گیاه و زیست بوم
سال:1386 | دوره:3 | شماره:11 |تعداد مقالات:8

برای بررسی پتانسیل ژنتیکی و تنوع موجود در جمعیت های مختلف تاغ، آزمایشی بر روی ژنوتیپ های مختلف سیاه تاغ جمع آوری شده از مناطق مختلف کشور در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی حسین آباد قم در سال 1385 انجام شد. در این تحقیق صفات مختلف مورفولوژیک سال هفتم آزمایش مانند ارتفاع، قطر تنه اصلی، زنده مانی، قطر بزرگ تر و کوچک تر تاج پوشش، تعداد انشعابات در تنه اصلی، ارتفاع اولین انشعاب، خسارت موریانه، آلودگی به پسیل و پشه گالزا بر روی 15 نتایج از هر یک از 27 ژنوتیپ مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، ژنوتیپ ها برای صفات ارتفاع گیاه سیاه تاغ، قطر بزرگ و کوچک تاج پوششی و قطر تنه اختلاف معنی داری نشان دادند. هم چنین بین بیش تر صفات همبستگی معنی داری وجود داشت. در تجزیه خوشه ای عموما ژنوتیپ های هر استان با هم هستند به طوری که ژنوتیپ های استان یزد در یک گروه، ژنوتیپ های استان کرمان با هم و بیش تر ژنوتیپ های استان سیستان و بلوچستان در یک دسته هستند. این دسته بندی با تعداد استان هایی که بذر از آن جا جمع آوری شده است هماهنگی بسیار بالایی نشان می دهد. ژنوتیپ شماره 18 از سیستان، در تجزیه خوشه ای در دسته چهارم قرار گرفت که باید در برنامه های اصلاحی مورد توجه قرار گیرد.

امروزه سویا به عنوان یکی از زراعت های اصلی در شمال کشور به خصوص در منطقه گرگان و مازندران می باشد. دانه سویا ارزش غذایی زیادی داشته و در صنایع غذایی از آن استفاده زیادی می شود. به دلیل اهمیتی که عناصر غذایی در عملکرد سویا دارند و با توجه به این که تاکنون در مورد اثر عناصر میکرو بر سویا آزمایش زیادی صورت نگرفته، تحقیق حاضر جهت بررسی اثر مقادیر و روش های مختلف مصرف کودهای حاوی روی بر عملکرد سویا در قالب آزمایش مزرعه ای با تیمارهای صفر، 30، 60 و 120 کیلوگرم در هکتار سولفات روی همراه با محلول پاشی 3 در هزار سولفات روی و بدون محلول پاشی در 4 تکرار انجام شد.نتایج نشان داد که بیش ترین عملکرد با استفاده از تیمارهای 30 کیلوگرم در هکتار سولفات روی با روش مصرف کود به صورت نواری و محلول پاشی و نیز تیمار 60 کیلوگرم در هکتار سولفات روی به روش سطحی و نواری و محلول پاشی کودهای روی به دست آمد؛ که به ترتیب عملکرد 2580، 2490 و 2420 نسبت به شاهد با عملکرد 1350 نشان دادند. بیش ترین تعداد غلاف نیز در تیمارهای 30 و 60 کیلوگرم در هکتار روی به صورت نواری با استفاده از محلول پاشی به دست آمد. اثرات تیمارهای کودی و روش مصرف آن ها بر ارتفاع بوته و وزن هزار دانه معنی دار نگردید.

