علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)
سال:1382 | دوره:7 | شماره:2 |تعداد مقالات:20

در این پژوهش، اثر کم آبیاری با اعمال روش آبیاری جویچه ای یک در میان، که یکی از روشهای نوین مدیریت آبیاری در مزرعه است، در مورد گیاه سورگوم دانه ای (Sorghum durra L) بررسی شد. این پژوهش در چارچوب طرحهای یک بار خرد شده با سه تیمار اصلی دور آبیاری 10، 15 و 20 روز، و سه تیمار فرعی روش آبیاری جویچه ای معمولی، یک در میان ثابت و یک در میان متغیر، در چهار تکرار، در دو منطقه باجگاه و کوشکک استان فارس انجام گرفت. با توجه به هزینه ها در مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت و مدنظر قرار دادن قیمتهای یارانه ای و واقعی آب در دو منطقه، سود به ازای واحد آب آبیاری و نسبت درآمد به هزینه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که مقادیر این عوامل اقتصادی برای روش آبیاری جویچه ای یک در میان ثابت و متغیر با دور 10 روز در هر دو منطقه، تفاوت چندانی با آبیاری جوچیه ای معمولی با دور 10 روز نداشته، و حتی در باجگاه بیشتر نیز می باشد. روابطی نیز بین مقدار آب آبیاری، بازده کاربرد آب، قیمت آب و سود به ازای واحد آب آبیاری با بازده های مختلف انتقال ارائه گردید. همچنین، ضرایب رابطه خطی بین هزینه ها و مقدار آب آبیاری تعیین شد. نتای نشان داد که با افزایش قیمت آب، کشاورز مجبور است بازده کاربرد بیشتری برای آب به کار گیرد تا زیان نبیند.

پوسته شلتوک از جمله مواد زاید کشاورزی است که سالیانه حدود 100 میلیون تن در جهان و 0.5 میلیون تن در ایران تولید میشود. به علت مسائل زیست محیطی ناشی از دفع این مواد، تلاشهایی در مورد کاربرد آنها در صنایع به عمل آمده است. صنایع تولید بتن و مصالح سیمانی از جمله این صنایع است، که میتواند مقادیر عظیمی از این مواد را مصرف کند. در این پژوهش امکان استفاده از خاکستر پوستة شلتوک به جای بخشی از سیمان پوشش کانالهای آبیاری و افزاش مقاومت و دوام آن در محیط های سولفاته، و مقایسه آن با بتن کنترل بررسی شده است. به منظور تهیه خاکستر پوستة شلتوک مورد نیاز، کوره ای از ورقهای گالوانیزه طراحی و ساخته شد، و در نهایت خاکستر پوستة شلتوک با فعالیت پوزولانی بسیار زیاد، تهیه گردید. به منظور آزمایش مقاومت فشاری و کششی و داوم بتن پس از دوره های 7، 28، 60، 90 و 180 روزه، در سه نوع شرایط محیطی متفاوت متشکل از آب حاوی چهار درصد سولفات منیزیم، سولفات سدیم و سولفات کلسیم، 405 نمونه بتن مکعبی و استوانه ای برای سه نوع بتن (بتن کنترل و بیتن حاوی 20 و 30 درصد خاکستر پوسته شلتوک) ساخته شد. نتایج آزمایش روی نمونه های معکبی با ابعاد 70 میلیمتر و نمونه های استوانه ای به قطر 50.8 و ارتفاع 101.6 میلیمتر، که تا سن 180 روزگی داخل محلولهای مختلف نگهدرای شد، نشان میدهد که در نمونه های بتن با درصدهای مختلف پوسته شلتوک جایگزین، در مقایسه با نمونه های کنترل، روند کسب مقاومت فشاری، کششی و دوام بتن در محیط های سولفاته شیب تندتری دارد. درصد بهینه خاکستر پوسته شلتوک جایگزین 20 درصد وزنی سیمان است.

رگبار شدید مورخ 16/3/1371 در شهر مشهد باعث وقوع سیلاب در سطح شهر و سه منطقه مسکونی نجفی، چهارچشمه و نودره شد. در جریان سیل ایجاد شده از این رگبار، که در نوع خود بی نظیر بود، 25 نفر جان خود را از دست دادند و خسارات مالی فراوانی وارد گردید. سه ایستگاه ثابت فرودگاه، دانشکده کشاورزی و سازمان آب در داخل شهر مشهد، و یک ایستگاه ثبات سد طرق در حومه این شهر توزیع زماتی رگبار فوق را ثبت کرده اند. اطلاعات مربوط به این بارندگی در 25 استگاه غیر ثبات دیگر نیز جمع آوری گردید. نتایج تحلیل این بارندگی نشان داد ه اولاً، بیشترین شدت بارش مزبور در یک فاصله زمانی 15 دقیقه ای در ایستگاه دانشکده کشاروزی 112 میلیمتر در ساعت بوده است. ثانیاً، الگوی توزیع زمانی بارش در ایستگاههای ثبات مذکور تقریباً یکسان است، ثالثاً، این الگو با دیگ الگوهای بارانهای ثبت شده گذشته تقریباً مشابهت دارد. رابعاً، مقایسه حداکثر شدت بارش در یک فاصلة زمانی 15 دقیقه ای اب منحنیهای شدت - مدت - فراوانی ایستگاه های ثبات، گویای دوره باگشتی برابر 380 سال می باشد. بررسی انجام شده مشخص ساخت که گرچه باران با شدت زیاد نازل شده است، ولی تنها میتوان آن را یک مشاهده استثنایی دانست.

