آب و خاک
سال:1390 | دوره:25 | شماره:1 |تعداد مقالات:23

با استفاده از میکروارگانیسم های مفید خاکزی و بویژه باکتری های ریزوسفری محرک رشد گیاه می توان رشد گیاهان را بهبود بخشید. در این آزمایش اثر تلقیح دو گونه باکتری آزوسپیریلوم و ازتوباکتر بر خصوصیات رشد، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق به صورت آزمایش کرتهای خرد شده فاکتوریل و در قالب بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. در این مطالعه مدیریت تغذیه در دو سطح به عنوان کرتهای اصلی مورد بررسی قرار گرفتند و تیمارهای تلقیحی شامل باکتری Azotobacter با سه سطح،A0 : بدون تلقیح، A1: A.sp.Strain5، A.chroococcum DSM2286 :A2 و باکتری Azospirillum با چهار سطح :Z0 بدون تلقیح، A. sp.Strain21 :Z1، A.lipoferum DSM 1691 :Z2 و A. brasilense DSM1690 :Z3 به عنوان کرتهای فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج این بررسی نشان داد که تلقیح ذرت با ازتوباکتر یا آزوسپریلوم موجب شد تا عملکرد دانه، وزن خشک صد دانه، ساقه، برگ، کل بوته، ارتفاع بوته، سطح برگ و میزان نیتروژن دانه در مقایسه با شاهد به طور معنی داری تحت تاثیر قرار گیرد. کاربرد توام این دو باکتری نیز افزایش معنی داری را در عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد دانه در بلال، قطر بلال، وزن خشک ساقه، برگ، کل بوته، ارتفاع بوته و مقدار عنصر نیتروژن دانه نشان داد.

در این تحقیق پتانسیل حمل ماسه (DP) با استفاده از نرم افزار گلماسه نما به دو روش لحظه ای و روش کلاس های سرعت فرایبرگر مورد بررسی قرار گرفت. بنابراین داده های باد سنجی دو ایستگاه سینوپتیکی جاسک و کرمان در طی یک دوره آماری 20 ساله (2005-1985) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مقدار DP بدست آمده در ایستگاه جاسک توسط نرم افزار 412.6 و با روش فرایبرگر 401.09 واحد برداری (v.u) بود و مقدار پتانسیل حمل ماسه در ایستگاه کرمان توسط نرم افزار و روش فرایبرگر به ترتیب 979.2 و 490.51 واحد برداری (v.u) برآورد شد. مقادیر محاسبه شده پتانسیل حمل ماسه با دو روش فوق نشان می دهد که مقدار پتانسیل حمل ماسه برای ایستگاه جاسک اختلاف اندکی وجود دارد اما در ایستگاه کرمان روش لحظه ای این مقادیر را بسیار بیشتر از روش کلاس های سرعت فرایبرگر و دین محاسبه کرده است از دلایل کمتر بودن مقدار DP در روش کلاس های سرعت فرایبرگر، می توان به نحوه تعیین کلاس های سرعت در این روش اشاره کرد بطوریکه در این روش سرعت های >40Knot در تعیین مقدار DP دخالت داده نمی شود. همچنین در روش فرایبرگر مقادیر سرعت در هر کلاس نرمال در نظر گرفته شده است، در صورتی که مقادیر سرعت در یک کلاس همواره نرمال نیست و نمی توان یک عدد را به کل سرعت هایی که در این کلاس هستند نسبت داد.

آزمایش ارزیابی اثرات روش های مختلف عرضه کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم چمران در شرایط آبی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار طی سال زراعی 85-1384 در شهرستان خرم آباد اجرا شد. کود پایه نیتروژن در سه سطح (بدون کود پایه، کاربرد نواری و پخش سراسری) کرت اصلی و کود سرک نیتروژن در شش سطح (1- تیمار رایج پخش سطحی یک مرحله ای در زمان پنجه زنی 2- پخش سطحی دو مرحله ای در مجموع به میزان دو سوم تیمار رایج در زمان پنجه زنی و قبل از ظهور سنبله 3- محلول پاشی دو مرحله ای همراه علف کش ها در مرحله پنجه زنی و قبل از ظهور سنبله 4- محلول پاشی دو مرحله ای در زمان پنجه زنی و قبل از ظهور سنبله 5- پخش سطحی در مرحله پنجه زنی به میزان دو سوم تیمار رایج به همراه محلول پاشی پیش از ظهور سنبله و 6- محلول پاشی سه مرحله ای در زمان های پنجه زنی، قبل از ظهور سنبله و شیری بودن دانه) کرت فرعی آزمایش را تشکیل دادند. یک سوم مقدار کود نیتروژن توصیه شده بر اساس آزمون خاک، به کود پایه اختصاص داده شد. مقدار مصرف کود نیتروژن در روش کاربرد نواری کود پایه دو سوم مقدار کود مصرفی در روش پخش سراسری بود. بیشترین زیست توده (19090 کیلوگرم در هکتار) برای تیمار پخش سراسری کود پایه نیتروژن حاصل شد که به ترتیب 14 و 28 درصد بیشتر از تولید زیست توده در تیمارهای کاربرد نواری و فاقد کود پایه نیتروژن بود. بیشترین تعداد دانه در سنبله به تیمار کاربرد نواری کود پایه نیتروژن مربوط بود که به طور معنی داری بیشتر از تعداد دانه در سنبله برای دو تیمار دیگر بود. بیشترین مقدار عملکرد دانه، (8525 کیلوگرم در هکتار) برای تیمار پخش سراسری کود پایه نیتروژن حاصل شد که با تیمار کاربرد نواری آن تفاوت معنی داری نداشت. عملکرد دانه تیمار پخش سراسری کود پایه نیتروژن به طور معنی داری بیشتر از عملکرد تیمار بدون کود پایه نیتروژن بود. بیشترین عملکرد دانه به میزان 9040 کیلوگرم در هکتار برای تیمار تلفیقی پخش سطحی به میزان دو سوم تیمار رایج در مرحله پنجه زنی به علاوه محلول پاشی در مرحله ظهور سنبله با پخش سراسری کود پایه نیتروژن محقق شد. درصد پروتئین دانه گندم برای تیمار فاقد کود پایه نیتروژن به طور معنی داری کم تر از تیمار پخش سراسری کود پایه نیتروژن بود. درصد پروتئین دانه تیمار پخش یک مرحله ای کود سرک نیتروژن به طور معنی داری بیشتر از سایر تیمارهای کود سرک نیتروژن بود. بر اساس نتایج این تحقیق، با راهکارهای تقسیطی و تلفیقی ضمن دست یابی به عملکرد مناسب می توان زمینه صرفه جویی در مصرف کود نیتروژن را فراهم آورد.

