تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران
سال:1395 | دوره:47-2 | شماره:2 |تعداد مقالات:22

با توجه به افزایش تقاضا برای محصولات چوبی در کشور و محدودیت منابع داخلی، واردات چوب و فرآورده های چوبی از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. از جمله سیاست های داخلی که در بازار چوب وارداتی مشهود است، اعمال موانع تعرفه ای و غیر تعرفه ای است. اطلاع از واکنش تقاضاکنندگان در مقابل تغییرات قیمت می تواند در تعیین و اعمال میزان موانع یاد شده و یا کاهش آن ها حائز اهمیت باشد. لذا در این مطالعه ضمن برآورد سیستم تقاضای تقریباً ایده آل درجه دو برای چوب خام، واسطه و نهایی وارداتی و چوب خام داخلی طی سال های1390-1361، شاخص رفاهی تغییرات جبرانی ناشی از کاهش تعرفه گمرکی انواع چوب محاسبه شده است. نتایج مطالعه بیانگر وجود رابطه جانشینی بین چوب های وارداتی است. همچنین برآورد شاخص تغییرات جبرانی نشان می دهد کاهش تعرفه انواع چوب های وارداتی منجر به افزایش رفاه گروه تقاضاکنندگان چوب می گردد و تغییرات مخارج تقاضاکنندگان چوب در نتیجه کاهش تعرفه گمرکی چوب واسطه وارداتی، بیشتر از دو گروه دیگر می باشد. با توجه به افزایش رفاه تقاضا کنندگان چوب که مجموع کارگزاران اقتصادی تقاضاکننده چوب وارداتی و داخلی می باشند، توصیه می شود تعرفه واردات چوب بر اساس یک برنامه زمانی کاهش یابد. در این برنامه زمانی لازم است مواردی مانند روابط بین انواع چوب و امکان تطابق صنایع وابسته مورد توجه قرار گیرد. همچنین پیشنهاد می شود مدیریت واحدی بر هر دو گروه از چوب حاکم باشد تا آثار سیاست های اتخاذ شده در مجموع بازار چوب مورد توجه قرار گیرد.

با توجه به بحث اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه ها و تاثیر تورم مرحله اول هدفمندی بر اقتصاد کشور، برآورد مقدار تورم مجدد بخصوص در بخش کشاورزی ضروری است. در این پژوهش که در چارچوب الگوی تحلیل داده – ستانده و مدل های قیمت، مطرح شده است اثر افزایش قیمت حامل های انرژی بر تورم بخش های مختلف تولیدی از جمله بخش کشاورزی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تعدیل قیمت حامل های انرژی تا سطح قیمت های فوب خلیج فارس گویای آن است که تورم کل تا 47/65 درصد افزایش خواهد یافت. در بخش کشاورزی نیز زیربخش ماهیگیری با 89/62 درصد، بالاترین تورم را خواهد داشت و پس از آن زیربخش های جنگلداری، دامداری و زراعت( و باغداری) به ترتیب با38/30، 28/30 و76/7 درصد قرار دارند. در نهایت با توجه به نقش کلیدی بخش کشاورزی برای تولید غذا، پیشنهاد می شود در صورت اجرایی شدن مرحله دوم هدفمندی، دولت با مکانیسم های مناسب این بخش را حمایت نماید.

روش تحلیل پوششی داده ها برای تحلیل مزارع کارا، تعیین مزارع کارا از ناکارا و شناسایی مصرف بیهوده انرژی برای تولیدکنندگان هندوانه در منطقه خوزستان استفاده شد. داده ها با استفاده پرسشنامه حضوری از 125 تولیدکننده هندوانه جمع آوری شد. نتایج نشان داد که کل انرژی ورودی در دو سیستم زیر پلاستیک و فضای باز هندوانه به ترتیب 64/39 و 92/38 گیگاژول بر هکتار بود. بیشترین سهم از کل انرژی ورودی در بین نهاده ها در سیستم زیر پلاستیک، پلاستیک با 34، کود شیمیایی با 22 و سوخت دیزل با 17 درصد بودند. در حالی که در سیستم فضای باز بیشترین سهم از نهاده ها برای سوخت دیزل، کود شیمیایی و آب آبیاری به ترتیب با مقادیر 37، 27 و 14 درصد از انرژی مصرفی کل می باشد. متوسط مقادیر کارایی فنی خالص و کارایی فنی در تولید هندوانه در سیستم زیر پلاستیک به ترتیب به ترتیب 98/0 و 82/0 بودند. در تولید هندوانه در سیستم فضای باز به ترتیب این مقادیر 98/0 و 76/0 محاسبه شد. نتایج همچنین نشان داد که به ترتیب تقریبا 69/4 و 21/10 گیگاژول بر هکتار در سیستم های تولید هندوانه در زیر پلاستیک و فضای باز در همه مزارع ناکارا می تواند ذخیره شود اگر تولیدکننده از بسته پیشنهادی توسط DEA پیروی کند.

