پژوهشهای علوم و صنایع غذایی ایران
سال:1391 | دوره:8 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

تعیین خواص فیزیکی محصولات کشاورزی به عنوان مبنایی برای طراحی و ساخت ماشین ها و تجهیزات انتقال، درجه بندی، فرآوری و انبارداری محصولات کشاورزی و دستیابی به محصولی با کیفیت بالا همیشه مورد توجه بوده است. در این مطالعه تغییرات خواص فیزیکی میوه خرمالو در طول دوره انبارداری مورد بررسی قرار گرفت. طول، عرض، ضخامت، وزن، قطر میانگین هندسی، قطر میانگین حسابی، قطر معادل، ضریب کرویت، ضریب رعنایی، مساحت رویه، حجم و ضریب اصطکاک ایستایی خواص فیزیکی بودند که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند. افزایش مدت زمان نگهداری، موجب کاهش طول میوه خرمالو از 56.01 به 52.57 میلی متر، عرض از 54.19 به 50.01 میلی متر، ضخامت از 36.72 به 32.48، قطر میانگین هندسی از 48.07 به 44.06 میلی متر، قطر میانگین حسابی از 48.95 به 45.06 میلی متر، قطر معادل از 48.7 به 44.75 میلی متر، ضریب کرویت از 0.8590 به 0.8383، ضریب رعنایی از 0.6548 به 0.6211، مساحت رویه از 72.99 به 61.41 سانتی متر مربع و حجم از 59.18 به 45.79 سانتی متر مکعب شد. با وجود درصد کاهش وزن در روز های سوم، پنجم، هفتم، نهم و یازدهم با مقادیر4.16 ، 1.53، 1.78، 1.19 و 1.84، اختلاف معنی داری در سطح 5 درصد مشاهده نشد. همچنین ضریب اصطکاک ایستایی نیز در طول دوره انبارداری در تمام سطوح با اختلاف معنی داری افزایش یافت.

با توجه به اینکه بسیاری از مردم طعم کره را دوست داشته و بسیاری مواقع ترجیح می دهند از کره به عنوان چربی برای سرخ کردن مواد غذایی استفاده کنند در صورتی که این ماده مقاومت کافی در مقابل حرارت دهی را نداشته و نقطه دود پایین دارد و سریع تجزیه می شود. با در نظر گرفتن این مورد و همچنین نیاز به کار بیشتر بر روی فرمولاسیون هایی با مقاومت بالا در فرایندهای سرخ کردن در پی انجام این تحقیق برآمدیم. در این پژوهش فاکتورهای مورد آزمایش عبارت بودند از نوع مارگارین (اثر متقابل نوع روغن موجود در فاز روغنی (پالم سوپر اولئین - کنولا نیمه هیدروژنه - مخلوط پالم سوپر اولئین و کنولا نیمه هیدروژنه به نسبت 50-50 و کنولا مایع) و میزان رطوبت های مختلف (16 - 8 - 4 درصد) به عنوان فاکتور اول و مدت حرارت دهی به عنوان فاکتور دوم. بر روی هر مارگارینی 3 مرحله تست سرخ شدن صورت گرفت و پس از هر مرحله نمونه هایی برای اندازه گیری میزان اسیدیته، رنگ، ترکیبات قطبی از کل امولسیون جدا گردید. نتایج نشان داد که مارگارین با فاز روغنی پالم سوپر اولئین مقاومت اکسایشی بالاتری داشت. همچنین طول مدت حرارت دهی دارای اثر معنی داری بر روی متغیر ها بود، تمامی مارگارین های فرموله شده پس از حرارت دهی هنوز به حد غیرقابل استفاده یا دورریز نرسیده بودند.

ایزوترم جذب رطوبت و نمودار حالت سه نوع کشمش آفتابی، تیزابی و طلایی تهیه شد تا پایداری این محصولات ارزیابی و مقایسه گردد. ایزوترم ها در دماهای15oC ، 25، 35 با بکارگیری روش ایزوپیستیک تعیین و با مدل گب برازش گردید. دماهای گذار شیشه ای محصولات بوسیله گرماسنجی افتراقی (DSC) تعیین و با مدل گوردون تیلور برازش شد. داده های ایزوترم جذب مشخص کرد که در تمامی دماهای مورد بررسی، بیشترین مقدار جذب آب و مقدار رطوبت تک لایه درکشمش تیزابی و کمترین آنها در نمونه کشمش آفتابی وجود دارد. از روی نمودار حالت و رابطه بین دمای گذار شیشه ای، فعالیت آبی و رطوبت تعادلی، مقادیر فعالیت آبی بحرانی (CWA) و مقدار رطوبت بحرانی (CWC) هریک از محصولات تعیین شد. بر اساس نمودار حالت، CWC (بر اساس وزن خشک) کمتر از 0.03 و مقدار CWA کشمش ها کمتر از 0.05 برآورد گردید.