هدف از این تحقیق، شناسایی سویه یا سویه هایی از باکتری های PGPR دارای توان تولید آنزیم ACC دآمیناز است که قادر باشند اثرات مضر شوری بر رشد گیاه را تا حد قابل ملاحظه ای کاهش دهند. بدین منظور تعداد 21 نمونه مرکب خاک به همراه ریشه گیاه کلزا از 21 منطقه تحت کشت آن در اراضی عمدتا شور استان های قم و قزوین تهیه شد. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه، تعداد 105 کلونی باکتریایی از رقت های بالای خاک ریزوسفری کلزا بصورت تصادفی جداسازی و خالص سازی شدند. بر اساس توانایی رشد جدایه ها در محیط حداقل DF حاوی ACC بعنوان تنها منبع نیتروژن مشخص گردید که از بین 105 جدایه منتخب تعداد 15 جدایه دارای توان تولید ACC دآمیناز بودند. شناسایی این جدایه ها با استفاده از معیارهای مندرج در کتاب سیستماتیک باکتریولوژی Bergey انجام گرفت. بر مبنای آزمون های تعیین جنس و گونه، 14 جدایه در گروه سودوموناس های فلورسنت و متعلق به گونه سودوموناس فلورسنس بودند. نتایج بدست آمده از اندازه گیری فعالیت آنزیم ACC دآمیناز سویه ها نشان داد که فعالیت این آنزیم در سویه های مورد آزمایش متفاوت بوده و از 1.43 تا 8.17 میکرومول -α کتوبوتیرات بر میلی گرم در ساعت تغییر می کرد. همچنین میزان اکسین تولید شده توسط سویه ها در محیط کشت TSB بین 0.8 تا 2.17 میکرومول در میلی لیتر نوسان داشت. در این تحقیق تاثیر سویه های منتخب بر کاهش اثرات منفی شوری بر رشد گیاهچه های کلزا از طریق انجام یک آزمون گلدانی بررسی و نشان داده شد که در شرایط شور کاربرد سویه های مورد آزمایش باعث افزایش مقادیر وزن تر اندام هوایی، وزن خشک اندام هوایی، طول ساقه، وزن خشک ریشه و طول ریشه گیاهچه های کلزا در مقایسه با گیاهچه های شاهد (بدون تلقیح) گردید. در بین سویه های مورد آزمایش، سویه P12 بیشترین تاثیر را بر شاخص های رشد داشت، به طوری که باعث ایجاد اختلاف معنی دار با شاهد و نیز اکثر سویه های مورد آزمایش شد. در این آزمون همبستگی بالایی بین طول ریشه و وزن خشک ریشه با مقادیر فعالیت آنزیم ACC دآمیناز باکتری ها مشاهده گردید. همچنین مقایسه میانگین تاثیر دو سطح شوری (EC=6 dS.m-1) S1 و (EC=8 dS.m-1) S2 بر شاخص های اندازه گیری شده در گیاهچه های کلزا نشان داد که افزایش شوری از 6 به 8 دسی زیمنس بر متر با کاهش معنی دار وزن تر اندام هوایی و طول ساقه همراه بود.