پژوهشهای مربوط به سود حاصل از به کارگیری نوآوریهای مختلف (تغییر تکنیکی) عمدتاً در چارچوب بازارهای رقابتی انجام گرفته است. این پژوهشها نشان میدهد که چنانچه ساختار بازار مورد بررسی غیررقابتی باشد، تعیین سود حاصل از تغییر تکنیکی در چارچوب رقابتی، تحریف نتایج را برای گروههای مختلف در بر خواهد داشت. در همین زمینه، با توجه به ساختار غیررقابتی بازار خرید گوجه فرنگی خام و کاهش سود کشاورزان نسبت به حالت رقابتی، انگیزه آنها برای پذیرش نوآوری کاهش پیدا خواهد کرد.

هدف از این پژوهش بررسی وضعیت توزیع درآمد کشاورزان در دو ناحیه دشت و کوه شهرستان ساوجبلاغ استان تهران بود. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه و مصاحبه حضوری با 350 کشاورز، که از طریق نمونه گیری طبقه ای متناسب و تصادفی انتخاب گردیدند، به دست آمد. برای تحلیل نتایج از تکنیکهای ضریب جینی، مقایسه پنجک ها و مقایسه میانگین های متغیرهای مختلف استفاده شد. نتایج نشان داد که میزان نابرابری درآمد در ناحیه کوه بیشتر از ناحیه دشت است. میانگین درآمد در پنجک پنجم دشت و کوه به گونه ای چشمگیر بیشتر از پنجکهای دیگر آنها بود، و این موضوع در ناحیه کوه شدت زیادتری داشت. نابرابری توزیع در مورد زمین نیز دیده شد. منابع درآمد کشاورزان از فعالیتهای کشاورزی (زراعت، دامداری و باغداری) و غیرکشاورزی (شغل دوم و درآمدهای دیگر) بود. نابرابری در توزیع درآمد کل در نواحی دشت و کوه بیشتر از منابع کشاورزی نشأت می گرفت، و در آمدهای غیرکشاورزی در ای نابرابری نقش کمتری داشتند. نابرابری درآمدهای کشاورزی در دشت به ترتیب به دامداری، باغداری و زراعت، و در کوه به دامداری، زراعت و باغداری مربوط میشد.

آلودگی یکی از گرفتاریهای بشر کنونی است، و از منابع مهم آن، ضایعات رادیواکتیو و فلزات سنگین میباشد. خاک مهمترین مکان برای دفع ضایعات هسته ای است، و در میان اجزای خاک، رس بیشتری نقش را در نگهداری این ضایعات دارد. عمر پایداری ساختمان رسها نسبت به نیمه عمر اغلب عناصر رادیواکتیو بیشتر است. بنابراین، با تثبیت این عناصر در رسها میتوان از انتشار آنها در محیط جلوگیری کرد. گزارشها نشان میدهد که رسها میتوانند انبارزه بسیار مناسبی برای تثبیت عناصر آلوده کننده باشند، ولی در مورد نقش نوع رس در تثبیت عناصر زاید و ساز و کار این تثبیت در رسها اطلاعات کافی و شواهد آزمایشی مستدلی در دسترس نیست. از این رو، هدف از انجام این پژوهش بررسی میزان تثبیت عناصر سنگین کبالت و کادمیم در دو نوع خاک رسی اهواز و داراب فارس به کمک انرژی حرارتی بوده است. پس از خالص سازی، رسها با کادمیوم و کبالت اشباع و برای شش ساعت در دمای 25، 200، 400 درجه سانتیگراد حرارت داده شدند. مقدار کاتیون قابل تبادل با منیزیم عصاره گیری شد. در رسهای اشباع شده با کبالت، با افزایش دما از 25 درجه سانتی گراد تا 400 درجه سانتی گراد، کاهش در بار الکتریکی آشکارا دیده شد، به طوری که ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) به ترتیب برای خاک اهواز و داراب از 35/6 و 50/1 به 28/8 و 14/5 cmol__c__+/Kg کاهش یافت. در رسهای آشباع شده با کادمیم این کاهش بار الکتریکی خفیفتر بود، و پس از حرارت دادن در 400 درجه سانتیگراد، CEC به ترتیب از 34/3 و 51/2 به 32/5 و 47/7 cmol__c__+/kg کاهش پیدا کرد. بنابراین، میتوان تغییرات ایجاد شده را به انتقال کبالت به داخل ساختمان رس نسبت داد. در صورتی که عنصر کادمیم با شعاع یونی بزرگتر ) ْ(0.97A، نمیتواند به ساختمان رس داخل شود. کمی تغییر در بار الکتریکی و فضاهای بین لایه ای دلیلی بر این مدعاست. از این نتایج میتوان برای دفع ایمن و بدن خطر ضایعات رادیواکتیو استفاده کرد.

