رشد فناوری
سال:1390 | دوره:7 | شماره:27 |تعداد مقالات:8

هدف از مطالعه حاضر تعیین و اولویت بندی عوامل موثر بر مدیریت دانش در یک پارک علم و فناوری به عنوان اولین قدم در پیاده سازی فرآیند مدیریت دانش در پارک های علم و فناوری است. در یک پارک علم و فناوری هدف اصلی، افزایش ثروت در جامعه از طریق توسعه نوآوری مبتنی بر دانش و رقابت سازنده میان موسسات دانش محور می باشد. بنابراین فرآیند مدیریت و توسعه دانش به عنوان ابزاری مهم در خلق، توسعه و به اشتراک گذاری دانش و پیوند دادن دانش و فناوری، به عنوان یکی از مهمترین فرآیندهای مورد توجه، ارزیابی و پایش در پارک ها در نظر گرفته می شود. در این راستا 31 عامل فرعی در قالب هفت عامل اصلی نیروی انسانی، راهبرد، مدیریت، ارزیابی، فرهنگ سازمانی، فرایندها، فناوری اطلاعات که همان عوامل موثر بر موفقیت مدیریت دانش در یک پارک علم و فناوری می باشند، بر اساس مطالعات مرتبط شناسایی شده است و به کمک فرایند تحلیل سلسله مراتبی و با استفاده از نظرات خبرگان و متخصصین وزن دهی شده است. بر این اساس اولویت عوامل اصلی موثر بر موفقیت مدیریت دانش به صورت: نیروی انسانی، راهبرد، مدیریت، فرهنگ سازمانی، فرایندها، ارزیابی و فناوری اطلاعات تعیین شده است. با توجه به تعداد زیاد عوامل فرعی موثر، از بین عوامل فرعی موثر بر هر عامل اصلی 2 عامل فرعی با بالاترین اولویت تاثیر بر مدیریت دانش انتخاب شده است. در نهایت مدل مذکور برای ارزیابی 9 مرکز رشد فناوری وابسته به پارک علم و فناوری یزد مورد استفاده قرار گرفته شده است.

روند روزافزون رقابت، ارتقای فنی و تکنیکی اقتصاد را به امری اجتناب ناپذیر تبدیل نموده و بهبود کیفیت و کاهش هزینه را به عنوان شرط بقا در بازار معرفی نموده است. آنچه موجب این وضعیت می گردد و آن را سهولت می بخشد تحولات فنی، بالا بردن کارایی و بهره وری است. از سویی در نظریه های مربوط به رشد اقتصادی، فناوری جایگاه ویژه ای دارد و به سطوح مختلفی با ویژگی ها و تاثیرات متفاوتی تقسیم می شود. یکی از این تاثیرات تفاوت کارایی در بین سطوح مختلف فناوری است که این مقاله در نظر دارد تا کارایی صنایع با فناوری متفاوت را مورد مقایسه قرار دهد. بدین منظور از داده های مربوط به بنگاه های صنعتی با 10 نفر نیروی کار و بیشتر در ایران که توسط سرشماری مرکز آمار ایران جمع آوری گردیده است، استفاده می شود. در این مطالعه کارایی صنایع با فناوری مختلف (صنایع با فناوری برتر، متوسط و پایین) با استفاده از روش ناپارامتریک «تحلیل پوششی داده ها» مورد سنجش قرار گرفته است. از آنجا که صنایع با فناوری های مختلف از توابع تولید متفاوتی برخوردارند، به منظور تخمین توابع تولید این صنایع با استفاده از روش اقتصادسنجی پانل دیتا، توابع تولید برآورد می گردند. نتایج نشان می دهد که کارایی مدیریتی در صنایع با فناوری ساده نسبت به سایر صنایع در سطح نازل تری قرار دارد و سطح کارایی فنی در صنایع با فناوری برتر در مقایسه با سایر سطوح فناوری، پایین تر است. این در حالی است که صنایع با سطح فناوری متوسط بر اساس کارایی فنی، فناورانه، مدیریتی و همچنین صرفه های ناشی از مقیاس از سطح مناسبی برخوردار است.

