گیاه و زیست بوم
سال:1391 | دوره:8 | شماره:31 |تعداد مقالات:9

استقرار پوشش گیاهی در طی زمان و مکان، برآیندی از تقابلات میان پوشش گیاهی با عوامل محیطی است. گونه علف گندمی کرکدار یکی از گیاهان مرتعی با ارزش در مراتع فریدن اصفهان می باشد که متاسفانه به دلیل بهره برداری بی رویه در معرض تخریب و نابودی قرار گرفته است. در این تحقیق روابط بین گونه علف گندمی کرکدار (Agropyron trichophorum) در بخشی از مراتع منطقه فریدن اصفهان با عوامل محیطی بررسی گردید و مهم ترین خصوصیات رویشگاهی آن تعیین شد. این تحقیق در 9 مکان مرتعی با شرایط اکولو‍ژیک متفاوت (با وضعیت خوب تا ضعیف) انجام گرفت و شاخص پوشش تاجی و مهم ترین عامل های زیستی رویشگاه های گونه مورد نظر تعیین گردید. برای تعیین عوامل اقلیمی و فیزیوگرافی از سامانه های اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شد. سپس برای بررسی روابط بین پوشش تاجی گونه مورد نظر و عوامل زیستی از فن رج بندی و آنالیز تطبیقی متعارف (CCA) استفاده شد. نتایج بدست آمده از این بررسی نشان داد که به ترتیب عوامل عمق خاک، ازت، رس، شن، اسیدیته، میزان آهک، شیب و حداقل مطلق درجه حرارت از مهم ترین عوامل موثر بر رشد و استقرار گونه علف گندمی کرکدار می باشند.

این مطالعه به منظور بررسی رابطه تنوع زیستی و غنای پوشش گیاهی زیر اشکوب و خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک و توپوگرافی در رویشگاه سفید مازوی جنگل های اسالم در استان گیلان انجام شد. ابتدا پارسل های 4، 7، 9 و 10 که نسبت به سایر پارسل های سری 8 لومیر که درختان سفید مازوی بیش تری داشتند، به عنوان پارسل های مورد نظر انتخاب شدند. به علت محدود بودن درختان سفید مازو در این پارسل ها، داده های صحرایی به کمک 30 قطعه نمونه به ابعاد 50×50 متر بطور انتخابی برداشت شد. برای برداشت پوشش علفی از روش پلات های حلزونی ویتاکر و سطح حداقل استفاده شد و مساحت آن 64 متر مربع به دست آمد. در داخل این قطعه نمونه، درصد پوشش هر گونه علفی با استفاده از معیار دومین مشخص شد. در هر قطعه نمونه عوامل توپوگرافی ثبت و نمونه خاک از عمق حدود 0 تا 20 سانتی متری برداشت شد. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که شاخص تنوع شانون - وینر و سیمپسون با درصد سنگریزه، وزن مخصوص ظاهری، ارتفاع از سطح دریا و شیب همبستگی منفی و با ماده آلی، کربن آلی و ازت کل همبستگی مثبت دارند. غنای مارگالف با سنگریزه، وزن مخصوص ظاهری، ارتفاع از سطح دریا و شیب همبستگی منفی داشتند. شاخص غنای منهینیک نیز با سنگریزه، وزن مخصوص ظاهری همبستگی منفی نشان داد، اما برخلاف شاخص غنای مارگالف با ارتفاع از سطح دریا همبستگی نداشت.

رویشگاه های فندق در نواحی شمال کشور ایران به صورت جنگل های طبیعی وجود دارد. در بسیاری از استان ها هم می توان آن را به صورت دست کاشت مشاهده کرد. از برگ و شاتون فندق به عنوان دارو استفاده می شود. در این پژو هش اثر عصاره آبی برگ و شاتون فندق بر روی 8 باکتری باسیلوس سوبتیلیس، باسیلوس سرئوس، استافیلو کوکوس اورئوس، میکرو کوکوس لوتئوس، اشرشیا کلی، سودوموناس آئروژینوزا، کلبسیلا پنومونیه، یرسینا انتروکولیتیکا مورد بررسی قرار گرفت. اثر عصاره ها با اثر دو آنتی بیوتیک سفتی زوکسیم و سیپروفلوکساسین مقایسه شد. نتایج نشان داد با تغییر رویشگاه خواص ضد باکتری فندق ها تغییر کرد. برگ ها اثر ضد باکتریایی نشان ندادند اما شاتون ها دارای اثر ضد باکریایی بودند. باکتری های گرم مثبت حساس تر بودند. خواص ضد باکتریایی آنتی بیوتیک ها بیش تر از عصاره ها بود.