عرضه اعتبارات به کشاورزان به علت اهمیت اعتبارات در جهت تضمین کارایی فرآیند تولید ضروری به نظر می رسد. هدف از انجام این مطالعه، شناسایی عوامل مؤثر بر تخصیص اعتبارات به فعالیت های کشاورزی و عوامل مؤثر بر احتمال عدم باز پرداخت اعتبارات دریافتی می باشد. برای انجام این تحقیق 196 نفر از کشاورزان و مشتریانی که از بانک کشاورزی تسهیلات دریافت کردند، به صورت تصادفی انتخاب شدند. آمار و اطلاعات لازم از طریق تکمیل پرسشنامه و بررسی پرونده مشتریان طی سال های 1389-1392 گردآوری شد. جهت شناسایی عوامل مؤثر بر اعتبارات تخصیص یافته به فعالیت های کشاورزی از مدل توبیت استفاده شد. بر اساس این مدل در سطح اطمینان 95 درصد متغیرهای سن، سطح تحصیلات، تجربه، درآمد سالیانه فعالیت غیر کشاورزی و میزان اعتبار دریافتی با تخصیص اعتبارات به فعالیت های کشاورزی رابطه مستقیم و معناداری دارند در حالی که متغیر اندازه خانوار رابطه معکوسی با تخصیص اعتبارات به فعالیت های کشاورزی دارد. همچنین مدل سازی احتمال عدم باز پرداخت اعتبارات دریافتی با استفاده از مدل لاجیت چندگانه انجام شد. در این مدل متغیرهای سن، تحصیلات، ارزش دارایی و درآمد ماهیانه متقاضی رابطه معکوس و متغیر جنسیت رابطه مستقیم و معناداری در سطح اطمینان 95 درصد با عدم احتمال باز پرداخت اعتبارات دارند. بر اساس نتایج حاصل از تحقیق پیشنهاداتی ارائه گردید.

از جمله مهمترین موانع موجود در راه توسعه بخش کشاورزی در ایران خردی و پراکندگی زمین های کشاورزی است. شاید بتوان گفت یکی از بهترین راههای مقابله با این واقعیت برپایی واحدهای بهره برداری گروهی می باشد. در این میان بی شک شرکت های تعاونی تولید روستایی به دلیل رعایت اصول سه گانه «مالکیت»، «حاکمیت» و «فاعلیت» از استقبال بیشتری در مقایسه با دیگر واحدها بهره برداری جمعی برخوردارند. با این وجود این شرکت ها با داشتن ده ها سال قدمت، هنوز آن جایگاه بایسته و متناسب با شأن شان را در بخش تولید کشورمان به دست نیاورده اند. نوشتار حاضر که برخاسته از یک پژوهش میدانی است، در پی شناخت و ارزیابی عوامل مدیریتی مؤثر بر موفقیت شرکت های تعاونی تولید روستایی می باشد. جامعه آماری این پژوهش را اعضای شرکت های تعاونی تولید روستایی فعال استان چهارمحال و بختیاری که جمعاً 3715 نفر بودند تشکیل داده است. تعداد 160 نفر به روش نمونه گیری کاملاً تصادفی به عنوان نمونه ی آماری تعیین گردیدند. در این پژوهش شاخص موفقیت با استفاده از مدل سروکوال که برای نخستین بار برای ارزیابی شرکت های تعاونی بکار گرفته می شود، سنجیده شده است و نشان از شکاف بین انتظارات و ادراکات اعضا از کیفیت خدمات ارائه شده در شرکت ها دارد. برای سنجش مهارت های مدیران نیز از مدل مهارت-های سه گانه مدیریتی کاتز استفاده شد. به منظور بررسی روایی محتوایی پرسشنامه از نظر استادان گروه توسعه روستایی دانشگاه صنعتی اصفهان و جهت سنجش پایایی پرسشنامه، از پیش آزمون و ضریب آلفای کرونباخ بهره گرفته شد. نتایج حاصل از آزمون ویلکاکسون نشان می-دهد که شرکت های تعاونی تولید روستایی استان تنها در بُعد اطمینان توانسته اند انتظارات اعضا را برآورده سازند. عوامل مدیریتی مؤثر بر موفقیت شرکت های تعاونی تولید روستایی که با استفاده از رگرسیون چند متغیره به دست آمد نیز عبارتند از مهارت های انسانی مدیران، مهارت های ادراکی مدیران، اعتقاد آن ها به مشارکت اعضا در امور شرکت ها، سطح تحصیلات و میزان تجربه مدیریتی مدیران.

