علوم باغبانی
سال:1392 | دوره:27 | شماره:1 |تعداد مقالات:15

یکی از مراحل اساسی فرآیند پرورش قارچ خوراکی دکمه ای، مرحله خاکدهی است. در این مرحله، لایه ای از خاک پوششی مناسب بر روی کمپوست قرار می گیرد. مناسب ترین نوع خاک پوششی، خاک پیت است. یکی از مشکلات عمده بسیاری از تولیدکنندگان قارچ در ایران، فقدان خاک پوششی مناسب می باشد. لذا ضرورت استفاده از یک ماده مناسب که به طور کلی یا جزئی جایگزین پیت شود بیش از پیش افزایش می یابد. در این پژوهش از روش کشت کیسه ای قارچ برای مطالعه امکان استفاده از کمپوست مصرف شده برای جایگزینی پیت در تولید قارچ خوراکی استفاده گردید. این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل با فاکتورهای دو سطح کمپوست مصرف شده پاستوریزه یک ساله و دو ساله C1) و (C2، سه سطح شستشو، یک، دو و سه بار شستشو (L1، L2 و L3)، دو سطح EDTA صفر و 0.3 مولار (E1 و E2) و چهار نوع خاک پوششی شامل مخلوط کمپوست همراه خاک لوم، آزولای پوسیده همراه کمپوست، پیت همراه کمپوست به نسبت 1:1 و پیت خالص در قالب طرح کاملا تصادفی با دو تکرار در مرکز تولید قارچ دانشکده کشاورزی انجام شد. نتایج آنالیز داده ها نشان داد که بیشترین میانگین عملکرد بعد از پیت خالص با میزان %24.2 در مخلوط کمپوست همراه پیت به نسبت 1:1 مشاهده شد که در این تیمار میانگین عملکرد %11.7 و میانگین قطر کلاهک نیز به 44.1 میلی متر رسید. کمترین عملکرد و قطر کلاهک قارچ دکمه ای در تیمار آزولا همراه کمپوست مشاهده شد که عملکرد به %8.3 و قطر کلاهک به 37 میلی متر کاهش یافته بود. شستشوی کمپوست مصرف شده با محلول 0.3 EDTA مولار از نظر آماری عملکرد قارچ دکمه ای را به میزان 44.3 درصد و قطر کلاهک را به میزان 12.7 درصد کاهش داد.

مرکبات دارای مواد غذایی و متابولیت های متعددی شامل انواع قندها، ویتامین C، فلاونوئید و ترکیبات فنلی با ارزش غذایی و آنتی اکسیدانی بالا هستند. عواملی مانند رقم، نوع پایه و نوع اندام در میزان این ترکیبات موثرند. از اینرو در تحقیق حاضر میزان ساکارز، گلوکز، قند کل، ویتامین C، فلاونوئید و فنل در گوشت میوه، آلبدو و پوست دو رقم پرتقال پارسون براون و مارس پیوندشده روی پایه های نارنج، سیترنج، کلئوپاترا و رافلمون اندازه گیری شد. طبق نتایج به دست آمده، بیشترین میزان ویتامین C در رقم پارسون براون روی پایه سیترنج و کلئوپاترا به دست آمد. بیشترین میزان قند کل در ارقام پارسون براون و مارس روی پایه رافلمون بدست آمد (P<0.01). همچنین بیشترین میزان گلوکز در پرتقال مارس روی پایه رافلمون ثبت شد (P<0.01). در میان پایه ها، رقم پارسون براون بر رافلمون از میزان ساکارز بالاتری برخوردار بود. کمترین مقدار گلوکز و ساکارز نیز در پرتقال پارسون براون روی پایه کلئوپاترا بدست آمد (P<0.01). بر اساس نتایج این تحقیق، بیشترین میزان فنل (28.84 میلی گرم در گرم) و فلاونوئید (22.57 میلی گرم در گرم) در پوست رقم مارس روی پایه رافلمون به دست آمد. طبق نتایج ضرایب همبستگی، بین میزان فنل با فلاونوئید همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد (P<0.01).

