پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه
سال:1388 | دوره:- | شماره:2 |تعداد مقالات:8

مساله هویت ملی و دینی جوانان با توجه به درصد بالای جمعیت و نقش سازنده آنان در سرنوشت آینده کشور، اهمیتی دو چندان دارد. خانواده به جهت الگوگیری جوانان از والدین می تواند از عوامل موثر در این زمینه باشد. هدف از این مقاله بررسی میزان هویت دینی و ملی جامعه مورد مطالعه و رابطه آن با پایبندی و عملکرد آموزشی والدین و همچنین روابط  صمیمی آنان می باشد.این تحقیق با دیدگاه کنش متقابل نمادین انجام شده است و با روش پیمایش و بهره گیری از تکنیک پرسشنامه هویت ملی و دینی، 390 نفر از جوانان 25-18 ساله شهر تهران بررسی شدند و هویت مطرح شده با ویژگی های فردی و خانوادگی آنان در ارتباط قرار داده شد که نتایج آن به شرح زیر است:در خانواده هایی که والدین پایبندی بالایی نسبت به مولفه های ملی و دینی دارند جوانان آن ها نیز از هویت ملی و دینی قوی تری برخوردار هستند. عملکرد والدین در زمینه آموزش جوانان در دو بعد ملی و دینی با هویت ملی و دینی جوانان، رابطه مستقیم و مثبت دارد. میان منطقه محل سکونت و هویت ملی و دینی جوانان رابطه ای منفی و معکوس وجود دارد. با افزایش سن هویت دینی کاهش می یابد و بین تحصیلات و هویت دینی و ملی رابطه منفی و معکوس وجود دارد.

تعامل نیروهای ساختاری و ارزشی در جامعه جدید ایران، شرایطی تازه برای تجربه گذار به بزرگسالی و ارتباط نسل ها ایجاد کرده است. عاملیت ارتقا یافته و فردی شدن، از جمله زمینه های اصلی هستند که برآیند آن، غیراستاندارد شدن و غیرخطی شدن گذار بوده است.مقاله حاضر بر اساس مطالعات تجربی نویسنده بر فرهنگ و خرده فرهنگ های جوانان ایرانی و نیز اتکا به داده های به دست آمده از پیمایش های اخیر ملی، الزامات تحول در تجربه گذار را بر روابط قدرت جوانان با خانواده های خویش، میل افزایش یافته آنها به کسب استقلال، دموکراتیزه شدن مناسبات خانوادگی و اجتماعی شدن دو طرفه، بررسی می کند. استدلال اصلی این مقاله آن است که تجربه تعاملات نسلی جوانان در خانواده و نیز اجتماع بزرگ تر، بیش تر از آنکه بیانگر گسست و به اصطلاح انقطاع نسلی باشد، بیانگر تداوم و پیوستگی است که نیروهای جهت دهنده آن اگرچه به طور فزاینده از شرایط تحول یافته فرهنگی و ارزشی جامعه تاثیر می پذیرد، همچنان وابسته به نیروهای ساختی چون طبقه، جنسیت و مکان زندگی می باشد.

این مقاله به بررسی موضوع احساس تعلق به هویت ملی و هویت قومی در کردستان ایران با تاکید بر جوانان پیرانشهر می پردازد. شهرستان پیرانشهر در آذربایجان غربی به لحاظ مطالبات هویتی در چند سال اخیر بسیار مطرح بوده است. نزدیکی این منطقه به عراق نیز موقعیت این شهرستان را حساس تر و پیچیده تر می کند. این تحقیق بر وضعیت معیشتی جوانان این منطقه و بخصوص وجود روابط قانونی و غیر قانونی مبادله کالا با کردستان عراق تاکید داشته است، گویای آن است که جوانان پیرانشهر به واسطه همین روابط، شرایط جهانی شدن، رواج گسترده رسانه های قومی مثل ماهواره و مطالبه مشارکت فعال سیاسی در سال های اخیر هویت های جماعت گرایانه قومی خود را تقویت کرده اند. مهم ترین عناصر این هویت عبارتند از: زبان، لباس، وفاداری سرزمینی و ملی گرایی قومی، پای بندی به آداب و رسوم و فرهنگ قومی و از همه مهمتر باور داشتن به هویت قومی خود. کردها به لحاظ هویت فرهنگی، خود را با سایر اقوام ایرانی مشترک می دانند؛ هر چند میان هویت ایرانی و حوزه سیاسی فاصله گذاری مشخصی انجام می دهند.