در سال های اخیر افزایش آگاهی مردم نسبت به زیان مصرف محصولات متداول که در جریان تولید آن ها از کود و سموم شیمیایی استفاده می شود از یک سو و نیز فواید استفاده از کشت ارگانیک برسلامت و محیط زیست از سوی دیگر باعث افزایش تقاضا برای محصولات ارگانیک شده است. با توجه به کاهش عملکرد محصول در کشت ارگانیک به دلیل عدم استفاده از مواد شیمیایی برآورد تمایل به پرداخت مصرف کنندگان جهت بررسی بازار این محصولات و برآورد ارزش کل اقتصادی محصول مورد نظر ضروری به نظر می رسد. در این مطالعه تعداد 400 پرسشنامه از ساکنان شهرستان دشت مَرغاب و بصورت نمونه گیری تصادفی در سال 1394 جمع آوری شد. به منظور دست یابی به نتایج مورد نظر در این مطالعه از الگوی لوجیت استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که 25/70 درصد از مصرف کننده گان حاضرند مبلغ بالاتری جهت خرید گوجه ارگانیک نسبت به گوجه معمولی بپردازند. هچنین متغیر هایی نظیر سن، جنس، درآمد، تحصیلات، مصرف هفتگی گوجه غیر ارگانیک، شاخص محیط زیست، شاخص سلامت و مبلغ پیشنهادی اثر معناداری بر احتمال تمایل به پرداخت مصرف کنند-گان دارد. درنهایت مشخص گردید که مصرف کنند گان حاضر به خرید هر کیلو گرم گوجه ارگانیک به ارزش ریالی 34700 هستند و ارزش کل اقتصادی گوجه ارگانیک در منطقه با توجه به افت عملکرد در مرحله گذار از کشت متداول به کشت ارگانیک با توجه به افت عملکرد ناشی از تغییرسیستم کشت، بیش از 487 میلیارد ریال تعیین گردید. هم چنین با توجه به سطح زیر کشت، ارزش اقتصادی هر هکتار گوجه( ارگانیک) در بازار فرضی شکل گرفته از طرف تقاضا برابر با 6/1میلیارد ریال برآورد گردید.

بخش کشاورزی بزرگترین مصرف کننده منابع آبی در نواحی خشک و نیمه خشک است، لذا محدودیت منابع آب بیشترین تأثیر را بر این بخش می گذارد. خشکسالی بعنوان یکی از مهمترین عوامل بوجود آورنده بحران آب در حوضه رودخانه زاینده رود، تاثیر عمیقی بر بخش کشاورزی داشته است. در همین راستا این مطالعه به ارزیابی اثرات خشکسالی بر سطح زیر کشت و سود کشاورزان در شرق حوضه زاینده رود با استفاده از شاخص نمایه استاندارد بارش (SPI) و تحلیل هزینه فایده پرداخته (CBA) است. داده های مورد نیاز با استفاده از تکمیل پرسشنامه و مصاحبه رو در رو با 140 کشاورز در منطقه در سال زراعی 91-90 و سازمان هواشناسی کل کشور بدست آمد. ابتدا با استفاده از دو ایستگاه باران سنجی اصفهان و سد چادگان طی سالهای 90-59 و شاخص SPI به تعیین سناریوهای اقلیمی پرداخته شده است. سپس اثرات هر یک از سناریوهای ترسالی، نرمال و خشکسالی بر دبی، سطح زیر کشت و سود کشاورزان بدست آمد. نتایج نشان داد که محصولات گندم، برنج و گلرنگ که وابستگی بالایی به مصرف آب کانال دارند به ترتیب کاهش سطح زیر کشتی به میزان 68%، 92% و 51% دارند. بعلاوه کاهش سود این محصولات به ترتیب معادل 13858، 520 و 6103 میلیون تومان است که بایستی با افزایش بهره وری و افزایش راندمان آبیاری با استفاده از روشهایی مانند لوله گذاری در مزارع که هزینه و ریسک پایین تری نسبت به آبیاری بارانی برای کشاورزان دارد، اثرات کاهش یابد.

بسیاری از تهدیدات زیست محیطی، تخریب منابع و آلوده سازی محیط، پیامد رفتار انسانی است و تغییر در رفتار انسانی می تواند این مشکلات محیط زیستی را کاهش دهد. جهت تغییر در رفتار، شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار گام نخست است. دریاچه ارومیه به عنوان یک کالای عمومی، نیازمند مداخله مردمی جهت جلوگیری از زوال هر چه بیشتر آن است که می تواند منجر به خسارت های جدی به رفاه اجتماعی شود. این مطالعه با کاربرد تحلیل عاملی در پی شناسایی فاکتورهای مؤثر در رفتارهای محیط زیستی ساکنین حوضه دریاچه ارومیه می باشد. طبق نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل عاملی متغیرها، شش فاکتور منتخب در مجموع 75 درصد رفتارهای محیط زیستی ساکنین حوضه دریاچه ارومیه را تبیین می کنند که به ترتیب تأثیرگذاری عوامل شامل انگیزه های مصرفی و غیر مصرفی (2/15 درصد)، تصمیم گیرندگان ذینفع (7/14 درصد)، اعتقاد به وقوع بحران زیست محیطی (2/13 درصد)، اکولوژیست ها (9/11 درصد)، طرفداران محیط زیست شهری (5/10 درصد) و معافیت گرایی (9 درصد) می-باشند.