به منظور بررسی تاثیر سیستم انتقال آوندی محور اصلی سنبله بر اجزای عملکرد جو رقم ریحان آزمایشی در مزرعه آموزشی-تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه در سال زراعی 89-1388 انجام پذیرفت. در این آزمایش نحوه توزیع دستجات آوندی و سایز آن ها در طول محور اصلی سنبله جو و تاثیر آن بر اجزای عملکرد گیاه جو مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که تعداد و سایز دستجات آوند مرکزی در طول محور سنبله از پایینبه طرف بالا دارای کاهش بوده به طوری که بیش ترین تعداد این کاهش در ابتدای محور سنبله و در محل ورود دستجات آوندی از پدانکل (محل اتصال سنبله به ساقه) به میان گره اول بوده است. این آزمایش نشان داد که سایز و تعداد دستجات آوندی با تعداد و وزن دانه های تشکیل شده در طول محور سنبله جو همبستگی ندارد، به طوری که در قسمت ابتدایی محور سنبله که بیش ترین تعداد و سایز دستجات آوندی وجود داشت (میانگره شماره 1 تا میانگره شماره 3) هیچ دانه ای تشکیل نشد، نتایج حاصل از این آزمایش بیان کننده ورود تعداد مساوی از دستجات آوندی از پدانکل به داخل محور سنبله در رقم مورد آزمایش در سنبله های با تعداد سنبلچه های مشخص می باشد.

به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد ذرت علوفه ای (K.Sc704)، آزمایشی در سال زراعی 88-1387 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بایع کلا (نکا) اجرا شد. عامل اصلی دور آبیاری در چهار سطح (I1، I2، I3 و I4 که به ترتیب 75، 100، 125 و 150 میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاسA ) و عامل فرعی نیتروژن (0، 96 و 184 کیلوگرم نیتروژن خالص) می باشند. نتایج نشان داد که کم ترین وزن خشک و وزن علوفه تر در هکتار برای دور آبیاری با 150 میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A حاصل شد (76.90 و 57.58 تن در هکتار). بیش ترین وزن علوفه تر در هکتار وکارآیی مصرف آب ماده خشک با دور آبیاری 125 میلی متر (79.200 تن در هکتار و 18.19 کیلوگرم بر میلی گرم) بدست آمد. حداکثر کارآیی بیولوژیک مصرف آب و راندمان مصرف آب تحت تیمارهای دور آبیاری 125 میلی متر و 150 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A ( 32.11و 13.91 کیلوگرم بر میلی گرم) حاصل گردید. ارتفاع بوته، وزن خشک، طول بلال، وزن علوفه تر درهکتار، راندمان مصرف آب، کارآیی مصرف آب ماده خشک، درصد آب نسبت به وزن خشک و کارآیی مصرف آب با مصرف 184 کیلوگرم نیتروژن درهکتار بیش ترین بود. حداکثر راندمان مصرف آب با 150 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A با مصرف 184 کیلوگرم نیتروژن درهکتار (13.91 کیلوگرم بر میلی گرم)، درحالیکه وزن خشک با 75 میلی متر تبخیر از تشتک کلاس A با همین مقدار نیتروژن (28.700 تن در هکتار) حاصل گردید.

