالعه برای بررسی تراکم جمعیت و میزان آسیب تریپس پیاز از بذور حاصل از خودگشنی و پلی کراس 9 ژنوتیپ پیاز انتخابی استفاده شد. برای تهیه بذر به روش پلی کراس، غده های 9 ژنوتیپ پیاز، با توجه به پژوهش های قبلی در اصفهان انتخاب، و در سـال اول به شکل طرح لاتیس متعادل 9 تیمـاری کشـت گردیدند و اجازه داده شد تلاقی آزاد بین آنها صورت گیرد. پس از برداشت بذر هـای پلی کراس حاصل از تلاقـی های آزاد بیـن ژنوتیپ ها و بذور خودگشن شده 9 ژنوتیپ اولیه (جمعا 18 ژنوتیپ)، در سال دوم در دو آزمایش جداگانه (سمپاشی شده و سمپاشی نشده) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرارکاشته شدند و عملیات زراعی معمول صورت گرفت. سمپاشی یک هفته در میان در قطعه مربوط به تیمار سمپاشی با استفاده از حشره کش دی متوات به میزان 1 در هزار انجام شد. از اوایل مرداد تا اواخر مهر ماه هر دو هفته یک بار، نمونه برداری برای اندازه گیری تعداد تریپس و میزان آسیب در بوته انجام شد. نتایج نشـان داد که در بین ژنوتیـپ های خودگشن شده، ژنوتیپ قرمـز آذرشهر دارای بیشـترین تراکم آفت (22.24) و بالاترین مـیزان آسیب بود، ولی ژنوتیپ های خودگشن شده سفید قم و سفید ابرکوه دارای کمترین تراکم (به ترتیب 2.65 و 5.68) و حساسیت نسبت به جمعیت تریپس پیاز در مقایسه با سایر ژنوتیپ های مورد آزمایش بودند. بین ژنوتیپ های پلی کراس شده، ژنوتیپ های سفید قم و سفید کاشان کمترین تراکم آفت (به ترتیب 4.3 و 4.24) و میزان آسیب را داشتند و برعکس ژنوتیپ های قرمز آذر شهر و محلی طارم بیشترین تراکم (به ترتیب 20.66 و 19.84) و میزان آسیب آفت را دارا بودند. در مجموع عمـل پلی کراس باعث کاهش معنی دار جمعیت تریپس و میزان آسیب تریپس در برابر ژنوتیپ های خودگشن شده گردید.