مجله به نژادی نهال و بذر (نهال و بذر)
سال:1389 | دوره:26-1 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

واکنش بیست و دو ژنوتیپ گوجه فرنگی در مزرعه و گلخانه به یک جدایه مهاجم و بیماریزای قارچ عامل شانکر ساقه (Alternaria alternata f.sp. lycopersici)  با انجام آلودگی مصنوعی مورد ارزیابی قرار گرفت. گیاهچه های ژنوتیپ های گوجه فرنگی پس از انتقال نشا به خطوط کاشت در مزرعه و یا به گلدان های پلاستیکی در گلخانه، با سوسپانسیون جدایه قارچ عامل بیماری به میزان 106 اسپور در میلی لیتر به طور جداگانه مایه زنی شدند. آزمایش مزرعه ای در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و آزمایش گلخانه ای در قالب طرح آماری کاملا تصادفی با چهار تکرار به اجرا در آمد. پس از ظهور علایم بیماری در مزرعه و گلخانه، یادداشت برداری از صفات مختلف از جمله نمره آلودگی انجام شد. نتایج ارزیابی های مزرعه ای و گلخانه ای نشان داد که ارقام King stone، FDT202  وEarly orbano VF  به ترتیب با میانگین نمره آلودگی 62/1، 02/2 و 11/2 در آزمایش مزرعه ای و میانگین نمره آلودگی 25/1، 95/1 و 8/1 در آزمایش گلخانه ای و هیبرید suuny×Sp-100 با نمره آلودگی 55/1 در مزرعه و 8/1 در گلخانه، کمترین نمره آلودگی را داشتند و به عنوان ژنوتیپ های مقاوم به این بیماری شناخته شدند. علاوه بر شاهد حساس آزمایش، رقم Peto early ch  و لاین های L106،L109  و L107 با دارا بودن بیشترین نمره آلودگی در هر دو آزمایش مزرعه ای و گلخانه، به عنوان حساس ترین ژنوتیپ ها به بیماری شانکر ساقه شناخته شدند.

بیش از 50 ژنوتیپ و رقم به در کلکسیون ملی کشور جمع آوری شده است که اطلاعات مورفولوژیک و ژنتیکی کمی از آن ها در اختیار است. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی این ژرم پلاسم در مرحله اول اقدام به ارزیابی انتقال پذیری توالی های تکراری ساده مربوط به گونه سیب، به شماری از ژنوتیپ های به کشور شد. برای این منظور DNA سیزده ژنوتیپ به استان اصفهان همراه با رقم تجارتی «اصفهان» با روش های CTAB تغییر یافته،SDS  تغییر یافته و ادغام دو روش CTAB و SDS استخراج و بهترین کیفیت DNA از روش اخیر حاصل شد. DNA این مواد با استفاده از هشت جفت آغازگر SSR سیب شامل CH05d04، CH02b10، CH02d08، CH03g06، CH02h11a، CH04e03، CH04a12  و NZ02b01 تکثیر شد. هفت جفت از آغازگرهای مورد استفاده قادر به تکثیر 33 مکان ژنی توالی های تکراری ساده ژرم پلاسم به موردارزیابی بودند، که از این تعداد شش جفت آغازگر تنوع ژنتیکی نشان دادند. جفت آغازگر CH03g06 قادر به تکثیر بیشترین آلل بود و بالاترین شاخص اطلاعاتی پلی مورفیسم را نشان داد، در حالی که جفت آغازگر NZ02b01 هیچ قطعه ای را تکثیر نکرد. بر اساس الگوی باندی تولیدی، ژنوتیپ های به استان اصفهان در هشت کلاستر به ترتیب دربردارنده 1، 2، 1، 3، 2 ، 2، 1 و 1 ژنوتیپ طبقه بندی شدند و به نظر می رسد دو ژنوتیپ SHA1 و SVS2 یکسان باشند.