این پژوهش که با هدف ارزیابی عوامل ساختاری و عملکرد تشکل های غیر دولتی زیست محیطی انجام یافته است از نوع توصیفی پیمایشی می باشد. جامعه آماری آن شامل کلیه اعضای تشکل های غیردولتی زیست محیطی استان خوزستان است (تعداد 359 نفر) که تعداد 90 نفر از آن ها با استفاده از فرمول کوکران به روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب، انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. روایی محتوایی تحقیق با نظرخواهی از اعضای هیات علمی دانشگاه تهران، مورد تایید قرار گرفت. به منظور سنجش پایایی ابزار تحقیق از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که تمامی مولفه های در نظر گرفته شده جهت سنجش عوامل ساختاری شامل ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی، امکانات مالی، یادگیری سازمانی و رهبری، همبستگی مثبت و معنی داری در سطح یک درصد با عملکرد سازمانی داشتند. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون بیانگر آن است که متغیرهای فرهنگ سازمانی و امکانات مالی در مجموع 2/64 درصد از واریانس متغیر عملکرد سازمانی را تبیین می نمایند.

حاضر به منظور شناسایی سازه های مؤثر بر پذیرش فاوا در بین کارکنان با استفاده از مدل پذیرش فناوری دیویس انجام شد. جامعه آماری پژوهش را کارکنان سازمان ها و دستگاه های دولتی صفی مستقر در سطح دهستان های شهرستان بویراحمد تشکیل دادند (366N=) که از این میان، تعداد 189 نفر با استفاده از جدول پاتن، به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب انتخاب شدند. به منظور بررسی روایی (اعتبار) و پایایی (اعتماد) ابزار پژوهش و همچنین برازش متغیرهای نهفته و آزمون فرضیه ها از روش مدل سازی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار LISRELver8. 50 استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی روایی، پایایی و برازش متغیرهای نهفته پژوهش را تأیید کرد. فزون بر این، نتایج مدل سازی ساختاری نیز نشان داد که اکثر فرضیه های پژوهش مورد تأیید قرار گرفتند و مدل از برازش مناسبی برخوردار می باشد. در نهایت، با توجه به اثرات مستقیم و غیر مستقیم مدل ساختاری پژوهش مشخص شد که سازه تصمیم به استفاده از فاوا بیشترین تأثیر را بر استفاده واقعی داشته است و سازه های خودکارآمدی، نگرش نسبت به فاوا، درک سودمندی استفاده، درک آسانی استفاده و هنجار ذهنی به ترتیب تأثیرگذاری بر سازه استفاده واقعی از فاوا در رتبه های بعدی قرار گرفتند. یافته های این پژوهش می تواند دستاوردهایی برای مدیران و برنامه ریزان در بهبود استفاده کارکنان سازمان های صفی روستایی از فناوری داشته باشد.

نگرانی در رابطه با تخریب منابع طبیعی به طور کلی و کمبود منابع آب به طور خاص سبب توسعه و اجرای سیاست هایی با هدف تغییر رفتار کشاورزان در زمینه حفاظت از آب شده است. در این راستا دولت در سال های اخیر شروع به سرمایه گذاری روی پژوهش هایی در رابطه با روش های حفاظت از آب در بخش کشاورزی به عنوان بزرگ ترین بخش مصرف کننده آب نموده است. با این حال موفقیت این سیاست ها به پذیرش از سوی کشاورزان و اقدامات داوطلبانه آنها بستگی دارد. مقاله حاضر با استفاده از مدل فعال سازی هنجار به عنوان مبانی نظری تحقیق که هنجار اخلاقی و رفتار حفاظت از آب کشاورزان را پیش بینی می نماید، در یک بررسی در شهرستان سلسله بر اساس نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی طبقه ای انجام شد (360=n). جمع آوری اطلاعات در این پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخت انجام شد. پس از تهیه پرسشنامه و تأیید روایی صوری آن توسط متخصصان امر، پایایی آن از طریق محاسبه مقادیر آلفا کرونباخ برای متغیرهای مختلف تحقیق مورد تایید قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد، دو متغیر انتساب مسئولیت و خودکارآمدی بر هنجار اخلاقی افراد نسبت به حفاظت از آب تاثیر می گذارند. هم چنین رفتار حفاظت از آب به طور معنی داری توسط هنجار اخلاقی تبیین می شود. بنابراین پیشنهاد می شود از طریق افزایش سطح آگاهی و بالا بردن مسئولیت کشاورزان در قبال مسائل مربوط به آب تعهد اخلاقی کشاورزان را در جهت انجام رفتارهای حفاظتی مطلوب تقویت نمود. هم چنین ارائه اختیارات و تسهیلات لازم به آن ها جهت نگهداری، تعمیر و بازسازی شبکه های توزیع آب و تجهیزات آبیاری می تواند باعث ایجاد انگیزه در بین کشاورزان و تشویق آن ها جهت حفاظت از منابع آب شود.