سمیت بور از مهم ترین اختلالاتی است که می تواند رشد گیاه را در خاک های نواحی خشک و نیمه خشک در سراسر جهان محدود سازد. تجمع بور معمولا در لایه های عمیق تر خاک به علت آب شویی آن اتفاق می افتد و اصلاح خاک در این شرایط مشکل می باشد. بنابراین، انتخاب محصولاتی با درجه تحمل بیش تر یک راه حل پیشنهادی عملی برای مساله سمیت می باشد. بدین منظور و جهت ارزیابی اثرات غلظت های مختلف بور بر خصوصیات رویشی و فیزیولوژیکی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با شش سطح بور (0.2، 10، 20، 30، 40 و 50 میلی گرم بر لیتر) و دو رقم (کنسروالیا و آمیگدالولیا) همراه با چهار تکرار به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که با افزایش سطوح بور وزن تر و خشک برگ، ساقه و ریشه در مقایسه با شاهد در هر دو رقم کاهش یافت. رقم آمیگدالولیا در غلظت های بالای بور دیگر قادر به رشد نبود و کاهش چشمگیری در تولید برگ های جدید داشت اما رقم کنسروالیا در غلظت های بالا نیز رشد نمود، هر چند که رشد این رقم نیز به مقدار قابل توجهی کاهش پیدا نمود. کارایی فتوسیستم (Fv/Fm) II نیز در هر دو رقم با افزایش سطوح بور کاهش یافت، اما رقم آمیگدالولیا نسبت به کنسروالیا کاهش بیش تری نشان داد. علائم ظاهری سمیت بور 45 روز بعد از شروع آزمایش در رقم آمیگدالولیا در غلظت های 30، 40 و 50 میلی گرم بر لیتر اتفاق افتاد، ولی در رقم کنسروالیا 75 روز بعد از شروع آزمایش در غلظت های 40 و 50 میلی گرم بر لیتر این علائم مشاهده گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که زیتون می تواند مقاومت خوبی نسبت به سمیت بور داشته باشد، گرچه مقدار این مقاومت به مقدار زیادی به رقم وابسته است.

به منظور بررسی واکنش گیاه دارویی شوید به تنش خشکی در مرحله رشد رویشی آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. در این تحقیق صفات مورفوفیزیولوژیک گیاه شوید در شرایط آبکشت و در محیط تنش با پتانسیل های اسمزی شامل: صفر (شاهد)، 1.5-، 2-، 2.5- و 3- بار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آنالیز واریانس مشاهدات نشان داد که، تنش خشکی تاثیر معنی داری (p£0.01) بر ویژگی های ظاهری مانند طول ساقه، طول ریشه، سطح برگ و تعداد برگ داشت. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که، با افزایش تنش خشکی کلیه صفات فوق کاهش یافتند. همچنین تنش خشکی تاثیر معنی داری (p£0.01) بر میزان کلروفیل a، b و کل، کاروتنوئید، پروتئین های محلول، ترکیبات فنلی و عناصر پتاسیم، فسفر و کلسیم بخش هوایی و ریشه داشت. همچنین تنش خشکی تاثیر معنی داری بر نسبت کلروفیل a/b داشت (p£0.05). مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که، با افزایش تنش، میزان کلروفیل، کاروتنوئید، پروتئین های محلول، غلظت عناصر پتاسیم، فسفر و کلسیم بافت و نسبت پتاسیم بخش هوایی به ریشه کاهش یافت، در حالی که میزان ترکیبات فنلی بخش هوایی و ریشه افزایش یافت. در این آزمایش نسبت طول ساقه به ریشه و نسبت پتاسیم بخش هوایی به ریشه تحت تاثیر تنش خشکی قرار نگرفتند (p£0.05). به طور کلی گیاه دارویی شوید به تنش خشکی توسط افزایش سطوح ترکیبات فنلی واکنش نشان می دهد.