به منظور مطالعه نحوه کنترل ژنتیکی، تعیین ترکیب پذیری عمومی(GCA)  و خصوصی(SCA)  عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ های لوبیا سفید با استفاده از تجزیه دی آلل، مدل 2 روش 2 گریفینگ، ده هیبرید به همراه والدین (جمعا 15 تیمار) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی در ایستگاه ملی تحقیقات لوبیا در خمین در سال 1384 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس در هر دو شرایط نشان داد که بین ژنوتیپ ها در اکثر صفات تفاوت معنی دار وجود دارد. بر اساس تجزیه اثر ژنوتیپ به اثرهای GCA و SCA  در شرایط آبیاری مطلوب، هر دو واریانس GCA و SCA برای صفات تعداد غلاف در بوته، دانه در بوته و عملکرد معنی دار بودند و برای تعداد دانه در غلاف فقط GCA معنی دار بود که نشان می داد در شرایط آبیاری مطلوب واریانس افزایشی و غالبیت هر دو در مورد این صفات اهمیت دارند. در شرایط تنش خشکی GCA و SCA برای تعداد غلاف در بوته و عملکرد معنی دار بود. در شرایط آبیاری مطلوب والد KS41107 و در شرایط تنش خشکی والد دهقان دارای بیشترین ترکیب پذیری عمومی مثبت برای عملکرد و اجزای آن بودند، بنابراین می توان از این والدین در برنامه های به نژادی بهره گرفت. بررسی پارامترهای ژنتیکی نشان داد که برای صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و عملکرد در شرایط آبیاری مطلوب اثر غالبیت در کنترل این صفات اهمیت بیشتری نسبت به اثر افزایشی دارد. میانگین درجه غالبیت برای کلیه صفات به جز وزن صددانه در شرایط تنش خشکی بیشتر از یک برآورد شد که بیانگر وجود حالت فوق غالبیت برای این صفات است.

به منظور تولید لاین های نرعقیم سیتوپلاسمی در ارقام ندا، طارم، شصتک محمدی، نعمت، اوندا، حسنی، حسنی ریشک قرمز، آمل-3، دشت، خزر و سپیدرود در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری شش نسل تلاقی برگشتی انجام شد. برای شناسایی لاین های حاوی ژن های نرعقیم سیتوپلاسمی از دو نشانگر مولکولی STS به نام های BF-STS-401 و BF-STS-402 استفاده شد. نتایج نشان داد که لاین های نرعقیم تولید شده دارای دو نوار در حدود 464 bp و 335 bp بودند در حالی که لاین های نگهدارنده تنها نواری با طول حدود 335 bp را داشتند. نتایج بررسی آلوگامی نشان داد که در لاین های نرعقیم ارقام ایرانی سپیدرود، طارم، آمل-3، دشت، گرده، حسنی ریشک قرمز و ندا گلچه ها نسبت به والدین خود با تاخیر بسته می شوند. لاین های نرعقیم حاصل از تلاقی رقم طارم با لاین های نرعقیم IR68280A و خزر A نسبت به سایر لاین های نرعقیم زود رس تر بودند. مدت زمان باز ماندن گلوم همبستگی مثبت معنی داری با طول میله پرچم (720/0) و طول کلاله (889/0) داشت. با توجه به بالا بودن دامنه زمانی بازماندن حداکثری دهانه گلچه ها، به نظر می رسد لاین های نرعقیم ایرانی ندا، طارم و سپیدرود برای تولید بذر هیبرید تجاری برنج در ایران مناسب تر باشند.

