گیاه و زیست بوم
سال:1385 | دوره:2 | شماره:7 |تعداد مقالات:8

سیاهک پنهان معمولی گندم (Tilletia laevis) شایع ترین نوع سیاهک پنهان در ایران می باشد که هر ساله خسارت قابل توجهی به محصول گندم وارد می کند. به منظور ارزیابی مقاومت ژنوتیپ های پیشرفته گندم دوروم نسبت به این بیماری، در سال های 1385-1383 بذرهای 9 ژنوتیپ با اسپورهای 11 جدایه خالص عامل بیماری جمع آوری شده از مناطق مختلف استان کرمانشاه آلوده شدند. پس از رسیدن گندم و جمع آوری کل سنبله ها، سنبله های آلوده برای هر ژنوتیپ شمارش و درصد آلودگی آن ها تعیین گردید. نتایج حاصل از آزمایش در دو سال متوالی نشان داد که ژنوتیپ های G1252، Chi/Brch، Syrian-4، eidar/Mt/Ho و Zardak نسبت به تمام پاتوتیپ ها مقاومت کامل داشتند و ژنوتیپ Syrian-1 تنها نسبت به جدایه 11، دارای واکنش نیمه مقاومت بود. این ژنوتیپ ها با پایین ترین درجه حساسیت به سیاهک پنهان جزو برترین ژنوتیپ ها از نظر مقاومت بودند. ژنوتیپ های 99-GBM و Omgenil-3 با بالاترین درجه ی حساسیت به عنوان حساس ترین ژنوتیپ ها شناخته شدند. آزمایش مولتی پاتوتیپ با مقایسه الگوی مقاومت و حساسیت ژنوتیپ های پیشرفته با ژنوتیپ های افتراقی دارای ژن یا ژن های مقاومت مشخص نشان داد که بعضی از ژنوتیپ های مقاوم پیشرفته دارای ژن های شناخته شده ی مقاومت Bt1، Bt4، Bt6، Bt9، Bt10، Bt11، Btp،Bt12 و Bt8, 9, 10 می باشند. برای اثبات این مطلب باید از تست آللیسم (Allelism test) استفاده شود. ژنوتیپ هایی که الگوی حساسیت و مقاومت آن ها مشابه با ژنوتیپ های افتراقی نبود، به احتمال دارای ژن های جدید ناشناخته می باشند.

به منظور بررسی رابطه بین کم آبیاری-کشت نشایی در رقم طارم محلی برنج روی خسارت کرم ساقه خوار برنج و عملکرد محصول، آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی شامل 7 تیمار (رژیم های مختلف آبیاری) در سه تکرار انجام شد. نمونه برداری ها دو هفته بعد از کاشت نشاهای برنج و به فواصل زمانی معین (هر 15 روز) انجام گرفت. در هر نمونه برداری 5 بوته از هر کرت به صورت تصادفی انتخاب و سپس پنجه های آلوده و غیر آلوده به کرم ساقه خوار شمارش شدند. میزان آلودگی بوته های برنج به کرم ساقه خوار در طول نمونه برداری پایین بود، به طوری که آلودگی در مراحل قبل و بعد از سمپاشی اول از نظر آماری معنی دار نشد اما آلودگی در قبل و بعد از سمپاشی دوم در سطح 1% و نیز اثر متقابل «تیمارها در سال» در سطح 5% معنی دار شد. میزان آلودگی بوته ها به مرگ جوانه مرکزی در سال های مورد مطالعه اختلاف معنی دار با هم نداشتند در حالی که این تفاوت بین تیمارها (رژیم های آبیاری) در سطح 5% معنی دار بود. بین تیمارها در مرحله سفید شدن خوشه ها از نظرآلودگی اختلاف معنی دار مشاهده نشد. بررسی حاضر نشان داد که میزان آلودگی بوته ها با نمونه برداری های گوناگون در مراحل مختلف رشدی گیاه به طور تقریبی افزایش یافت، اما پایین بودن میزان آلودگی و ناکافی بودن داده ها برای تجزیه و تحلیل آماری می تواند ناشی از 4 عامل زیر باشد. 1-پایین بودن انبوهی آفت در منطقه 2-کاشت دیر هنگام برنج 3-عدم تطابق بین فنولوژی آفت با گیاه در نسل اول و 4-کوچک بودن مساحت کرت های آزمایشی. اگرچه در این پژوهش، رژیم آبیاری تاثیر معنی داری روی تغییرات جمعیت کرم ساقه خوار برنج نشان نداد اما برای دست یابی به یک نتیجه نتیجه دقیق و قابل توصیه، انجام تحقیق مشابه در شرایط مزرعه ضروری می باشد.