یکی از معضلات فعلی جامعه جوان ایران، مساله اشتغال است. بالا بودن نرخ بیکاری در کشور که تابعی از دو عامل رشد فزاینده جمعیت و کمبود فرصت های شغلی است. گرچه برخی از عوامل بیکاری، ریشه در وضعیت اقتصادی جامعه دارد ولی عوامل مهم تر را باید در فرهنگ جامعه جست جو کرد. در برخی استان ها- مثل یزد- با وجود وضعیت طبیعی و اقلیمی ناسازگار و نبود شرایط مناسب، مشکلی به نام بیکاری وجود ندارد و به عکس، کرمانشاه با دارا بودن اقلیم های گوناگون، و شرایط طبیعی مساعد در رده استان های با بیشترین مشکل بیکاری است. این مقاله بر آن است تا نگرش جوانان 26-18 ساله شهر کرمانشاه نسبت به کار و عوامل اجتماعی موثر بر آن را مورد بررسی قرار دهد. جامعه آماری این تحقیق را جوانان 26-18 ساله ساکن شهر کرمانشاه تشکیل می دهد. روش پژوهش پیمایش با استفاده از تکنیک پرسشنامه بوده است و آزمون فرضیات پژوهش نشان می دهد که عوامل اجتماعی با نگرش به کار مرتبط است؛ به گونه ای که میزان «رضایت از خانواده» و «رضایت از زندگی» و نیز «نگرش به مردم و آینده شهر» با نوع «نگرش به کار» رابطه دارد.یافته های پژوهش موید این نکته است که بحران ارزش ها موجب می شود فرآیند جامعه پذیری بدرستی انجام نشود و جوانان به عنوان ماحصل این فرآیند قادر به درونی کردن نگرش مثبت به کار نباشند.

در چند دهه اخیر بویژه از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، دموکراسی جایگاهی برجسته در میان دیگر شیوه های حکومت در جهان یافته و از همین رو مطالعه فرایند گذار از رژیم های اقتدارگرا به نظام های سیاسی مردم سالار، به یکی از مباحث مهم جامعه شناسی سیاسی معاصر تبدیل شده است. جهانی شدن ارزش های دموکراتیک از یک طرف و تجارب ناشی از تحولات سیاسی- اجتماعی بسیاری از کشورها برای استقرار یا تحکیم دموکراسی از طرف دیگر ادبیات علمی گسترده و مناسبی برای تبیین علمی گذار جوامع به دموکراسی تولید کرده است. همچنین در سال های اخیر نقش جنبش های اجتماعی در سپهر سیاسی- اجتماعی جوامع افزایش و دامنه فعالیت این جنبش ها از سطوح ملی به بین المللی گسترش یافته است. با عنایت به این دو موضوع، این مقاله به دنبال ارایه الگویی نظری در تبیین نقش جنبش های اجتماعی بویژه جنبش جوانان در گذار به دموکراسی در جوامع مختلف بویژه جوامع در حال توسعه می باشد. این الگو با تکیه بر فاز جدید ادبیات علمی گذار و با بهره گیری از نظریات اندیشمندانی چون کلاوس اوفه، هابرس، لاکلائو و موفه به طور همزمان بر عوامل داخلی و بین المللی و عوامل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تاکید کرده، از این رهگذر نقش جنبش های اجتماعی را در این فرایند برجسته می نماید.

مقاله حاضر بخشی از تحقیقی است که در نوروز سال 1385 بر مسافران ایرانی که از مبدا شیراز به قصد تفریح به مقصد دبی مسافرت می کردند انجام گردید. در این تحقیق حدود 300 نفر از مسافران به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب و دیدگاه های آنان با پرسشنامه استاندارد بررسی شد، سپس با استفاده از تکنیک تحلیل عامل، انگیزه های پاسخگویان استخراج گردید و این انگیزه ها با متغیر سن پاسخ گویان و با استفاده از آزمون T سنجیده شد. در نتایجی که از تحلیل داده های به دست آمده حاصل گردید، می توان چنین دریافت که در اغلب عوامل و انگیزه های مورد بررسی، جز در یک عامل، تفاوتی معنی دار میان گروه های سنی متفاوت وجود ندارد.

مهاجرت روستا- شهری پدیده ای است که در فرآیند صنعتی شدن کشورها ظاهر شده است و بسیاری از تحولات اجتماعی- فضایی جوامع ناشی از این پدیده می باشد. در ایران همراه با صنعتی شدن شهرها جذب جوانان جویای کار مازاد در بخش کشاورزی از روستا به شهر به نفع فعالیت های صنعتی و خدماتی آغاز شد. در این مقاله سعی شده است به دنبال این مساله باشد که مهاجرت جوانان از روستا چه پیامدها و آثاری بر مهاجران و جوامع مهاجرپذیر و مهاجرفرست داشته است؛ بنابراین ابتدا با توجه به دیدگاه های موجود در خصوص مهاجرت به طور مختصر به انگیزه های مهاجرت های روستا- شهری پرداخته شده است و سپس با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و به صورت پیمایشی پیامدهای مهاجرت جوانان در سه حوزه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بررسی شده است.نتایج تحقیق دو نوع پیامد مثبت چون بهبود وضعیت اقتصادی، افزایش آگاهی جوانان، آموزش بهتر، روابط اجتماعی و گذران اوقات فراغت جوانان و منفی قطع ارتباط جوان با خانواده خود در روستا و مسایل مرتبط با آن به بر هم خوردن نسبت جنسی در روستاها و شهرها و آثار دیگری چون بزهکاری و آسیب های اجتماعی در هر یک از حوزه ها را نشان می دهد.