در این تحقیق واکنش سیزده رقم تجاری سیب زمینی با دو روش گلخانه ای و درون شیشه ای (in vitro) ارزیابی و کارایی این دو روش مقایسه شد. ارقام پیکاسو، راجا، سانتانا، آگریا، هرتا، مارفونا، دیامانت، سانته، میلوا و فیانا در هر دو روش ارزیابی درجه های مختلف بیماری را نشان دادند. در شرایط درون شیشه ای در ارقام کاسموس، الس و بولستا خسارت بیماری مشاهده نشد یا علایم ظاهر شده خفیف بود ولی باکتری در بافت های این ارقام ردیابی شد. در ارزیابی گلخانه ای نیز علایم بیماری روی رقم کاسموس ظاهر نشد و یا بسیار خفیف بود ولی باکتری در آن شناسایی شد. دو رقم الس و بولستا در شرایط گلخانه ای کاملا مقاوم بودند و بیمارگر نیز در آن ها ردیابی نشد. نتایج این بررسی نشان داد که ارزیابی مقاومت در شرایط درون شیشه ای و گلخانه ای تفاوت معنی داری با هم نداشتند، بنابراین روش درون شیشه ای استفاده شده در این بررسی، می تواند روش مطمئن، کم هزینه و سریعی برای ارزیابی مقاومت ارقام سیب زمینی به باکتری  R. solanacearum باشد.

به منظور بررسی تنوع و روابط ژنتیکی بین 72 رقم انگور موجود در باغ کلکسیون استان آذربایجان غربی از آنالیز 23 مکان ریزماهواره هسته ای استفاده شد. بیست و سه آغازگر ریزماهواره مجموعا 199 آلل چندشکل را در ارقام انگور مورد مطالعه تکثیر کردند. تعداد آلل در هر جایگاه، از دو آلل در نشانگر VVS3 تا پانزده آلل در نشانگر VMC6G7 با میانگین 65/8 متغیر بود. میزان اطلاعات چند شکل از 88/0 در نشانگر VMC6G7 تا 37/0 در نشانگرهای VVS3 و ZAG83 با میانگین 67/0 متغیر بود. مقدار هتروزیگوتی مورد انتظار (He) در محدوده بین 89/0 برای جایگاه VMC6G7 تا 49/0 در جایگاه ZAG83 با میانگین 7/0 بر آورد شد. تجزیه کلاستر داده های مولکولی، انگورها را در شش گروه قرار داد. تجزیه ریزماهواره همچنین حالت های دگرنامی بین ارقام موسلی و سقل سولیان، رشه و خوشناو، سیاه معمولی و کلکه ریوی، تبرزه سفید و قرمز، دیزماری و فخری و نیز سه رقم کشمشی سفید، بیدانه قرمز و رجین و همچنین اشتباه در نامگذاری ارقام الحقی و شاهرودی، خلیلی سفید و خلیلی قرمز را مشخص کرد.

نه رقم گلابی آسیایی موجود در باغ پژوهشی گروه علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس با نام های  ’‛KS6، ‛KS7’، ‛KS8’،‛KS9’ ،‛KS10’ ، ‛KS11’، ‛KS12، KS13  و KS14 در سال 1387 از نظر مقاومت به سنک گلابی مورد ارزیابی قرار گرفتند. ارزیابی مقاومت بر اساس تعداد حشره روی برگ، نرخ خسارت، میزان محصول نهایی، میزان ریزش میوه، مقدار نسبی آب برگ و میزان کلروفیل تعیین شد. ارقام KS8 و KS14 با کم ترین جمعیت حشره و پایین ترین نرخ خسارت و ارقام KS6 و KS13  با بیشترین میزان محصول و بالاترین میزان کلروفیل به ترتیب دارای مقاومت آنتی زنوز و تحمل بودند. ارزیابی همبستگی مقدار نسبی آب برگ با مقاومت به سنک گلابی بیانگر همبستگی مثبت بین مقدار نسبی آب برگ و مقاومت بود.