گونه ایرانی منوتیپیک Zhumeria majdae که با نام محلی مورخوش شناخته می شود، به تازگی به عنوان یک گونه ی متعلق به یک جنس جدید به نام  Zhumeria از تیره نعناع معرفی شده است. این گیاه از نظر پراکنش محدود به جنوب ایران و استان هرمزگان می باشد. برگ های گیاه مورخوشپ سالیان متمادی است که به عنوان یک داروی شفا بخش برای درد معده و همین طور یک ضدعفونی کننده قوی مورد استفاده قرار می گیرد. در این تحقیق مقدار و ترکیب اسانس برگ گیاه با ارزش و انحصاری مورخوش در مراحل رویشی و گل دهی که از منطقه حفاظت شده گنو واقع در30 کیلومتری شمال بندرعباس جمع آوری شده بود، از طریق تکنیک های GC و GC/MS مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفت. در اسانس مراحل رویشی و گل دهی به ترتیب تعداد 22 و 16 ترکیب شیمیایی شناسایی شدند که 99.9 درصد حجم اسانس را تشکیل می دهند. یکی از ترکیبات اسانس مرحله گل دهی (کامفنول1) در مرحله رویشی دیده نشد و پنج ترکیب مرحله رویشی (آلفافلاندرن2، پاراسایمن3، سیس لینالول اکسید4، ترانس لینالول اکسید5، نرال6 وکاریوفیلن اکسید7) در اسانس مرحله گل دهی مشاهده نگردید. بازده اسانس در مراحل رویشی و گل دهی به ترتیب 7.5 و 9.3 درصد بود. دو ترکیب لینالول8 (39.4-35.6) و کامفور9 (42.1-39.8) در گروه اول قرار دارند و حدود 79 درصد حجم اسانس را تشکیل می دهند، در حالی که چهار ترکیب کامفن10 (4.13-3.51)، لیمونن11(2.94-3.7)، آلفاترپینئول12 (2.83-2.93) و میرسن13(2.16-1.77) جزو گروه دوم محسوب می شوند و در مجموع حدود 5 درصد حجم کل اسانس را شامل می شوند. هفده ترکیب دیگر، سایر ترکیبات تشکیل دهنده اسانس برگ در مراحل رویشی و گل دهی می باشند.

در این آزمایش نقش ABA و Ca در افزایش مقاومت گیاهچه های ذرت به گرما بررسی شد. هم چنین نقش بازدارنده های جذب Ca مورد بررسی قرار گرفت. بررسی ها نشان داد که تیمار با ABA به طور معنی داری موجب افزایش تحمل به گرما در گیاهچه های ذرت می گردد. تیمار بذرهای ذرت با کلرید کلسیم به دلیل افزایش محتوای کلسیم گیاهچه های ذرت، منجر به افزایش اثر ABA و ایجاد تحمل به گرما در گیاهچه ها می گردد. در مقابل تیمار بذرها با  EGTA به دلیل کاهش محتوای کلسیم گیاهچه های ذرت، منجر به کاهش اثر ABA و عدم تحمل به گرما در گیاهچه ها می گردد. علاوه بر این تیمار با وراپامیل و یون لانتانیوم به دلیل مسدود کردن کانال های غشای پلاسمایی و جلوگیری از ورود کلسیم خارج سلولی به داخل سلول، موجب کاهش اثر ABA و عدم تحمل به گرما در گیاهچه های ذرت می گردد. هم چنین W7 و CPZ به دلیل کاهش مقدار کلسیم سلول موجب کاهش اثر ABA و ایجاد تنش گرمایی در گیاهچه ها می شوند. اندازه گیری فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان مانند GPX,APX,CAT,SOD و میزان اکسید اسیون چربی ها (از طریق اندازه گیری MDA) نشان می دهد که تنش گرما موجب تنش اکسیداتیو در گیاهچه های ذرت می گردد. تیمار گیاهچه های ذرت با ABA موجب افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان مذکور شده و کاهش اکسیداسیون چربی ها در دمای کاشت معمولی (شاهد) و شرایط تنش گرمایی را در پی دارد. هم چنین تیمار با یون Ca+2 از طریق افزایش فعالیت آنزیم های SOD و APX کاهش اکسیداسیون چربی ها منجر به کاهش تنش گرمایی در گیاهچه های تحت تیمار ABA می شود، در حالی که تیمار با EGTA اثری عکس دارد. این نتایج نشان می دهد که نقش ABA در تقلیل تنش گرما از طریق کلسیم صورت می گیرد و نیازمند ورود کلسیم خارج سلولی به داخل سلول از طریق غشاهای پلاسمایی است. آنزیم های سیستم آنتی اکسیدان نیز موجب افزایش اثر ABA و تقلیل تنش گرمایی می گردد.