پایه GF677 به طور معمول بعنوان پایه مقاوم به کمبود آهن برای هلو و بادام استفاده می شود. بنابراین تکثیر انبوه از طریق کشت بافت برای تولید تجاری این پایه مهم می باشد. امروزه کاربرد بیوراکتورهای گیاهی در ریزازدیادی گیاهان می تواند هزینه تولید را کاهش داده و آن را توجیه اقتصادی نماید. بر این اساس، هدف از اجرای این تحقیق بررسی امکان استفاده از بیوراکتور تناوبی در ریزازدیادی پایه هیبرید هلو و بادام و بهینه سازی شرایط کشت آن می باشد. در این تحقیق، 15 - 10 عدد گیاهچه های حاصل از کشت جوانه های جانبی در شرایط درون شیشه با ارتفاع 2- 1.5 سانتی متر در بیوراکتورها (تک پارچه و دو پارچه) و ظروف کشت رایج کشت گردیدند. محیط کشت استفاده شده در بیوراکتورها MS تغییریافته حاوی 1 میلی گرم در لیتر BAP، 0.2 میلی گرم در لیتر GA3 و %3 ساکارز به صورت مایع برای تکثیر در بیوراکتور مورد استفاده قرار گرفت و تغذیه تناوبی ریزنمونه ها در هر 24 ساعت به مدت 10 دقیقه برقرار گردید. مقایسه تکثیر در مرحله پرآوری شاخه در بیوراکتور و ظروف 300 میلی لیتری با 3 تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که تکثیر در بیوراکتورها از حیث تعداد شاخه، ارتفاع شاخه، وزن تر و وزن خشک در مقایسه با سیستم کشت رایج در سطح 1 درصد تفاوت معنی داری داشتند. به طوری که در بیوراکتور متوسط حدود 600 شاخه با ارتفاع 7.43 سانتی متر در مقابل 20 شاخه با ارتفاع 2.47 سانتی متر در ظرف رایج تولید شد.

به منظور انتخاب بهترین ارقام شلیل در شرایط اقلیمی مشکین شهر، 11 رقم شلیل (ایندیپندنس، استارگلد، استارک سانگلو، سانکینگ، گیوتا، شبرنگ کرج، قرمز پاییزه مشهد و 4 رقم جدید وینبرگر، وگا، اوریون و جی اوایا) از نقاط مختلف کشور جمع آوری و روی پایه بذری میسوری پیوند شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی  (RCBD)با 3 تکرار در زمین اصلی کشت و ارزیابی گردیدند. ارقام مورد مطالعه از لحاظ صفات رویشی (قطر تنه، رشد رویشی سالانه، ارتفاع درختان، سطح گسترش تاج)، زایشی (زمان شروع، طول دوره و خاتمه گلدهی، تراکم تشکیل میوه، وضعیت باردهی و زمان رسیدن میوه) و خصوصیات کمی و کیفی میوه ارزیابی شدند. بررسی ها نشان داد که از لحاظ رشد رویشی سالانه، رقم وگا، قرمز پاییزه مشهد، گیوتا و سانکینگ نسبت به سایر ارقام برتری دارند و از لحاظ عملکرد رقم استارردگلد به ترتیب با 11.43 و 9524 کیلوگرم در واحد درخت و واحد سطح نسبت به سایر ارقام از خود برتری نشان داد. ارقام ایندیپندنس، استارک سانگلو، قرمز پاییزه مشهد، وینبرگر وگیوتا به ترتیب در رده های بعدی قرار گرفتند. رقم اوریون هم به ترتیب با 5.93 و 4942 کیلوگرم در واحد درخت و واحد سطح با رقم وگا کمترین عملکرد را داشتند. نتایج کلی این تحقیق نشان داد که به ترتیب ارقام استارردگلد، ایندیپندنس، استارک سانگلو و وینبرگر از لحاظ صفات رویشی، عملکرد و صفات کمی و کیفی میوه نسبت به سایر ارقام برتری داشته و جهت کشت، احداث باغات جدید، اصلاح و جایگزینی در باغات شلیل منطقه ارقام امیدبخش محسوب می شوند.