به منظور بررسی توان دگرآسیبی زیست توده جو بر کنترل علف های هرز باریک برگ ماش در منطقه شهرری آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار طی سال زراعی 85 - 84 در مزرعه آموزشی - پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری اجرا شد. تیمارهای آزمایش از ترکیب سطوح دو عامل، مقادیر مختلف زیست توده جو (2، 4، 6 و 8 تن در هکتار) و سن زیست توده گیاه جو حاصل از مرحله های مختلف رشد (پنجه زنی، ساقه رفتن، خوشه دهی، خمیری نرم دانه و پسمان های پس از برداشت) حاصل شد. تیمارهای مزبور قبل از کاشت واحدهای ماش در قطعات کوچک خرد و با خاک آزمایشی مخلوط شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که کاربرد زیست توده جو در سنین مختلف رشدی بر تعداد، وزن تر و وزن خشک علف های هرز باریک برگ اثر بسیار معنی داری داشته است. هم چنین اثر مقادیر مختلف کاربرد زیست توده جو فقط بر تعداد علف های هرز باریک برگ معنی دار بود. مقایسه میانگین ها مشخص کرد که بیش ترین اثر زیست توده جو بر تعداد، وزن تر و خشک علف های هرز مربوط به زیر خاک بردن کاه و کلش پس از برداشت بود و افزایش مقدار زیست توده جو باعث کاهش چشمگیر علف های هرز شد. اثر دفن مقادیر متفاوت زیست توده جو در مرحله های مختلف رشدی نیز بر عملکرد دانه (اقتصادی) ماش بسیار معنی دار بود، به طوری که بیش ترین وزن دانه در واحد سطح مربوط به کاربرد 4 تن زیست توده جو در مرحله خوشه دهی به مقدار 87.10 گرم بر مترمربع بود. به نظر می رسد با توجه به آلودگی های زیست محیطی جنوب استان تهران که بخشی از آن ناشی از کاربرد بی رویه سموم و کودهای شیمیایی می باشد، ورود یکی از گیاهان خانواده بقولات به تناوب زراعی منطقه و استفاده از بقایای پس از برداشت زراعت جو، جهت جلوگیری از رشد علف های هرز مفید باشد.

یکی از اثرات تغییر اقلیم، تغییر در زمان ذوب برف در حوضه های برف گیر و به دنبال آن تغییر در توزیع زمانی جریان آب در رودخانه هایی با رژیم برفی و هم چنین تغییرات برنامه ریزی آب آبیاری در کشاورزی است. در این تحقیق شاخص زمان پیک جریان رواناب ناشی از ذوب برف در رودخانه های کارون و دز که دارای رژیم بارانی و برفی هستند، محاسبه و بررسی روند آن با استفاده از آزمون روند من کندال انجام شد. سپس با استفاده از مدل های جهانی تغییر اقلیم GCM (مدلECHAM4 ) با فرض دو سناریوی تغییر اقلیم، پیش بینی زمان پیک جریان رواناب ناشی از بارندگی و ذوب برف برای یک قرن آینده انجام شد. هدف اصلی تحقیق، مشخص کردن میزان تغییرات زمان پیک جریان رواناب ناشی از ذوب برف در رودخانه های کارون و دز در جهت برنامه ریزی مناسب برای تطبیق شرایط آینده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که زمان وقوع حداکثر دبی رودخانه های کارون و دز، از فصل بهار به فصل زمستان انتقال می یابد و این روند به طور متوسط در حوضه کارون بزرگ، حدود سه روز در هر دهه خواهد بود.

برای ایجاد ناپایداری کروموزومی مصنوعی در سیب زمینی های دو رگ، کالوس برگی در محیط هایی با دماهای متفاوت تولید و گیاهچه های حاصل از کشت کالوس برای استخراج DNA مورد استفاده قرار گرفت. DNA با غلظتی پایین استخراج و وجود کروموزوم ها با کمک نشانگرهای ریزماهواره اختصاصی هر مکان ژنومی بررسی شد. فراوانی ناپدید شدن نشانگرها بسیار بالا بود، لذا وجود نشانگرها یک بار دیگر در نمونه های گلخانه ای بررسی شد. مشاهده شد که ناپدید شدن نشانگرها در گیاهچه های حاصل از کالوس یک پدیده پایدار نبوده و دلیلی به جز ناپایداری کروموزومی دارد. ناپدید شدن نشانگرها به کمک رقیق سازی تدریجی DNA و استفاده از آن برای واکنش های زنجیره ای پلیمراز شبیه سازی و نتیجه گرفته شد که دلیل ناپدید شدن نشانگرها در کیفیت DNA نهفته است. سازوکارها و کاربردهای احتمالی این پدیده مورد بحث قرار گرفت.