اکالیپتوس در 95 درصد از جنگل های استرالیا انتشار دارد. در ایران به ویژه در منطقه خلیج عمانی شامل قسمت هایی از بلوچستان، کرمان، هرمزگان، فارس، بوشهر، خوزستان، کهکیلویه و بویراحمد، ایلام و باختران و هم چنین به طور پراکنده در سواحل دریای خزر به ویژه شرق آن، کشت می شود. اسانس اوکالیپتوس معطر بوده و به عنوان آنتی سپتیک و معرق و خلط آور به کار می رود. ترکیب های اسانس برگ دو گونه اکالیپتوس مورد بررسی قرار گرفت. از گونه E.gillii در کل 4 درصد وزنی اسانس به دست آمد که 2.94 درصد آن پس از نیم ساعت از جز اول و 1.06 درصد پس از دو ساعت از جز دوم جدا شد. و از گونه E.leu.coxylon در کل 3.15 درصد وزنی نسبت به برگ خشک اسانس به دست آمد که 2 درصد اسانس در نیم ساعت اول و 1.15 درصد در پایان اسانس گیری جمع آوری گردید. شناسایی ترکیبات دو گونه فوق به ترتیب وجود 14 ترکیب و 8 ترکیب را بیان می نمود که عمده ترین ترکیب ها در جز اول و دوم E.gillii به ترتیب شامل 1 و 8 سینئول (78.13% و 36.77%)، آلفا-پینن (% 10.44 و 26.77%) و ترانس پینوکارواول (%6.14 و %4.67) و سزکوئی ترپن های ویریدی فلورول (%11.5) و بتا ایدسمول (%7.15) که فقط در جز دوم وجود داشتند. عمده ترین ترکیب های جز اول و دوم E.leu-coxylon به ترتیب شامل 1 و 8- سینئول (%89.07 و %77.06)، آلفا پینن (%4.5 و %11.5)، آلفا ترپینئول (%1.83 و %2.21) و ویریدی فلورول (%0.65 و %5.39) بودند.

در این تحقیق تاثیر تغییر در غلظت های نیتروژن معدنی (نیترات و آمونیوم) و آلی (اوره) در شرایط نور محدود (1500 لوکس) و عدم هوادهی (محدودیت دی اکسید کربن) بر رشد و وضعیت رنگیزه ای (کاروتنویید) در جلبک سبز Scenedesmus sp. مورد بررسی قرار گرفته است. نمونه از شالیزارهای استان گلستان (گرگان) جمع آوری شده، پس از تخلیص، در شرایط نوری 1500 لوکس به صورت مستمر و غلظت های 2 و 5 و 10 میلی مولار اوره، 5 و 10 میلی مولار نیترات، و 1و 2 میلی مولار آمونیوم قرار گرفت. از تلقیح دی اکسید کربن به نمونه در طول آزمایش خودداری گردید. در هر مورد رشد (بر اساس کدورت سنجی) و وضعیت رنگیزه ای (به صورت در زیوه و در شیشه) سنجش گردید. نتایج نشان داد که رشد در محیط نیترات (به طور کلی) با لاتر می باشد. به کارگیری نیتروژن آلی (اوره) در روزهای نخست و غلظت های 5 و 10 میلی مولار به خصوص در روزهای نخست سبب بروز تنش در نمونه می گردد. در شرایط نیتروژن معدنی، غلظت 10 میلی مولار نیترات رشد بیش تری را سبب گردیده است. به همین ترتییب رشد در شرایط کاهش آمونیوم (1 میلی مولار) بالاتر از افزایش آن (به حد 2 میلی مولار) می باشد. رنگیزه های کاروتنوییدی در محیط نیترات، تحت تاثیر غلظت های مختلف، تغییر کمی، معنی داری از خود نشان نمی دهند. به نظر می رسد که مکانیسم تراکمی فعال نمونه در شرایط محدودیت دی اکسید کربن، سبب حفظ بقای آن می گردد.