هدف این تحقیق تحلیل مؤلفه های سرمایه اجتماعی در بین دانشجویان کشاورزی با تأکید بر کارآفرینی بود. این تحقیق به روش پیمایشی انجام شد و از نوع مطالعات، توصیفی همبستگی است. جامعه آماری تحقیق دانشجویان رشته های کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس بودند (468=N) که از این تعداد 181 نفر با استفاده از جدول بارتلت و همکاران به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه بود که روایی محتوایی آن توسط پانلی از اساتید دانشگاه تربیت مدرس مورد بررسی، اصلاح و تأیید قرار گرفت. مقدار پایایی (آلفای کرونباخ) پرسشنامه پس از انجام آزمون پیش آهنگی 0/91 بدست آمد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد سرمایه اجتماعی در این پژوهش از شش مؤلفه انسجام اجتماعی، ارزش های اجتماعی فرهنگی، مشارکت اجتماعی، تعامل اجتماعی، آگاهی و شناخت اجتماعی و کارآفرینی تشکیل شده است که این عوامل حدود 60 درصد از تغییرات سرمایه اجتماعی را تبیین می کنند در این بین به ترتیب مؤلفه های انسجام اجتماعی و کارآفرینی شغلی بیشترین (41/13درصد) و کمترین (33/4 درصد) مقدار واریانس تبیین شده سرمایه اجتماعی را به خود اختصاص داده بوند.

این تحقیق با هدف شناسایی و اولویت بندی نیازهای آموزشی ترویجی انجیرکارن شهرستان پلدختر در زمینه بازاریابی و فرآوری انجیر انجام گرفت. جامعه آماری تحقیق شامل تمام انجیرکاران شهرستان بود (2000N=) که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب 322 انجیرکار به عنوان نمونه از هشت روستای انجیرخیز این شهرستان انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای محقق ساخته بود که روایی آن توسط پانلی از اساتید ترویج و آموزش کشاورزی و پایایی آن با انجام آزمون مقدماتی و به وسیله محاسبه آلفای کرونباخ برای بخش های فرآوری (87/0) و بازاریابی (94/0) تأیید گردید. در نهایت از 322 پرسشنامه توزیع شده، 274 پرسشنامه کامل و مناسب جهت انجام تجزیه و تحلیل تشخیص داده شد. نتایج نشان داد که بین میانگین نیاز آموزشی انجیرکاران با جنسیت، سطح تحصیلات، شغل، نوع بهره برداری و شرکت در دوره های آموزشی تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین بین سابقه کار، درآمد و میزان ارتباط با منابع اطلاعاتی و میزان نیاز آموزشی آنها رابطه منفی و معنی داری وجود دارد. در نهایت روش های آموزشی بحث های غیررسمی، پرسش و پاسخ و حل مسأله برای آموزش در زمینه بازاریابی و روش آموزشی نمایش طریقه ای برای آموزش در زمینه فرآوری پیشنهاد شد.

با توجه به اهمیت مددکاران ترویج به عنوان رابط بین کشاورزان و کارشناسان، و نقش مؤثر آنها در انتقال دانش و فناوری به کشاورزان با هدف دستیابی به یک نظام کشاورزی پایدار هدف اصلی این پژوهش تحلیل عوامل مؤثر بر بهبود عملکرد مددکاران ترویج از دیدگاه کشاورزان بخش مرکزی شهرستان زهک است. این تحقیق به روش توصیفی به انجام رسیده است. جامعه آماری این تحقیق را کشاورزان بخش مرکزی شهرستان زهک تشکیل می دادند (357 نفر) که بر اساس جدول کرجسی و مورگان، 174نفر از آنان از طریق روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش برای جمع آوری داده ها پرسشنامه ای بود که روایی آن بر پایه ی نظر جمعی از اعضای هیأت علمی دانشگاه رامین تأیید شد. برای تعیین پایایی، پیش آزمون صورت گرفت که مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای مقیاس اصلی پرسشنامه شامل عوامل مؤثر بر بهبود عملکرد مددکاران ترویج 95/0 بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS20 انجام گرفت. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد عوامل مؤثر بر بهبود عملکرد مددکاران ترویج از دیدگاه کشاورزان مورد بررسی در سه عامل مشاوره ای-حمایتی، زیرساختی-تکنولوژیکی و آموزشی-ارتباطی قرار می گیرند که در مجموع 855/66 درصد از واریانس کل عوامل مؤثر بر بهبود عملکرد مددکاران ترویج را تبیین می کنند.