همزمان با رشد جمعیت و پیشرفت صنایع، فعالیتهای معدنی جهت استخراج فلزات هم رو به رشد است و در نتیجه محیط زیست بیشتر تحت تاثیر آلاینده ها به خصوص فلزات سنگین قرار خواهد گرفت. غیر پویا سازی فلزات سنگین با استفاده از اصلاح کننده های ارزان، روشی ساده و سریع برای کاهش گسترش آلودگی فلزات سنگین محسوب می شود. در این تحقیق به منظور ارزیابی میزان کاهش فراهمی فلزات سنگین در ضایعات معدن سرب و روی (باما) اطراف اصفهان از روش عصاره گیری پی در پی استفاده شد. تاثیر اصلاح کننده های شیمیایی شامل زئولیت در 3 سطح صفر(Z0) ،5 درصد (Z1) و 10 درصد (Z2) و سوپر فسفات تریپل در 3 سطح صفر (P0)، 0.25 درصد (P1) و 0.5 درصد (P2) بر توزیع سرب، روی و کادمیوم در ضایعات معدن به وسیله عصاره گیری پی در پی بر اساس روش تسیر مورد بررسی قرار گرفت. غلظتهای کل سرب، روی و کادمیوم به ترتیب 2300، 11500 و 27.4 میلی گرم در کیلوگرم تعیین شد. نتایج نشان داد که سوپر فسفات تریپل باعث انتقال فلزات سنگین مخصوصا سرب از بخش تبادلی و کربنات به بخشهای باقیمانده و پیوند یافته با مواد آلی و سولفیدها شد. زئولیت نیز سرب و روی را از بخش کربنات به بخش باقیمانده منتقل کرد. اما فسفر اثری به مراتب بیشتر بر تثبیت فلزات داشت. اثر متقابلی بین زئولیت و سوپر فسفات تریپل مشاهده نشد.

یکی از مهمترین و موثرترین مباحث در پروژه های عمرانی رودخانه ای تخمین مقاومت جریان می باشد. اغلب برای توصیف مقاومت جریان یا زبری نسبی یک آبراهه یا دشت سیلابی از ضریب زبری مانینگ (n) استفاده می شود. در مورد اثر شکل ذرات رسوبی بر ضریب زبری مانینگ (n) تاکنون مطالعه ای صورت نگرفته است. در این تحقیق با استفاده از سه نوع رسوب با شکل های مختلف (طبیعی نسبتا گرد گوشه، شکسته تیز گوشه، تصنعی کاملا کروی) که مجموعا 11 دانه بندی می باشند ضریب زبری مانینگ (n) جریان برای شرایط هیدرولیکی مختلف در فلومی به طول 10 متر، عرض 25 سانتیمتر و ارتفاع 50 سانتیمتر با شیب کف ثابت 0.0005 تعیین شد. نتایج نشان می دهند که با بزرگتر شدن اندازه رسوبات بستر مقادیر ضریب زبری مانینگ (n) رسوبات با اشکال مختلف به یکدیگر نزدیکتر می شوند به گونه ای که در رسوبات با اندازه های 11 میلیمتر اختلاف قابل توجهی بین ضریب زبری مانینگ (n) ذرات رسوبی وجود دارد ولی در رسوبات با اندازه های 21 و 27 میلیمتر ضریب زبری مانینگ (n) ذرات طبیعی نسبتا گرد گوشه و ذرات تصنعی کاملا کروی اختلاف اندکی دارند بطوریکه درصد اختلاف ضریب زبری مانینگ (n) آنها بطور متوسط 1.65+ درصد می باشد و ضریب زبری مانینگ (n) ذرات شکسته تیز گوشه در اندازه های 21 و 27 میلیمتر کمترین اختلاف را با دیگر رسوبات دارد. متوسط درصد اختلاف ضریب زبری مانینگ (n) ذرات شکسته تیز گوشه نسبت به ذرات طبیعی نسبتا گرد گوشه 6.2- درصد می باشد.

اکنون کاملا محقق شده است که می توان در بین سویه های بیشمار از هر گونه ریزوبیومی، سویه هایی را یافت که علاوه بر کارایی بالا در تثبیتN2 ، توان انجام فرایندهای موثر در تحریک رشد گیاه مانند تولید هورمون های محرک رشد گیاهی خصوصا اکسین های ایندولی همچون IAA را نیز داشته باشند. لذا هدف از این تحقیق تعیین توان تولید IAA توسط سویه های ریزوبیومی بومی برخی از خاکهای ایران به دو روش کمی و کیفی می باشد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که باکتریهای ریزوبیومی توانایی تولید هورمون اکسین (IAA) را دارند. بعلاوه اینکه این توانایی در بین گونه های مختلف ریزوبیومی و در سویه های متعلق به هرگونه ریزوبیومی یکسان نیست(p<0.01) . مقایسه میانگین به روش آزمون چند دامنه ای دانکن حاصل از این دو روش نشان می دهد که سویه های Rhizobium leguminosarum bv. Phaseoli باHD/CD>3 ، Rhizobium leguminosarum bv. viciae با  Sinorhizobium meliloti و HD/CD=2.5-3 با HD/CD= 2-2.5 که در روش کیفی و کمی توان بالایی از نظر تولید IAA داشته اند. همچنین سویه های Mesorhizobium ciceri با HD/CD= 1.5-2 و Bradyrhizobium spp باHD/CD=1-1.5  در هر دو روش توان پایینی از نظر تولید IAA داشته اند.