امروزه تحقیق و توسعه و فعالیت های مرتبط با دستیابی به فناوری های جدید در سراسر دنیا یک فعالیت عمده صنعتی شده است. علی رغم اینکه تحقیق و توسعه صنعتی در کشورهای توسعه یافته در سی سال گذشته، فعالیتی بوده که اهمیت آن پیوسته رو به افزایش بوده است، در عین حال کشورهای در حال توسعه به تازگی به اهمیت آن پی برده اند. فناوری محصولی است که در کارخانه تحقیق و توسعه به وجود می آید و واحدهای تحقیق و توسعه، رکن زیربنای فناوری دانسته شده و بزرگترین منبع یگانه نوآوری، تحقیق و توسعه است. برای دستیابی به فناوری روشهای گوناگونی وجود دارد و یکی از مهمترین روشهای دسترسی به فناوری مخصوصا در بین کشورهای در حال توسعه، مهندسی معکوس است که روشی آگاهانه از روی فناوری موجود می باشد. در این مقاله ضمن بررسی و مرور پیشینه تحقیق و توسعه و مهندسی معکوس، مدل نرم افزاری شبیه سازی شده جهت دستیابی به موثرترین پارامترها و عوامل موثر تحقیق و توسعه و روابط آنها و ارائه راهبردهای بهینه در واحد تحقیق و توسعه و دستیابی به فناوری های نوین مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین جامعه مورد مطالعه در واحد تحقیق و توسعه کارخانه شیمیایی مهد تابان (تاژ) که یکی از کارخانجات صنعتی مهم در ایران است، می باشد. برخی از عوامل موثر کلیدی مورد بررسی در واحد تحقیق و توسعه کارخانه تاژ عبارتند از: تعداد پروژه های انجام شده در واحدR&D ، ورودی های سیستم اعم از (مواد اولیه و نیاز جدید)، نیروی انسانی متخصص و ماهر، مدیریت متبحر واحد تحقیق و توسعه، برنامه ریزی و کنترل پروژه واحد تحقیق و توسعه.

انتقال فناوری، مقوله ای چندبعدی است که هم از نظر علمی و هم از ابعاد فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، سالهاست نه فقط کشورهای در حال توسعه، بلکه بسیاری از مجامع پژوهشی غرب و سازمانهای بین المللی را به خود مشغول داشته است. برای کاستن از فاصله فناورانه میان کشورهای پیشرفته و کمتر توسعه یافته، انتقال فناوری یک امر انکارناپذیر است. انتقال فناوری با روشهای متفاوت و وسایل مختلف امکان پذیر است که با توجه به موقعیت انتقال دهنده و انتقال گیرنده فناوری مشخص می شود. وارد کردن محصولات دارای فناوری پیشرفته، به کارگیری فناوری خارجی و به کارگیری نیروی کار بین المللی روش هایی برای انتقال فناوری بین المللی است. اما در کنار این روش ها، سرمایه گذاری مستقیم خارجی که عمدتا به وسیله شرکت های فراملی (یا چندملیتی) انجام می شود، روش اصلی دسترسی به فناوری های پیشرفته به وسیله کشورهای در حال توسعه است. سرمایه گذاری خارجی معمولا دربر گیرنده سه عنصر سرمایه، فناوری و مدیریت است که هر سه برای پیشرفت کشورهای در حال توسعه مورد نیاز است. در این مقاله پس از بررسی ادبیات انتقال فناوری و FDI، و شناسایی مشکلات پیش روی صنعت پلاستیک در ایران، 40 متغیر اثرگذار بر انتقال فناوری از طریق FDI شناسایی گشت. پس از توزیع پرسشنامه ای حاوی متغیرهای مذکور، میان 3 طیف درگیر در سرمایه گذاری مستقیم خارجی، یعنی فعالان حوزه پلاستیک، کارشناسان سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران و متخصصان انتقال فناوری، و انجام تکنیک آماری تحلیل عاملی اکتشافی، 13 عامل عمده اثرگذار شناسایی شد.