مقدار فرسایش پذیری خاک در مناطق خشک، و به ویژه در خاکهای با تکامل کم، بسیار وابسته به نوع مواد مادری خاک است. این پژوهش با هدف مقایسه توان تولید رواناب و رسوب در خاکهایی با مواد مادری متفاوت، و شناسایی حساسیت آنها به فرسایش در حوزه آبخیز گل آباد انجام شده است. حوزه آبخیز گل آباد واقع در شمال شرق اصفهان با میانگین بارندگی سالیانه 160 میلیمتر و سنگ شناسی متنوع، یکی از حوزه های آبخیز با فرسایش شدید در کشور است. دوازده نوع خاک تشکیل شده روی مواد مادری متفاوت این حوزه انتخاب گردید. به طور کلی، خاکهای مورد بررسی میزان مواد آلی و رس کمی داشته ولی دارای مقادیر زیادی سنگ ریزیه و شن میباشند. با استفاده از باران ساز صحرایی، رگباری با شدت 5±40 میلیمتر در ساعت و مدت 80 دقیقه، با میانگین قطر قطرات 6.56 میلیمتر و کارمایه 13.7 تا 17.2 ژول بر متر مربع بر میلیمتر، روی کرتی به مساحت یک متر مربع با سه تکرار روی هر خاک تولید گردید، و میزان رواناب و رسوب تولید شده در فواصل 10 دقیقه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که خاکهای حاصل از آندزیت سبزرنگ و آبرفتی با پستی و بلندی کم و با منشأ مخلوط آذرین و رسوبی حداکثر رواناب و سریعترین زمان تبدیل بارندگی به رواناب را داشتند. همچنین، حداکثر میزان رسوب در خاکهای حاصل از آندزیت سبزرنگ و پلمه سنگ همراه با ماسه سنگ، و حداقل آن در خاکهای حال از آبرفت با پستی و بلندی متوسط و گرانودیوریت دیده شد. حداکثر گل آلودگی در پلمه سنگ همراه با ماسه سنگ مشاهده گردید، و خاکهای دیگر تفاوتی از نظر میزان گل آلودگی نشان ندادند. در مجموع، نتایج این پژوهش، علاوه بر رتبه بندی حساسیت خاکها به فرسایش، گویای وابستگی بسیار زیاد توان تولید رواناب و رسوب خاکها به مواد مادری آنها در حوزه آبخیز مورد بررسی است، که نمونه خوبی از آبخیزهای منطقه خشک کشور میباشد.

به منظور بررسی تاثیر کود نیتروژن و تنش خشکی در مراحل شیری و خمیری شدن دانه بر عملکرد و اجزای عملکرد و کارایی استفاده از آب ذرت دانه ای سینگل کراس 704 (دیررس - تک بلال و دندان اسبی)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در چارچوب طرح بلوکهای کامل تصافی و با چهار تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شالم چهار سطح کود نیتروژن صفر، 92، 184 و 276 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص و سه سطح آبیاری (تیمار اول: قطع آبیاری در آغاز مرحله شیری شدن دانه، تیمار دوم: قطع آبیاری در آغاز مرحله خمیری شدن دانه و تیمار سوم: آبیاری برابر نیاز آبی گیاه تا پایان فصل رشد) بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی در مرحله شیری و خیمری شدن دانه باعث کاهش معنی دار عملکرد نهایی دانه و وزن هزار دانه گردید. همچنین، تأثیر کود نیتروژن بر عملکرد دانه، شمار دانه در بلال، وزن دانه در بلال و وزن هزار دانه معنی دار بود. حداکثر این صفات در تیمار 276 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص به دست آمد، اگرچه بین تیمارهای 92، 184 و 276 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص اختلاف معنی داری وجود نداشت. حداکثر کارایی استفاده از آب در بین تیمارهای آبیاری، در قطع آبیاری در مرحله شیری شدن دانه بود، و هر چه تنش خشکی کم شد کارایی استفاده از آب کاهش یافت.