کسب و کارهای کشاورزی، به ویژه صنایع کشاورزی، نقش مهمی را به عنوان موتور محرکه رشد بخش کشاورزی ایفا می کنند. با وجود این، صنایع کشاورزی در ایران رشد مناسبی نداشته اند و نقش لازم را در توسعه کشاورزی، به ویژه از طریق ایجاد بازار پردرآمدتر برای کشاورزان خرده مالک ایفا نکرده اند. از این رو هدف از پژوهش کیفی حاضر که با روش نظریه زمینه ای انجام شد، شناخت مشکلات توسعه عدالت محور صنایع کشاورزی و واکاوی راهکارهای مربوطه بود. در این راستا اطلاعات مورد نیاز، از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند با 18 نفر از متخصصان مرتبط جمع آوری شد. روایی و پایایی نتایج، توسط روش تکثرگرایی داده ها و بازخور به مشارکت کنندگان مورد تأیید قرار گرفت. کدگذاری متن مصاحبه ها نشان داد، «فقدان برنامه ریزی ویژه در توسعه صنایع کشاورزی بر اساس قابلیت ها، نیازها، اولویت ها و الزامات تولید کشاورزی و در تعامل با کشاورزان»، به عنوان معضل محوری، مانع از توسعه مناسب صنایع کشاورزی شده است و در نتیجه، صنایع مذکور، اثرات فراگیر بر بخش تولید محصولات خام و معیشت جامعه محلی نداشته اند. این تحقیق بر اساس یافته ها، راهکارهایی را برای توسعه عادلانه و درون زای صنایع مذکور ارائه کرده است. الزام به استقرار صنایع کشاورزی در نواحی صنعتی روستایی و کنار قطب های تولید، توسعه شبکه خرید مستقیم محصول اولیه توسط صنعتگران از کشاورزان از طریق پیمانکاری فرعی و اختصاص سهام هایی از سهام کارخانه صنایع کشاورزی به روستائیان از جمله این راهکارها هستند.

تجارب نشان داده است که موفقیت پروژه های کشاورزی پایدار مرهون چهار مولفه؛ فضای سیاست گذاری مناسب، بخش دولتی توانمند، مشارکت گروه های کشاورزان و وجود فناوری های محافظت کننده از منابع است. در این زمینه وظیفه دولت ایجاد فضای نهادی مناسب برای پذیرش و اجرای سازوکار و راهبرد های مناسب برای توسعه کشاورزی پایدار می باشد. بر این اساس، در تحقیق حاضر نظر دست اندکاران بخش کشاورزی درباره راهبرد ها به عنوان مجموعه ای از تدابیر و توصیه ها و شکل-دهنده سازوکار مناسب برای توسعه کشاورزی پایدار بررسی شد. تحقیق با استفاده از ابزار پرسشنامه و پیمایش نظر 95 تن از دست اندکاران بخش کشاورزی در چهار بخش اجرایی، تحقیقاتی، دانشگاهی و خصوصی که با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شده بودند، انجام شد. روایی محتوایی پرسشنامه با روش پانل متخصصان و پایایی با آزمون کرونباخ آلفا سنجیده شد. همچنین از تحلیل عاملی برای تحلیل داده ها استفاده شد. بر اساس نتایج تحقیق، سه نوع راهبرد؛ 1) توانمندساز، شامل توسعه فعالیت های ترویجی و آموزشی، ارتقای سرمایه اجتماعی، توسعه نهادی، 2) تضمینی و اجرایی، شامل قانون گذاری و برنامه ریزی، رویه های کشاورزی-زیستی، برچسب گذاری و اطلاع رسانی، و 3) ترغیبی، شامل توسعه و ارائه خدمات حمایتی برای توسعه کشاورزی پایدار در چارچوب سازوکار مدیریت سازگاری به ترتیب برای تحقق اهداف اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیکی کشاورزی پایدار پیشنهاد شد.