شرایط اقلیم ایران در این مقاله در دهه های 2000، 2025، 2050، 2075 و 2100 با استفاده از خروجی دو الگوی گردش عمومی جو HadCM2) و (ECHAM4 با لحاظ 18 سناریوی انتشار IPCC، الگوسازی شده است. الگوی MAGICC - SCENGEN برای ریز مقیاس نمایی داده های با قدرت تفکیک کم خروجی الگوهای گردش عمومی استفاده شده است. بررسی و مقایسه نتایج دو الگوی HadCM2 و ECHAM4 در این تحقیق پرداخته شده است. نتایج الگوی HadCM2 نشان از کاهش بارش های ایران تا دهه 2100 به میزان 2.5 درصد است. در حالیکه بارش های کشورمان برای دوره مشابه در الگو ECHAM4 به میزان 19.8 درصد افزایش یافته است. با تحلیل منطقه ای الگوی HadCM2 برای دهه های آینده دراستانهای مازندران، گلستان، خراسان شمالی، شمال خراسان رضوی، سمنان، تهران و بخش هایی از گیلان و قزوین افزایش بارش در حالیکه الگو ECHAM4 برای مناطق مذکور کاهش بارش را پیش بینی نموده است. همچنین الگوی HadCM2 برای نواحی جنوب شرق کشورمان شامل استان های هرمزگان، کرمان، بوشهر، جنوب فارس و بخش هایی از سیستان و بلوچستان کاهش بارش را پیش بینی نموده است. اما در الگوی ECHAM4 مناطق مذکور در دوره مشابه با افزایش بارش مواجه خواهند شد. بر اساس بررسی های به عمل آمده نتایج هر دو الگو بیانگر افزایش دمای تمامی استانهای کشورمان در دهه های آینده هستند. این دو الگو تا دهه 2100 به طور میانگین افزایش دما 3 تا 3.6 درجه سانتیگراد را برای کشورمان پیش بینی می کنند که در هر دو الگو توزیع مکانی افزایش دما با هم مطابقت دارند.

امروزه در سیستم های کشاورزی ارگانیک که مبتنی بر حداقل استفاده از کودهای شیمیایی می باشند، بسیاری از عناصر غذایی از تجزیه مواد آلی تامین می شوند. ترکیب شیمیایی یا کیفیت مواد آلی، ساختار جمعیت میکروبی، رطوبت خاک، قابلیت دسترسی عناصر غذایی، شوری، بافت و ساختمان خاک از جمله عوامل مهمی هستند که بر روی تجزیه بقایای گیاهی تاثیر بسزایی دارند. در این مطالعه سرعت تجزیه مواد آلی کمپوست زباله شهری، ورمی کمپوست، کود دامی و کمپوست پسته در دو نوع خاک با بافت متفاوت، دو نوع علف کش و سه سطح شوری در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. درجه حرارت (28 درجه سانتی گراد) و رطوبت نمونه های خاک (50 درصد ظرفیت زراعی) در طول آزمایش ثابت نگه داشته شد. میزان دی اکسید کربن تولید شده بعنوان شاخص تجزیه مواد آلی انتخاب گردید. نتایج حاصله نشان داد که کمپوست پسته در مقایسه با کمپوست زباله شهری، ورمی کمپوست و کود دامی با سرعت بیشتری تجزیه می شود. مقادیر دی اکسید کربن متصاعد شده و سرعت لحظه ای تجزیه مواد آلی به ترتیب از فرمولها,V=-A.e(kt), y=a0+a1×e[x/a2]  پیروی کردند. نتایج آزمایش همچنین نشان داد که سرعت تجزیه مواد آلی همبستگی بسیار بالایی با مقادیر k دارد. بیشترین سرعت تجزیه بر اساس مقادیر k به ترتیب به کمپوست پسته، کود دامی، کمپوست زباله شهری و ورمی کمپوست تعلق داشت.

هدف از انجام این پژوهش، مطالعه کاهش غلظت نیترات از آب شرب با استفاده از نانو ذرات آهن / مس (Fe/Cu) در مقیاس آزمایشگاهی پیمانه ای می باشد. برای این منظور، نانو ذرات آهن و سپس آهن / مس با قطر متوسط به ترتیب برابر با 54±4 nm و  75±3 nmدر محیط آزمایشگاه تهیه و مرفولوژی آنها توسط طیف پراش پرتو ایکس (XRD) و عکس های الکترونی عبوری (TEM) و روبشی (SEM) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. به منظور مطالعه تاثیر میزان پوشش دهی نانو ذرات آهن توسط مس بر میزان احیا نیترات، درصدهای وزنی مختلف مس (درصدهای وزنی صفر، 5، 10 و 20 درصد) در حین تهیه نانو ذرات دو فلزی استفاده و تاثیر هر یک در روند احیا نیترات در آب شرب در حضور یون های دیگر مورد آزمایش قرار گرفت. علاوه بر این، تاثیر میزان اسیدیته محیط واکنش (pH = 3, 4, 5) در روند احیا محلول نیتراته با غلظت 200 mg 1-1-N بررسی و مدل واکنش های شیمیایی مربوطه تخمین زده شد. نتایج این آزمایش نشان داد که اولا پوشش دهی نانو ذرات آهن توسط مس تنها به میزان 5 درصد وزنی، نسبت به زمانی که پوشش دهی انجام نشود و یا درصدهای وزنی بیشتری از مس مورد استفاده قرار گیرد، کارآیی بالاتری در حذف دراز مدت نیترات دارد. همچنین نرخ احیا نیترات توسط نانو ذرات آهن / مس در محیط اسیدی تر (pH=3) بالاتر می باشد. علاوه بر این، واکنش شیمیایی احیا نیترات توسط نانو ذرات آهن / مس از معادله مرتبه یک پیروی نمی کند.