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کود نیتروژن و تراکم کاشت بر عملکرد دانه و اجزای آن در آفتاب گردان، آزمایشی در سال 1375 با استفاده از رقم رکورد در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا شد. چهار میزان کمود نیتروژنه (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و چهار سطح تراکم بوته (65، 75، 85 و 95 هزار بوته در هکتار) با استفاده از طرح کرتهای خرد شده در چهارچوب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار بررسی گردید. صفات مراحل نمودی، ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر طبق، شمار طبق در واحد سطح، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن هزار دانه، شمار دانه در طبق، درصد روغن، عملکرد روغن و درصد پروتئین اندازه گیری شد. برپایة نتایج حاصل، مصرف کود نیتروژن موجب افزایش طول دوره رشد، شمار روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، قطر ساقه و قطر طبق گردید. تراکم کاشت زیاد بر میانگین ارتفاع بوته اثر افزایشی، ولی بر قطر ساقه و قطر طبق اثر کاهشی داشت. کود نیتروژن تا سقف 150 کیلوگرم در هکتار افزایش عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک را به همراه داشت، در حالی که سطح بالاتر کودی موجب کاهش آنها شد. تراکم کاشت بهینه با 85 هزار بوته در هکتار به دست آمد. کود نیتروژن از طریق افزایش شمار دانه در طبق، و تراکم از طریق افزایش شمار طبق در واحد سطح عملکرد را تحت تأثیر قرار دادند. وزن هزار دانه تحت تأثیر کود نیتروژن و تراکم واقع نشد. با توجه به برتری سطح 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و تراکم 85 هزار بوته در هکتار از لحاظ عملکرد دانه، چنین به نظر میرسد که این مقادیر کود نیتروژن و تراکم کاشت برای حصول عملکرد مناسب در منطقه مورد آزمایش و مناطق مشابه قابل توصیه باشد.

آزوسپیریلوم برازیلنس یکی از میکروارگانیسمهای تثبیت کننده نیتروژن مولکولی است که در هم یاری با ریشه غلات و گرامینه های دیگر، رشد و نمو آنها را تقویت میکند. در این پژوهش دانه های گندم از سه رقم قدس، امید و روشن، با دو سویه از باکتری آزوسپیریلوم برازیلنس (Do1 و Sp7 )تلقیح شدند. آلوده سازی، میزان محصول و رشد و نمو ارقام گندم را افزایش داد، ولی این پاسخ کاملاً وابسته به نوع سوش باکتری و رقم زراعی بود. بیشترین عملکرد، وزن هزار دانه، شمار دانه در سنبله و وزن خشک ریشه و ساقه در تلقیح با سویه Sp7 در رقم روشن به دست آمد. این در حالی است که سویه Dol بهترین اثر بر این شاخصهای رشد را در رقم قدس ایجاد کرده است. پاسخ رقم امید در همه حال کمتر از دو رقم زراعی دیگر بود. بنابراین، انتخاب سوشهای سازگار و متناسب با هر رقم زراعی برای تحریک افزایش عملکرد و تقویت رشد و نمو ارقام گندم ضروری است. بررسی اثر سوشها بر محتوای نیروژن دانه نیز نتایج مشابهی داشت. مشاهده فعالیت نیرتوژنازی سوشهای آزوسپیریلوم در آزمایشهای In vitro، و افزایش معنی دار محتوای نیتروژن در بخری از ارقام آغشته به باکتری، این فرضیه را که "تثبیت زیستی نیتروژن به وسیلة آزوسپیریلوم ممکن است در مورد آثار سودمند مشاهده شده در شاخصهای رشد گیاه پاسخگو باشد" تأیید کرد. در مقایسه فعالیت نیتروژنازی در دو سویه، میزان احیای استیلنی سویه Dol، 1.5 برابر سویه Sp7 بود. همچنین، اثر سویه Dol بر شاخصهای رشد، عملکرد و محتوای نیتروژن دانه نیز چشمگیرتر از سویه Sp7 بود. از آنجا که سویه Dol بود. همچنین، اثر سویه Dol بر شاخصهای رشد، عملکرد و محتوای نیتروژن دانه نیز چشمگیرتر از سویه SP7 بود. از آنجا که سویه Dol یک سویه بومی، ولی سویه SP7 یک سوش ایزول از برزیل است، میتوان نتیجه گرفت که ایزوله های محلی باکتری باید نسبت به سویه های بیگانه و غیر بومی ترجیح داده شوند، چون سازگاری بیشتری نسبت به گیاهان محیط و شرایط خاک آن منطقه نشان میدهند.

برای بررسی توان قارچهای بیهوازی شکمبه در تجزیه ماده خشک و الیاف، از یونجه، سبوس گندم، کنجاله پنبه دانه، باگاس و سیلوی ذرت برای کشت قارچهای بی هوازی جدا شده از شکمبه گوسفند نژاد شال استفاده شد. قارچها به مدت صفر، 3، 6 و 9 روز روی مواد خوراکی مذکور کشت داده شدند، و تغییرات تجزیه ماده خشک، pH، دیواره سلولی (NDF)، دیواره سلولی بدون همی سلولز (ADF)، سلولز، همی سلولز و لیگنین (ADL) اندازه گیری شد. در مدت 9 روز کشت. کاهش ماده خشک از 10.6% تا 29.4% و دیواره سلولی از 11.7% تا 48.7% متغیر بود، که به ترتیب کمترین مقدار در باگاس و بیشترین مقدار در یونجه به دست آمد. بیشترین مقدار تجزیه دیواره سلولی بدون همس سلولز، همی سلولز و سلولز در بونجه و به ترتیب 39%، 65.6% و 55.6% بود. داده ها و اطلاعات حاصله بیانگر توانایی قارچهای شکمبه گوسفند در تجزیه و کاهش ماده خشک، دیواره سلولی، دیواره سلولی بدون همی سلولز و سلولز در انواع خوارکهای مورد استفاده است.