تغییر علایق جوانان به سوی ارتباط در فضای مجازی، استفاده از تلفن همراه و ارتباطات پیامکی از نگاه برخی منتقدان تهدیدی است، که می تواند به فرصتی برای یادگیری در هر زمان و هرمکان تبدیل شود. یادگیری سیار یکی از رهیافتهای تغذیه هدفمند ذهن کنجکاو نسل تکنولوژی در دنیای ارتباطات بی سیم است. بنابراین این مطالعه در راستای بستر سازی برای بکارگیری یادگیری سیار با هدف بررسی اثربخشی یادگیری سیار در آموزش عالی کشاورزی انجام گردیده است. مطالعه به روش نیمه تجربی با گمارش تصادفی دو گروه آزمایش(25 نفر) و کنترل(19 نفر) و مداخله گری بکارگیری یادگیری سیار به عنوان یک تکنیک کمک آموزشی در ترم اول سال تحصیلی 94-1393 در دانشگاه پیام نور مرکز زنجان اجرا گردید. بررسی اثر بخشی یادگیری سیار با مقایسه میانگین نمره پیش آزمون با آزمون نهایی و آزمون پایش از طریق آماره آزمون تی صورت گرفت و نتایج نشان داد که در مقایسه با دانشجویان گروه کنترل که تنها آموزش معمول را دریافت نمودند، یادگیری سیار که مشتمل بر روش معمول آموزش همراه با دریافت پیامهای آموزشی از طریق تلفن همراه می باشد، توانسته ارتقاء معنی داری در یادگیری دانشجویان گروه آزمایش مورد مطالعه ایجاد نماید.

اقلیم در حال تغییر است و پیش بینی های مختلف نیز حاکی از تسریع روند تغییر اقلیم در آینده می باشد. در صورتی که کشاورزان و ساکنان مناطق روستایی از توانایی و ظرفیت مناسب برای رویارویی با ریسک ناشی از تغییر اقلیم برخوردار نباشند، خسارات جبران ناپذیری بر پیکره بخش کشاورزی و جامعه روستایی وارد خواهد شد. نظام های ترویجی می توانند نقش بسزایی در افزایش سازگاری کشاورزان با تغییر اقلیم داشته باشند. لذا این پژوهش با هدف شناسایی چالش های نظام ترویج کشاورزی در رویارویی با تغییر اقلیم و تبیین مهارت های حرفه ای مورد نیاز عاملین ترویجی به منظور افزایش سازگاری کشاورزان با تغییر اقلیم انجام شده است. بدین منظور نسبت به انجام مصاحبه های اکتشافی و گروهی متمرکز با 40 تن از کارشناسان ترویجی استان فارس اقدام شد. افزایش نوسانات اقلیمی، انتشار گازهای گلخانه ای، کاهش آب کشاورزی، کاهش مواد آلی خاک، کاهش عملکرد محصولات کشاورزی و ضعف دانش و آگاهی کشاورزان در زمینه تغییر اقلیم از چالش های نظام ترویج در رویارویی با پدیده تغییر اقلیم بود، اما محدودیت های ساختاری و انسانی ترویج را از سازگاری با تغییر اقلیم باز می داشت. این در حالی است که برخورداری عاملین ترویجی از مهارت های دانشی-اطلاعاتی، فردی-حرفه ای، ارتباطی، اجتماعی-روان شناختی و پژوهشگری مناسب نقش بسزایی در افزایش سازگاری کشاورزان با تغییر اقلیم دارد.

این پژوهش با هدف شناخت عوامل مؤثر بر استفاده از راهبردهای مدیریت ریسک تولید در بین گندم کاران استان ایلام و در چارچوب کلی تحقیقات پیمایشی به انجام رسیده است. جامعه آماری تحقیق گندم کاران استان ایلام به تعداد 55 هزار نفر بودند که حجم نمونه آماری به کمک جدول کرجسی و مورگان تعداد 380 نفر تعیین شد. به منظور تشخیص پایایی قسمت های مختلف پرسشنامه از روش آلفا کرونباخ استفاده شد که مقدار ضریب محاسبه شده برای انجام تحقیق قابل قبول بود (90/0>α >82/0). روایی محتوایی پرسشنامه نیز با نظرخواهی از کارشناسان مرتبط با موضوع، تأمین شد. پردازش داده ها با استفاده از نرم افزار 20SPSS انجام گرفت. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه در راستای بررسی نقش متغیرهای مستقل در تبیین متغیر وابسته نشان داد که متغیرهای سطح زیر کشت گندم بیمه شده، عوامل ترویجی، عوامل اجتماعی، عوامل اقتصادی، درآمد کل خانوار و تحصیلات در مجموع 4/46 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کردند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد متغیرهایی که بیشترین واریانس را در سطح استفاده از راهبردهای مدیریت ریسک تولید در بین گندم کاران تبیین کردند، عوامل اجتماعی، عوامل ترویجی و سطح زیر کشت گندم بیمه شده بودند.