عدم تامین نیاز سرمایی مشکل عمده ای در تولید محصولات مناطق معتدله کشت شده در مناطقی با شرایط آب و هوائی گرم است. بنابراین تعیین نیاز سرمائی ارقام مختلف انگور امری ضروری به نظر می رسد. بنابراین هدف از این پژوهش تعیین میزان نیاز سرمائی ارقام انگور شامل: «کلاهداری»، «کشمشی قرمز»، «یاقوتی» و «کشمشی سفید» بود، که به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 12 تیمار دمایی سرمادهی (شاهد بدون سرمادهی، 50، 100، 200، 300، 400، 500، 600، 800، 700، 900 و 1000 ساعت) با 3 تکرار انجام گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که اثر تیمارهای سرمادهی و رقم بر صفات مورد مطالعه شامل درصد شکفتن جوانه ها، تعداد روز تا اولین جوانه شکفته شده، تعداد روز تا آخرین جوانه شکفته شده، فاصله زمانی شکوفایی کامل جوانه ها و نسبت وزن تر به خشک دارای اختلاف معنی داری است. با افزایش مدت سرمادهی از 200 تا 1000 ساعت در رقم «یاقوتی»، و از 300 تا 1000 ساعت در سه رقم دیگر اختلاف معنی داری در درصد شکفتن جوانه ها بدست نیامد. به هر حال حداقل زمان سرمادهی برای رسیدن به درصد قابل قبول شکفتن جوانه ها در رقم «یاقوتی» 100 ساعت و در سه رقم دیگر 200 ساعت بدست آمد. به طور کلی با افزایش مدت سرمادهی از 0 تا 1000 ساعت تعداد روز برای شکفتن کامل جوانه ها در ارقام «کلاهداری»، «کشمشی قرمز»، «یاقوتی» و «کشمشی سفید» سفید به ترتیب 19، 19، 22 و 15 روز کاهش یافت. همچنین بیشترین نسبت وزن تر به خشک قسمت رویشی قلمه ها در دامنه دمائی 200 تا 1000 ساعت سرمادهی بدست آمد.

گل مریم، یکی از مهمترین گل های شاخه بریده در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان بوده و دارای رتبه چهارم در میان گل های شاخه بریده و رتبه دوم بین گل های پیازی کشور است. فاصله کاشت و مقدار مصرف نیتروژن از عوامل مهم برای بهبود رشد و کیفیت گل مریم هستند. جهت بررسی اثر فاصله کاشت و نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی گل مریم، آزمایش مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی  (RCBD)با 3 تکرار انجام گردید. شش سطح نیتروژن به عنوان فاکتور اول (صفر، 50، 100، 150، 200 و 250 کیلوگرم در هکتار) با استفاده از نمک نیترات آمونیوم و چهار فاصله کاشت به عنوان فاکتور دوم (10´10، 15´15، 20´20 و 25´25 سانتی متر´سانتی متر) بود. نتایج نشان داد که فاصله کاشت (25´25 سانتی متر) اثر معنی داری بر ارتفاع ساقه گل دهنده، قطر ساقه، طول خوشه، قطر گلچه، طول عمر گلدانی گل و جذب عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم توسط گیاه داشت. مصرف 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، شاخص های رشد و عملکرد گل مریم مانند ارتفاع ساقه گل دهنده، طول خوشه، قطر ساقه و غلظت نیتروژن در گیاه را به طور معنی داری بهبود بخشید.

این تحقیق به منظور مطالعه عوامل موثر بر استقرار، رشد و پرآوری شاخساره ریزنمونه های گردوی ایرانی، ژنوتیپ  Z60انجام شد. آزمایش استقرار بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی، شامل بررسی اثر دو نوع محیط کشت  DKWو WPM و غلظت های مختلف هورمونBA ، (0، 0.5 و 1 میکرو مولار) انجام شد. ریزنمونه های تک گره از شاخه های جوان ژنوتیپ Z60 در اواخر اردیبهشت ماه تهیه شدند. مقایسه میانگین داده های مربوط به دو محیط کشت نشان داد که محیط DKW نسبت به WPM بهتر عمل کرده بود اما تاثیر دو محیط بر شاخص های رشد تفاوت معنی داری نداشت. همچنین بین دو غلظت 0.5 و 1 میکرو مولار BA تفاوت معنی داری مشاهده نشد، اما تفاوت این دو غلظت با محیط فاقد BA معنی دار بود. در آزمایش پرآوری، دو هورمون BA و کینیتین در سه غلظت 4.4، 6.6 و 8.8 میکرو مولار در محیط کشت DKW مورد بررسی قرار گرفت. داده های این آزمایش بصورت طرح کاملا تصادفی نامتعادل تجزیه شد. اثر تیمارهای مختلف هورمونی و غلظت آن ها بر شاخص های رشد ژنوتیپ Z60 نشان داد که هورمون BA در غلظت 8.8 میکرو مولار نسبت به سایر تیمارها موثرتر بود، هر چند که بین آنها و سایر تیمارها (8.8 میکرو مولار کینیتین و غلظت های 4.4 و 6.6 میکرو مولار هر دو سیتوکینین) در اغلب صفات مورد ارزیابی اختلاف معنی داری وجود نداشت.