در این آزمایش از 288 قطعه جوجه یک روزه گوشتی نژاد لهمن در چارچوب یک طرح کاملاً تصادفی، به صورت یک آزمایش فاکتوریل 3×2 (سه سطح شدت محدودیت × دو سطح تراکم مواد مغذی) با چهار تکرار و 12 قطعه جوجه در هر تکرار استفاده شد. جوجه ها در 7- 13 روزگی، تحت محدودیت کیفی غذایی با شدت صفر، 25 و 50 درصد قرار گرفته، پس از دوران محدودیت تا سن 21 روزگی با جیره های تنظیم شده براساس توصیه NRC، و یا 10 درصد پروتئین و اسیدهای آمینه متیونین و لیزین بیشتر از NRC تغذیه شدند. برای رقیق سازی جیره های مورد استفاده در اعمال محدودیت، پوسته شلتوک برنج به کار رفت که هیچ گونه ارزش انرژی زایی نداشت. وزن بدن، مصرف غذا، افزایش وزن روزانه و ضریب تبدیل غذا در سنین مختلف، اجزای لاشه شامل کبد، روده و چربی حفره شکمی در سن 49 روزگی اندازه گیری، و سپس درصد هر جزء نسبت به وزن زنده محاسبه شد. شدت محدودیت باعث کاهش وزن بدن و نامناسبتر شدن ضریب تبدیل غذا در پایان دوره محدودیت، در مقایسه با گروه شاهد شد (P<0.05). ولی پدید رشد جبرانی سبب شد در تمامی گروه های آزمایشی اختلاف وزن ایجاد شده تا سن 49 روزگی جبران گردد. شدت محدودیت و افزایش تراکم پروتئین و اسیدهای آمینه متیونین و لیزین جیره بر افزایش وزن روزانه، مصرف خوراک و ضریب تبدیل غذا در طی دوران پایانی (42 تا 49 روزگی) و در کل دوره بعد از محدودیت (13 تا 49 روزگی) تأثیر معنی داری نداشت (P>0.05). همچنین، شدت محدودیت و تراکم مواد مغذی جیره بر اجزای لاشه اندازه گیری شده مؤثر نبود (P>0.05). نتایج پژوهش نشان داد که با اعمال محدودیت غذایی جوجه های گوشتی در سنین اولیه (به ویژه 25 درصد محدودیت) و استفاده از جیره های تنظیم شده بر اساس NRC، میتوان به دلیل بروز پدیده رشد جبرانی در پایان دوره پژوهش، وزن بدنی مشابه با جوجه های تغذیه آزاد انتظار داشت.

به منظور بررسی امکان استفاده از ضایعات بوجاری درجه یک و دو و ضایعات ماکارونی، 360 قطعه جوجه گوشتی نژاد لهمن در سن 21 روزگی به 36 گروه 10 قطعه ای تقسیم شدند. هر یک از موارد غذایی مورد نظر در سطوح صفر (شاهد)، 15، 30 و 45 درصد در جیره های آزمایشی تا سن 56 روزگی به جوجه ها داده شد. انرژی قابل سوخت و ساز تصحیح شده برای نیتروژن هر یک از مواد غذایی فوق نیز با استفاده از روش پیشنهادی سیبالد تعیین شد.در کل دوره آزمایش بین مصرف خوراک گروه شاهد با گروه های تغذیه شده با ضایعات بوجاری درجه یک و ماکارونی اختلاف معنی دار وجود داشت (P<0.05). استفاده از هر یک از مواد خوراکی مورد آزمایش در مقایسه با گروه شاهد، بر وزن بدن، افزایش وزن و ضریب تبدیل غذایی جوجه ها در کل دوره پرورش تأثیر معنی داری نداشت. با این وجود، بهترین ضریب تبدیل غذایی مربوط به گروه هایی بود که با جیره های دارای سطوح مختلف ضایعات ماکارونی و بوجاریدرجه یک تغذیه شده بودند. انرژی قابل سوخت و ساز ضایعات ماکارونی و ضایعات بوجاری درجه یک و دو نیز به ترتیب 3700، 3270 و 2870 کیلوکالری در کیلوگرم تعیین شد. به طوری کلی، نتایج این آزمایش نشان داد که در طی مراحل مختلف رشد و پایانی جوجه های گوشتی، میتوان از ضایعات بوجاری درجه یک و ماکارونی، به ترتیب تا سطوح 30 و 45 درصد جیره، بدون مشاهده هیچ اثر سوئی بر عملکرد آنها استفاده است.