مطالعه حاضر وضعیت امنیت غذایی حدود 200 هزار خانوار کشاورز خرده پای استان مازندران را در طی دو مرحله زمانی پیش از برداشت و پس از برداشت محصول در سال زراعی 93-92 مورد بررسی قرار داده است. با کمک جدول کرجسی و مورگان حجم نمونه آماری مورد مطالعه 384 نفر تعیین شد. برای دسترسی دقیق به خانوارهای مورد مطالعه از روش نمونه گیری چند مرحله ای بهره گرفته شد. ابزار جمع آوری اطلاعات، مقیاس استاندارد سنجش ناامنی غذایی خانوار از بعد دسترسی بود که اعتبار ظاهری و محتوایی آن بعد از چند مرحله بررسی و اصلاحات با کمک پانل متخصصان مربوطه مورد تأیید قرار گرفت. مقدار آلفای کرونباخ(93/0) حاصل از اجرای پیش آزمون بیانگر پایایی بسیار بالای ابزار تحقیق در سطح جامعه مورد مطالعه بود. بررسی وضعیت امنیت غذایی در طی دو مقطع زمانی مورد مطالعه نشان داده است که در فاصله زمانی قبل از برداشت حدود 35 درصد از خانوارها در طبقه امن غذایی قرار گرفتند و بقیه درجات متفاوتی از ناامنی غذایی را تجربه کرده اند و در مقطع زمانی بعد از برداشت نیمی از خانوارهای مورد مطالعه در طبقه امن غذایی قرار گرفتند و نیمی دیگر درجات متفاوتی از ناامنی غذایی را تجربه کرده اند. نتایج حاصل از آزمون مقایسه میانگین ها نشان داد که وضعیت امنیت غذایی خانوارها در طی دوره پس از برداشت محصول در مقایسه با دوره قبل از برداشت محصول بهبود چشمگیری داشته است. به عبارت دیگر، تغییرات فصلی بر وضعیت امنیت غذایی خانوارهای مورد مطالعه مؤثر بوده است.

در سال های اخیر یکی از مهم ترین مباحث تحقیق در حوزه کارآفرینی، تشخیص فرصت می باشد. این تحقیق سعی دارد تا با تلفیق هر دو گروه عوامل فردی و محیطی در یک الگوی تحقیق، نقش تعدیلی محیط کارآفرینی بر روابط بین خلاقیت، تجربه کارآفرینی و الگوی نقش کارآفرینی را بررسی نماید. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه از نمونه ای متشکل از 300 دانشجوی کشاورزی در چهار دانشگاه دولتی در غرب کشور جمع آوری گردید. نتایج حاصل از مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که هر سه متغیر فردی بر تشخیص فرصت رابطه معنی داری دارند اما قوی ترین رابطه بین خلاقیت و تشخیص فرصت وجود داشت. همچنین نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندگانه تعدیل شده نشان داد که خلاقیت در محیط کارآفرینی مناسب رابطه قوی تری با توانایی تشخیص فرصت دانشجویان دارد. این تحقیق هم به ادبیات تشخیص فرصت و هم به نظریه های محیط نهادی و ویژگی های شخیصتی از طریق نشان دادن نقش تعدیلی محیط کارآفرینی بر رابطه بین خلاقیت و تشخیص، فرصت کمک کرد.

هدف از این پژوهش بررسی اثر شایستگی ها و عوامل محیطی مؤثر بر موفقیت کارآفرینان روستایی شهرستان کرمانشاه می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه شامل 110 نفر از کارآفرینان روستایی بود که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، حجم نمونه 86 نفر تعیین شد و برای دستیابی دقیق به افراد مورد مطالعه، از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شد. به منظور گردآوری داده ها، از ابزار پرسشنامه و برای تجزیه و تحلیل یافته ها از تحلیل همبستگی و رگرسیون سلسله مراتبی استفاده شد. نتایج نشان داد که شایستگی های سازماندهی و رهبری، فرصت و روابط از مهمترین شایستگی های مؤثر بر موفقیت هستند. از دیدگاه کارآفرینان روستایی، محیط کسب و کار فعلی محیطی پویا و متخاصم می باشد که در چنین محیطی کارآفرین برای کسب موفقیت نیازمند انعطاف پذیری بالایی است و ماندگاری کسب و کار، بیشتر از سودآوری ارزشمند است. نتایج تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی نیز نشان داد که متغیر محیط در رابطه بین شایستگی و موفقیت، نقش تعدیل کننده را ایفا می کند. بنابر یافته ها می توان گفت که بخشی از اثر شایستگی بر موفقیت کارآفرینان از طریق محیط تبیین می شود. بنابراین در یک محیط پویا و متخاصم، کارآفرینانی که سطح بالایی از شایستگی ها را دارند بهتر از کارآفرینانی با سطح پایین شایستگی عمل می کنند.