تورتیلای ذرت، نان مسطح تهیه شده از خمیر آرد ذرت (ماسا) است که این آرد با فرآیند پخت قلیایی تهیه می شود. در فرآیند پخت قلیایی، ذرت را در محلول آهکی حرارت داده سپس دانه های ذرت پخته شده در همان محلول نگه داشته می شوند (خیساندن). مرحله بعد شستن و آسیاب کردن دانه ها است تا آرد ماسای مرطوب حاصل شود که با خشک کردن در آون، آرد ماسای خشک به دست می آید. دمای پخت، زمان پخت، غلظت آهک و زمان خیساندن تاثیر معنی داری بر کیفیت آرد ماسا و محصول نهایی دارند. در این تحقیق تاثیر متقابل این چهار فاکتور به منظور تعیین بهترین شرایط تولید آرد ماسا مورد بررسی قرار گرفت. اثر دمای پخت 95oc)، 85،(75 ، زمان پخت (60، 30، 0 دقیقه)، غلظت آهک (%1، 0.5، 0) و زمان خیساندن (18، 14،10  ساعت) با اندازه گیری pH، پروتئین، خاکستر، رنگ و ظرفیت جذب آب با طرح مرکب مرکزی بررسی شد. آنالیز آماری بهترین تیمار در تولید آرد ماسا را فرآیندی با دمای پخت85oC ، زمان پخت 30 دقیقه، غلظت آهک %0.5 و زمان خیساندن 14 ساعت نشان داد.

رطب مضافتی از ارقام مرطوب و نیمه خشک به رنگ قرمز تیره متمایل به سیاه و دارای کیفیت مطلوب می باشد. از مشکلات اصلی این رقم، نگهداری آن است، زیرا مقدار رطوبت بالای آن باعث فساد آن در دمای محیط می شود و به همین علت باید در یخچال نگهداری شود. در این تحقیق اثر دما و سرعت جریان هوا بر خشک کردن خرمای مضافتی با استفاده از هوای گرم در سه سطح سرعت جریان هوا (1، 1.5 و 2 متر بر ثانیه) و پنج سطح دمایی (50، 60، 70، 80 و (90oC مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که همه نمونه ها در مرحله خشک شدن نزولی قرار دارند و مهمترین عامل در افزایش سرعت خشک کردن، دما است. دبی هوای خشک کننده تاثیری در افزایش سرعت خشک شدن نداشت. به طور کلی نتایج نشان داد که کاهش رطوبت خرمای مضافتی به روش خشک کردن مصنوعی (صنعتی) امکان پذیر است و می توان با کاهش رطوبت، نیاز به سردخانه را مرتفع ساخت.

دراین پژوهش از روش سطح پاسخ به منظور تعیین مقادیر بهینه آنزیم پکتیناز، بنتونیت و پلی وینیل پلی پرولیدون جهت شفاف سازی و پایداری آب کیوی استفاده گردید. نتایج نشان داد که جهت شفاف سازی آب کیوی مقدار بهینه آنزیم پکتیناز 5.83g/kg، بنتونیت 306.05g/Ton و پلی وینیل پلی پرولیدون 70g/100 lit می باشد. با افزودن این مواد، میزان کدورت کاهش و شفافیت افزایش یافت. در نهایت از مقدار مواد فنولی نیز کاسته شد. افزایش غلظت بنتونیت و پلی وینیل پلی پرولیدون باعث کاهش میزان ویسکوزیته آب کیوی گردید. افزایش غلظت آنزیم از2-5g/kg  نیز باعث کاهش چشمگیر در ویسکوزیته آب کیوی شد. ضریب تبیین (R2) برای ویسکوزیته ،کدورت، شفافیت و میزان کل ترکیبات فنولی بیش از 0.90 بود که حاکی از مناسب بودن مدل مورد استفاده جهت برازش داده می باشد. ویسکوزیته، کدورت و شفافیت به غلظت آنزیم و بنتونیت بودند وابسته بودند. اثر پلی وینیل پلی پرولیدون بر مقدار کل ترکیبات فنولی نیز معنی دار بود.

چای سبز از برگهای گیاه کاملیا سیننزیس تهیه می شود. کاتچین های چای سبز به عنوان یک آنتی اکسیدان طبیعی شناخته می شوند و دارای اثرات مفیدی در بدن می باشند. یکی از مراحل مهم در استخراج کاتچین ها و تهیه نوشیدنی چای سبز مرحله دم آوری آن است. هدف از انجام این مطالعه مشخص کردن اثر دمای دم آوری 80oc) و 70، 60) و زمان دم آوری (15 و 10، 5 دقیقه) همچنین تاثیر فصل برداشت برگ سبز بر میزان کل ترکیبات فنولیک چای سبز تهیه شده در مرکز تحقیقات چای لاهیجان می باشد. نتایج حاصل از اندازه گیری مقدار کل پلی فنول به روش فولین سیو کالتو فنول بر روی چای سبز دم آوری شده نشان داد که نمونه حاصل از برداشت در فصل تابستان و بهار نسبت به نمونه حاصل از برداشت در فصل پاییز ترکیبات پلی فنول بیشتری را دارا هستند همچنین عصاره چای سبز دم آوری شده در زمان 15 دقیقه دارای بیشترین مقدار پلی فنول می باشد و اثر دمای دم آوری در میزان کل پلی فنول معنی دار نبود.