سه رقم سیب زمینی (Solanum tugerosum L)، مارفونای بهاره، کوزیما و مارفونای پاییزه از استان اصفهان تهیه، و در شرایط مختلف انبارداری شامل انبار سرد 4 درجه سانتیگراد و تاریکی، انبار سرد 12 درجه سانتیگراد و نور فلورسنت، انبار با دمای اتاق و تاریکی و انبار با دمای اتاق و نور روز نگهداری شد. در همه شرایط نگهداری، رطوبت نسبی 85 تا 90 درصد بود. اندازه گیری گلیکوآلکالویید کل، آلفاسولانین، وزن مخصوص و درصد ماده خشک در طول 30 روز برای سیب زمینی رقم مارفونای بهاره، و 90 روز برای ارقام پاییزه انجام گرفت. در آغاز، وسط و پایان انبارداری، مقدار آلفاسولانین برحسب میلیگرم در 100 گرم ماده خشک در هر یک از ارقام سیب زمینی، به روش کروماتوگرافی مایع به کارآیی زیاد اندازه گیری شد. فرایند حرارتی تهیه چیپس و سیب زمینی پخته در سیب زمینی های ارقام پاییزه کوزیما و مارفونا در ماه دوم انبارداری، که بیشترین مقدار سولانین در آنها به وجود آمده بود، انجام شد. مقدار سولانین پیش و پس از فرایند اندازه گیری گردید. طرح آزمایش، فاکتوریل در چارچوب طرح کاملاً تصافی بود و مقایسه میانگینها با آزمایش دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که برای رقم مارفونای بهاره طیب مدت 30 روز انبار دارای بیشترین مقدار سولانین در پایان انبارداری در انبار سرد 12 درجه با نور فلورسنت بوده، و سه انبار دیگر از نظر مقدار ایجاد سولانین با یکدیگر تفاوتی ندارند. همچنین، برای ارقام پاییزه (کوزیما و مارفونا) بیشترین مقدار سولانین طی 90 روز نگهداری مربوط به انبار سرد 12 درجه و نور فلورسنت بوده، پس از آن انبار با دمای اتاق و نور روز بیشترین مقدار سولانین را طی مدت نگهداری ایجاد کرد، و انبار با سرما و تاریکی کمترین مقدار افزایش سولانین را طی 90 روز برای دو رقم مذکور داشت. در مورد انبار با دمای اتاق و اریکی، به علت جوانه زدن غده ها در نیمه دوم انبار دارای، مقدار سولانین در هر دو رقم کاهش یافت. برخلاف اینکه پوست گیری، پیش از سرخ کردن و پس از پخت باعث کاهش مقدار سولانین در سیب زمینی در هر دو رقم شد، فرایند سرخ کردن برای تهیه چیپس و پختن در آب جوش هیچ تأثیری در مقدار سولانین نمونه ها نداشت. بنابراین، بهترین روش انبارداری سیب زمینی از نظر کمترین افزایش در میزان آلفاسولانین، انبار سرد 4 درجه سانتیگراد و تاریکی است.

امروزه استفاده از نانهای تهیه شده از آرد کامل، به خاطر داشتن مقادیر زیاد فیبر، ویتامین و املاح معدنی، در کشورهای غربی، و به تازیگی در کشور ما عمومیت یافته است. ولی در آرد کامل گندم میزان برخی عوامل نامطلوب، که مهمترین آنها اسید فیتیک است، بالا میباشد. اسید فیتیک ترکیبی فسفره است که به شکل نمک پتاسیم - منیزیم، به ویژه در سلول و لایه آلرون غلات وجود دارد، و معمولاً به فرم نمک آلی فیتات دیده میشود. میزان این ترکیب بسته به درصد استخراج آرد متفاوت است. اسرید فیتیک توانایی زیادی برای اتصال به فلزات و املاح معدنی نظیر آهن، کلسیم، روی و غیره دارد. در نتیجه این عناصر را به صورت کمپلکسهای غیر محلول در آورده، از دسترس بدن دور میسازد. افزون بر این، فیتات میتواتند با پروتئین، کربوهیدارت و چربی موجود در رژیم غذایی واکنش کرده، آنها را به کمپلکس غیر محلول تبدیل و در نتیجه از هضم و جذب آنها جلوگیری کند. در پژوهش حاضر میزان اسید فیتیک در آرد، خمیر و نانهای سنگک و لواش ماشینی متداول در خراسان اندازه یگری گردید. به این منظور، در مرحله نخست میزان اسید فیتیک آرد با درصدهای استخراج متداول در تهیه نان، و نیز دو آرد مخلوط 50-50 از این آردها اندازه گیری شد. در مرحله دوم نان معمولی مورد نر (سنگک و لواش ماشینی) با استفاده از چهار تیمار از این آراد به شیوه نانوا تهیه و سپس در خمیر و نان حاصل مقدار اسید فیتیک اندازه گرفته شد. همچنین، در مورد نان و آرد، ترکیبات مختلف تغذیه ای مرتبط با اسید فیتیک محاسبه گردید. نتایج نشان داد که میزان اسید فیتیک در نمونه های آراد مورد استفاده در تهیه نانها زیاد است (به طور میانگین 570.37 میلی گرم در 100 گرم)، و با توجه به روش کنونی تهیه نان، که در اغلب نقاط کشور رایج است، تخمیر و پخت نان نمیتواند کمک چندانی به کاهش اسید فیتیک موجود در نان کند. در نتیجه، میزان اسید فیتیک در نان تولیدی نیز بالا است (به طور میانگین 347.31 میلی گرم در 100 گرم).