اکثر سامانه های هیدرولوژیکی بسیار پیچیده اند و نمی توان آن ها را به طور کامل شناخت، بنابراین برای شناخت یا کنترل برخی از جنبه های رفتار آن ها نظیر روابط بیلان آبی، ساده سازی یا خلاصه کردن آن ها امری ضروری است. مدل های هیدورلوژیکی ساختار ساده ای از سامانه های پیچیده چرخه آب در طبیعت می باشند. هدف اوایه یک مدل هیدرولوژیکی، پیش بینی کار سامانه پیچیده و بررسی اثر هر گونه تغییر روی عملکرد سامانه است. در این پژوهش از مدل هیدرولوژیکی IHACRES برای شبیه سازی جریان روزانه و محاسبه میزان بارشی که در جریان رودخانه می پیوندد، در حوضه آبخیز کسیلیان (مساخت برابر 342.86 کیلومتر مربع) و زیر حوضه معرف کسیلیان (مساحت برابر 67.8 کیلومتر مربع) استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از عدم وجود تاخیر بین بارش و جریان در دو حوضه بوده، همچنین بر اساس مقادیر دو پارامتر ضریب تشخیص (D) و میانگین خطای نسبی پارامتر (ARPE)، این مدل جریان رودخانه را در حوضه آبخیز کسیلیان با دقت بیشتری نسبت به زیر حوضه کسیلیان شبیه سازی نموده است. در مجموع با توجه به مقادیر خطا در حجم جریان (Bias)، متوسط جریان شبیه سازی شده توسط مدل IHACRES در دو حوضه بیش از جریان مشاهداتی است. میزانی از بارش که در ایجاد جریان رودخانه حوضه آبخیز کسیلیان دخالت داشته حدود یک سوم متوسط بارش حوضه و در زیر حوضه کسلیان نیز بترتیب در دوره واسنجی و ارزیابی 216 و 231 میلی متر در سال برآورد شده است.

تاثیر نوع کاربری اراضی بر نحوه عملکرد خاک در اکوسیستم، از طریق مطالعه و ارزیابی تغییرات شاخص های کیفیت خاک امکان پذیر است. این گونه مطالعات که با هدف ایجاد تعادل بین میزان تولید و حفظ و بهبود کیفیت منابع اراضی انجام می گیرند امکان شناسایی مدیریت های پایدار و به تبع آن پیشگیری از تخریب فزاینده خاک را فراهم می سازند. در این تحقیق اثر کاربری های مختلف بر شاخص های فیزیکی کیفیت خاک بررسی شد. سه نوع کاربری مراتع طبیعی، کشت دیم و کشت آبی انتخاب شد. از کاربری مرتع 54 نمونه، از کاربری کشت دیم 40 نمونه و از کاربری کشت آبی 17 نمونه از خاک سطحی (15-0 سانتی متر) برداشت شد. خصوصیات هدایت هیدرولیکی اشباع، سرعت نفوذ، جرم مخصوص ظاهری، توزیع اندازه ای ذرات، فاکتور فرسایش پذیری خاک، کربن آلی و پایداری مرطوب خاکدانه ها (در سه کلاس) برای هر کاربری اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که میانگین، حداقل و حداکثر هدایت هیدرولیکی اشباع در کاربری کشت آبی نسبت به دو کاربری دیگر بیشتر بود. مقدار کربن آلی خاک در کاربری کشت آبی از دو کاربری دیگر کمتر بود. فاکتور فرسایش پذیری خاک در کاربری کشت آبی دارای مقدار بیشتری نسبت به دو کاربری دیگر دارد. درصد شاخص پایداری مرطوب خاکدانه ها در کلاس اندازه ای خاکدانه های درشت (>2 میلی متر) در کاربری کشت آبی در مقایسه با دو کاربری دیگر کمتر بود. در بین خصوصیات مورد مطالعه میانگن هدایت هیدرولیکی اشباع، درصد رس، فاکتور فرسایش پذیری خاک و پایداری مرطوب خاکدانه ها در کلاس اندازه ای خاکدانه های درشت در کاربری های مختلف دارای تفاوت معنی داری در سطح 5 درصد هستند. به نظر می رسد که فاکتور فرسایش پذیری خاک و شاخص پایداری مرطوب در کلاس خاکدانه های درشت در مقایسه با سایر شاخص ها، تغیرات کیفیت خاک را در منطقه مورد مطالعه بهتر نشان می دهند.