به منظور بررسی اثر مالچ و دور آبیاری بر رشد رویشی زیتون رقم سویلانا آزمایشی در قالب طرح اسپلیت پلات در زمان و مکان با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار با دو عامل، مالچ (کرت اصلی) در 3 سطح: پلی اتیلن، کاه و کلش و بدون مالچ (شاهد) و دور آبیاری (کرت فرعی) در 3 سطح: 3 روز یکبار، 6 روز یکبار (شاهد) و 10 روز یکبار در ایستگاه تحقیقات زیتون دالاهو شهرستان سرپل ذهاب به انجام رسید. این تحقیق در پاییز 1384 با کشت نهال های زیتون رقم مذکور شروع شد و زمان اعمال تیمارهای مختلف از فروردین 1387 بعد از استقرار نهال های زیتون شروع و دو سال ادامه یافت. درختان کاشته شده در فاز رویشی (به علت عدم میوه دهی درختان زیتون) مورد مقایسه قرار گرفتند. اندازه گیری ها در مرحله فاز رویشی شامل ارتفاع نهال، قطر تنه و میزان رشد سالیانه (رشد فصل جاری) بود که در انتهای فصل رشد اندازه گیری و مقایسه گردیدند. سپس داده های آماری با استفاده از نرم افزار MSTAC مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، و مقایسه میانگین ها به روش دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که، مالچ باعث افزایش ارتفاع نهال، قطر تنه و رشد سال جاری نسبت به تیمار بدون مالچ گردید، از طرفی دور آبیاری 3 روزه نیز باعث افزایش ارتفاع نهال، قطر تنه و رشد سال جاری و تیمار آبی 10 روزه باعث کاهش مقدار ارتفاع نهال، قطر تنه و رشد سال جاری گردید. اثر متقابل مالچ و دور آبیاری نیز بر روی صفات اندازه گیری شده در تیمارهای مختلف در سطح 5 درصد معنی داری بوده به طوری که بیشترین مقدار ارتفاع نهال، قطر تنه و رشد سال جاری مربوط به تیمار مالچ کاه و کلش و دور آبیاری 3 روزه می باشد. تیمار دور آبیاری 6 روزه همراه با مالچ در مقایسه با تیمار دور آبیاری 3 روزه بدون مالچ تاثیر بیشتری بر روی این صفات داشت.

شناسایی و نامگذاری ارقام سیب بومی و حتی ارقام وارداتی مورد کشت در ایران برای دانشجویان، محققین و باغداران بخوبی روشن نیست و کلیدواژهایی در این موارد در دسترس نمی باشد. بنابراین در هر منطقه ای دارای نام محلی و گاهی مشابه می باشند. هدف از پژوهش حاضر تعیین خصوصیات ریخت شناسی و فیزیکوشیمیایی ارقام مهم بومی و خارجی سیب مورد کاشت در استان خراسان رضوی و ارائه کلیدواژه هایی جهت شناسایی آنها می باشد. ارقام بومی بیجندی اخلمد، عبدالمجیدی، گلشاهی پیش رس، کمپوتی، علیموری و همچنین ارقام خارجی پرایم رز، رد اسپار، فوجی، برابرن و اینگرید پیوند شده روی پایه رویشی MM.106 در محل باغ گلستان واقع در استان خراسان رضوی در سال های 1389 و 1390 مورد بررسی قرار گرفتند. 62 صفت کمی و کیفی مختلف مربوط به خصوصیات درخت، برگ، شکوفه و خصوصیات فیزیکوشیمیایی میوه در آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 10 تکرار ارزیابی شد. نتایج نشان داد که رقم پرایم رز دارای میوه هایی به فرم پخ، رد اسپار هرمی متمایل به کروی، بیجندی اخلمد کروی و سایر ارقام به فرم کروی پخ بود. مدل برچه ها در علیموری و پرایم رز کاملا باز و در سایر ارقام بسته بود. مقایسه میانگین ها حاکی از آنست که بیشترین تنوع بین ارقام در صفاتی مانند عمق گلگاه، سفتی میوه، ضخامت پوست میوه، طول و قطر میوه، طول بذر، پهنای برگ، اسید میوه، pH میوه وجود داشت. نتایج تجزیه همبستگی بین صفات بیانگر وجود همبستگی مثبت و معنی دار بین صفات طول دمبرگ با نسبت طول برگ به پهنا (r=0.74±0.07) و وزن میوه با طول میوه (r=0.96±0.03) در سطح احتمال 1 درصد بود.