خشک سالی یکی از مزمن ترین و زیان بارترین بلایای طبیعی است و در دهه های اخیر در میان حوادث طبیعی که جمعیت های انسانی را تحت تاثیر قرار داده است، از گوناگونی و فراوانی به نسبت زیادی بر خوردار بوده است.خشک سالی در تحقیقات اقلیمی دنیا یکی از موضوعات اساسی است که به طورگسترده مورد بررسی قرارگرفته است، اما در ایران کمتر مورد توجه بوده است.هدف از اجرای این طرح، تعیین بهترین روش ارزیابی شدت خشک سالی هواشناسی از میان روش های درصد از بارش میانگین، شاخص دهک ها و شاخص بارش استاندارد در کشور می باشد. در این راستا ابتدا 40 ایستگاه سینوپتیک کشور که دارای یک دوره آماری 38 ساله از سال آبی 46-45 تا 83-82 بودند انتخاب شده، سپس به کمک سه روش فوق الذکر تعداد سال های همراه با پدیده خشک سالی در هر یک از ایستگاه ها تعیین گردید. پس از آن با استفاده از آنالیز رگرسیونی، بهترین روش ارزیابی شدت خشک سالی هواشناسی در شرایط اقلیمی ایران تعیین شد.نتایج این طرح نشان می دهد، جهت تعیین شدت خشک سالی هواشناسی در شرایط اقلیمی ایران و مقیاس زمانی 12 ماهه، شاخص درصد از بارش میانگین، بهترین نتایج را ارایه می دهد.

منطقه مورد مطالعه قسمتی از جنگل های ارسباران است که در 50 کیلومتری شمال غربی شهرستان کلیبر و در فاصله 8 کیلومتری رود ارس در عرض جغرافیایی 38o50’-38o52’ شمالی و طول جرافیایی 46o44’-46o46’ شرقی قرار دارد. ارتفاع متوسط منطقه از سطح دریا 1100 متر است. منطقه مزبور از سمت شمال به روستای کلاله، از سمت شرق به روستای وایقان و در سمت جنوب به رودخانه ایلگنه چای و از سمت غرب به روستای تیمور بیگلو محدود می شود. غنای ترکیب فلور نشان از مساعد بودن شرایط اکولوژیک دارد و ترکیب فلور از تنوع اقلیمی و خاک متاثر می گردد. بر این اساس مطابق فصل رویش و دوره رویش تمام گونه های گیاهی موجود در منطقه جمع آوری گردیده و مورد شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد پوشش گیاهی این منطقه شامل 220 گونه، 170 جنس و 61 تیره گیاهی است. تعیین فرم های زیستی بر اساس طبقه بندی رنکیه انجام گرفت. تقسیم بندی فرم های زیستی بر اساس فاصله قرار گرفتن جوانه احیا کننده حیات از سطح خاک صورت می گیرد. بر اساس این تحقیق در ناحیه مورد نظر 100 گونه همی کریپتوفیت، 58 گونه فانروفیت، 43 گونه تروفیت، 13 گونه ژئوفیت و 6 گونه کامفیت وجود دارد و سیمای ظاهری رویش با گیاهان فانروفیت است. فرم های زیستی یاد شده به ترتیب 45، 26، 19، 6 و 3 درصد کل گونه ها را به خود اختصاص می دهند. نسبت های مزبور در نواحی اقلیمی مختلف تغییر می یابند به نحوی که می توان چهار اقلیم فانروفیتیک مناطق حاره ای مرطوب، همی کریپتوفیت مناطق معتدل نه چندان خشک، تروفیتیک مناطق گرم و معتدل با فصل خشک کم و بیش طولانی و کامفتیک عرض های بالا و کوه های مرتفع را تشخیص داد.بنابراین بر مبنای مطالعه انجام شده و نسبت های گفته شده ناحیه جنگلی ارسباران جز اقلیم گیاهی همی کریپتوفیتیک مناطق معتدل نه چندان خشک می باشد.