اطلاعات اندک موجود در مورد تنوع قارچ Aacochyta rabiei یکی از مهمترین عوامل محدود کننده برنامه های اصلاحی برای مقاومت نسبت به بیماری برق زدگی نخود است. در این پژوهش تنوع ژنتیکی جمعیت این قارچ در ایران بررسی شده است. بدین منظور، 26 جدایه از 16 استان کشور انتخاب و تنوع ژنومی آنها با استفاده از روش RAPD ارزیابی شد. با به کارگیری 12 آغازگر تصادفی، الگوی باندی DNA جدایه ها تهیه شد، و بر این اساس تنوع ژنتیکی و فاصلة ژنتیکی بین جدایه ها محاسبه و روابط خویشاوندی آنها با استفاده از تجزیه خوشه ای تعیین گردید. نتایج نشان داد که روش RAPD ابزاری قوی برای تجزیه ژنومی جمعیت A.rabiei است. در میان آغازگرهای به کار برده شده 10 آغازگر پلیمورفیسم نشان دادند. براساس داده های به دست آمده، شاخص تنوع ژنتیکی جدایه ها 98 درصد برآورد شد، که نشان دهنده تنوع ژنتیکی زیاد این بیمارگر در ایران است. فاصله ژنتیکی بین جفت جدایه ها از 0/16 تا 0/61 متغیر بود. بیشترین فاصلة ژنتیکی بین جدایه های 20 و 22 (از استانهای قزوین و گلستان)، و کمترین فاصله بین جدایه های 12 و 26 (از استانهای مرکزی و مازندران) دیده شد. در سطح شباهت 90 درصد، کل جدایه ها در 22 گروه ژنوتیپی جداسازی و از حرف A تا V نامگذاری شدند. و نیز الگوی پراکنش آنها در ایران مشخص شد.

قارچهای اندوفایت وابسته به جنس نئوتیفودیوم (Neotyphodium)، با بیشتر گراسهای سردسیری رابطة همزیستی برقرار میکنند. این قارچها ویژگیهای رویشی، مورفولوژیک گیاهان میزبان را تغییر داده، باعث افزایش قدرت پایداری آنها میشوند. این پژوهش به منظور بررسی تأثیر قارچهای اندوفایت در بهبود ویژگیهای فنوتیپی فسکیوی بلند (Fastuca arundinacea Schreb) و فسکیوی مرتعی (Festuca pratensis Huds) بومی ایران انجام گرفت. آزمایش در چارچوب طرح کاملاً تصادفی و به صورت فاکتوریل نتایج آزمایش نشان داد که در بیشتر ویژگی های فنوتیپی مورد مطالعه، بین گیاهان آلوده و عاری از قارچ، اختلاف آماری معنی دار وجود دارد. اثر قارچهای اندوفایت بر شمار پنجه در بوته، عملکرد علوفه در بوته، عمق طوقه، وزن طوقة خشک و وزن ریشة خشک، مثبت و معنی دار شد. بین توده ها برای عملکرد علوفه در بوته، عمق طوقه، وزن طوقة خشک، وزن ریشة خشک و درصد مادة خشک، اختلاف آماری معنی دار بود. اثر متقابل توده و قارچ برای عمق طوقه و وزن ریشة خشک معنی دار گردید. از این رو میتوان از قارچهای اندوفایت در بهبود ویژگیهای فنوتیپی این گیاهان استفاده کرد.

بال توری سبز (Chrysoperla carnea (Steph)] از دشمنان طبیعی مهم شته ها، به ویژه شتة سبز جالیز (Aphis gossypii Glov) است. در این پژوهش دو آزمایش رها سازی تخم بال توری روی گیاه خیار در قفسهایی به ابعاد 70×70×40 سانتیمتر و در گلخانه انجام شد. در آزمایش اول، رهاسازی تخم با روش کرایزوبگ (کیسه های توری مخصوص با 360 سوارخ در هر 2.5 سانتیمتر مربع، 8 سانتیمتر عرض و 12 سانتیمتر اول رهاسازی تخم با روش کرایزوبگ (کیسه های توری مخصوص با 360 سوارخ در هر 2/5 سانتیمتر مربع، 8 سانتیمتر عرض و 12 سانتیمتر طول) در هفت تیمار شامل نسبتهای 1:1، 1:5، 1:15 و 1:20 (شکار: شکارگر)، و تیمارهای شاهد دارای گیاهان با کیسه خالی و بدون آن صورت گرفت. این آزمایش یک بار در بهار و یک بار در پاییز انجام شد. در آزمایش دوم، بهترین نسبتهای رهاسازی تخم در کنترل شتة جالیز با دو روش کرایزوبگ و رهاسازی تخم به صورت مخلوط با خاک اره به عنوان مادة همراه آن مقایسه شد. رهاسازی تعیین شده در هر دو روش شامل نسبتهای 1:1 و 1:5 (شکار: شکارگر) بود. تیمارهای شاهد در دو روش به ترتیب عبارت از کیسة خالی و خاک اره بودند. نتایج آزمایش اول نشان داد که نسبتهای رهاسازی 1:1 و 1:5 در پاییز بدون اختلاف معنی دار، ولی در بهار دارای اختلاف معنی بودند. این اختلاف احتمالاً ناشی از تفاوت درج حرارت بود. همچنین، اثر متقابل تیمار و فصل نشان داد که بین نسبتهای 1:5 و 1:1 در بهار و پاییز اختلاف معنی دار وجود ندارد. در آزمایش دوم نیز نسبتهای رهاسازی 1:1 و 1:5 در روش خاک اره با یکدیگر، و با نسبت 1:1 در روش کرایزوبگ هیچ گونه اختلاف معنی دار نداشتند، در حالی که نسبت رهاسازی 1:5 کرایزوبگ با 1:1 در هر دو روش اختلاف معنی دار نشان داد. در عین حال، رهاسازی تخم در روش خاک اره با نکروز شدن برگهای خیار همراه بود.