این تحقیق با هدف کاربرد مدل هیدرولیکی کانال من (CANALMAN) در ارزیابی عملکرد توزیع آب گزینه های مختلف بهره برداری کانال اصلی غرب شبکه آبیاری دز انجام گرفت. شرایط واقعی بهره برداری کانال در طول 5 ماه (اردیبهشت الی شهریور 1385) با استفاده از مدل واسنجی شده شبیه سازی شد. با توجه به نتایج شبیه سازی، میانگین شاخصهای راندمان، کفایت، عدالت و اعتمادپذیری تحویل آب کانال مورد مطالعه در دوره 5 ماهه به ترتیب 0.669، 0.881، 0.271 و 0.238 برآورد گردید. بر اساس طبقه بندی مولدن و همکاران، کفایت و عدالت آبیاری در آبگیرهای کانال از شرایطی متوسط و راندمان تحویل و اعتمادپذیری تحویل آب در کانال از وضعیتی ضعیف برخوردار می باشند. ارزیابی عملکرد گزینه های بهره برداری شب خاموشی نشان داد که انجام عملیات شب خاموشی نه تنها باعث کاهش عملکرد توزیع آب شده بلکه در بسیاری از بازه های کانال موجب بهبود مقدار کمی شاخص های ارزیابی عملکرد توزیع آب می گردد. بررسی نتایج دو گزینه شب خاموشی مورد مطالعه در طول یک دوره 15 روزه نشان داد که در گزینه اول شب خاموشی 11.23 درصد (0.92 میلیون مترمکعب) و در گزینه دوم 8.31 درصد (0.68 میلیون مترمکعب) از کل آبی که در این کانال توزیع گردیده و به دلیل عدم بهره برداری مناسب توسط کشاورزان در طول شب هدر رفته و به زهکش های شبکه انتقال می یابد، با اجرای عملیات شب خاموشی قابل کنترل و ذخیره سازی در بازه های کانال می باشد. یافته های تحقیق نشان داد، کانال مورد مطالعه از پتانسیل بالایی در اجرای عملیات شب خاموشی آبگیرهای مزارع و کانالهای فرعی برخوردار می باشد.

دریاچه ارومیه به عنوان یکی از پیکره های آبی مهم ایران در سالهای اخیر با کاهش شدید تر از سطح آب مواجه شده است. در این راستا بررسی تاثیر فاکتورهای اقلیمی و تغییرات سری زمانی آنها می تواند راهگشایی برای تغییر رفتار دینامیک این سیستم آبی باشد. در این مقاله با استفاده از تکنیک های آنالیز طیفی سری زمانی به این مهم پرداخته شده است. بدین منظور ترکیبی از روشهای تخمین طیفی چند کاهنده (Multi Taper Method) و تحلیل طیف تکین (Singular Spectral Analysis) برای بررسی طیفی سری زمانی تراز دریاچه و روش تخمین وابستگی (coherency estimation) برای بررسی ارتباط سری زمانی شاخص SOI و NAO با تراز دریاچه مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که افت تراز سطح آب در سال های اخیر و همچنین پر آبی سال های 1994 تا 1999 توسط نوسانات دوره ای سری زمانی تراز دریاچه قابل مدلسازی نمی باشد. اما نشان داده شد که دوره نوسانی 4.5 ساله تراز دریاچه ارومیه وابستگی معنی داری با شاخص های اقلیمی SOI و NAO دارد و این عوامل اقلیمی می توانند بخشی از رفتار دوره ای تراز دریاچه را توصیف نمایند.

کرم های خاکی بدلیل نقش اساسی در بهبود اغلب خصوصیات خاک، مهمترین جزو فون خاک محسوب می شوند. با این وجود، مطالعات اندکی درباره اثرات متقابل مواد آلی و کرم خاکی بر تغییرات زمانی فعالیت آنزیمی خاک، به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک، انجام شده است. پایین بودن میزان ماده آلی در خاک های این مناطق و در عین حال نقش مهم کرم های خاکی در بهبود شرایط میکروبیولوژیکی و بیوشیمیایی خاک های این اقلیم ضرورت توجه خاص به اثرات متقابل بقایای آلی و کرم های خاکی را نمایان می سازد. بدین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار، تحت شرایط کنترل شده گلخانه ای اجرا گردید. فاکتور اول شامل حضور یا عدم حضور کرم خاکی آنسیک (Lumbricus terrestris L.) و فاکتور دوم شامل بقایای آلی مختلف (بقایای یونجه، کود کمپوست و مخلوط بقایای یونجه + کود کمپوست و کود گاوی) به همراه بدون بقایا (شاهد) بود. فعالیت پنج آنزیم (اوره آز، فسفاتاز قلیایی، ساکاراز، بتاگلوکوسیداز و آریل سولفاتاز) خاک 30، 60 و 90 روز پس از شروع آزمایش در شرایط استاندارد مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که فعالیت های آنزیمی در خاک تلقیح شده با کرم خاکی در مقایسه با خاک بدون کرم خاکی افزایش معنی دار یافت، اما میزان افزایش فعالیت آنزیمی در حضور کرم خاکی به نوع مواد آلی بستگی دارد. علاوه بر این، فعالیت همه آنزیم ها بر اثر افزودن مواد آلی به خاک در مقایسه با تیمار شاهد بهبود یافت. با این وجود، مصرف مواد آلی همراه با تلقیح کرم خاکی نتایج بسیار مطلوب تری به همراه داشت. سنجش فعالیت های آنزیمی طی هر سه مرحله زمانی (30، 60 و 90 روز) نشان داد که در اغلب موارد متوسط افزایش فعالیت آنزیم ها از مرحله دوم تا مرحله سوم (فاصله زمانی 60 تا 90 روز) در خاک بدون کرم خاکی بیشتر از خاک تلقیح شده با کرم خاکی بود که حاکی است کرم های خاکی قادر هستند زمان رسیدن به حداکثر فعالیت آنزیمی خاک را کوتاه تر نمایند (فاصله زمانی 30 تا 60 روز).