موفقیت در پروژه های توسعه محصول جدید، چالشی مهم برای مدیران گذشته و امروزی است. در واقع پیدایی پاسخی برای این سوال که چرا هنوز نرخ شکست در این پروژه ها بالاست، ذهن محققان را به خود مشغول کرده است. شکست این پروژه ها در شرکت های کوچک و متوسط، مساله حادتری در مقام قیاس با شرکت های بزرگ دارد. به گونه ای که برخی از این شکست ها عملا امکان حیات شرکت های مزبور را سلب می کند. لذا در این تحقیق بررسی چالش های توسعه محصول به طور خاص در مورد این شرکت ها انجام شده است. برای این منظور با استفاده از تحقیقی پیمایشی نظریات مدیران و کارشناسان ارشد بنگاه های کوچک و متوسط صنایع منتخب غذایی استان فارس مورد دقت قرار گرفته و با عنایت به آن راهکارها و پیشنهادات کاربردی مطرح شده اند. در تحقیق حاضر پس از بازنگری ادبیات تحقیق، چالش های موثر شناسایی و با توجه به نظریات دریافتی از مدیران، معنی داری نتایج تحقیقات به همراه میزان اهمیت آنها در بنگاه های مورد مطالعه مشخص شده است. نتایج حکایت از آن دارد که از دیدگاه مدیران این واحدها در ارتباط با چالش های موثر بر توسعه محصول جدید بین وضعیت موجود و وضعیت ایده آل شکاف معنی دار وجود دارد. ضمن اینکه چالش هایی چون تخمین نادرست بازار ، عدم توجه کافی به تحقیق و توسعه، عدم وجود کانال های توزیع مناسب، عدم وجود تبلیغات مناسب پیرامون محصول جدید ارایه شده به عنوان چالش های مساله ساز مطرح شده اند.

در این مقاله به بررسی جایگاه شرکت های زایشی دانشگاهی در توسعه کارآفرینی در دانشگاه ها خواهیم پرداخت. روند رو به افزایش توجه به کارآفرینی در ایران و نقش پررنگ شرکت های زایشی در انتقال دانش و فناوری، اهمیت روزافزون شرکت های زایشی را نمودار می کند. توجه به تشکیل و رشد شرکت های زایشی در آینده توسعه صنعتی و افزایش درآمدزایی دانشگاه ها در ایران موضوع مهمی است. این مقاله یک مطالعه کیفی است که با مطالعه اسناد، بانک های اطلاعاتی و مقالات کارآفرینی و انتقال فناوری و مقالات شرکت های زایشی شکل گرفته است و بر اساس یافته های حاصل از مصاحبه عمیق با خبرگان دانشگاهی و موسسان شرکت های زایشی داخلی انسجام یافته است. بر اساس اطلاعات جمع آوری شده شکل گیری مناسب هسته های کارآفرینی در دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی پایه های موفقیت شرکت های زایشی را تحکیم خواهد کرد. کارآفرینان موسس این شرکت ها با تشکیل شرایط سازمانی مناسب در شرکت باعث رشد مناسب و افزایش میزان درآمد و استخدام در شرکت های زایشی خواهند بود که این خود باعث افزایش توجه به کارآفرینی در دانشگاه ها خواهد شد. این مقاله به بررسی تحولات عظیمی که در نظام های دانشگاهی برای توسعه فرهنگ و آموزش کارآفرینی در دانشگاه ها و فعالیت های آموزشی و پژوهش انجام شده است خواهد پرداخت و تبیین می کند که توجه به تعامل با صنعت از راه شرکت های زایشی بسیار حیاتی است. در نهایت این تعامل و کنش متقابل محیط های دانشگاهی و پژوهشی کشور با بنگاه های اقتصادی و سازمان های صنعتی، چنانچه سازمان یافته و با مکانیزم های اثربخش همچون ایجاد شرکت های زایشی همراه باشد، حاصلی جز اشتغال زایی و بهره وری بیشتر از منابع به دنبال نخواهد داشت.