برای بررسی تاثیر کودهای پرمصرف و ریزمغذی، در بهبود خواص کمی و کیفی ژنوتیپ های گندم پاییزه، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، در سه تکرار در سال زراعی 86 - 1385 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی ورامین - پیشوا اجرا شد. کرت های اصلی شامل 5 تیمار کودی: 1. شاهد (نیتروژن و فسفر) 2. شاهد + پتاسیم 3. شاهد + پتاسیم + روی 4. شاهد + پتاسیم + روی + آهن 5. شاهد + پتاسیم + روی + آهن + مس. کرت های فرعی شامل 3 ژنوتیپ گندم: 1. شیرازی 2. پیشتاز M72.3 بودند. نتایج نشان داد که ژنوتیپ و تیمارهای کودی مورد مطالعه، در صفاتی نظیر عملکرد دانه، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، عملکرد پروتیین و عملکرد بیولوژیک در سطح 1 درصد اختلاف معنی دار داشتند. ژنوتیپ شیراز، با میانگین عملکرد دانه 4443.2 کیلوگرم در هکتار نسبت به ژنوتیپ M72 با میانگین 4023.3 کیلوگرم در هکتار؛ 10 درصد برتری داشته و بالاترین رتبه آماری را به خود اختصاص داد. بالاترین عملکرد دانه، از تیمار شاهد + پتاسیم + روی + آهن + مس با متوسط 4941.5 کیلوگرم در هکتار و کم ترین عملکرد دانه از تیمار شاهد، با میانگین 3453.1 کیلوگرم در هکتار به دست آمد، بهترین PA/Zn از تیمار شاهد + پتاسیم + روی + آهن، با میانگین 17.41 و بدترین PA/Zn از تیمار شاهد با میانگین 28.71 به دست آمد. با توجه نتایج حاصله، می توان ژنوتیپ شیراز و تیمار کودی شاهد + پتاسیم + روی + آهن + مس را برای افزایش عملکرد دانه، درصد پروتیین و کاهش نسبت مولی اسید فتیک به روی در منطقه توصیه کرد.

فشردگی خاک در اثر تردد ماشین های کشاورزی و وسایل خاک ورزی که روی خواص فیزیکی خاک و در نهایت عملکرد محصول های کشاورزی اثر می گذارد، با توسعه کاربری ادوات روز به روز حادتر می شود. در این تحقیق از طرح کرت های خردشده بر اساس طرح پایه بلوک های کامل تصادفی استفاده شد و اثر سه نوع خاک ورز (گاوآهن برگرداندار، گاوآهن بدون برگردان و چیزل) در دو سطح، به همراه و بدون زیر شکنی بر پارامترهای خاک و گیاه مطالعه شد. پارامترهای مربوط به خاک عبارت هستند از: 1- درصد رطوبت 2- وزن مخصوص ظاهری خاک قبل از کاشت و دو ماه پس از کاشت در دو عمق 10 - 0 و 20 - 10 سانتی متر؛ پارامترهای مربوط به گیاه نیز عبارت هستند از: 1- درصد جوانه زنی 2- عملکرد (وزن ماده خشک گیاه «بیوماس»). به کمک تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها توسط آزمون چند دامنه ای دانکن معلوم شد که در کرت های زیرشکن زده، تیمار bz (زیرشکن + خاک ورز برگرداندار) تفاوت بسیار معنی داری نسبت به دو تیمار دیگر یعنی az (زیرشکن + چیزل) و cz (زیرشکن + گاوآهن بدون برگردان) نشان می دهد. از سوی دیگر در کرت های زیرشکن نزده تیمار a (چیزل) تفاوت بسیار معنی داری را نسبت به دو تیمار دیگر یعنی b (گاوآهن برگرداندار) و c (گاوآهن بدون برگردان) نشان می دهد.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلیکول بر جوانه زنی و چگونگی رشد و نمو دانه رست های برخی ارقام کلزا، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در مرکز کشت دانه های روغنی در سال 1384 انجام شد و بذرهای رقم P.F (بهاره) و SLM (پاییزه) که با حمایت موسسه تحقیقات و اصلاح بذر و نهال کرج تامین شده بود، در ژرمیناتورکشت شدند. آبیاری نمونه های شاهد هر دو روز یک بار با افزودن 3 میلی لیتر آب معمولی به هر پتری و برای نمونه های تحت تیمار به همان مقدار ولی با غلظت های 0.1، 0.14، 0.19 و  gr/ml 0.23پلی اتیلن گلیکول به ترتیب با معادل فشارهای 2، 4، 8 و 12 بار انجام شد. نمونه ها تا 3 روز بعد از جوانه زنی در تاریکی و بعد از آن در برابر نور با دوره های 12 ساعته (تاریکی - روشنایی) و شدت نور حدود 4000 لوکس قرار گرفتند.تفاوت معنی داری از لحاظ درصد جوانه زنی بین سطوح مختلف تیماری و اثر متقابل رقم´تیمار (p<0.05) به دست آمد. هم چنین ارقام کلزا، سطوح مختلف تیماری و اثر متقابل آن ها از نظر طول محور زیر لپه و طول ریشه نیز اختلاف معنی داری را نشان دادند. نتیجه این که صفات مورد مطالعه در دو رقم با افزایش غلظت PEG کاهش یافت، اما رقم پاییزه در غلظت های بالای تیماری مقاومت بیش تری را نشان داد.