به منظور تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت برای هیبریدهای مختلف ذرت دانه ای (zea mays)، مطالعه ای در سال زراعی 88-1387 در منطقه برخوار اصفهان انجام گرفت. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد و تاریخ کاشت (15 خرداد، 30 خرداد، 14 تیر) به عنوان کرت اصلی و 6 هیبرید ذرت [K.sc (260, 320, 500, 647, 704, 720)] به عنوان کرت فرعی منظور گردیدند. مقایسه میانگین صفات مورد بررسی به روش آزمون چند دامنه در سطح احتمال 5% نشان داد که: تاریخ های کاشت مختلف از نظر عملکرد دانه تفاوت معنی داری در سطح احتمال پنج درصد نشان دادند. تاریخ کاشت های 30 خرداد و 14 تیر به ترتیب با 7.928 و 6.440 تن دانه در هکتار بالاترین و تاریخ کاشت 15 خرداد با 5.043 تن دانه در هکتار کم ترین عملکرد دانه را دارا بودند. هیبریدهای مورد آزمایش نیز از نظر عملکرد دانه تفاوت معنی داری در سطح احتمال یک درصد نشان دادند. هیبرید K.sc-720 با 8.971 تن دانه در هکتار بیش ترین عملکرد و هیبرید K.sc-320 با 4.740 تن دانه در هکتار کم ترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. اثر تیمارهای مختلف تاریخ کاشت و هیبرید بر وزن هزار دانه، تعداد دانه در ردیف بلال، عمق دانه، ارتفاع بوته و ارتفاع بلال در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. از نظر تعداد ردیف دانه در بلال، اختلاف بین هیبریدها در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود، اما بین تاریخ های کاشت از لحاظ آماری تفاوت معنی داری مشاهده نشد. بین تاریخ های مختلف کاشت و ارقام مختلف از نظر پروتیین دانه تفاوت معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد، در بین هیبریدهای مختلف نیز تمامی هیبریدها به جز K.sc-320 از نظر درصد پروتیین در یک سطح آماری قرار داشتند. با توجه به نتایج بدست آمده از آزمایش، هیبرید K.sc-720 در تاریخ کاشت حداکثر تا اواخر خردادماه، برای حصول حداکثر عملکرد کمی و کیفی در شرایط آب و هوایی اصفهان توصیه می گردد.

در این تحقیق برخی خصوصیات پوشش گیاهی در مراتع با مدیریت های متفاوت شامل: مرتع تحت چرا (شومجار)، مرتع بلامعارض (هنیسکرود) و مرتع قرق بلندمدت (گلستانک) واقع در حوزه آبخیز 42 چالوس رود کجور مطالعه گردید. جهت مطالعه پوشش گیاهی در هر مرتع به روش تصادفی - سیستماتیک 4 ترانسکت 50 متری مستقر گردید و در هر ترانسکت خصوصیات پوشش گیاهی در 10 پلات 1 متر مربعی با استفاده از آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون دانکن مقایسه و طبقه بندی گردید. نتایج نشان داد که مرتع قرق بلندمدت بیش ترین درصد تاج پوشش 83 درصد و کم ترین درصد مربوط به مرتع تحت چرا 55 درصد را دارد. همچنین بیش ترین درصد گیاهان کلاس I در مرتع بلامعارض 46 درصد و بیش ترین درصد پوشش گیاهان کلاس III در مرتع قرق 49 درصد بوده است. در این مطالعه با بررسی فرم های رویشی، بیش ترین پوشش فورب ها در مرتع بلامعارض 38 درصد و بیش ترین پوشش گیاهان بوته ای در مرتع قرق بلندمدت 30 درصد بدست آمد که نتایج بدست آمده از نظر آماری در سطح 5 درصد معنی دار می باشد. این تحقیق نشان داد که حذف کوتاه مدت چرای دام در منطقه نیمه مرطوب، فرصت لازم را برای رشد گونه های مختلف به خصوص گونه هایی که بیش تر تحت فشار چرای دام بودند را فراهم نموده است. اما با حذف چرای دام در دراز مدت به دلیل انجام رقابت بین گونه ها و ایجاد تعادل در اکوسیستم بعضی از گونه ها حذف شده و تعداد گونه ها نسبت به مراحل اولیه توالی کاهش یافته است.