کادمیم یکی از فلزات سنگین است که به خاطر اثرات سمی بالقوه آن بر فعالیت و ترکیب موجودات زنده خاک در چند دهه گذشته بسیار مورد توجه قرار گرفته است. گر چه اثرات بازدارندگی این فلز بر فعالیت میکروبی کاملا محرز و مشخص است، اما شدت این اثرات به شرایط و وضعیت خاک، به ویژه میزان ماده آلی، بستگی دارد. از این رو، هدف مطالعه حاضر بررسی اثر کادمیم بر فعالیت های میکروبی خاک و نقش ماده آلی بر کاهش اثرات آن بود. این آزمایش به صورت فاکتوریل 5 × 2 شامل دو فاکتور کادمیم در پنج سطح (صفر، 50، 100، 150 و 200 میلی گرم در کیلوگرم خاک) و کمپوست در دو سطح (صفر و 2.5 تن در هکتار کمپوست در عمق 30 سانتی متر) در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در شرایط آزمایشگاهی اجرا گردید. عکس العمل شاخص های میکروبیولوژیک خاک شامل تنفس و کربن بیوماس میکروبی، فعالیت آنزیم های فسفاتاز اسیدی و قلیایی به تیمار های کادمیم و ماده آلی طی 10 هفته انکوباسیون مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش کادمیم بر تمامی شاخص های میکروبیولوژیکی اثر منفی و معنی دار داشت. مقدار کربن تجمعی معدنی شده طی 72 روز با افزایش سطح کادمیم کاهش یافت در حالی که افزودن کمپوست باعث کاهش اثرات کادمیم شد. تقریبا برای تمامی شاخص های مورد بررسی، افزودن مواد آلی به خاک سبب شد تا از اثرات منفی و بازدارندگی کادمیم بر جمعیت میکروبی کاسته شود. نتایج نشان دادند که کل مقدار کادمیم اضافه شده در ابتدای آزمایش در پایان قابل استخراج نبود هر چند ضریب همبستگی بین این دو بسیار بالا بود (r=0.96) اندازه گیری کادمیم قابل جذب خاک به وسیله DTPA مبین این حقیقت بود که جزء قابل جذب کادمیم همبستگی منفی و قوی تری با اغلب شاخص های میکروبیولوژیکی اندازه گیری شده داشت0.84>r>0.41) .) به طور خلاصه، نتایج مطالعه حاضر نشان داد که کادمیم با غلظت حتی 50 میلی گرم نقش سمی و بازدارنده بر رشد و فعالیت های میکروبی خاک دارد و افزودن مواد آلی می تواند کادمیم را برای ریزجانداران خاک به صورت غیر قابل جذب درآورد و از اثرات بازدارندگی آن تا حدی بکاهد.

شوری خاک در منطقه توسعه ریشه از مهم ترین مشکلاتی است که در اراضی کشاورزی باعث کاهش محصول می شود. در این پژوهش شوری نیمرخ خاک در شبکه آبیاری و زهکشی دشت تبریز با استفاده از مدل های شبکه عصبی و SaltMod شبیه سازی شد. بر اساس توزیع مکانی اولیه شوری، منطقه مورد مطالعه به چهار گروه مختلف آب و خاک تقسیم شد و شوری برای دو فصل در یک سال پیش بینی شد. مدل SaltMod واسنجی گردید و برای تولید 2400 سری داده برای آموزش شبکه های عصبی مصنوعی به کار گرفته شد. تعدادی از عوامل ورودی SaltMod از جمله داده های عمق آب آبیاری، تبخیر - تعرق، عمق سطح ایستابی، بارندگی و شوری اولیه نیمرخ خاک در شبکه های عصبی استفاده شدند. همچنین کارایی الگوریتم ژنتیک در فرآیند آموزش شبکه های عصبی مورد بررسی قرار گرفت. میانگین ضریب تعیین (R2) و میزان خطای شوری برآورد شده (RMSE) انتهای سال در تمامی گروه ها با استفاده از شبکه های عصبی به ترتیب برابر 0.8 و 0.032 بود. در مجموع می توان گفت شبکه های عصبی مصنوعی به خوبی توانایی مدل سازی و پیش بینی شوری خاک منطقه ریشه را دارند و می توانند جایگزین خوبی برایSaltMod  باشند. همچنین نتایج نشان داد که به طور کلی کارکرد شبکه های عصبی با به کارگیری الگوریتم ژنتیک بهبود می یابد.