یکی از شاخص های تعیین میزان موفقیت پارک های علم و فناوری، سنجش وضعیت عملکرد شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک هاست. بهترین شیوه برای تحقق این موضوع، بالا بردن مهارت های مورد نیاز در مدیران پارک های فناوری به کمک پیاده سازی سیستم های ارزیابی عملکرد واقع بینانه و عملیاتی در این حوزه است. در حال حاضر ماموریت پارک فناوری از دید مدیریت اجرایی، در ایجاد زنجیره یکپارچه از تحقیق تا تولید تجلی می یابد. حذف فاصله بین تبدیل ایده های علمی و تحقیقاتی به محصولات و خدمات، هدایت شرکت های دانش بنیان مستقر، تامین نیازهای واقعی و ارایه خدمات با ارزش افزوده بالا تا مرحله تجاری سازی، ماموریتی است که پارک فناوری حول آن فعالیت دارد. از مهمترین ساز و کارهای اجرایی برای توسعه علم و فناوری که در کشور ما کمتر مورد توجه واقع شده است، وجود مدل و الگویی برای تحلیل نقش و وضعیت مولفه های تاثیرگذار از طریق فرایند اجرای ارزیابی است. بر این اساس کسب آمار و اطلاعاتی از سطح فناوری، ارتباط عناصر تشکیل دهنده نظام علم و فناوری، وضعیت دارایی های فکری، شیوه های همکاری میان مراکز آموزش عالی و مراکز پژوهشی با صنایع و سازمان ها، تنوع منابع مالی و میزان درآمدها، سرمایه های جذب شده، دامنه شمول خدمات یا محصولات، تعداد مشتریان و بسیاری عوامل دیگر که در یک شرکت دانش بنیان از جمله معیارهای کلیدی محسوب می شوند، در فرایند ارزیابی مورد سنجش قرار می گیرد. در این مقاله تلاش می شود، بهترین الگوی ارزیابی و مدل سنجش کارایی و عملکرد شرکت های دانش بنیان که بیشتر بر بعد دانش ضمنی به دست آمده است، در قالب انتقال تجارب چند ساله شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان و با هدف بومی سازی فرایندهای اجرایی منطبق با ساختارهای فرهنگی و اجتماعی کشور، مورد کنکاش و بررسی قرار گیرد.

یکی از عوامل اساسی در عدم موفقیت بکارگیری فناورانه برای کسب مزیت رقابتی در بنگاه های کشورهای در حال توسعه، عدم آگاهی و شناخت سطح قابلیت های فناورانه بنگاه و استفاده از آنها در جهت مزیت های نسبی می باشد. ارزیابی نیازهای فناورانه ابزاری است که به منظور تعیین قابلیت های مورد نیاز برای اجرای الویت های فناورانه بکار می رود. ارزیابی نیازهای فناورانه نه تنها حوزه های ضعیف و مشکل ساز بنگاه را شناسایی می کند، بلکه به مزیت های نسبی بنگاه نیز توجه داشته و آنها را مشخص می سازد. در این مقاله سعی داریم با استفاده از مدل ارزیابی نیازهای فناورانه، سطح توانمندی های فناورانه شرکت سازه های فلزی یاسان را مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم. این مدل از نه بعد سطح توانمندی بنگاه را مورد ارزیابی قرار داده و در هر یک وضعیت بنگاه را مشخص می نماید و پیشنهاداتی در جهت کاهش شکاف موجود ارائه می نماید. بر این اساس پیشنهاد می شود، شرکت با استفاده از تیمی راهبردی در زمینه بکارگیری و استفاده از پیوندهای خارجی در زمینه پیشرفت و ارتباطات فناورانه همکاری و داد و ستد داشته باشد و نهایتا از آنجایی که این شرکت در سطح شرکت های راهبردی می باشد و بایستی آرام آرام به سمت شرکت های خلاق پیشروی نماید، بایستی در زمینه نوآوری و خلاقیت سرمایه گذاری (بودجه و نیروی انسانی) بیشتری انجام دهد تا با ارایه محصولات نوآورانه سطح آن به سطح بالاتری برسد.