در این تحقیق یازده جمعیت از بخش  Hymenobrychisجنس Onobrychis (اسپرس)، جمع آوری شده از مناطق طبیعی ایران، با استفاده از مریستم انتهایی ریشه مورد مطالعه قرار گرفت و تعداد و ابعاد کروموزم ها درتقسیم میتوز اندازه گیری و فرمول کاریوتیپی هر گونه تعیین شد. تعداد کروموزوم پایه در گونه ها بین x=7 و x=8 و نوع کروموزوم ها نیز از نوع متاسنتریک(m)  تا ساب متاسنتریک (sm) بود. بیشترین میانگین طول ژنوم متعلق به گونه O. chorassanica (22.1 میکرومتر) و کمترین آن متعلق به گونه O. amoana subsp. meshhedensis  (14.4 میکرومتر) بود. نتایج تجزیه واریانس ویژگی های کروموزومی نشان داد که بین گونه های مورد مطالعه اسپرس از نظر اکثر صفات در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی دار وجود داشت. برخلاف سایر گونه ها که در کلاس A استبینز بودند، گونه O. michauxii 2 در کلاس B قرار گرفت و دارای کاریوتیپ نسبتا نا متقارن تر بود. گونه O. amoena subsp. meshhedensis  با داشتن فرمول کاریوتیپی 14m، قرار گرفتن در کلاس 1A، بیشترین طول نسبی کروموزوم (26/68 میکرومتر)، کمترین دامنه طول نسبی کروموزوم (31/5 میکرومتر)، کمترین عدم تقارن بین کروموزومی (12/0) و درصد فرم کلی بالا به عنوان متقارن ترین گونه بود که نشان دهنده ابتدایی تر بودن این گونه است. در تجزیه به مولفه های اصلی، سه مولفه اول بیش از 4/95 درصد از تنوع بین داده ها را توجیه کردند. با توجه به گروه بندی گونه ها بر اساس پارامترهای کروموزومی بیشترین شباهت بین جمعیت های گونه  O. mazanderanica  و کمترین قرابت و نزدیکی بین گونه های O. mazanderanica و  O. michauxii وجود داشت.

تقریبا 90 درصد گندم دوروم تولید شده در دنیا از حوزه دریای مدیترانه حاصل می شود. ایران یکی از کشورهای با شرایط آب و هوایی مدیترانه ای است، اما علیرغم شرایط مساعد اقلیمی برای تولید گندم دوروم جایگاه واقعی را در بین کشورهای این حوزه از نظر تولید گندم دوروم و تبدیل آن به سمولینا ندارد. تنش های حاصل از خشکی، گرما، سرما، بیماری ها و آفات از مهم ترین عوامل محدود کننده کشت و توسعه گندم دوروم هستند.ارقام گندم دوروم سیمره و دهدشت به ترتیب در سال های 1376 و 1387 برای مناطق دیم گرمسیر و نیمه گرمسیر ایران توسط موسسه تحقیقات کشاورزی دیم معرفی شدند که عملکرد دانه بالا، کیفیت خوب سمولینا و تحمل به تنش های زنده و غیرزنده داشتند. برای گزینش لاین های پرمحصول و سازگار به شرایط محیطی مناطق معتدل سرد و معتدل گرم نیز بررسی هایی انجام و منجر به انتخاب یک لاین جدید شد.

از حدود 6.2 میلیون هکتار دیمزارهای کشور حدود 95000 هکتار زیر کشت گیاهان علوفه ای است که کمتر از %2 سطح دیمزارهاست. کل علوفه تولید شده در کشور (مجموع دیم و آبی) حدود 15 میلیون تن گزارش شده است که فقط 875 هزار تن آن در اراضی دیم تولید می شود (Anonymous, 2008). لزوم وارد کردن یک گیاه جدید در تناوب زراعی دیمزارها با توجه به عوارض کشت تک محصولی، نیاز روزافزون به تولید علوفه برای تغذیه دام های کشور و بلااستفاده ماندن اراضی مستعد در سال های آیش، ضرورت بررسی و توسعه کشت گیاهان علوفه ای در اراضی دیم و معرفی رقم مناسب برای اقلیم های مختلف کشور را آشکار می سازد. این در حالی است که تا کنون هیچ رقمی به عنوان گیاه علوفه ای مناسب شرایط دیم در ایران معرفی نشده است.