شناخت وضعیت کمی و کیفی کاربردی ماشینهای کشاورزی، به منظور افزایش کارایی آنها در مناطق مختلف هدف این پژوهش بوده است. از این رو، محدوده منطقه شمال اهواز شامل پنج دهستان ویس، ملاثانی، عنافچه، الهایی و کرخه، مجموعاً به مساحت 286800 هکتار، که 54193 هکتار از آنها زمین زراعی است، برای شناخت علمی وضع موجود مکانیزاسیون و ارائه راه کارهای مناسب به صورت میدانی بررسی گردید. در این پژوهش شماری از شاخصهای کمی و کیفی مانیزاسیون ارزیابی شد، که در کنار بررسیهای کل گرا، به منظور تمرکز گردید. در این پژوهش شماری از شاخصهای کمی و کیفی مکانیزاسیون ارزیابی شد، که در کنار بررسیهای کل گرا، به منظور تمرکز مطالعات و تفصیل نتایج با توجه به شرایط منطقه، دشتی به مساحت حدد 1100 هکتار زمین زراعی انتخاب، و تجزیه و تحلیل برخی از پارامترها، که بررسی آنها در کل محدوده ممکن نبوده، در آن دنبال شده است. این بررسی نشان میدهد که سطح مکانیزاسیون منطقه 1.1 اسب بخار در هکتار است، که با وجود مطلوبیت نسبی این سطح، درجه مکانیزاسیون برای بسیاری از عملیات مربوط به فناوری متناسب منطقه پایین بوده، و اغلب کشاورزان از تراکتور صرفاً برای انجام عملیات مرسوم خاک روزی اولیه و ثانویه استفاده میکنند. از سوی دیگر، وضعیت کیفی مکانیزاسیون منطقه، از جمله مهارت کاربران، مدیریت ماشینها و خدمات پشتیبانی با توجه به پارامترهای محاسبه شده همچون پایین بودن ضریب بهره وری از تراکتورها (حدود 40%)، افت زیاد در برداشت گندم به وسیله کمباین (حدود 9.4%)، و ضعف آموزش کاربران ماشینها بسیار نامناسب بوده و توازنی با سطح مکانیزاسیون منطقه ندارد. نتیجه اینکه برای افزایش کارایی ماشینهای کشاورزی در منطقه، در کنار توجه به آموزش درجه مکانیزاسیون عملیات مختلف آن، باید پس از شناسایی فناوری مناسب منطقه به وسیله مراکز پژوهشی، ماسینها و تجهیزات این فناوری فراهم آمده و گسترش یابد. البته با توجه به پایین بودن درجه نوآوری و پذیرش فناوری جدید در سیستم متکی بر کشاورزان محلی، پیشنهاد میشود که علاوه بر کلاسهای آموزشی و ترویجی، از مزارع نمایشی، و نیز تشویق و حمایت از شرکت های خدمات مکانیزه برای تأمین ماشینها و ابزار این فناوری و گسترش آن در منطقه استفاده گردد.

در این پژوهش پتانسیل دو گونة علفی متحمل به شوری به نامهای چمن شور ساحلی یا برت (Aelutopus littoralis) و چمن شور پا گربه ای یا بونو (A. lagopides) در کاهش شوری خاک بررسی شد. بذرهای تودة بومی دو گونة جمع آوری شده از منطقة رودشت اصفهان، در چهار خاک تهیه شدهاز رویشگاه های آنها با درجات مختلف شوری، در سه تکرار در گلخانه کشت شد. هدایت الکتریکی خاک تیمارهای مورد استفاده 12.4، 29.5، 43.0 و 69.0 دسی زیمنس بر متر بود. نتایج مقایسة میانگین نشان داد که دو گونة مورد بررسی از لحاظ وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، سدیم ذخیره ای کل وزن خشک اندام هوایی و نسبت پتاسیم به سدیم، اختلاف معنی داری داشتند. هر دو گونه A. lagopides، به خارج از گیاه ترشح شده بود. با توجه به ترشح بیشتر از 50 درصد نمک از بیشتر خاکها، انتظار میرود بتوان با کاشت و برداشت این گیاهان از طریق چرا یا دست، شوری خاک را کاهش داد.