از بین استراتژی های مختلفی که برای مدیریت اکوسیستم های مرتعی مطرح است، توجه به ارزش و ذخایر غذایی گیاهان مرتعی مهم و اساسی است زیرا آگاهی لازم در مورد کیفیت علوفه گیاهان مرتعی، میزان و محل ذخیره شدن کربوهیدرات های محلول در طول چرخه رشد آن ها، ممکن است زمان مناسب برای برداشت و چرای این گیاهان، با هدف دستیابی به یک سطح مطلوب از ترکیبات شیمیایی برای احتیاجات خاص دام و سلامت گیاهان را فراهم سازد. از بین گونه های مختلف مرتعی گونه مرتعی Artemisia aucheri به دلیل دامنه وسیع پراکندگی در ایران انتخاب و نمونه برداری شد. ارزش غذایی در این مطالعه بر اساس میزان هضم پذیری ماده خشک، انرژی متابولیسمی و پروتیین خام، میزان الیاف شسته شده در اسید و عوامل ذخایر غذایی شامل کربوهیدرات های محلول تخمین زده شد. تغییرات ارزش غذایی در قسمت اندام هوایی و مقایسه ذخایر غذایی در قسمت ریشه و اندام هوایی در طی دوازه مرحله مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که میزان هضم پذیری ماده خشک، انرژی متابولیسمی و پروتیین خام با افزایش سن گیاه کاهش و میزان الیاف شسته شده در اسید در طول دوازه مرحله رشد دچار تغییر شده و به جز دو مرحله، تفاوت سایر مراحل معنی دار بود. مقادیر کربوهیدرات های محلول ریشه و اندام هوایی دارای تفاوت معنی داری بود. بر اساس نتایج میزان ذخایر کربوهیدراتی در پایان مرحله رشد بیش ترین مقدار را دارا بوده و ریشه بیش ترین سهم از این ذخایر را دارد.

در کل برای تهیه بافر استخراج دی ان ای از مواد مختلفی استفاده می گردد. برخی از این مواد حساس به دما بوده و برخی نیز همانند فنول-کلرفرم از نظر سلامتی برای انسان خطرناک می باشند. علاوه بر این نیازمند استفاده از نیتروژن مایع و آنزیم آر ان آز (RNase) هستند. با استفاده از بافر STE، بسیاری از مواد یاد شده حذف می گردد. همچنین در روش های قبلی به دلیل نیاز داشتن به موادی همچون BSA که علاوه بر داشتن هزینه بالا و حساسیت به ازدیاد دما در حین عمل استخراج، نیازمند استفاده از دستگاه سانتریفیوژ با قابلیت سیستم خنک کننده را امری اجتناب ناپذیر می نماید که بسیاری از آزمایشگاه ها فاقد این امکانات هستند، از سوی دیگر روش های معمول نیازمند بکارگیری محلول ها در حجم بالا می باشند که روی هم رفته هزینه استخراج دی ان ای را افزایش می دهند به همین دلیل استفاده از روش های معمول برای استخراج DNA در گل گاو زبان ایرانی مقرون به صرفه نبود. در روش بهینه شده و پیشنهادی، طی آزمایشات مختلف از PVP به جای BSA استفاده گردید این ماده ضمن داشتن مقاومت بالا در برابر افزایش دما، باعث حذف متابولیت های ثانویه بخصوص پلی فنل ها از محتویات سلولی بافت گیاهان می گردد با بکارگیری این ماده زمان شستشوی عصاره سلولی با محلول ترکیبی کلروفرم- ایزوآمیل الکل به یک مرحله کاهش می یابد. مجموعه عوامل فوق باعث می شوند که این روش نسبت به روش های معمول استخراج DNA در مدت زمان کم تری قابل انجام باشد. همچنین با کاهش مواد مصرفی به میزان یک چهارم نسبت به روش های قبلی، روش STE به عنوان یک روش ساده، سریع و ارزان برای استخراج DNA ژنومی در گل گاو زبان ایرانی بهینه گردید که می توان این روش را در طیف وسیعی از گیاهان دارویی نیز بکار گرفت.