مقاومت برشی لایه رویین خاک (SSS) از پارامترهای موثر در مدل سازی فرسایش خاک و روان آب و شاخصی برای فرسایش پذیری خاک محسوب می شود. این پژوهش به منظور بررسی و برآورد مقاومت برشی لایه رویین خاک در زاگرس مرکزی با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره خطی صورت گرفت. منطقه مورد بررسی به مساحت 23562 هکتار با کاربری های مرتع و مرتع تخریب شده انتخاب گردید. این منطقه بر اساس نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، کاربری اراضی و منابع و قابلیت اراضی، به 18 واحد کاری تقسیم گردید. در هر واحد کاری به صورت تصادفی نظارت شده، نمونه برداری (3-0 سانتی متری) انجام گرفت و در مجموع، 120 نمونه در 3 تکرار با در نظر گرفتن تنوع هر واحد برداشت گردید. پارامترهای زودیافت خاک شامل اندازه ذرات، کربن آلی و کربنات کلسیم به همراه شیب، جهت شیب، ارتفاع و شاخص پوشش گیاهی NDVI به عنوان پارامترهای ورودی انتخاب گردیدند. در این پژوهش سه مدل رگرسیونی مورد آزمون قرار گرفت. از ضریب همبستگی اسپیرمن، متوسط مربعات خطای نرمال شده (NMSE)، متوسط خطای مطلق (MAE)، میانگین هندسی خطا (GMER)، انحراف معیار هندسی خطا (GSDER) بین مقادیر اندازه گیری شده و تخمینی، جهت بررسی کارایی مدل های مختلف استفاده شد. نتایج نشان داد که تخریب اراضی به طور معنی داری مقاومت برشی لایه رویین را کاهش داد. کاربرد خواص توپوگرافی و پوشش گیاهی به همراه خواص زودیافت لایه رویین خاک باعث بهبود کارایی برآورد مقاومت برشی لایه رویین خاک گردید.

به منظور ارزیابی اثر کودهای بیولوژیکی و شیمیایی و تراکم بر عملکرد گل و ویژگی های بنه زعفران، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سه سال زراعی 1386 ،1387 و 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای این تحقیق شامل 1- کود بیولوژیک نیتروکسین حاوی باکتری های تثبیت کننده نیتروژن از جنس ،Azospirillum / Azotobacter کود دلفارد (اختصاصی زعفران حاوی 12% ازت از منبع اوره و نیترات، 8% فسفر، 4% پتاسیم و کلاتهای آهن، روی، منگنز و مس) و شاهد (بدون مصرف کود) 2- تراکم های مختلف بنه بر مبنای 4، 6، 8، 10 و 12 تن در هکتار در نظر گرفته شد. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تیمارهای کودی بر تعداد گل، وزن تر و خشک گل، وزن تر و خشک کلاله در سال های آزمایش معنی دار بود. اثر تیمارهای کودی بر تعداد بنه، وزن تر و خشک بنه در سال دوم آزمایش نیز معنی دار بود. بیشترین تعداد گل، وزن خشک گل، وزن خشک کلاله و وزن خشک بنه در تیمار کود دلفارد مشاهده شد در حالی که کمترین تعداد گل، وزن خشک گل، وزن خشک کلاله و وزن خشک بنه در سه سال آزمایش مربوط به تیمار نیتروکسین بود. اثر تیمارهای مختلف تراکم بر تعداد گل، وزن تر گل، وزن خشک گل و وزن خشک کلاله در سال دوم و بر تعداد گل و وزن تر گل در سال سوم معنی داری بود. بیشترین میزان وزن خشک کلاله در سال دوم و سوم آزمایش در تراکم 8 تن بنه در هکتار بدست آمد. نتایج اثر متقابل بین کود و تراکم نشان داد که بیشترین وزن خشک گل و کلاله در تراکم 8 تن بنه در هکتار و تیمار کودی دلفارد بدست آمد. برازش منحنی رگرسیون خطی بین تعداد بنه و وزن خشک بنه ها بیانگر آن بود که با افزایش تعداد بنه های تولیدی در متر مربع، وزن خشک بنه ها کاهش یافت.

عامل بارندگی در مطالعات کاربردی که بر پایه پارامتر های هواشناسی صورت می گیرد همواره به عنوان مهمترین فاکتور نقش مهمی را ایفا کرده است. در بسیاری از مطالعات هیدرولوژیکی، هیدروکلیماتولوژی، هواشناسی و بویژه کشاورزی از داده های بارندگی ایستگاه های هواشناسی (سینوپتیک، کلیماتولوژی، باران سنجی) استفاده شده است. در این میان در مواردی که تراکم شبکه باران سنجی پاسخگو نبوده و یا برای مناطقی که بعلت صعب العبور بودن فاقد ایستگاه و داده های معتبر بارندگی بوده اند، روش های درون یابی نقش مهمی را ایفا نموده اند. این روش ها همواره دارای خطا بوده و اغلب غیر قابل تعمیم بوده، بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک که نوسانات زمانی و مکانی بارندگی جزو ویژگی های غالب این مناطق می باشد. در این مطالعه ابتدا مدل پیش بینی بارندگی از داده های سنجش از دور و شبکه عصبی مصنوعی (PERSIANN) معرفی شده و سپس به منظور جایگزینی برای روشهای درون یابی در تخمین بارش روزانه در مناطق فاقد ایستگاه، خروجی های مدل با دو روش رایج درون یابی (کریجینگ و روش معکوس فواصل) مقایسه شده است. بدین منظور داده های 6 ایستگاه هواشناسی در استان خراسان رضوی برای سال های 2006 تا 2008 مورد استفاده قرار گرفت. نتایج آنالیز آماری، همبستگی بیشتر خروجی های PERSIANN را با داده های واقعی بارندگی نسبت به دو روش درون یابی نشان می دهد، بطوریکه ضریب همبستگی خروجی های مدل با داده های ایستگاه بجنورد در آزمون کندال 0.805 بوده که این مقدار برای داده های بازسازی شده به روش معکوس فواصل 0.448 و برای کریجینگ 0.565 بوده است.