هدف از این پژوهش بررسی اثر حذف مرحله پیش سرخ کردن با بکارگیری متیل سلولز و جایگزینی بخشی از آرد گندم با آرد ذرت (5 و 10%) بر ویژگی های کیفی ناگت میگوی سرخ شده به روش عمیق و مقایسه نتایج با نتایج حاصل از ناگت های تهیه شده به روش معمول می باشد. تمامی خمیر ابه ها رفتار رقیق شوندگی با برش را نشان دادند (n≤0.624) و به خوبی با استفاده از مدل قانون توان برازش شدند (R2≥0.979). افزودن MC باعث افزایش چشم گیر ضریب قوام خمیرابه شد. بالاترین میزان جذب پوشش (57.68 درصد) و کمترین میزان جذب روغن در نمونه های پوشیده شده با خمیرابه حاوی 5% آرد ذرت و متیل سلولز مشاهده شد. نتایج نشان داد که حذف مرحله پیش سرخ کردن روشی موثر در کاهش میزان روغن (به طور متوسط 46%) در محصول نهایی می باشد.

ویژگی آب دوستی بالا، یکی از مهمترین مشکلات پلاستیک های بسته بندی بر پایه بیوپلیمرهاست و ترکیب آن ها با پلیمرهای سنتزی سازگار با آن ها و استفاده از نانوذراتی مانند نانورس به عنوان پرکننده، روشهای بهبود دهنده ای هستند که در سال های اخیر مورد توجه گسترده ای قرار گرفته اند. یکی از ارزان ترین بیوپلیمرها که کاربرد گسترده ای در صنعت دارد، کربوکسی متیل سلولز (CMC) است و پلیمر سنتزی پلی وینیل الکل (PVA) به علت داشتن ماهیت قطبی، سازگاری خوبی با بیوپلیمرها نشان می دهد. در این پژوهش فیلم نانوکامپوزیت کربوکسی متیل سلولز (CMC)- پلی وینیل الکل (PVA) حاوی مقادیر 3 تا 10 درصد نانورس مونت موریلونیت (MMT) با استفاده از روش قالب گیری تولید شدند. بررسی ساختار فیلم های نانوکامپوزیت با استفاده از آزمون پراش اشعه (XRD) X حاکی از ساختار لایه لایه فیلم ها در تمام غلظت های نانورس بود. نانوکامپوزیت های حاوی 10% نانورس، 29.06 درصد کاهش در نفوذپذیری نسبت به بخار آب را نسبت به فیلم آلیاژی نشان دادند. کمترین ویژگی آب دوستی سطحی در فیلم های حاوی 10 درصد نانوذره با زاویه تماس اولیه برابر با 65.1 درجه مشاهده شد. نتایج کالریمتری روبشی افتراقی (DSC) نیز افزایش Tg فیلم حاوی 3 درصد نانورس را در مقایسه با فیلم فاقد MMT نشان داد و در مقادیر بیشتر نانوذره (5، 7 و 10 درصد) پدیده انتقال شیشه ای در فیلم ها مشاهده نشد.

در این پژوهش اثر صمغ عربی و صمغ گوار بر میزان زنده مانی دو نوع باکتری پروبیوتیک- لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس و بیفیدوباکتریوم لاکتیس در ماست منجمد طی 60 روز در دمای 18- درجه مورد مطالعه قرارگرفت. نتایج حاصل از ارزیابی ماندگاری باکتریها در ماست منجمد نشان داد اگرچه طی دوره نگهداری، میزان کاهش در تعداد پروبیوتیک ها معنی دار بود اما این فرآورده تا پایان دوره نگهداری، بخوبی توانست تعداد 107 سلول پروبیوتیک در هر گرم را حفظ کند. بررسی میزان افت باکتریها حاکی از آن بود که لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس در نمونه شاهد بیشترین میزان افت را داشت (P<0.05). کمترین میزان کاهش لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، در نمونه حاوی 0.2 درصد گوار و 0.1 درصد عربی دیده شد که اختلاف معنی داری با هم نداشتند. در مورد افت بیفیدوباکتریوم لاکتیس نیز مشخص شد که بیشترین میزان در نمونه حاوی 0.3 درصد گوار و کمترین آن در نمونه 0.1 درصدگوار و 0.1 درصد عربی دیده شد که اختلاف معنی داری با هم نداشتند.